BIO

Urodzony 4 sierpnia 1952 w Sopocie; syn Jerzego Pawlaka, prawnika i ekonomisty, i Barbary z Jasińskich, księgowej. Uczęszczał do VI Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku; w 1972 zdał maturę. W 1968-70 należał do Związku Młodzieży Socjalistycznej. Od 1970 był związany z Duszpasterstwem Akademickim prowadzonym przez dominikanina Ludwika Wiśniewskiego przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku. W 1972 został z grupą kolegów skazany na półtora roku więzienia w zawieszeniu na dwa lata za produkowanie i rozlepianie ulotek, nakłaniających do zbojkotowania wyborów do sejmu. Debiutował w 1973 wierszami pt. Być może to wszystko..., Było to chyba w 1926, opublikowanymi na łamach miesięcznika „Litery” (nr 10). Wiersze i prozę, felietony i recenzje publikował następnie (także wspólnie z Marianem Terleckim pod pseudonimem Joachim Rybka) na łamach m.in. „Więzi” (1974-79) i „Studenta” (1975-76). W 1974 rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, po roku usunięty z tej uczelni, studiował do 1981 historię filozofii w Akademii Teologii Katolickiej (ATK) w Warszawie (studiów nie ukończył). W tym czasie, mimo że był studentem ATK, został powołany do odbycia zasadniczej służy wojskowej (1976-78). Publikował wiersze i artykuły na łamach wydawanych poza cenzurą czasopism „Puls” (1977-82; w 1978-80 członek redakcji) i „Zapis” (1978-81). W 1979 został przewodniczącym Koła Młodych przy Oddziale Warszawskim Związku Literatów Polskich. W tymże roku zawarł związek małżeński z Dorotą Grzywaczewską, nauczycielką angielskiego. W sierpniu 1980 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. W czasie strajku współtworzył powstałe na terenie Stoczni pismo literackie „Naprzeciw” (wydano trzy numery). Od tegoż roku był członkiem Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych (NSZZ) „Solidarność” (do 1990). Od marca 1981 pracował w Komisji Kultury Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”, gdzie pełnił funkcję redaktora naczelnego dwutygodnika „IKS-Informator Kulturalny Solidarności”. We wrześniu 1981 był członkiem redakcji oficjalnego dziennika I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” „Głos Wolny”. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 został internowany i do 13 lipca 1983 przebywał kolejno w Białołęce, Jaworzu i Darłówku. W tymże roku otrzymał nagrodę literacką Fundacji im. Kościelskich w Genewie. Od lipca do grudnia 1984 przebywał za granicą (Genewa, Paryż, Monachium oraz Berlin). W 1983-89 pracował w katolickim miesięczniku „Powściągliwość i Praca” (1987-89 sekretarz pisma); w 1988-89 był członkiem Towarzystwa Powściągliwość i Praca. Współpracował też z paryską „Kultura” (1984-86; pod pseudonimem Adam Wrzeszcz) oraz prasą wydawaną poza cenzurą, m.in. z „Wezwaniem” (1985, 1988; tu pod pseudonimami: Adam Wrzeszcz, Jacek Jasiński i wspólnie z Marianem Terleckim: Joachim Rybka). W 1988 uczestniczył w reaktywowaniu tygodnika „Po prostu”. W 1989 należał do Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, następnie został członkiem Stowarzyszenia. W 1989-90 był redaktorem i felietonistą niezależnego tygodnika „Przegląd Wiadomości Agencyjnych PWA”. Od 1989 pracował w dzienniku „Gazeta Wyborcza”, początkowo jako redaktor prowadzący wydania, a w 1991-93 jako kierownik działu kultury i szef comiesięcznego dodatku „Gazeta o Książkach”. Należał do Ruchu Obywatelskiego – Akcja Demokratyczna. W 1993 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Od tegoż roku pracował w dzienniku „Super Express”; w 1993-94 był redaktorem prowadzącym wydania, a w 1994-97 kierownikiem magazynu „Super Express – Weekend”. Od stycznia 1997 do marca 1998 był konsultantem norweskiego koncernu prasowego Orkla Media Magazines Sp. z o.o. W 1998 został sekretarzem redakcji czasopisma „She”, a na przełomie 1999-2000 redaktorem magazynu „Wieczór Wybrzeża.” W 1998-99 pełnił funkcję konsultanta wydawnictwa Edipresse Polska, a w 1999-2000 (po powrocie z Warszawy do Gdańska) wydawnictwa Prasa Bałtycka. W 1999 otrzymał Honorową Nagrodę Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. W 2000 został redaktorem naczelnym wydawnictwa Tower Press oraz komportalu interowego Port wydawniczy literatura.net. pl. Drukował felietony w magazynie „Newsweek Polska”. W 2002 wszedł w skład zarządu Oddziału Gdańskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W tymże roku wspólnie z Jarosławem Rybickim był autorem scenariusza wystawy pt. Drogi do wolności (w Sali BHP w Stoczni Gdańskiej). W 2002 został redaktorem gazety literackiej „Migotania Przejaśnienia”. W 2003 otrzymał Nagrodę Miasta Gdańska za 2002. Od czerwca 2006 pełnił funkcję doradcy prezydenta Gdańska do spraw kultury. Mieszka w Gdańsku.

Twórczość

1. Czynny całą dobę. [Wiersze]. Gdańsk: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Gdańsku; Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk 1975, [12] k.

2. Jestem twoim powolnym mordercą. [Wiersze]. „Nowy Wyraz1976 nr 4, suplement, s. XII. Arkusz Poetycki, nr 15.

3. Książeczka wojskowa. [Publicystyka]. Zapis 1979 nr 9 s. 41-80. Wyd. osobne: Kraków: Wydawnictwo Pacyfistyczne* 1981, 34 s. Wyd. nast.: Opole: Aneks* 1981; Wrocław: Świt* 1981. Wyd. rozszerzone Kielce: Jopa 1991, 199 s.

4. Między murami. [Wiersze]. Wrocław: [b.w.*] 1979. Biblioteka „Agory.

5. Trzęsą się portki pętakom. Bratniak* 1980 nr 24. Wyd. osobne [Wrocław:] Niezależne Wydawnictwo „Wrocław”* [1981], 9 s.

Reportaż z procesu D. Kobzdeja i T. Szczudłowskiego w Sądzie Rejonowym w Gdańsku 11 VII 1980.

6. Czy jesteś gotów... [Wiersze]. Warszawa: Głos* 1981, 40 s.

7. Obudzimy się nagle w pędzących pociągach. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1981, 55 s.

8. Portret wspólny. [Współautor:] M. Terlecki. Gdańsk: Młoda Polska* 1981, 75 s.

Zawiera felietony drukowane głównie w czasopismach literackich w 1975-1977.

9. Grypsy. [Wiersze]. Warszawa: [b.w.*] 1982.

10. Brulion wojenny (grudzień 1981-grudzień 1982). [Wiersze]. [Kraków:] Oficyna Literacka 1983, 39 s. Wyd. nast. Warszawa [b.w.*] 1983.

Zawiera m.in. poemat Brulion wojenny.

11. Cztery poematy. [Posłowie: T. Komendant] A. Prawicki. Gdańsk: [b.w.]* 1983, 29 s.

Zawartość

Zawiera poematy: Ponad siły; Przejście wzbronione; Dojrzewanie; Brulion wojenny [poz. ], – oraz wiersz: Modlitwa polska.

12. Wbrew nam. [Wiersze]. Kraków: Świt* 1983, [12] k.

13. Każdy z was jest Wałęsą. [Współautor:] M. Terlecki. [Paryż:] Spotkania 1984, 106 s. Wyd. nast.: Warszawa: Przedświt* 1984, 82 s.; wyd. 2 [!] Gliwice: Wokół Nas 1990.

Nagrody

Wspomnienia i dokumenty związane z przyznaniem Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla w 1983.

14. Powtórka. [Wiersz]. Warszawa: [b.w.*] 1984, [4] s.

Wyd. w 100 egzemplarzach.

15. [Wiersze]. Bydgoszcz: Pomorze 1984, 75 s.

Zawartość

Cykle: Wielka rodzina (1974-1978); Czy jesteś; Listy; I śmierć wiele śmierci.

16. Zmierzch i grypsy. [Wiersze]. Tom przygotowany i zilustrowany przez red. „Wydma”. [Warszawa:] Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy*, Przedświt* 1984, 19 s.

17. Trudny wybór wierszy = Schwierige gedicht – Auswahl. Wybór: K.W. Tatarowski. [Posłowie:] A. Guber. Berlin: Veto 1987, 76 s.

Tekst w języku polskim i niemieckim.

18. Tryptyk o klęsce. Nie jestem poetą. [Wiersze]. Wrocław: Ośrodek Teatru Otwartego 1989, 4 s.

19. Zamiast. [Wiersze]. Jelenia Góra: Klub „Gęba 1989, 20 s.

20. Długie noże, krótkie sukienki. [Wybór wierszy]. Warszawa: Staromiejski Dom Kultury 1990, 70 s.

21. Kilka słów o strachu. (1983-1985). [Wiersze]. Kraków: Oficyna Literacka 1990, 50 s.

22. Nasze kobiety się starzeją. [Wiersze]. Kraków: Oficyna Literacka 1995, 26 s.

23. Zmarli tak lubią podróże. [Wiersze]. Kraków: Oficyna Literacka 1998, 38 s.

24. Akt personalny. Wiersze z lat 70., 80., 90. Gdańsk: Tower Press 1999, 199 s.

Tu także: W. Zawistowski: Przeraźliwa prywatność Antoniego Pawlaka.

25. Strach w moich oczach jest głęboki jak studnia. [Wiersze]. Gdańsk: Tower Press 2000, 48 s.

Prace redakcyjne

1. [Tysiąc dziewięćset siedemdziesiąty] 1970 grudzień. „Czy umiałeś przeżyć, zrozumieć i zapamiętać rzeczy, które cię spotkały.Red.: M. Terlecki, A. Pawlak. Gdańsk: Młoda Polska* 1980, 19 s. Wyd. nast. z przedmową M. Bieńkowskiego Gdańsk: Biuro Informacji Prasowej „Solidarności”* 1980. Zeszyty Informacyjne Biura Informacji Prasowej „Solidarności.
Antologia wierszy dot. Grudnia 1970.
2. Obywatel i prawo. [Red.: A. Dorniak, A. Pawlak]. Gdańsk: Biuro Informacyjno-Prasowe „Solidarności”* 1981, 50 s. Zeszyty Informacyjne Biura Informacji Prasowej „Solidarności.
3. K. Krenz: Z nieznajomą w podróży. (Wiersze). Red.: A. Pawlak. Gdańsk: Tower Press 2000, 136 s.
4. K. Gąsiorowski: Biedne dwunożne mgły. Wiersze z nieopublikowanych tomów. Red.: A. Pawlak. Gdańsk: Tower Press 2001, 164 s.
5. Ziemia i chmury. Z Szewachem Weissem rozmawia J. Szwedowska. Red.: A. Pawlak. Sejny: Pogranicze 2002, 166 s.
6. J. Niżnikiewicz: Tajemnice starodawnej medycyny i magii. Red.: A. Pawlak. Gdańsk: Tower Press 2003, 344 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1998.

Autor o sobie

A. Pawlak: Życiorys równoległy. Gazeta Wyborcza 1998 nr 80.

Wywiady

Boy „Gazety Wyborczej. Rozm. P. Szafarz. Tygodnik Gdański 1990 nr 40.
Nikt nas nie kocha. Rozm. K. Varga. Nowy Nurt 1995 nr 22.

Ogólne

Artykuły

M. Stala: Antoni Pawlak. Student 1981 nr 8.
T. Nyczek: Milczące demonstracje. W: W stronę wiersza. Warszawa 1984 [dot. wiersza: Przez moje miasto].
R. Bednarczyk: Antoni Pawlak – katastrofizm nadziei. Tak i Nie 1986 nr 19.
A. Prodełus: Interpretacja porównawcza wierszy „Krótkość żywota” Daniela Naborowskiego i „Pomiędzy” Antoniego Pawlaka. Warsztaty Polonistyczne 1999 [nr] 4.
J. Zieliński: 3 + 1 = 2. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2001 nr z 16 III dod. „Przegląd Polski”.
M. Baranowska: Prywatna historia poezji. Twórczość 2003 nr 2/3 [recenzja wiersza: Podążam wciąż po twoich śladach].
J. Drzewucki: Dajmy na to, Pawlak. Twórczość 2003 nr 9.
L. Szaruga: Samotność. (O Antonim Pawlaku). W tegoż: Wyzwania (o poezji z przypisami i bez). Toruń 2004.

Czynny całą dobę

Z.W. Śmigielski: Patrzenie sobie w oczy. Odra 1976 nr 2.
K. Wójcicki: Debiut roku 75. Więź 1976 nr 1.
W. Zawistowski: Poezja a autopsja. (Kilka uwag na temat wierszy Antoniego Pawlaka). W: Próby literackie. Gdańsk 1976.

Książeczka wojskowa

K. Biedrzycki: Książeczka. Tygodnik Powszechny 1991 nr 29.

Obudzimy się nagle w pędzących pociągach

W. Bolecki: Pawlak – homo viator. Twórczość 1982 nr 7.
P. Bratkowski. „Radar1982 nr 25.
K. Nowicki: Sezon w poezji. Fakty 1982 nr 10.
R. Gawłowski: Przepisywane w pośpiechu. Opole 1983 nr 1.
T. Złotorzycki: Okoliczności czy okoliczniki. Nowe Książki 1983 nr 3.
J. Sochoń: Apokalipsa Pawlaka. Więź 1984 nr 5.
W. Pazdur: Świadkowie apokalipsy. Przegląd Powszechny 1986 nr 7/8.

Brulion wojenny (grudzień 1981-grudzień 1982)

[W. Bolecki] W.B.: Poezja polska po 13 grudnia 1981. „Almanach Humanistyczny”* 1984 nr 1/2.

Wiersze

R. Twardoń: Jak przechytrzyć nicość. Tak i Nie 1985 nr 48.
W. Bolecki: Elegie o sobie samym. Twórczość 1986 nr 2.
A. Kaliszewski: Niecierpliwa poezja wzruszenia. „Pismo Literacko-Artystyczne1986 nr 3.

Nasze kobiety się starzeją

J. Sochoń: Dwadzieścia trzy kartki z życiorysu. Nowe Książki 1996 nr 2.
L. Szaruga: Kartki z życiorysu. W tegoż: Powrót poetów. Kraków 1997.

Zmarli tak lubią podróże

I. Smolka: Paradoksy codzienności. Nowe Książki 1999 nr 2.

Akt personalny

K. Maliszewski: Prekursorze Pawlak, telegram przyjęto!Opcje1999 nr 4.
P. Michałowski: Kartoteka ułożona (w pasjans). Literatura 1999 nr 11.
l. Smolka: Cmentarz w środku miasta. Nowe Książki 1999 nr 9.
W. Fułek: Wojna na wiersze. Topos 2000 nr 2.
K. Maliszewski: Opowieści starszych braci. (Antoni Pawlak). W tegoż: Rozproszone głosy. Warszawa 2006.

Strach w moich oczach jest głęboki jak studnia

K. Karwat: Poeta miasta. Śląsk 2002 nr 12.
P. Michałowski: Dialog ponad czasem. Pogranicza 2002 nr 5.
I. Smolka: Wiersze z niepokojem. Gazeta Wyborcza 2002 nr 230.
W. Fułek: Nauka poruszania się w czasie i przestrzeni. Topos 2003 nr 4/5.
M. Kisiel: Przeszłość intymna. Nowe Książki 2003 nr 2.
B. Piórkowska: Pawlak i o Pawlaku. Migotania Przejaśnienia 2003 nr 2.