BIO

Born on 3 May 1891 in Podgórze (now a district of Krakow); son of the lawyer and later mayor of Podgórze Abraham Markus (Marek) Peiper (d. 1903), and the property landlord Sara Salomea (Maria Elżbieta) Eisen (Tarlińska after her first marriage). He initially attended school in Podgórze before joining King Jan Sobieski Grammar School No. II in Krakow. During his school years, he was involved in socialist youth groups. He completed his advanced secondary education in 1909 before studying philosophy and aesthetics until 1910 at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow. In 1911, he joined a university in Berlin. After returning to Krakow, he studied at the Faculty of Law at UJ during the 1911/12 semester, before rejoining the Faculty of Philosophy in the second semester of 1912/13 and the first semester of 1913/14 to study philosophy and the history of art. Around 1914, he started writing his first works of poetry. He continued his studies in Paris, where he attended lectures by Henri Bergson. Following the outbreak of World War I, he was interned by the French authorities as an Austrian citizen, but was soon granted permission to leave for Spain. Between 1915 and 1920, he lived in Madrid, where he maintained contacts with the Polish community and local artistic groups. Having become fluent in Spanish, he published journalistic and literary pieces in Madrid-based periodicals including "El Sol" (where he made his debut with the article Calderon en Polonia, 1917, 24 December issue), "España", "La Lectura", and "La Publicidad". He also began submitting articles to the Polish press, where his first article was titled Sprawa rolna w Hiszpanii (The agricultural question in Spain), which appeared in 1917 in "Kurier Lwowski" (no. 354). He returned to Poland in 1921 and settled in Krakow. He continued to collaborate with the Spanish press, contributing correspondence on political issues, mainly the Silesian question. He also wrote for the local Krakow press. He was involved in Krakow artistic circles and took part in, among other things, the opening of the Gałka Muszkatołowa (Nutmeg) futurists' club. Together with Leon Chwistek, he formed the Krakow committee of the Warsaw-based literary periodical "Nowa Sztuka" (1921-22). He was founder and theorist of the group of poets known as Awangarda Krakowska (Krakow Avant-garde), who were active between 1922 and 1927. From May 1922, he edited the group's publication "Zwrotnica" (1922-23 and from 1926 to June 1927; 12 issues appeared in total). He published manifesto pieces and poems in the periodical (using the pseudonyms Jan Alden, Jan Badyński, Marian Bielski, and Wojciech Dugiel). In 1927, financial difficulties led him to taking on a job as proofreader for the Krakow-based publisher Księgarnia Powszechna. His poems, reviews, articles, and translations appeared in periodicals including "Świat" (1925-30), "Głos Literacki" (1928-29), "Kwadryga" (1928-30), "Robotnik" (1931-32), "Kurier Poranny" (regular contributor 1932-35), "Czas" (1933-39), "Pion" (1933-38), and "Sygnały" (1936-37). He participated in discussions involving the organizers of the Cricot Artists' Theatre. In 1936, he declared his solidarity with the theses of the General Assembly of Cultural Workers for the Defence of Freedom and Progress that was held in Lwów (today's Lviv, Ukraine). Together with Ludwik Puget, he co-founded a cultural association in Krakow (it was established in December 1938 but never formally commenced its activities). Following the outbreak of World War II, he escaped in November 1939 to Lwów (Lviv), which by then had been incorporated into the USSR. He found work at the Ossolineum – Ossoliński National Institute, which at that time had been made into a branch of the Ukrainian Academy of Sciences in Kyiv. He was arrested alongside Władysław Broniewski and Aleksander Wat in January 1940 by the People's Commissariat for Internal Affairs (NKVD) of the Soviet Union and transported to the Lubyanka prison in Moscow. Following the outbreak of the German-Soviet war in 1941, he was evacuated to Saratov. Following his release towards the end of that year, he spent time in Kuybyshev (today: Samara), where he wrote his memoirs relating to his experiences in 1939. Between 1942 and 1944, he published four short articles in "Nowe Widnokręgi" and "Wolna Polska", Polish-language publications associated with communist groups. In June 1943, he served as a delegate to the Assembly of the Union of Polish Patriots in Moscow, joining the union's Main Board. In August and September 1944, he travelled to Yakutsk in order to collect materials relating to the Polish community. He returned to Poland that year, initially settling in Lublin and then in Lodz, before moving to Krakow in May 1945. He collaborated periodicals, including "Odrodzenie" (1945-48) and "Twórczość" (1945-52) where he published theatre reviews. He moved to Warsaw in 1949. He collaborated regularly with the theatre journal "Teatr" (1947-54) and the Catholic weekly "Tygodnik Powszechny" (1949 and 1954-55). He wrote his memoirs, and worked on (unpublished) books relating to the dances of the mountain folk and on the theatre of Tadeusz Pawlikowski. He withdrew from literary life around 1957 as a result of his deteriorating mental health. He remained active as a writer, although he did not collaborate with publishing houses or periodicals. He died on 10 November 1969 in Warsaw and is buried at the city's Powązki Military Cemetery. In 1970, the Wroclaw-based Literary Group '66 established a poetry prize that was named after him.

Twórczość

1. A. [Wiersze]. Rysunki: M. Kisling. Kraków: Zwrotnica 1924, 30 s. Przedruk zob. poz. [t.4], .

Tu m.in. zrekonstruowane wiersze z lat 1914-1923.

2. Żywe linie. Poezje. Rysunki: J. Gris. Kraków: „Zwrotnica” [1924], 23 s. Przedruk zob. poz. [t. 4], .

3. Nowe usta. Odczyt o poezji. Lwów: Ateneum 1925, 67 s. Przedruk zob. poz. [t. 1], .

Zawartość

Przemilczenia, którymi nasza krytyka... [incipit]. – I. Tworzenie romantyczne. – II. Poezja jako budowa: Poezja; Poemat; Rytm i rym. – III. Nowe tworzenie.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: J. Kryszak. Prapremiera: Toruń, Teatr Peipera 1971.
Adaptacja łącznie z poz. pt. Nowe usta; Na przykład: Adaptacja: J. Kryszak. Reżyseria i wykonanie: L. Gwit. Wystawienie: Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1977.

4. Szósta! Szósta! Utwór teatralny w 2 częściach. Kraków: Zwrotnica 1925, 43 s. Prapremiera: Reżyseria: J. Wróblewski. Kalisz, Teatr im. W. Bogusławskiego 1974. Przedruk zob. poz. [t. 4].

5. Raz. Poezje. Warszawa: F. Hoesick 1929, 59 s. Przedruk zob. poz. [t. 4].

Zawartość

Przedmowa. – Że; Upadek; Kwiaty ulicy; Chwila ze złota; Flaszka; Zwyżka dolara; Na plaży; Dancing; Wyjazd niedzielny; Zemsta; Kronika dnia.

Adaptacje

teatralne

Opracowanie literackie: J. Kryszak. Wystawienie: Zielona Góra, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego (Teatr Jednego Aktora) 1970 (wykonanie: L. Gwit).

Wyd. osobne poematu Na plaży: Oprac. i wstępem opatrzył A.K. Waśkiewicz. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1982, 47 s.

Zawiera też: Aneks: Spektakl postępu: Gdynia. [Artykuł].

6. Tędy. Warszawa: F. Hoesick 1930, 419 s. Przedruk zob. poz. [t. 1], .

Zawartość

Zawiera 56 artykułów o poezji, głównie drukowanych w „Zwrotnicy” w 1922-1929: 1. Punkt wyjścia; Miasto. Masa. Maszyna; Wczesność. – 2. Metafora teraźniejszości; Droga rymu: Rytm pierwotny. Droga kultury. Oddalenia współbrzmień rymowych. Oddalenia znaczeń. Po igraszkach sztuka. A automatyzm? Wielki dylemat; Rytm nowoczesny; Rozbijanie tworzydeł. – 3. Poezja ciała; Sport a piękno; Żołądek a kultura; Teraźniejszość i materia; W tworach ludzkich wielbimy człowieka; Hierarchia pracy. – 4. Kamedułom sztuki; Także inaczej; Gdzie prawda? Wywiad Stefana Flukowskiego; Sztuka dla wtajemniczonych?; Sztuka a proletariat: Sztuka proletariatu. Sztuka w proletariacie. Sztuka proletariatowi. Sztuka proletariatu. – 5. Futuryzm: Założenia życiowe. Walka z muzeum. Poezja molekułów i elektronów. Burzenie składni i logiki. Dynamizm. Dynamizm w poezji. Dynamizm w plastyce; W Bauhausie. – 6. Teatr na wawelskim dziedzińcu; O nowy gest w teatrze; „Semafor”; „Habima”; Fakciki teatralne; Czysta forma w teatrze. Po książce St.I. Witkiewicza „Teatr”; Szósta! Szósta!; Bliska nam część I-sza „Dziadów”; Książę Niezłomny na placu; Może rzadkość teatru; Szopka. – 7. Cyrk. – 8. Ku specyficzności kina; Autonomia ekranu; O statyzmie; Film barwny; Komizm ekranowy. – 9. Polskie Radiofon; Radio w piśmie artystycznym; Wpływ radiofonu na muzykę; Radio adwokat. – 10. Nowe formy w drukarstwie. – 11. Gdzie jest ten przeciwnik?; Po pierwszym zeszycie „Zwrotnicy”; O jedności; O bojowości; O nowości; Nowa polskość polskiej sztuki. Przeciwko stanowisku Żeromskiego w „Snobizmie i postępie”; Kwiatki; Uniwersalizm; Praca a natchnienie; Nie gejzery. Gejsze!; Poeci bez idei poetyckiej; Antychamityzm; Komizm, dowcip, metafora. – 12. Zakończenie.

7. Na przykład. Poemat aktualny. Kraków: [b.w.] 1931, 36 s. Wyd. nast. zob. poz. [t. 4], .

Utwór dotyczący sprawy brzeskiej uległ konfiskacie w lutym 1931, uchylonej po rozprawie sądowej w kwietniu 1931, przywróconej przez Sąd Apelacyjny w maju 1931.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja wspólnie z poz. pt. Nowe usta – na przykład: Adaptacja: J. Kryszak. Reżyseria i wykonanie: L. Gwit. Wystawienie: Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1977.

8. Skoro go nie ma. Utwór teatralny w 3 aktach. Warszawa: Rój 1933, 94 s. Przedruk zob. poz. [t. 4]. Prapremiera: Reżyseria: J. Wróblewski. Warszawa, Teatr Ateneum 1973.

Przekłady

czeski

Jako by nebyl. [Przeł.] R. Mecnarowski. Praha 1976.

niemiecki

Wenn er nicht da ist. [Przeł.] R. Buschmann. Berlin 1975.

9. Stary mąż młodej żony. [Szkic o „Mazepie” J. Słowackiego]. Kraków: Czas 1933, 19 s.

10. Poematy. [Kraków]: Koło Wydawnicze „Teraz 1935, 175 s. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

Zawiera utwory z tomów poz. , , , – oraz: Oczy nad miastem; Telegram.

11. Ma lat 22. Powieść. (Z serii „Poprzez lata”). [Kraków]: Koło Wydawnicze „Teraz 1936, 388 s. Przedruk zob. poz. [t. 3].

12. Pierwsze trzy miesiące. Pamiętnik [z IX-XI 1939]. Powst. Kujbyszew 1941-1943. Druk fragmentów: Przyczyny klęski. „Nowe Widnokręgi”, Kujbyszew 1943 nr 15; Czy Kraków porzucić? „Odrodzenie” 1946 nr 18; Z epizodów wrześniowych: „Odrodzenie” 1946 nr 36, 38, „Dziennik Polski” 1946 nr 244, nr 258, 272; „Dziennik Literacki” 1949 nr 35, 36, 39, 40; Pierwsze trzy miesiące. „Warszawa” 1949 nr 6; z przedmową Tadeusza Peipera „Odra” 1974 nr 2-9. Wyd. osobne całości zob. poz. [t. 5].

13. Krzysztof Kolumb odkrywca. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1949, 264 s. Wyd. 2 tamże 1949. Przedruk zob. poz. [t. 3].

14. Księga pamiętnikarza. [Dziennik z lat 1956-1957; fragmenty]. Wyd. i oprac.: A. Gronczewski. Poezja 1972 nr 1 s. 3-21; fragmenty ze wstępem S. Rośka. W: Maski. T. 1. Gdańsk 1986 s. 275-312.

15. Pisma. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972-2004.

[T. 1]. Tędy; Nowe usta. Przedmowa, komentarz, nota biograficzna: S. Jaworski. Oprac. tekstu: T. Podoska. 1972, 442 s. Zob. poz. , .

[T. 2]. O wszystkim i jeszcze o czymś. Artykuły, eseje i wywiady. (1918-1939). Przedmowa, komentarz, bibliografia: S. Jaworski. Oprac. tekstu: T. Podoska. 1974, 676 s.

Zawartość

Zawiera działy: Myśli o poezji; Z kraju Calderona (1918-1920); Pod znakiem „Zwrotnicy” (1921-1927); W Krakowie i w Warszawie (1928-1931); Między „Esplanadą” a Kawiarnią Plastyków; Nowe myśli o poezji (1934-1939).

[T. 3] Ma lat 22; Krzysztof Kolumb odkrywca. [Powieści]. Przedmowa, komentarz: S. Jaworski. Oprac. tekstu: T. Podoska. 1977, 616 s. Zob. poz. , .

[T. 4]. Poematy i utwory teatralne. Przedmowa, oprac. tekstu, komentarz: A.K. Waśkiewicz. Utwory „Z dróg wojennych” oprac. i komentarzem opatrzył S. Jaworski. 1979, 821 s.

Zawartość

Poematy. (Zbiór) [poz. , , , ], – oraz: Fragmenty; Że [poz. ]. – Kronika dnia. 1928. – Z dróg wojennych. [Poematy]. – Wiersze z powieści „Ma lat 22” – fragmenty. – Utwory teatralne [poz. , ]. – Przekłady: Wiersze; F. Lope de Vega: Pies ogrodnika [Przekład poz. ].

[T. 5]. Pierwsze trzy miesiące. Oprac. tekstu: S. Góra. 1990, 497 s. Zob. poz. .

[T. 6]. Wśród ludzi na scenach i na ekranie. [Szkice]. Przedmowa: S. Jaworski. Oprac. tekstu i komentarz: K. i J. Fazanowie. T. 1-2. 2000, 788 + 774 s.

[T. 7]. Gabriela Zapolska jako aktorka. [Przedmowa, oprac. tekstu i komentarz: J. Fazan]. 2004, 695 s.

16. Wybór wierszy. Wyboru dokonał J. Leszin-Koperski. Warszawa: Universitas 1972, 31 s.

17. Myśli o poezji. Przedmowa: J. Brzękowski, J. Kurek. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 170 s.

Zawartość

Myśli o poezji; Nowa radość wyobraźni; O dźwięczności i rytmiczności; Zapiski o prawach poezji; O współczesnej poezji polskiej. (Odpowiedź na ankietę „Okolicy Poetów”); Jeszcze to ...; Bardziej szczegółowo, ale nie za bardzo; Czterdzieści i cztery. (Fragment); Wiązania; Pryski; Twory obraziane; Trzeba czasem ...; Tyle nieporozumień; Wśród poetyckich możliwości.

18. Poezje wybrane. Wyboru dokonał, wstępem i notą opatrzył K. Karasek. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 134 s.

19. Pisma wybrane. Oprac.: S. Jaworski. Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1979, LXXX, 386 s. Biblioteka Narodowa I, 235.

Zawartość

Tędy [poz. ]; Nowe usta. Odczyt o poezji [poz. ]. – Późniejsze artykuły: Nowa radość wyobraźni; Przedmowa [do tomu: Poematy. Kraków 1935]; „A” [poz. ]; Żywe linie [poz. ]; Raz [poz. ]; Na przykład. Poemat aktualny [poz. ]; Poematy [z poz. :] Oczy nad miastem; Telegram.

20. Poematy rozkwitające. [Wiersze i poematy]. Bielsko-Biała: Profile 1993, 110 s.

Tu m.in. poematy z poz. : Na plaży; Dancing; Wyjazd niedzielny; Zemsta. (Zarys poematu); Że; Kronika dnia.

21. Sam chcę nadać sobie imię. [Wiersze]. Wybrał i wstępem opatrzył J. Koperski. Warszawa: Anagram 1993, 191 s.

Listy

1. Listy. Oprac. J. Olczyk. Twórczość 2015 nr 3 s. 85-93.

Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych

angielski

Polish writers on writing. [Oprac.] A. Zagajewski. San Antonio 2007.

niemiecki

Meine polnische Bibliothek. [Oprac. i tłum.:] K. Dedecius. Berlin; Leipzig 2011.

serbski

Moj poljski pesnički XX vek. [Oprac.:] B. Rajčić. Beograd 2012.

Przekłady

1. F. Lope de Vega: Pies ogrodnika. Wystawienie: Łódź, Teatr Wojska Polskiego 1948. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 194 s. Przedruk zob. Twórczość poz. [t. 4].

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951.

Wywiady

Gdzie prawda? Rozm. S. Flukowski. Kwadryga 1928 nr 2.
W ambasadzie awangardy. Rozm. M. Czuchnowski. Głos Narodu 1929 nr 122.
Rozmowa z Tadeuszem Peiperem. Rozm. M. Piechal. W tegoż: Rozmowy o pacyfizmie. Warszawa 1930.
Regionalizm i Zagłębie. Rozm. L. Piwowar. [Powst.] 1933. Druk „Śląsk” 1996 nr 8.
Rozmowa z Tadeuszem Peiperem. Rozm. H. Wielowieyska. Orka na Ugorze 1938 nr 21.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa1964.
A.K. Waśkiewicz: Bibliografia [Tadeusz Peiper]. Oficyna Poetów”, Londyn 1968 nr 4, uzupełnione i sprostowane tamże 1969 nr 1.
• „Rocznik Literacki 1969" wyd. 1971 (J. Chudek).
S. Jaworski: Bibliografia twórczości krytycznej i publicystycznej Tadeusza Peipera; Bibliografia spuścizny po Tadeuszu Peiperze. W: Tadeusz Peiper: Pisma. [T.] 5. Kraków 1974.
Polski słownik biograficzny. T. 25. Wrocław 1980(S. Jaworski).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa2000 (S. Jaworski).

Ogólne

Książki

S. Jaworski: U podstaw awangardy. Tadeusz Peiper, pisarz i teoretyk. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1968, 301 s., wyd. 2 przejrzane i uzupełnione 1980.
W.P. Szymański: Świadomość estetyczna polskiej awangardy. O „Zwrotnicy”. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1971, 36 s.
M. Fleischer: Das lyrische Werk von Tadeusz Peiper. Analyse und Konkordanzwörterbuch. München: O. Sagner 1992, 579 s.
J. Fazan: Od metafory do urojenia. Próba patografii Tadeusza Peipera. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2010, 368 s.
J. Grądziel-Wójcik: Drugie oko Tadeusza Peipera. Projekt poezji nowoczesnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2010, 270 s. Filologia Polska – Uniwersytet im. A. Mickiewicza, 119.
B. Lentas: Tadeusz Peiper w Hiszpanii. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria 2011, 299 s. Wokół Literatury, 20. [Zawiera m.in.: Hiszpania w biografii Peipera. Fakty i mity; Odzyskany początek. Peiper jako hiszpański publicysta; Peiper wśród hiszpańskojęzycznych awangardzistów; Aneksy: 1. Bibliografia hiszpańskojęzycznych publikacji Tadeusza Peipera; 3. Przekłady hiszpańskich artykułów Peipera].
Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie. Pod red. P. Rypsona. [Katalog z wystawy: Muzeum Narodowe w Warszawie 28 maja-6 września 2015 r.]. Warszawa: Muzeum Narodowe 2015, 578 s., przekład hiszpański: Tadeusz Peiper. Heraldo de la vanquardia entre Espaῆa y Polonia. Warszawa: Muzeum Narodowe 2015, 596 s. [z wystawy: Calcografia Nacional – Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madryt, 18 września – 8 listopada 2015].
S. Stanik: Żywoty psycholi artystów o tęskniących duszach. Warszawa, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Komograf 2017, 249 s. [dot. m.in. T. Peipera].

Artykuły

K. Irzykowski: Likwidacja futuryzmu. Wiadomości Literackie 1924 nr 5, przedruk w tegoż: Słoń wśród porcelany. Warszawa 1934, Pisma. T. 2. Kraków 1976.
K. Irzykowski: Metaphoritis i złota plomba. W tegoż: Walka o treść. Warszawa 1929, przedruk w tegoż: Pisma. T. 3. Kraków 1976.
S. Wygodzki: Sztuka współczesna” – idealna utrzymanka. Głos Literacki 1929 nr 16.
M. Piechal: Twórcze podstawy nowego rymowania. Pamiętnik Warszawski 1930 z. 9.
K.W. Zawodziński: O poetyce Peipera. „Pamiętnik Warszawski 1930 z. 6.
K. Irzykowski: Burmistrz marzeń niezamieszkanych. Wiadomości Literackie 1931 nr 1, przedruk w tegoż: Słoń wśród porcelany. Warszawa 1934, Pisma. T. 2. Kraków 1976.
J. Brzękowski: Poezja integralna. Warszawa 1933, przedruk w tegoż: Wyobraźnia wyzwolona. Warszawa 1966.
M. Czuchnowski: W głąb awangardy. Robotnik 1933 nr 260-297 z przerwami.
J. Brzękowski: Talmudystom Peipera. „Gazeta Artystów 1935 nr 17, przedruk w tegoż: Szkice literackie i artystyczne 1925-1970. Kraków 1978.
K. Czachowski: O poezji Tadeusza Peipera. „Czas 1935 nr 287.
K. Irzykowski: Jeszcze raz ucieczka w kontekst. Pion 1935 nr 19.
K. Irzykowski: Noli iurare domine Przyboś in verba Peiperi. (Wycieczki w lirykę. IV). Pion 1935 nr 5.
J. Kott: Drogi awangardy poetyckiej w Polsce. Przegląd Współczesny 1935 nr 161.
K.W. Zawodziński: Pegaz to nie samochód bezkołowy. Skamander 1935 nr 33, przedruk w tegoż: Z pism... Wśród poetów. Kraków 1964.
A. Łaszowski: Peiper!Czas1936 nr 354.
F. Siedlecki: Likwiduję Peipera (Z zagadnień formy wierszowej). Skamander 1936 nr 70, przedruk w tegoż: Pisma. Warszawa 1989.
M. Chmielowiec: Obrona poety Peipera. „Sygnały 1937 nr 33.
J. Przyboś: Jak oceniam literaturę dwudziestolecia. Twórczość 1947 nr 4.
J. Kurek: Futuryzm i awangarda. Życie Literackie 1957 nr 24.
J. Kwiatkowski: Wizja przeciw równaniu. Życie Literackie 1958 nr 3.
J. Sławiński: Poetyka i poezja Tadeusza Peipera. „Twórczość 1958 nr 6, nawiązanie: J. Przyboś: Z „teorii poznania” lirycznego. „Twórczość” 1958 nr 10.
P. Wierzbicki: Trzy młodości. Współczesność 1958 nr 19.
J. Kłossowicz: Próby dramatyczne awangardy dwudziestolecia, „Dialog 1960, nr 3 [dot. też „Zwrotnicy”].
J. Przyboś: Zwrotnica” Tadeusza Peipera; Dwie sztuki Tadeusza Peipera. W tegoż: Sens poetycki. Kraków 1963, wyd. 2 Kraków 1967; przedruk szkicu „Zwrotnica” Tadeusza Peipera w tegoż: Cyganeria i polityka. Warszawa 1964.
P. Kuncewicz: Tadeusz Peiper. „Tygodnik Kulturalny 1964 nr 21.
A. Lam: Idea rygoru. Warszawa 1964, s. 26-49, odbitka.
A. Lam: Idea wyboru. Przegląd Humanistyczny 1964 nr 5.
J. Przyboś: Próba nowego rodzaju. (O poetyce Tadeusza Peipera). Życie Literackie 1964 nr 13.
B. Bieńkowski: Anty-Peiper. Kultura 1965 nr 51.
Z. Bieńkowski: Jedna myśl Peipera. „Kultura 1965 nr 47.
S. Jaworski: Tadeusz Peiper jako teoretyk pierwszej Awangardy. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. Warszawa 1965.
J. Kucharczyk: Pierwiastki filmowe w twórczości literackiej Tadeusza Peipera i Jalu Kurka. Kwartalnik Filmowy 1965 nr 1.
S. Piętak: Peiper, jakiego znałem przed wojną. Współczesność 1965 nr 21 [wspomnienie].
J. Sławiński: Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej. Wrocław 1965, passim.
J. Ambroszko: Tadeusza Peipera koncepcja dramatu. Acta Universitatis Wratislaviensis 1966.
J. Brzękowski: Peiper i „Zwrotnica. W tegoż: W Krakowie i w Paryżu. Warszawa 1968.
T. Burek: 1905, nie 1918. „Twórczość1968 nr 12 [dot. też S. Brzozowskiego].
B. Czaykowski: Poetyka Peipera – uwagi krytyczne. Oficyna Poetów”, Londyn 1968 nr 4.
R. Krynicki: Los prekursora. Oficyna Poetów”, Londyn 1968 nr 4.
A.K. Waśkiewicz: Projektant nowej konstytucji poetyckiej. Litery 1968 nr 10.
J. Przyboś: Miód niosą na paznokciach ci, którzy krzesząc tworzyli. Współczesność 1969 nr 20.
W.P. Szymański: Tyle mówił, co znaczył. (O poezji Tadeusza Peipera). Poezja 1969 nr 10.
A. Turowski: Strzemiński o poezji. Poezja 1969 nr 5 [dot. poglądów W. Strzemińskiego na temat futuryzmu polskiego oraz Tadeusza Peipera w latach 1929-1933].
B. Czaykowski: Tadeusz Peiper. „Kultura”, Paryż 1970 nr 5.
R. Matuszewski: Tadeusz Peiper. „Twórczość 1970 nr 1.
W. Natanson: Teatr Tadeusza Peipera. „Teatr 1970 nr 3.
Z. Bieńkowski: Peiperyzm dzisiaj. Twórczość 1971 nr 8.
C.M. Casas: Tadeusz Peiper a ultraizm hiszpański. Współczesność 1971 nr 13.
M. Chmielowiec: Z pamięci i ku pamięci. Wiadomości”, Londyn 1972 nr 39 [dot. też J. Przybosia].
J. Kryszak: Kres poetyckich doświadczeń Tadeusza Peipera. (Wokół „Kroniki dnia”). Ruch Literacki 1972 nr 4.
J. Kryszak: Przemawia do gromad ludzkich Tadeusz Peiper. Uwagi o teatralizacji utworów Tadeusza Peipera. „Nowy Wyraz 1972 nr 6.
W. Natanson: O Tadeuszu Peiperze. W tegoż: Moje przygody literackie. Poznań 1972.
M. Piechal: Rewelator nowej poetyki. W tegoż: Żywe źródła. Warszawa 1972.
A. Stern: Twórca zdań rozkwitających. (O poezji Tadeusza Peipera). W tegoż: Głód jednoznaczności i inne szkice literackie. Warszawa 1972.
H. Walińska: Systemy Tadeusza Peipera. „Litteraria 1972 nr 4, toż: „Nowy Wyraz” 1972 nr 4.
S. Jaworski: Zajęcie broszury pt.„ Na przykład. (Poemat Tadeusza Peipera przed Sądem Okręgowym w Krakowie). Pamiętnik Literacki 1973 z. 4 [teksty dokumentów dot. konfiskaty z komentarzem].
J. Kryszak: Poeta, który „wskazując świat”, wskazuje zalążnię czynów. Poezja 1973 nr 2.
A. Łaszowski: Peiper. „Miesięcznik Literacki 1973 nr 8.
G. Makowiecka: W Madrycie – Peiper i inni. Życie Literackie 1973 nr 21, nawiązanie: [J. Maśliński] M.A. Styks: Peiper i w ogóle, tamże nr 35.
J. Pieszczachowicz: Walizka odnaleziona. Miesięcznik Literacki 1973 nr 5.
W.P. Szymański: Od metafory do reportażu. (Poezja Tadeusza Peipera). W: Neosymbolizm. Kraków 1973, przedruk w tegoż: Moje Dwudziestolecie 1918-1939. Kraków 1998.
A.K. Waśkiewicz: Opadłe płatki kwiatu. (Tadeusza Peipera „poezje pierwsze”). Poezja 1973 nr 3, przedruk w tegoż: W kręgu „Zwrotnicy”. Kraków 1983.
A.K. Waśkiewicz: Woń rzeźni i róż. (O erotyce Tadeusza Peipera). W tegoż: Rygor i marzenie. Łódź 1973, przedruk w tegoż: W kręgu „Zwrotnicy”. Kraków 1983.
J. Bocheńska: Polska myśl filmowa do roku 1939. Wrocław 1974, passim.
A. Łaszowski: Ostatnie lata Peipera. „Kierunki 1974 nr 5.
R. Matuszewski: „Niestety, życie moje układał czart ...Odra 1974 nr 2 [dot: Pierwsze trzy miesiące].
H. Spasowska: Kronika dnia” i „Na przykład”. Tadeusz Peiper wobec koncepcji „literatury faktu” i „nowej rzeczywistości. Litteraria 1974.
A. Ważyk: Pięćdziesiąt lat temu – ptak z węgla. Twórczość 1974 nr 7.
A. Zagajewski: Budowniczy Peiper. „Odra 1974 nr 2, nawiązanie: [J. Łobodowski] Szperacz: Pseudonimy i anonim. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1974 nr 10 dod. „Tydzień Polski”.
W. Bolecki: Dlaczego pan mnie nie rozumie? (Nie tylko o Witkacym). Nowy Wyraz 1975 nr 11.
M. Kossakowska: Budowanie jest najbliższe mojemu myśleniu. Miesięcznik Literacki 1975 nr 5 [dot. poglądów estetycznych T. Peipera].
M. Wyka: W Peiperowni. Nurt 1975 nr 1.
P. Drozdowski: O aktualności Peipera. „Poezja 1976 nr 5.
S. Jaworski: Milczenie Tadeusza Peipera. „Dialog 1976 nr 7, przedruk w tegoż: Odnajdywanie świata. Kraków 1984.
S. Lee: Peiper i Majakowski. Ruch Literacki 1976 nr 3.
K. Karasek: Peiper – poeta. Odra 1978 nr 6 [rozszerzona wersja przedmowy do Poezji wybranych zob. Twórczość poz. ].
T. Kłak: Czasopisma awangardy. Wrocław 1978, passim.
E. Kosieradzka: Metakrytyka literacka i artystyczna Tadeusza Peipera. „Litteraria 1978.
A. Lam: Odkrycia i fobie Peipera-pamiętnikarza. Miesięcznik Literacki 1978 nr 4.
J. Pieszczachowicz: Mity i niespodzianki awangardy. Kultura 1978 nr 16.
K. Rudzińska: Między awangardą a kulturą masową. Warszawa 1978, passim.
Z. Ryłko: Les arts plastiques dans le programme théorique de Tadeusz Peiper W: Poésie et pointure du symbolisme au surrealisme en France et en Pologne. Warszawa 1978.
S. Sterna-Wachowiak: Peiper powieściopisarz. Odra 1978 nr 12.
S. Jaworski: Tadeusz Peiper o teatrze młodopolskim. W: Jan August Kisielewski i problemy dramatu młodopolskiego. Rzeszów 1980.
M. Kossakowska: Polskie tendencje purystyczne. W: Teoria awangardy francuskiej. Wrocław 1980 [dot. programu artystycznego T. Peipera].
J. Kryszak: „Mogę jedno: wskazywać na Czas ...”; J. Kurek: Jak interpretować „MMM”?; A.K. Waśkiewicz: Czytany na nowo. Życie Literackie 1980 nr 9.
A.K. Waśkiewicz: Peiper kanoniczny. Twórczość 1981 nr 11.
J. Kryszak: Poeta „urojonej perspektywy. W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa 1982.
B. Żurakowski: Barok „na rusztowaniach. W tegoż: Paradoks poezji. Kraków 1982.
B. Carpenter: Tadeusz Peiper. W tegoż: The poetic avant-garde in Poland, 1918-1939. Londyn 1983.
R.W. Kluszczyński: Kino i film w teorii sztuki Tadeusza Peipera. W: Problemy awangardy. Katowice 1983.
T. Kłak: Ptak z węgla. (Tadeusza Peipera pejzaż urbanistyczny). W tegoż: Ptak z węgla. Katowice 1984.
H. Olschowsky: Peiper, Malewicz i Bauhaus. [Przeł.] W. Sawicki. „Pismo Literacko-Artystyczne1984 nr 1.
M. Zaleski: Przygoda drugiej awangardy. Wrocław 1984, wyd. 2 poprawione i uzupełnione Kraków 2000, passim.
K. Karasek: Poeta głuchej przyszłości. W tegoż: Poezja i jej sobowtór. Warszawa 1986.
Tadeusz Peiper. W: Maski. T. 1. Gdańsk 1986 s. 229-368 [zawiera: J. Hartwig: Nieznajomy; W. Kragen: Twarz Jego zastygła w tragiczną maskę. (Wspomnienie o Tadeuszu Peiperze); S. Rosiek: Biografia niejasna i częściowo niejawna; S. Rosiek: Księga, cierpienie i śmierć [dot.: Księga pamiętnikarza]; A.K. Waśkiewicz: Teczka dokumentów personalnych Tadeusza Peipera; Księga ze skóry i wnętrzności [dyskusja nad „Księgą pamiętnikarza” z udziałem autorów:] S. Chwin, M. Czermińska, M. Janion, K. Karasek, Z. Majchrowski, K. Nowosielski, S. Rosiek. – Nadto: Słownik egzystencji. Zestawił: S Rosiek. Komentarz: S. Rosiek: Porządek alfabetu, porządek życia].
A. Gronczewski: Droga do Czarnego. Miesięcznik Literacki 1987 nr 5, przedruk w tegoż: Obiad na ruinach. Warszawa 1992.
K. Jakowska: Peiper i Joyce, Jasieński i Dos Passos. Ruch Literacki 1987 nr 2.
E. Guderian-Czaplińska: Przykład Peipera. „Dialog 1989 nr 5.
S. Jaworski: The Cracow Avant-garde. Przeł. B. Lewandowski. „Literary Studies in Poland”, Wrocław [T.] 21: 1989.
S. Rosiek: Konflikt przeciwstawnych marzeń. Spotkanie Peipera z romantyzmem. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Historycznoliterackie 1989 nr 15.
Z. Bauer: Bliski jak sąsiad. Integracje 1990 nr 26.
M. Inglot: Dokument politycznego egzorcyzmu. (W pięćdziesiątą rocznicę aresztowania pisarzy polskich we Lwowie przez NKWD). Polonistyka 1990 nr 8.
M. Delaperrière: Les differentes modalités du constructivisme. Les poétes de „L'Awangarda” heritiers de l'imagination désacralisee. L'inspiration constructiviste. W tejże: Les avant-gardes polonaises et la poésie européene. Paris 1991.
E. Bojtar: East European avant-garde literature. Budapest 1992, passim.
E. Guderian-Czaplińska: Między tradycją a awangardą – o dramatach awangardzistów krakowskich. W: Dramat i teatr dwudziestolecia międzywojennego. Wrocław 1992.
Z. Majchrowski: Słowem wyrazić pozasłowie. Krytyka teatralna Tadeusza Peipera. W: Krytycy teatralni XX wieku. Wrocław 1992.
S. Jaworski: Tadeusz Peiper. W: Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 3. Kraków 1993.
S. Jaworski: Tadeusz Peiper 1891-1969. W: Oficyna Literacka. Seria 6. T. 3. Kraków 1993.
T. Kłak: Stolik Tadeusza Peipera; „Moja kampania recytatorska”; Peiper i jego odbiorcy. W tegoż: Stolik Tadeusza Peipera. Kraków 1993.
K. Oppenauer-Śreniowska: Lwowskie Ossolineum w latach 1939-1941. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1993 z. 105.
G. Ostasz: Futuryści, awangardziści, poeci lewicy wobec paseizmu. W tegoż: W cieniu „Herostatesa. Rzeszów 1993.
G. Ostasz: W cieniu „Herostatesa. Rzeszów 1993, passim.
J. Tuszewski: Maszyna wkroczyła do sztuki. Akcent 1993 nr 3.
J. Pieszczachowicz: Walizka odnaleziona. W tegoż: Koniec wieku. Warszawa 1994.
T. Kłak: Śląskie sprawy Tadeusza Peipera. „Annales Silesiae1995 nr 25.
Z. Majchrowski: Utopia teatralna Tadeusza Peipera. W tegoż: Gombrowicz i cień wieszcza oraz inne eseje o dramacie i teatrze. Gdańsk 1995.
W. Bolecki: Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków 1996, passim.
H. Konicka: Czy konstruktywizm był konstruktywny? Uwagi o teorii sztuki Tadeusza Peipera. „Teksty Drugie 1996 nr 6.
K. Rodowska: Hiszpański ultraizm po polsku. (Z Tadeuszem Peiperem w roli głównej). Literatura na Świecie 1996 nr 3.
M. Tarnogórska: Konstruktywistyczny model Tadeusza Peipera. W tejże: Poemat międzywojenny. Wrocław 1997.
A. Kluba: Referencyjność i autoteliczność w twórczości Tadeusza Peipera i Juliana Przybosia. Pamiętnik Literacki 1998 z. 4.
A. Legeżyńska: Marzenia i złudzenia Tadeusza Peipera. „Arkusz 1998 nr 10, przedruk w tejże: Krytyk jako domokrążca. Poznań 2002.
A.K. Waśkiewicz: Peiper – Mickiewicz. Wokół „widzeń urywkowych”. Autograf 1998 nr 3/4, przedruk łącznie z: Poemat miłosny Tadeusza Peipera, w tegoż: W kręgu futuryzmu i awangardy. Wrocław 2003.
S. Jaworski: Niespodzianki awangardy. W: Alegorie, style, tożsamość. Gdańsk 2000, przedruk w tegoż: Zakręty i przełomy. Kraków 2003.
K. Fazan, J. Fazan: Inne wcielenia Tadeusza Peipera. „Ruch Literacki 2002 z. 4/5 [dot. tekstów o teatrze i filmie].
M. Delaperrière: Huidobro i Peiper – powinowactwa i rozbieżności. W tejże: Polskie awangardy a poezja europejska. Katowice 2004.
J. Grządziel-Wójcik: Pisane światłocieniem. O poezji Tadeusza Peipera. „Images 2004 nr 3/4.
A. Kluba: Nadwrażliwość” Peipera. W tejże: Autoteliczność, referencyjność, niewyrażalność. Wrocław 2004.
J. Orska: Poezja narracyjna Tadeusza Peipera. „Ruch Literacki 2004 z. 1.
M. Rybka: O „operacji zdaniotwórczej” Awangardy Krakowskiej. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 2004 t. 11.
J. Orska: Co chcielibyśmy wiedzieć o Peiperze, ale boimy się zapytać. Teksty Drugie 2005 nr 6.
J. Grądziel-Wójcik: Szyfry intymne w poezji Tadeusza Peipera. W: Intymność wyrażona. Katowice 2006.
M. Cywińska: Od Peipera do nadrealizmu. W tejże: Manufaktura snów. Rozważania o polskiej poezji nadrealistycznej. Warszawa 2007.
J. Fazan: Awangardy Krakowskiej smutne przygody z krytyką. W: Literatura – punkty widzenia – światopoglądy. Kraków 2007.
J. Grądziel-Wójcik: (Anty)romantyzm Tadeusza Peipera. W: Polska literatura współczesna wobec romantyzmu. Lublin 2007.
A. Kaliszewski: Za i przeciw „klasycy-snowi. Neoklasycyzm awangardowy?. W tegoż: Nostalgia stylu. Neoklasycyzm liryki polskiej XX wieku w krytyce, badaniach i poetykach immamentnych (w kontekście tradycji poetologicznej klasycyzmu). Kraków 2007 [dot. m.in. T. Peipera].
W. Otto: Tadeusz Peiper. W tegoż: Literatura i film w kulturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego. Poznań 2007.
N. Szenrok: Spotkanie. Tygiel Kultury 2007 nr 1/3 [dot. berlińskiego spotkania K. Malewicza i T. Peipera w 1927 r.].
J. Orska: Między parnasizmem z zaangażowaniem. Przygody zdania rozkwitającego. Polonistyka 2008 nr 3 [dot. też S. Barańczaka].
M. Grala: Jak umierał Tadeusz Peiper. Gazeta Polska 2009 nr 16.
J. Błoński: Peiper o teatrze, czyli okrutny racjonalista. W tegoż: Gospodarstwo krytyka. Teksty rozproszone. (Pisma wybrane. T. 3). Kraków 2010.
B. Lentas: Hiszpańska publicystyka – odzyskany początek twórczości Tadeusza Peipera. Ruch Literacki 2010 z. 4/5.
A. Niewiadomski: Gdzie jest „istota”? Peiper – „poetyka międzyzdania”. W: Światy z jawnych słów i kwiatów ukrytych. O refleksji metapoetyckiej w nowoczesnej poezji polskiej. Lublin 2010.
A. Kluba: Peiper w Madrycie, czyli hiszpański topos. Przestrzenie Teorii 2012 R. 17 [dot. m.in. wystawy].
J. Grądziel-Wójcik: Prospekty i ścieżki awangardy. Przypadek Tadeusza Peipera. Przestrzenie Teorii 2014 nr 22.
W. Chmielewski: Peiper zapomniany i odnaleziony. Rzeczpospolita 2015 nr 125.
J. Fazan: Ciała Tadeusza Peipera. Wielogłos 2015 nr 1.
P. Piętak: Przeklęte podwórko. Twórczość 2015 nr 9 [dot. też S. Piętaka].
R. Kowrygo: Antycypacja przyszłości według Tadeusza Peipera. Akant 2016 nr 4.
P. Majerski: Mila Elin. Jeszcze raz o „stażystce” Tadeusza Peipera. W: Czytanie Dwudziestolecia. 4. T. 1. Częstochowa 2016.
E. Ranocchi: Tadeusz Peiper i idea miasta jako dzieła sztuki. Autoportret 2017 nr 4, przedruk w: Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki. Katowice 2018.
P. Rypson: Madryt 1918. Sztuka i polska racja stanu. „Miejsce2017 R. 3 [dot. m.in. działalności publicystycznej T. Peipera].
P. Majerski: Erotyki Peipera. O lekturze Andrzeja K. Waśkiewicza. W: Płeć awangardy. Katowice 2019.
A. Wójtowicz: Resztki awangardy. Powojenne pisma filmowe Tadeusza Peipera = Leftovers of the avant-garde. Postwar film writings of Tadeusz Peiper. Zagadnienia Rodzajów Literackich 2019 t. 62 z. 2.

„A”

S. Napierski: Poezja tzw. „nowej sztuki. Wiadomości Literackie 1924 nr 11.
J. Przyboś: Poezja „Zwrotnicy. Gazeta Poranna 1925 nr 7339.

Żywe linie

R. Jasnorzewski: Piłka zalotna jak utopia. Śląsk 2018 nr 11.

Nowe usta

J.N. Miller: Zwiotczałe usta. Wiadomości Literackie 1926 nr 10.

Szósta! Szósta!

J. Przyboś: Dwie sztuki Tadeusza Peipera. Dialog 1957 nr 11 [dot. też: Skoro go nie ma].
E. Post-Iracka: Tadeusz Peiper „Szósta Szósta!” als Drama und Programm. „Die Welt der Slaven”, Monachium 1987 nr 1.

Raz

S. Napierski: Astronom w mrowisku. Wiadomości Literackie 1929 nr 21.

Tędy

A. Stawar. „Miesięcznik Literacki1930 nr 12.
J. Kurek: Ostatni etap. Nowa poetyka. Linia 1931 nr 1.

Na przykład

S. Napierski: Poezja społeczna. Wiadomości Literackie 1932 nr 32.

Skoro go nie ma

S. Adamczewski. „Rocznik Literacki 1933” wyd. 1934.
K. Irzykowski: Dramaty książkowe. Pion 1934 nr 14.
J. Przyboś: Dwie sztuki Tadeusza Peipera. „Dialog 1957 nr 11 [dot. też: Szósta! Szósta!].
A. Wzorek: Próba możliwości teatru w „Skoro go nie ma” Tadeusza Peipera. „Rocznik Świętokrzyski. Seria A. Nauki Humanistyczne 2004 t. 28.

Poematy

J. Putrament: Peiper na nowo odkryty. Poprostu 1936 nr 11.

Ma lat 22

W. Gombrowicz: Antypoetyczne drobiazgi poety. Kurier Poranny 1936 nr 184, przedruk w tegoż: Dzieła zebrane. T. 10. Paryż 1973, Dzieła. T. 12. Kraków 1995, Varia. T. 10. Kraków 2004.
K. Irzykowski: Baśń o samym sobie. Pion 1936 nr 34.
Z. Nałkowska: Ma lat 22. W tejże: Widzenia bliskie i dalekie. Warszawa 1957.
R.K. Przybylski: Autor zdradzony, albo „Ma lat 22. W tegoż: Autor i jego sobowtór. Wrocław 1987.
J. Fazan: Ma lat 22” Tadeusza Peipera, czyli portret poety z czasów „klasztornej” młodości. W: Od polityki do poetyki. Kraków 2010.
A. Alksnin: Tworzyć siebie z siebie. „Ma lat 22” Tadeusza Peipera a problem pragnienia. Pamiętnik Literacki 2014 z. 3.

Pierwsze trzy miesiące

M. Klecel: Wojenna schizofrenia. Nowe Książki 1992 nr 5.
A.K. Waśkiewicz: Rzeczywistość jako szyfr. „Literatura1992 nr 1.

Krzysztof Kolumb odkrywca

W. Rymkiewicz: Spiżowa skorupa i ludzka postać. Kuźnica 1949 nr 26.

Księga pamiętnikarza

J. Kwiatkowski: Felieton poetycki. Twórczość 1972 nr 4.

Pisma. Pierwsze wydanie zbiorowe

B.S. Kunda: Powieści: „Ma lat 22”, „ Krzysztof Kolumb odkrywca. Życie Literackie 1977 nr 24 [dot. t. 3].
J. Kryszak: Powrót do źródeł. Nowe Książki 1980 nr 3 [dot. t. 4].
E. Balcerzan: Powojenne wezwanie (bis). Nowe Książki 2001 nr 9, przedruk w tegoż: Pochwała poezji. Z pamięci, z lektury. Mikołów 2013 [dot. t. 6].

Wybór wierszy [2000]

R. Matuszewski: Szkice burmistrza marzeń nie zamieszkałych. Literatura 1973 nr 2.