BIO
Urodzony 26 września 1921 w Jaworznie; syn Jana Pierzchały, górnika, i Balbiny z domu Radko. Po ukończeniu w 1938 gimnazjum w Chrzanowie, uczęszczał do Liceum Pedagogicznego w Sosnowcu. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Jaworznie, gdzie pracował początkowo jako robotnik w kopalni węgla (1941-43), a następnie w Zarządzie Nieruchomości (1943-44) i w zakładzie ślusarskim. Po zakończeniu wojny kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym w Chorzowie (1945-46). W tym czasie zaczął rozwijać twórczość literacką. Debiutował jako poeta w lipcu 1945 w audycji Kwadrans poetycki na antenie Polskiego Radia w Katowicach; na łamach prasy pierwszy wiersz pt. Nasz wiek opublikował w 1946 w tygodniku „Zwierciadło” (nr 2). W tymże roku zdał maturę i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Wrocławskim. Równocześnie od 1946 wykładał język polski na kursach wstępnych Politechniki Wrocławskiej i pracował jako sekretarz redakcji „Zeszytów Wrocławskich” (1947-49). Należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej oraz Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego i Literatury we Wrocławiu. W 1948 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich; ZLP). W tymże roku ożenił się z Hanną Balcerską, polonistką i psychologiem. W 1950 uzyskał magisterium i objął stanowisko dyrektora programowego wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia. W tymże roku został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1951-53 pełnił funkcję prezesa Oddziału Wrocławskiego ZLP. W 1953 przeniósł się do Katowic, gdzie kierował redakcją społeczno-polityczną Wydawnictwa „Śląsk” (1954-56). W 1956-59 przebywał w Berlinie Wschodnim jako attache kulturalny (w stopniu II sekretarza) Ambasady Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Po powrocie do kraju pracował do 1960 w redakcji magazynu niedzielnego „Trybuny Robotniczej”; publikował tu do 1974 prozę i artykuły. W 1968, po rozwodzie, ożenił się z Barbarą Powroźnik, ekonomistką. W 1968-71 pełnił funkcję prezesa Oddziału Katowickiego ZLP. Współpracował z „Dziennikiem Zachodnim” (1959-84 z przerwami; tu m.in. w 1973 felietony podpisywane: JAP., Roch) i „Zaraniem Śląskim” (1960-73). W 1962-81 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego dwutygodnika „Poglądy”; ogłaszał tu także prozę, przekłady wierszy i prozy z języka niemieckiego, liczne artykuły i recenzje. Opiekował się grupą twórców wywodzących się ze środowiska robotniczego, skupionych wokół pisma. W 1962 został członkiem Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Katowicach. Był członkiem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach (1962-68), zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR (1964-68) oraz radnym Miejskiej Rady Narodowej w Sosnowcu. Zajmował stanowisko kierownika literackiego Teatru Dramatycznego im. A. Mickiewicza w Częstochowie (1964-65) i Teatru Zagłębia w Sosnowcu (1966-97). Otrzymał wiele nagród, m.in. nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (1963), nagrodę Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach (1974), nagrodę Złote Pióro „Dziennika Zachodniego” (1975). W 1973 podjął współpracę z „Tygodnikiem Kulturalnym”, na którego łamach ogłaszał do 1984 prozę i felietony. Po przejściu w 1981 na emeryturę kontynuował twórczość literacką. W 1983 otrzymał nagrodę „Trybuny Ludu”. W 1983-90 należał do nowego ZLP; do 1989 pełnił funkcję prezesa Oddziału Katowickiego Związku. Był w 1986 współzałożycielem i następnie prezesem Klubu Pisarzy Zagłębia Dąbrowskiego w Sosnowcu. W 1986-89 wchodził w skład Narodowej Rady Kultury (sekcja teatru). W 1998 otrzymał Nagrodę Artystyczną miasta Sosnowca. Odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy II (1963) i 1987) klasy, odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1963), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1980). Zmarł 7 grudnia 2003 w Sosnowcu.
Twórczość
1. Wiersze. Katowice: Wydawnictwo Związek Zawodowy Literatów Polskich, Oddział Śląski 1948, 15 s.
2. Dziewczyna. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1952, 279 s.
3. Noce bez światła. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1954, 259 s. Wyd. 2 tamże 1956.
4. Rozstanie i powrót. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1957, 397 s.
5. Anastazy Kowalczyk. Opowieść biograficzna. Katowice: Śląsk 1962, 114 s. Por. poz. ↑.
6. Antykwariat przy ulicy Barbarossy. Opowiadania. Katowice: Śląsk 1962, 169 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1974.
Zawartość
Adaptacje
teatralne
7. Legenda Zagłębia. [Szkice]. Katowice: Śląsk 1962, 237 s. Wyd. 2 zmienione i uzupełnione tamże 1971, 372 s.
Zawartość
8. Dzień z nocą na trzy podzielony. [Powieść]. Katowice: Śląsk 1964, 199 s. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
rosyjski
9. Gorąca linia. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1965.
10. Czarny Anioł. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Częstochowa, Teatr im. A. Mickiewicza 1966.
11. O niezłomnym pieśń. (Rapsod o życiu Anastazego Kowalczyka). Prapremiera: Sosnowiec, Teatr Zagłębia 1967. Por. poz. ↑.
12. O temat robotniczy, o temat pracy. Na przykładzie Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. [Referat]. Katowice: Zjazd Pisarzy Ziem Zachodnich i Północnych 1968, 23 s.
13. Krzak gorejący. [Powieść]. Katowice: Śląsk 1972, 348 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1975, wyd. 3 1979, wyd. 4 1987. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
czeski
14. Zgoda. [Słuchowisko radiowe]. Polskie Radio 1973. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1973 nr 2 s. 95-107. Przedruk w: Budujemy drugą Polskę. Materiały repertuarowe. Warszawa 1974.
15. Czerwone i białe. Scenariusz filmowy. [Współautor:] P. Komorowski. Ekranizacja 1975.
16. Przeczekaj deszcz. [Opowiadania]. Katowice: Śląsk 1975, 164 s.
Zawartość
17. Jak krótkie lato. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1980, 341 s. Wyd. 2 tamże 1985.
18. Opasani ciemnością. [Powieść]. Katowice: Śląsk 1983, 133 s.
19. Nieproszona. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Sosnowiec, Teatr Zagłębia 1984.
20. Prawdziwy zabytek dawniejszego wieku. O Hipolicie Kownackim ze Sławkowa. 1761-1854. [Szkic biograficzny]. Katowice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1988, 102 s.
21. Z ciemni podskórnej. Katowice: Śląski Fundusz Literacki 1992, 86 s.
Adaptacje
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1963, 1966, 1978, 1979, 1988, 1998.
