BIO

Urodzony 1 kwietnia 1901 w Lachowiczach (powiat Baranowicze) na Białorusi; nieślubnym synem zruszczonego Polaka, Michała Piaseckiego, naczelnika poczty rosyjskiej, i Klaudii Kukałowicz, służącej, której nazwisko nosił do jedenastego roku życia. Wychowywany przez ojca, posługiwał się wyłącznie językiem rosyjskim i uczęszczał do rosyjskich gimnazjów najpierw w Mińsku Litewskim i Bobrujsku na Białorusi, a następnie w głębi Rosji we Włodzimierzu nad Klaźmą i Pokrowie. W okresie nauki szkolnej podejmował pierwsze próby pisarskie w języku rosyjskim. Jako uczeń siódmej klasy za pobicie inspektora gimnazjum i gospodarza klasy trafił do więzienia dla nieletnich, skąd uciekł do Moskwy, gdzie uczestniczył w wypadkach rewolucji październikowej. Zwerbowany do białoruskiej antybolszewickiej organizacji Zielony Dąb, przeniósł się do Mińska; w sierpniu 1919 walczył po stronie zajmujących miasto oddziałów polskich i został ranny. Następnie przyjechał do Warszawy, gdzie ukończył dziewięciomiesięczny kurs Szkoły Podchorążych Piechoty. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920, walcząc po stronie polskiej w ochotniczych formacjach białoruskich. Zdemobilizowany w maju 1921, w sierpniu 1922 został agentem cywilnym polskiego wywiadu wojskowego, tzw. II Oddziału, na terenie Związku Radzieckiego, głównie radzieckiej Białorusi. Jednocześnie zajmował się działalnością przemytniczą, stanowiącą początkowo alibi dla działań szpiegowskich. Po starciach band przemytniczych spędził 21 miesięcy w więzieniu w Nowogródku. Ranny w innej bójce przemytniczej ponownie trafił do więzienia i w 1926 został wydalony z wywiadu. Starał się o wyjazd do Legii Cudzoziemskiej, ale na przeszkodzie stanął fakt, że był oficerem rezerwy. Ubiegał się także o pracę w wywiadzie francuskim, ale nie został przyjęty. Za udział w napadzie na kolejkę konną w pobliżu Waliszek na trasie Lida-Grodno jesienią 1926, został skazany przez sąd doraźny w Wilnie na karę śmierci przez rozstrzelanie, zamienioną następnie w wyniku wstawiennictwa II Oddziału na 15 lat więzienia. Przebywając w więzieniach kolejno w Rawiczu, Koronowie i na Świętym Krzyżu, opanował biegle język polski i w 1934 rozpoczął twórczość literacką, pisząc powieści Piąty etap i Droga pod mur (późniejszy tytuł Żywot człowieka rozbrojonego); artykuły i fragmenty powieści były publikowane w 1937 w czasopismach „Słowo”, „Sygnały”, „Wiadomości Literackie”, a w 1938 w tygodniku „Comoedia”. Dzięki interwencji grona pisarzy, z Melchiorem Wańkowiczem na czele, został przedterminowo zwolniony z więzienia 2 sierpnia 1937. Chory na gruźlicę, nabytą w więzieniu, leczył się w Otwocku, a następnie w Zakopanem. Od grudnia 1937 do marca 1938 mieszkał u Wandy z Wołłowiczów Roycewiczowej w majątku Rohotna w Nowogródzkiem. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 został przydzielony jako oficer do Korpusu Ochrony Pogranicza. Następnie przebywał na Wileńszczyźnie, ukrywając się. W czasie okupacji niemieckiej był członkiem Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej (AK; w stopniu podporucznika, pseudonim: Kira, Konrad, Suez), działał w egzekutywie wykonującej wyroki śmierci wydane przez podziemne sądy (sam wyroków nie wykonywał). W 1943 został odznaczony przez dowództwo AK Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami za odwagę w akcji. Po wojnie, 30 kwietnia 1946 pod nazwiskiem Jan Tomaszewicz, a później Aleksander Kisielewski, nielegalnie wyjechał z Polski i przez Czechosłowację i Niemcy, gdzie w obozie przejściowym w Meppen spędził dwa tygodnie, dotarł do Włoch. Przebywał w ośrodkach 2. Korpusu Polskiego w Como, Cadenabia i Belagio. We wrześniu 1946 rozpoczął starania o oficjalne przyjęcie do 2. Korpusu we Włoszech, jednak spotkał się z odmową Komendy Wojskowej w Rawennie. Dzięki pomocy M. Wańkowicza, późną jesienią 1946 wypłynął okrętem wojskowym wraz z żołnierzami 2. Korpusu z Neapolu do Glasgow. Zatrzymał się w przejściowych obozach wojskowych w Bury, Blackpool, a później w Oulton. Zdemobilizowany w sierpniu 1947, zamieszkał w Londynie. W tymże roku został członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W 1948 odbył podróż do Holandii, na zaproszenie dyrektora jednej z rozgłośni radiowych. W 1953 przeniósł się do Hastings, a w kwietniu 1955 osiadł na stałe w St. Leonards-on-Sea w hrabstwie Sussex. Utrzymywał się z pracy fizycznej. Publikował fragmenty prozy i artykuły w prasie emigracyjnej, m.in. w londyńskich czasopismach „Wiadomości” (1947-58), „Życie” (1952), „Tydzień Polski” (1960-61), a także w wydawanych w Stanach Zjednoczonych pismach „Dziennik Polski” i „Tydzień Polski”. W 1958 wystąpił ze Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie na znak protestu przeciw nagrodzie dla Czesława Miłosza. Od początku 1964 przebywał w szpitalu w St. Leonards-on-Sea, następnie w lecznicach londyńskich i w polskim szpitalu w Penley w Walii, gdzie zmarł na raka 12 września 1964; pochowany na St. Helen's Borough Cementary w Hastings (Sussex).

Twórczość

1. Piąty etap. [Powieść]. Powst. 1934. Wyd. Warszawa: Rój 1938, 406 s. Wyd. 2 tamże 1938. Wyd. w skrócie łącznie z Bogom nocy równi zob. poz. . [Wyd. 3]. Warszawa: LTW 2001.

Ciąg dalszy zob. poz. .
Inf. o dacie powstania wg: R. Demel: Sergiusz Piasecki 1901-1964. Życie i twórczość. Tencarola 1986.

Przekłady

duński

Graensen. Af en Spions Dagbog. [Przeł.] E. Westh Neuhard. København 1943.

hiszpański

La quinta etapa. [Przeł.:] G. i L. Gossé. Barcelona [1948].

szwedzki

Femte etappen. [Przeł.] E. Anckarsvärd. Stockholm 1939.

włoski

Wyd. łącznie z przekł. Bogom nocy równi zob. poz. .

Adaptacje

radiowe

fragment powieści: Radio (Katowice) 1938.

2. Żywot człowieka rozbrojonego. Opowieść. Powst. 1934. Wyd. Londyn: B. Świderski 1962, 396 s. Wyd. nast. Warszawa: Libra 1990; [wyd. 3] ze wstępem R. Demela. Warszawa: LTW 2000.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .
Pierwotny tytuł: Droga pod mur.

Przekłady

hiszpański

Peor que en el frente. [Przeł.] M.T. Toral. Mexico 1963.

niderlandzki

Onderwereld. [Przeł.] W.A. Mayer. Hoorn 1967.

niemiecki

Strassenballade. [Przeł.] H. Goerke. Köln 1960.

włoski

Peggio che al fronte. [Przeł.] M. Czubek Grassi. Milano 1958.

Adaptacje

telewizyjne

Scenariusz: A. Domalik. Serial telewizyjny w 3 częściach. Telewizja Polska 1993.

3. Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy. [Powieść]. Powst. 1935. Wyd. Warszawa: Rój 1937, 410 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1937, wyd. 3 z przedmową M. Wańkowicza 1938; Londyn: Gryf 1947; [wyd. zmienione] Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1969; Kraków: „X”* 1987; [Kraków:] Cracovia 1990; z notami i posłowiem W. Boleckiego. Warszawa: Świat Książki 1994. Przedruk zob. poz. ; [wyd. 9] Warszawa: LTW 1999, tamże 2002.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .

Przekłady

Według inf. autora ogółem przekłady na szesnaście języków.

angielski

Lover of the Great Bear. [Przeł.] J. Mann. London 1938.

czeski

Milenec hvǎzd. [Przeł.] J. Janouch. [Cz.] 1-2. Praha 1938; Zurich 1980.

duński

Under Karlsvogen. [Przeł.:] E. Westh Neuhard, R. Heltberg. København 1939.

francuski

L'amant de la Grande Ourse. Paris [1940].
[Przeł.] J. Kochan. Montricher 1992.

hiszpański

El enamorado de la Osa Mayor. [Przeł.] J. Farrán y Mayoral. Barcelona 1944, wyd. nast. tamże: 1955, 1969, 1971, 1973, 1974, 1979, 1980 [właśc. 1979], 1982, 1986; Madrid 1998.

litewski

[Przeł.:] J. Petrenas, P. Tanulis. [Przekł. powst. przed 1939, nie wydany z powodu wybuchu II wojny światowej, inf. autora].

niderlandzki

Waar het vrije leven lokt. [Przeł.] W. Tokarski. Amsterdam 1948.

niemiecki

Der Gelibte der Grossen Bärin. [Przeł.] G. Walzel. Köln 1957, wyd. nast.: Stuttgart [1958], Hamburg 1959, Frankfurt am Main 1961, Wien 1961, Köln 1962, München 1963, tamże 1971, Köln 1975, München 1978, Köln [ok. 1979], tamże: 1986, 1996.

norweski

I pakt med Store Bjørn. [Przeł.:] G. Leistikov, M. Dahl. Oslo 1940.

szwedzki

Under Karlavagnen. [Przeł.] E. Söderberg. Stockholm 1938.

włoski

L'amante dell'Orsa Maggiore. [Przeł.:] E. Bocca Radomska, G.G. Severi. [Przedmowa:] M. Wańkowicz. [Milano] 1942, wyd. nast. tamże: [wyd. 2] 1942, [wyd. 3] 1942, 1944, 1945, 1946, 1948, 1949, 1953, 1954, 1955, 1957, 1960, 1964, 1965, 1970, 1971, 1973, 1974, 1983.

Adaptacje

filmowe

Scenariusz: Vancini. Ekranizacja (Włochy) 1972.
pt. Przemytnicy: Scenariusz: W. Olszewski, J. Purzycki. Ekranizacja 1984.

telewizyjne

serial (7 odcinków). Reżyseria: A.G. Majano. TV (RAI, Włochy) 1983.

4. Bogom nocy równi. [Powieść]. Powst. 1938. Wyd. Warszawa: Rój 1939 [antydatowane: 1938], 369 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1939; Gdańsk: Graf 1989; Kraków: „X”* 1989; Warszawa: Gryf* 1989. Przedruk zob. poz. ; [wyd. 5] Londyn: Puls 1995; Warszawa: LTW 2001.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .
Początek zob. poz. .

Przekłady

Według inf. autora również przekład na hiszpański.

szwedzki

Mörkrets makter. [Przeł.] E. Anckarsvärd. Stockholm 1940.

włoski

Wyd. łącznie z przekł. poz. pt. La spia. [Przeł.] S. Tronzano Usigli. Milano 1955, wyd. nast. tamże 1956.

Wyd. w skrócie łącznie z Piąty etap [poz. ] pt. Bogom nocy równi. Londyn: Modern Writing 1950, 416 s.

5. Jabłuszko. [Powieść]. Powst. 1941-1944. Wyd. Rzym: Instytut Literacki 1946, 257 s. Wyd. nast. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1990; [wyd. 3] Warszawa: Gryf 1990; Warszawa: LTW 2002. Por. poz. .

Cz. 1; cz. 2 i 3 zob. poz. , .

Przekłady

Według inf. autora również przekład na szwedzki.

francuski

Zob. poz. .

hiszpański

La canción de los landrones. [Przeł.] L. Wróbel Rzędowski. Barcelona 1954.

włoski

La picccola mela. Wyd. łącznie z przekł. Spojrzę ja w okno... [poz. ] i Nikt nie da nam zbawienia... zob. poz. .

6. Spojrzę ja w okno... [Powieść]. Powst. 1941-1944. Wyd. Rzym: Instytut Literacki 1947, 253 s. Wyd. nast.: Warszawa: Gryf 1990; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1990; [wyd. 4] Warszawa: LTW 2002. Por. poz. .

Cz. 2; cz. 1, 3 zob. poz. , .
Inf. o dacie powstania jak w poz. .

Przekłady

Według inf. autora również przekład na hiszpański.

francuski

łącznie z przekł. Jabłuszko [poz. ] i Nikt nie da nam zbawienia... [poz. ] zob. poz. .

szwedzki

łącznie z przekł. Jabłuszko [poz. ] i Nikt nie da nam zbawienia... [poz. ] zob. poz. .

włoski

łącznie z przekł. Jabłuszko [poz. ] i Nikt nie da nam zbawienia... [poz. ] zob. poz. .

7. Nikt nie da nam zbawienia... [Powieść]. Powst. 1946. Wyd. Rzym: Instytut Literacki 1947, 284 s. Wyd. nast.: Warszawa: Gryf 1990; Warszawa: Polski Dom Wydawniczy 1990; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1990; [wyd. 5]. Warszawa: LTW 2002. Por. poz. .

Cz. 3; cz. 1, 2 zob. poz. , .
Inf. o dacie powstania jak w poz. .

Przekłady

francuski

łącznie z Jabłuszko [poz. ], Spojrzę ja w okno... [poz. ] pt. D'arcans et de brume. [Przeł.] J. Kochan. Paris 1995.

hiszpański

Nadie se salva. [Przeł.] E. de Juan. Barcelona 1955.

szwedzki

Goda och dåliga människor. [Przeł.] A. Reenstierna. Stockholm 1947 [rozdz. 1-7 stanowi przekł. rozdz. 9-15 powieści „Spojrzę ja w okno”; rozdz. 8-21 stanowi przekł. powieści „Nikt nie da nam zbawienia...”].

włoski

Nessuno ci dara la salvezza. Wyd. łącznie z przekł. Jabłuszko [poz. ], Spojrzę ja w okno... [poz. ] pt. Nessuno ci salva. [Przeł.:] E. Bocca-Radomska, L. Mercatalli. Vol. 1-2. Milano 1947, wyd. nast. tamże: 1962, 1977.

8. Zapiski oficera Armii Czerwonej. [Powieść]. Powst. 1946-1950. Druk fragmentów pt. Zapiski oficera. „Lwów i Wilno”, Londyn 1949 nr 125-129, 132, 134, 135, 137, 147; „Polish Daily News”, Detroit 1949. Wyd. osobne Londyn: Gryf 1957, 202 s. Wyd. nast.: Warszawa: Niezależny Instytut Wydawniczy* 1981; [Warszawa: b.w.* 1984]; Warszawa: Wydawnictwo Grup Politycznych, Wydawnictwo Margines* 1985; [Warszawa:] Studencka Oficyna Wydawnicza* 1985; Białystok: Wydawnictwo Północno-Wschodnie* 1989; [Kraków: b.w.* 1989]; Warszawa: Recto* 1989; Warszawa: Antyk* [198?]; Gdańsk: Graf 1990; Warszawa: Libra, Planeta 1990; [wyd. 12] Gdańsk: Firet Spółka 1990; z podtytułem Od 17 września 1939 i ze wstępem R. Demela. Warszawa: LTW 1999.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .

Przekłady

hiszpański

Radio (Madryt), XII 1949 i II 1950.

węgierski

Egy vörös tiszt naplója. [Przeł.] A. Szalai. Szombathely 1992.

Adaptacje

teatralne

Wystawienie: Kraków, Teatr „Stu 1990.
Adaptacja: A. Jakimiec. Wystawienie: Białystok, Teatr Dramatyczny im. A. Węgierki 1992.
Adaptacja: R. Krzyszycha. Wystawienie: Częstochowa, Teatr im. A. Mickiewicza 1992.

9. Sto pytań pod adresem „obecnej” Warszawy. List otwarty do redaktora naczelnego tygodnika „Odrodzenie” Karola Kuryluka. Rzym, Londyn: [K.] Breiter 1947, 27 s.

10. [Siedem] 7 pigułek Lucyfera. [Bajka satyryczna prozą]. Londyn: Modern Writing 1948, 188 s. Wyd. 2 [właśc. 1 krajowe] Warszawa: Alfa 1990. Por. poz. . Wyd. nast.: [wyd. 3] z podtytułem Autentyczne przygody diabła Marka w latach 1945 i 1946 w niepodległej Polsce demokratycznej, odtworzone na podstawie dokumentów, zeznań świadków, wycinków prasowych oraz własnych obserwacji autora. Warszawa: LTW 1999, tamże 2001.

11. Adam i Ewa. [Powieść]. Powst. 1955. Druk „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” Londyn 1963 nr 161-285. Wyd. osobne z przedmową R. Demela. Warszawa: LTW 1999, 191 s.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .

12. The devil in disguise. Scenariusz filmowy. Powst. 1955.

Inf. o dacie powstania wg: R. Demel. „Nowe Książki1997 nr 2.
Na podstawie: 7 pigułek Lucyfera [poz. ].

13. The forgotten melody. Scenariusz filmowy. Powst. 1955.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .
Na podstawie opowieści S. Piasecki: Strzępy legendy. „Wiadomości”, Londyn 1949 nr 21.

14. Mgła. [Powieść], Powst. 1962-1963. Wyd. Warszawa: LTW 2001, 302 s.

Przygotowany przez autora skrót trylogii: Jabłuszko (poz. ], Spojrzę ja w okno (poz. ], Nikt nie da nam zabawienia... [poz. ].

15. Wieża Babel. [Cykl powieściowy]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1964.

[Cz. 1]. Człowiek przemieniony w wilka. Powst. 1958-1961. Wyd. 1964, 318 s. Wyd. nast.: Kraków: „X”* 1988; z posłowiem K. Polechońskiego Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1990; [wyd. 4] Warszawa: LTW 2000.

Inf. o dacie powstania jak w poz. .

[Cz. 2]. Dla honoru organizacji. 1964, 316 s. Wyd. nast.: Kraków: „X”* 1988; Warszawa: CIR 1990; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1990; [wyd. 5] Warszawa: LTW 2000.

[Cz. 3]. Upadek wieży Babel – nie ukończona.

Przekłady

włoski

łącznie cz. 1 i 2: La torre di Babele. [Przeł.] F. Wars. [Milano] 1967.

16. Dzieła zebrane. Londyn: Orbis 1985.

[T. 1]. Bogom nocy równi. Powieść. Wstęp: [R. Demel] R.D. 1985, 409 s. Zob. poz. .

[T. 2]. Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy. 1985, 511 s. Zob. poz. .

17. Upadek Wieży Babel i inne opowiadania oraz powiastki. [Wybrał i wstępem opatrzył K. Polechoński]. Warszawa: LTW 2000, 202 s.

18. Autodenuncjacja. Teksty autobiograficzne, wywiady, wspomnienia, publicystyka. [Zebrał, oprac. i przedmową poprzedził K. Polechoński]. Warszawa: LTW 2002, 221 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1957.

Autor o sobie

• Teksty autobiograficzne zob. też Twórczość poz. .
S. Piasecki: List. Wiadomości Literackie 1937 nr 34.

Wywiady

• Wywiady zob. też Twórczość poz. .
Gejzer wytrysnął w celi więziennej. Druga rozmowa z Sergiuszem Piaseckim. Express Poranny 1937 nr 216.
Rozmowa z „Kochankiem Wielkiej Niedźwiedzicy. Co mówi Sergiusz Piasecki po opuszczeniu murów więzienia na Ś[wię]tym Krzyżu. Express Poranny 1937 nr 215.
Talent, który wybuchł w więzieniu. Dziesięć minut rozmowy z Sergiuszem Piaseckim. Rozm. W.J. „Dziennik Ludowy1937 nr 214.
Wywiad z autorem „Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy. Rozm. Chicot. Słowo 1938 nr 145.
Adam i Ewa. Rozmowa Lektora z Autorem. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1963 nr 158.
Prawda jest podstawą dobra. Rozm. J. Kowalewski. Tydzień Polski”, Londyn 1964 nr 14 [dot. powieści: Człowiek przemieniony w wilka].

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
• „Rocznik Literacki 1964” wyd. 1966 (P. Grzegorczyk), przedruk w: P. Grzegorczyk: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967. Cz. 2. Warszawa 1986.
Polski słownik biograficzny. T. 25. Cz. 4 (z. 106). Wrocław 1980 (Redakcja).
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (uzupełnienie).
K. Polechoński: Bibliografia. Pierwodruki osobnych wydań utworów S. Piaseckiego. Wybór ważniejszych opracowań o twórczości i biografii S. Piaseckiego. W: W Krainie Wielkiej Niedźwiedzicy. Śladami Sergiusza Piaseckiego. Wrocław 2001.

Ogólne

Książki

R. Demel: Sergiusz Piasecki 1901-1964. Życie i twórczość. Zarys monograficzny. Tencarola: Sergiusz Piasecki Dec'd Trust 1986, 90 k.
K. Polechoński: Żywot człowieka uzbrojonego. Biografia, twórczość i legenda literacka Sergiusza Piaseckiego. [Przedmowa: K. Dybciak]. Warszawa, Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 2000, 234 s.
R. Demel: Sergiusz Piasecki (1901-1964). Życie i twórczość. [Przedmowa: K. Polechoński]. Warszawa: LTW 2001, 175 s.
P.V. Ragojša: Tvorčasć Sjargeja Pjaseckaga. Prablema žanrava-stylevaj admetnasci: 10.01.03 – literatura narodau krain zamežža (Pol'skaja literatura). Minsk: Belaruskij Dzjaržauny Universitat 2001, 20 s.
W Krainie Wielkiej Niedźwiedzicy. Śladami Sergiusza Piaseckiego. Materiały z sesji pod red. [i z wprowadzeniem] Z.J. Winnickiego. Wrocław: Gajt 2001, 155 s. [zawartość: R. Demel: Wprowadzenie.– K. Polechoński: Skrót biografii Sergiusza Piaseckiego; K. Polechoński: Miejsce Sergiusza Piaseckiego w literaturze polskiej XX wieku; przekł. angielski: Sergiusz Piasecki’s position in modern Polish literaturę. [Przeł.] l W. Szwaja. W: Borderlands. Tampere 2004; Z.J. Winnicki: Współczesne i historyczne realia dawnego pogranicza polsko-sowieckiego w świetle twórczości literackiej Sergiusza Piaseckiego; W. Kowalski: Misja cywilizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza; J. Komorowski: Szlakiem Wielkiej Niedźwiedzicy – w Rakowie i okolicy].
E. Tomaszewicz: Gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy. Kobiety w życiu i twórczości Sergiusza Piaseckiego. Warszawa: LTW 2003, 156 s.

Artykuły

J. Borejsza: Prawda Sergiusza Piaseckiego. Dziennik Ludowy 1937 nr 268.
[I. Fik] Feak: Ludzie marginesu. Albo – Albo 1938 nr 6.
P. Śledziewski: Personifikacja niesamowitości. Comoedia 1938 nr 3.
P. Hulka-Laskowski: Sergiusz Piasecki. Sygnały 1939 nr 61.
J. Kowalewski: To może ostatni romantyk. Tydzień Polski”, Londyn 1964 nr 40.
A. Pragier: Kilka wspomnień o Sergiuszu Piaseckim. Wiadomości,” Londyn 1970 nr 26.
Z. Kozarynowa: Wielka Niedźwiedzica na polskim niebie. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1973 nr 122.
M. Danilewicz Zielińska: Szkice o literaturze emigracyjnej. Paryż 1978.
Z. Sztaba: Sergiusz Piasecki – „wicekról granicy. Stolica 1982 nr 34.
R. Wasiak: Wieczne pióro dla więźnia. (Melchior Wańkowicz i Sergiusz Piasecki). Opole 1983 nr 8.
F.L. Śmieja: C.J. Cela and the case of Sergiusz Piasecki. W: Essays in honour of Brian Tate from his collegues and pupils. Nottingham 1984.
M. Stępień: Sergiusz Piasecki. Życie Literackie 1986 nr 6.
A. Zaczyński: Kochanek gwiazd. Życie Literackie 1986 nr 16.
Z. Nosal: Ślad Wielkiej Niedźwiedzicy. Przemiany 1987 nr 8.
B. Baczyński: Sergiusz Piasecki i... Pascual Duarte; K. Polechoński: „Kształciłem się z ksiąg życia”. Szkic do biografii Sergiusza Piaseckiego. „Odra1990 nr 3.
J. Jarosławski: Żywot człowieka uzbrojonego. Kultura Niezależna 1990 nr 57.
K. Polechoński: Międzywojenna twórczość Sergiusza Piaseckiego (na tle ówczesnych tendencji literackich). Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1991 t. 30.
K. Polechoński: Ułaskawić więźnia! Sprawa Sergiusza Piaseckiego na łamach prasy lat 1937-1939. W: Wiary i słowa. Wrocław 1994.
B. Hadaczek: Bogom nocy równi. O bohaterach powieści Sergiusza Piaseckiego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Prace Polonistyczne 1995 z. 7.
W. Krupowies: Obraz Kresów północnych w powieściach Sergiusza Piaseckiego. W: Kresy, Syberia, literatura. Warszawa 1995.
K. Polechoński: Międzywojenna krytyka literacka wobec powieści Sergiusza Piaseckiego. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1995 t. 34.
R. Demel: [Fragment nieznanej biografii S. Piaseckiego]. Nowe Książki 1997 nr 2.
A. Dec-Paliwoda: Typy granic i pograniczy w powieściach Sergiusza Piaseckiego. (Zarys problematyki). W: Topika pogranicza w literaturze polskiej i niemieckiej. Rzeszów 1998.
K. Polechoński: Dwie legendy literackie: „Pontifex maximus katastrofizmu” i „Nowoczesny polski Villon. Kresy 1999 nr 2/3 [dot. też S.I. Witkiewicza].
K. Cygan: Zum Abenteuer verdammt. Ausseseitergeschichte bei Werner Helwig und Sergiusz Piasecki. W: Zwischen den Zeiten. Hamburg 2000.
J. Gizella: Żywot oficera polskiego wywiadu. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2001 nr z 13 VII.
P.V. Ragojša: Ukraiński kantekst tvorčasi Sârgeâ Pâseckaga. „Acta Polono-Ruthenica2001 t. 6.
F. Śmieja: Sergiusz Piasecki według Camila Jose Celi. Odra 2001 nr 4.
Wierzyć się nie chce, że on jeszcze w ogóle istnieje. Pisarze krytycy, badacze i czytelnicy o Sergiuszu Piaseckim. Oprac.: K. Polechoński. Arcana 2001 nr 5 [zawiera wypowiedzi autorów: M. Wańkowicz, A. Pragier, M. Hemar, S. Cat-Mackiewicz, J. Kaden-Bandrowski, Z. Wasilewski, K. Kuryluk, S. Piasecki, J. Krzyżanowski, J. Borejsza, J. Lorentowicz, Z. Broncel, I. Fik, G. Hagenau, Kasch, P. Hohnerfeld, K. Skalnik, S. Lenz, Z. Kozarynowa, F. Śmieja, C.J. Cela, P.G. Canovas, J. Wittlin, J. Mackiewicz, P. Śledziewski, F. Goetel, S.I. Witkiewicz, J.E. Płomieński, H. Worcell, M. Danilewicz Zielińska, T. Sułkowski, K. Zbyszewski, J. Węgiełek, J. Lechoń, K.A. Jeleński, J. Bielatowicz, J. Święch, W. Bolecki, K. Dybciak].
A. Paliwoda: Od Ewy do Lolity. Uwagi o postaciach kobiet w powieściach Sergiusza Piaseckiego. W: Literatura utracona, poszukiwana czy odzyskana. Rzeszów 2003.
L.L. Laudański: Jadwiga i Julia. Sergiusza Piaseckiego osobiste uwikłania albo zmowa nieobecnych. W tegoż: Szkice polskie. Rzeszów 2005.
A. Paliwoda: Przestrzenny kontekst powieści Sergiusza Piaseckiego. W: Epoka przemian. Rzeszów 2005.
T. Mysłek: Pisarz wielkiej odwagi. Najwyższy Czas! 2006 nr 37.

Piąty etap

E. Breiter: Wspomnienia agenta wywiadu. Wiadomości Literackie 1938 nr 25.
J. Kaden-Bandrowski: Od pamiętnika do powieści. Gazeta Polska 1938 nr 118.
L. Piwiński. „Rocznik Literacki 1938”.

Żywot człowieka rozbrojonego

S. Wóycicki: Przez czarne okulary. Orzeł Biały”, Londyn 1962 nr 50.

Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy

S.W. Balicki. „Kurier Literacko-Naukowy1937 nr 36.
E. Breiter: W świecie zbrodni i nędzy. Wiadomości Literackie 1937 nr 32.
K. Czachowski: Narodziny talentu. Pion 1937 nr 33.
A. Jesionowski: Życie w mrokach. Kultura 1937 nr 32.
W. Kragen: Człowiek z nieprawdziwego zdarzenia. Ster 1937 nr 35.
J. Krzyżanowski: Nowe odmiany powieści autobiograficznej. Gazeta Polska 1937 nr 258, 259.
K. Kuryluk: Romantyczna epopeja przemytników. Robotnik 1937 nr 211.
M. Wańkowicz: Wielka Niedźwiedzica świeci w okna więzienne. Wiadomości Literackie 1937 nr 23.
K. Czachowski: Powieść polska w 1936/7. W tegoż: Najnowsza polska twórczość literacka oraz inne szkice krytyczne. Lwów 1938.
J. Kowalewski: Literatura – kochanka Sergiusza Piaseckiego. Tydzień Polski”, Londyn 1970 nr 6.
J. Mackiewicz: Sergiusz Piasecki i jego Niedźwiedzica. Wiadomości,” Londyn 1970 nr 20.
R. Orwid-Bulicz. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” Londyn 1970 nr 113.
A. Zaczyński: Więzień zakochany w gwiazdach. Przemiany 1984 nr 11.

Bogom nocy równi

E. Breiter: Wspomnienia agenta wywiadu. Wiadomości Literackie 1939 nr 10.
A. Krysińska: Co dała kultura? Na marginesie twórczości Sergiusza Piaseckiego. ABC 1939 nr 118.
F. Goetel: Bogowie nocy. Wiadomości,” Londyn 1950 nr 11.
B. Hadaczek: Bogom nocy równi. (O bohaterach powieści Sergiusza Piaseckiego). W: Kresy w literaturze. Szczecin 1996, przedruk w tegoż: Kresy w literaturze polskiej. Gorzów Wielkopolski 1999.

Jabłuszko

J. Węgiełek: Trylogia złodziejska Sergiusza Piaseckiego. Tygodnik Literacki 1990 nr 12 [dot. też: Spojrzę ja w okno; Nikt nie da nam zbawienia].

Spojrzę ja w okno

J. Węgiełek: Trylogia złodziejska Sergiusza Piaseckiego. Tygodnik Literacki 1990 nr 12 [dot. też: Jabłuszko; Nikt nie da nam zbawienia].

Nikt nie da nam zbawienia

J. Węgiełek: Trylogia złodziejska Sergiusza Piaseckiego. Tygodnik Literacki 1990 nr 12 [dot. też: Spojrzę ja w okno; Jabłuszko].

Zapiski oficera Armii Czerwonej

P. Hęciak. „Orzeł Biały”, Londyn 1957 nr 19.
A. Paliwoda: Grymas śmiechu. Uwagi o emigracyjnych powieściach Sergiusza Piaseckiego „Siedem pigułek Lucyfera” i „Zapiski oficera Armii Czerwonej”. W: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Rzeszów 1999.
R. Naruniec: Buty jako czołg ostatniej konstrukcji. Zniewolenie człowieka w „Zapiskach oficera Armii Czerwonej” Sergiusza Piaseckiego. W: Pejzaże kultury. Wrocław 2005.

7 pigułek Lucyfera

F. Goetel. „Wiadomości”, Londyn 1948 nr 34/35.
A. Paliwoda: Grymas śmiechu. Uwagi o emigracyjnych powieściach Sergiusza Piaseckiego „Siedem pigułek Lucyfera” i „Zapiski oficera Armii Czerwonej”. W: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Rzeszów 1999.

Wieża Babel

Cz. Dobek: Polski James Bond. O twórczości Sergiusza Piaseckiego. Orzeł Biały”, Londyn 1964 nr 5 [dot. cz. 2 pt. Dla honoru organizacji].
M. Hemar: Czytelnik przemieniony w wilka. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” Londyn 1964 nr 81 [dot. cz. 1 pt. Człowiek przemieniony w wilka].
M. Hemar: Trzecia seria książek Polskiej Fundacji Kulturalnej. Tydzień Polski”, Londyn 1964 nr 42 [dot. m.in. cz. 2 pt. Dla honoru organizacji].
K. Zbyszewski: Wilno pod okupacją w oczach Sergiusza Piaseckiego. Wiadomości,” Londyn 1964 nr 48 [dot. cz. 1 pt. Człowiek przemieniony w wilka].
P. Łysek. „Books Abroad,” Oklahoma 1965 t. 39 nr 1 [dot. cz. 1 pt. Człowiek przemieniony w wilka].

Zob. też Wywiady.