PAWLIKOWSKI Jan Gwalbert Henryk

Urodzony 13 lipca 1891 w Medyce pod Przemyślem; syn Jana Gwalberta Pawlikowskiego, właściciela majątku Medyka, ekonomisty, historyka literatury, i Wandy z Abramowiczów; młodszy brat Michała Pawlikowskiego, poety i publicysty. Uczył się prywatnie w domu. Od wczesnej młodości uprawiał twórczość literacką; debiutował w 1907 nowelką opublikowaną w „Słowie Polskim” (podpisany: Lis). Po zdaniu eksternistycznie matury w 1909 we Lwowie, studiował przez rok przyrodę na Uniwersytecie Lwowskim, a w 1911-13 w Akademii Rolniczej w Dublanach. W 1910-12 ogłaszał prozę i wiersze w wydawanym przez brata, Michała Pawlikowskiego, czasopiśmie „Lamus” (pod pseudonimami: Bąk, Piotr Szarzyński). W 1913-14 odbył jednoroczną ochotniczą służbę w wojsku austriackim. Zmobilizowany po wybuchu I wojny światowej stacjonował głównie na Węgrzech, gdzie był instruktorem jazdy, a także okresowo na froncie karpackim i wołyńskim. W 1916 uzyskał zwolnienie z wojska, aby zarządzać majątkiem rodzinnym. Zamieszkał jednak w Zakopanem; w następnym roku uczestniczył m.in. w organizowaniu zawodów narciarskich, w których też sam brał udział w zjeździe i skokach. W 1919 ożenił się z Marią z Kossaków (primo voto Bzowską, później znaną jako Pawlikowska-Jasnorzewska), poetką. W tymże roku wstąpił do Wojska Polskiego (1. Pułk Artylerii Górskiej) i był instruktorem w Kompanii Wysokogórskiej Brygady Strzelców Podhalańskich. W 1920 pełnił funkcję oficera łącznikowego przy alianckiej komisji wojskowej nadzorującej przygotowania do plebiscytu na Spiszu i Orawie. W 1921 przez rok studiował nauki polityczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jesienią 1921 wyjechał za granicę z zespołem tańca artystycznego Rity Sacchetto (Augustowej Zamoyskiej) i brał incognito udział w spektaklach jako wykonawca tańców groteskowych w stylizowanych maskach. Po powrocie do kraju w 1922 mieszkał przeważnie w Zakopanem w domu Pod Jedlami na Kozińcu. Brał udział w życiu artystycznym i kulturalnym środowiska zakopiańskiego. Studiował historię i folklor Podhala, przyswoił sobie starą gwarę góralską. Uprawiał taternictwo i narciarstwo. Był członkiem Komisji Przewodnictwa Tatrzańskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, członkiem Klubu Wysokogórskiego, Pogotowia Ratowniczego. W 1929, po przeprowadzeniu rozwodu, ożenił się z Walerią Kontchinską, Austriaczką, tancerką z zespołu Rity Sacchetto i zamieszkał w swym majątku Kniażyce pod Przemyślem. W 1931 otrzymał honorowe członkostwo Związku Górali w Zakopanem. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Krakowie i pracował jako księgowy w przedsiębiorstwie transportowym. Po wojnie powrócił do Zakopanego. W 1947-50 jako znawca góralszczyzny i Tatr współpracował z Filmem Polskim, był autorem i współautorem scenariuszy filmów dokumentalnych, m.in. Podhale w zimie, Tatry w zimie, Budownictwo na Skalnym Podhalu. Opracowywał dla Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem bibliografię Tatr i Podhala. Pomimo postępującego kalectwa spowodowanego złym zoperowaniem złamania nogi i artretyzmem deformującym, kontynuował twórczość literacką, publikując studia, artykuły i prozę poświęconą sprawom Tatr i góralszczyzny, m.in. w „Tygodniku Powszechnym” (od 1948) i „Wierchach” (1959, 1962). Zmarł 26 stycznia 1962 w Zakopanem.