PAWŁOWICZ Bohdan

Urodzony 2 lutego 1899 w Warszawie; syn Kazimierza Pawłowicza, inżyniera ceramika, i Heleny z Jełowickich. W 1901-03 mieszkał w Dąbrowie Górniczej, w 1903-07 w Korwinowie pod Częstochową, a następnie ponownie w Warszawie, gdzie uczęszczał do Szkoły Realnej im. S. Staszica. W 1911-13 przebywał w sanatorium dla dzieci w Leysin w Szwajcarii. Po powrocie do Polski został członkiem 1. Drużyny Skautowej im. J. Poniatowskiego w Zakopanem. Od 1914 należał do Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) oraz do niepodległościowej Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1915 wstąpił do Batalionu Warszawskiego 1. Brygady Legionów Polskich. W lutym 1917 został słuchaczem szkoły podoficerskiej POW. Aresztowany jako „peowiak”, od marca do czerwca 1918 przebywał w niemieckim więzieniu śledczym w Warszawie. W listopadzie 1918 zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego. Po odbyciu skróconego kursu Szkoły Podchorążych Piechoty został mianowany podporucznikiem. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920; w czasie działań wojennych pod Grodnem w październiku 1920 został ranny w rękę. Debiutował w 1921 na łamach „Żołnierza Polskiego” wierszem pt. Jakem maszerował (nr 67) i opowiadaniem zatytułowanym Szarża artylerii (nr 69). W październiku 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1922-24 kontynuował naukę na Kursach Maturalnych dla Byłych Wojskowych w Szkole im. M. Reja w Warszawie, po czym zdał egzamin maturalny w Gimnazjum Ziemi Mazowieckiej. Jednocześnie w 1922-23 uczęszczał do Szkoły Malarstwa Blanki Mercer (później pracownia B. Mercer w Szkole Malarstwa im. W. Gersona). W 1923 jako delegat Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego wziął udział w rejsie do Brazylii żaglowego statku szkolnego „Lwów” Szkoły Morskiej w Tczewie. Pozostał tam przez rok i m.in. w Kurytybie prowadził harcerski kurs instruktorski. W 1924 ożenił się w Kurytybie z Wandą Salmonowicz. Po powrocie do Polski studiował w 1924-27 w Akademii Sztuk Pięknych (ASP) w Warszawie w Pracowni Malarstwa profesora Tadeusza Pruszkowskiego. W tym czasie pełnił funkcję prezesa towarzystwa Bratnia Pomoc ASP oraz był delegatem do Centrali Akademickich Bratnich Pomocy. W 1925-29 współpracował stale z dziennikami „Głos Prawdy” i „Przedświt” oraz pismem „Siew” (tu w 1925 cykl pt. Za oceanem. Wiązanka wrażeń i wspomnień z Brazylii). Był działaczem Ligi Morskiej i Rzecznej, a następnie Ligi Morskiej i Kolonialnej (sekretarz Rady Głównej) oraz Polskiego Towarzystwa Emigracyjnego (sekretarz generalny, a w 1928-29 dyrektor), a także Instytutu Naukowego Emigracyjnego i Kolonialnego (zastępca sekretarza); w organizacjach tych zajmował się głównie sprawami Polonii zagranicznej. Należał do współzałożycieli Związku Pionierów Kolonialnych. Od lutego 1929 do stycznia 1934 pracował jako inspektor okręgowy w Urzędzie Emigracyjnym; w tym czasie odbył trzydzieści trzy podróże oceaniczne na statkach koncesjonowanych w Polsce do przewozu emigrantów do Ameryki Południowej i Kanady. W 1931 był redaktorem naczelnym pisma „Wychodźca”. W tym samym czasie nawiązał współpracę z Polskim Radiem, gdzie wygłaszał prelekcje na tematy morskie i południowoamerykańskie, głównie w ramach cyklu Przez lądy i morza. W styczniu 1934 objął stanowisko kierownika Wydziału Wiadomości Radiowych w Polskim Radiu w Warszawie. Od 1 maja do 31 lipca 1935 pełnił funkcję dyrektora rozgłośni lwowskiej Polskiego Radia, a 1 września tegoż roku został dyrektorem rozgłośni łódzkiej. Rozwijał własną twórczość radiową, pisząc wiele sztuk i słuchowisk, w 1935-39 był autorem stałej audycji pt. Tygodniowe rozmowy z radiosłuchaczami. Przygotował do wydania dwa zbiory opowiadań: Sztorm w La Manche oraz Szarża artylerii (rękopisy zniszczone we wrześniu 1939). Artykuły i opowiadania o tematyce morskiej i podróżniczej publikował w wielu czasopismach, m.in. w „Kurierze Polskim w Argentynie” (Buenos Aires, 1934-35), „Kurierze Literacko-Naukowym” (1934, 1937; tu w 1934 cykl reportażowy pt. Naokoło Atlantyku. Szkice z podróży), „Czasie” (1935). W 1938 objął stanowisko dyrektora Rozgłośni Wielkiego Pomorza (studia radiowe w Toruniu, Bydgoszczy i Gdyni). W lipcu 1939 wyjechał na urlop statkiem M/s Chrobry do Argentyny. Wybuch II wojny światowej zastał go w brazylijskim porcie Pernambuco. Podjął próbę powrotu do Polski, do Marsylii przypłynął już po zakończeniu działań wojennych w Polsce. Udał się do Paryża, gdzie od 1 listopada 1939 pełnił funkcję szefa Referatu Radiowego w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Prowadził codzienny program wojskowy dla Polski z radia francuskiego Paris, Toulouse, Marseille. W wydawanym we Francji tygodniku „Polska Walcząca” prowadził stałą kolumnę zatytułowaną Tydzień na morzu (tu też wiele innych artykułów m.in. pod pseudonimem Kazimierz Łukiański). Po klęsce Francji, przybył w czerwcu 1940 do Wielkiej Brytanii i został skierowany do 3. Dywizjonu Artylerii Lekkiej w Szkocji. Od początku 1941 pozostawał w dyspozycji szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej (KMW), a w marcu tegoż roku powierzono mu funkcję kierownika Referatu Prasowego KMW. W lutym 1942 został przeniesiony w stopniu porucznika rezerwy do Marynarki Wojennej. W maju 1942 jako korespondent wojenny wziął udział w rejsie ORP Garland do Murmańska i Archangielska. Za udział w bitwie z Luftwaffe został odznaczony Krzyżem Walecznych. Rozwijając twórczość literacką, kontynuował cykl artykułów przeglądowych pt. Wojna na morzu we wznowionym piśmie „Polska Walcząca” (Londyn, 1942), napisał komentarz do polskiej wersji filmu pt. Podnosimy kotwicę; w 1940-43 wygłosił też kilkadziesiąt odczytów i felietonów w sekcji polskiej radia BBC (Londyn). W listopadzie 1942 został przeniesiony do dyspozycji szefa Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza. Od sierpnia 1943 do zakończenia wojny kierował placówką wywiadowczą w Brazylii, oficjalnie zatrudniony na stanowisku pomocnika attaché wojskowego przy Poselstwie Rzeczpospolitej Polskiej w Rio de Janeiro. W lipcu 1945 ponownie został przeniesiony do dyspozycji szefa KMW. Od września tegoż roku redagował biuletyn „Fakty” (w formie powielaczowej wydawany w Rio de Janeiro do 1947). Zdemobilizowany w lutym 1947, pozostał na emigracji w Brazylii. W 1946-53 był delegatem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Kombatantów (SPK) na Brazylię. W 1947 pracował jako dozorca na budowie w Niteroy pod Rio de Janeiro, a w 1948-49 jako referent radia w Amerykańskiej Firmie Ogłoszeniowej w Rio de Janeiro. W 1949-53 był współwłaścicielem i dyrektorem firmy handlowej, importującej z Belgii koks i węgiel, działającej początkowo w Rio de Janeiro, a następnie w Buenos Aires. Po upadku firmy, w końcu 1953 wyjechał na stałe do Stanów Zjednoczonych. Początkowo przebywał w Nowym Jorku, gdzie przygotowywał polskie audycje radiowe dla radiostacji W.H.O.M., wygłaszał odczyty oraz publikował w polskiej prasie, m.in. w „Dzienniku dla Wszystkich” (Buffalo, tu od lutego do maja 1955 codzienny felieton satyryczny pt. Z biegiem czasu), „Nowym Świecie” (Nowy Jork, od 1955), „Ameryka Echo” (Chicago, tu w 1958 stała rubryka Buffalo, N.Y. i okolica lub Wiadomości z Buffalo i okolicy, podpisana początkowo: Od własnego korespondenta, a od numeru 6 nazwiskiem redaktora; w 1958-67 felieton Droga życia, w 1958-60 jako tekst cotygodniowy, a następnie już mniej regularnie). W 1953-56 pełnił funkcję członka Zarządu Samopomocy Marynarki Wojennej Oddział Nowy Jork. We wrześniu 1956 zamieszkał w Buffalo, gdzie pracował w rozgłośni radiowej W.H.L.D. i do 1962 prowadził wykłady z zakresu kultury i literatury polskiej oraz języków nowożytnych (polskiego, niemieckiego i rosyjskiego) w Canisius College. W 1957 otrzymał doktorat honoris causa w dziedzinie literatury i kultury Le Moyne University w mieście Syracuse. Był wiceprezesem Koła Buffalowskiego SPK i honorowym członkiem Związku Oficerów Marynarki Handlowej. Następnie osiedlił się na stałe w Silver Springs w stanie Floryda. Wraz z żoną pracował w biurze świadczącym usługi typu „research”, tj. wyszukiwanie i gromadzenie dokumentacji dla pisarzy i innych zleceniodawców. Odznaczony m.in. Medalem Niepodległości i Brytyjskim Medalem Wojennym 1939-1945, Medalem Republiki Brazylijskiej „Barâo Rio Branco” za udział w korpusie dyplomatycznym Rio de Janeiro podczas wojny 1943-45. Zmarł 28 maja 1967 w drodze z Nowego Jorku do Silver Springs; pochowany na cmentarzu All Souls w Pleasantville w stanie Nowy Jork.