BIO
Urodzony 9 sierpnia 1916 w Wilnie; syn Edgara Paukszty, urzędnika, i Zofii z domu Budźko. Ukończył Gimnazjum im. A. Mickiewicza, po czym studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1938 zaczął publikować reportaże w prasie oraz w rozgłośni wileńskiej Polskiego Radia (m.in. cykl pogadanek pt. Przechadzki po Wilnie). Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 w stopniu podchorążego. Następnie przebywał na Wileńszczyźnie. W czasie okupacji niemieckiej (od czerwca 1941) należał do Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej (AK) i brał udział w akcjach dywersyjnych. W sierpniu 1942 został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie, a następnie w obozie koncentracyjnym w Prawianiszkach pod Kownem. Jesienią 1943 zbiegł z obozu i kontynuował działalność konspiracyjną i partyzancką w 1. Pułku im. Bolesława Chrobrego AK. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944). Po zajęciu Wileńszczyzny przez wojska radzieckie został w styczniu 1945 aresztowany przez Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR i zesłany do Donieckiego Zagłębia Węglowego, gdzie pracował jako górnik w kopalni. Po powrocie do Wilna w grudniu tegoż roku wyjechał w ramach tzw. akcji repatriacyjnej do Polski i zamieszkał w Gliwicach. Do sierpnia 1946 był sekretarzem zarządu obwodu Polskiego Związku Zachodniego i radnym Miejskiej Rady Krajowej. W tym czasie rozpoczął współpracę z wieloma czasopismami literackimi i społecznymi, m.in. z „Arkoną” (do 1948), „Głosem Wielkopolskim” (od 1946), „Dziś i Jutro” (do 1950), „Nowinami Opolskimi” (1946-47), „Polską Zachodnią” (do 1949). W 1947 przeniósł się do Poznania, gdzie w Zarządzie Głównym Polskiego Związku Zachodniego objął kierownictwo najpierw Wydziału Zagranicznego, potem Wydziału Zaludnienia i Ekonomii Ziem Odzyskanych, a w 1948-50 był kierownikiem literackim Biura Wydawniczego Państwowego Instytutu Wydawniczego. Jednocześnie do grudnia 1947 był zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Polska Zachodnia”, a w 1947-50 stałym korespondentem tygodnika „Odra”. Artykuły, recenzje i utwory prozą publikował w 1947-49 m.in. w „Tygodniku Powszechnym” i „Słowie Powszechnym”. W 1950 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1951 rozpoczął stałą współpracę z „Expressem Poznańskim” (tu w 1951-53 dział recenzji i felieton tygodniowy Echa kulturalne Poznania, w 1959-61 cykl pt. Felietony). W 1950-53 studiował historię i polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (studiów nie ukończył). Ożenił się z Anną Klukowską. Powróciwszy do Poznania, był w 1953-55 prezesem Oddziału Poznańskiego ZLP, pełnił też funkcję radnego i przewodniczącego Komisji Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN). Od 1957 był członkiem prezydium Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (od 1971 wiceprzewodniczący). Kontynuował współpracę z „Głosem Wielkopolskim” (tu m.in. w 1958-79 stały tygodniowy felieton pt. Z książką na ty, w 1960-61 także cykl pt. Listy ze Starej Brody). Za twórczość literacką otrzymał m.in. nagrodę Ziemi Lubuskiej (1957), Wielkopolską Nagrodę Literacką (1961), nagrodę m. Poznania (1965, 1974), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1965). Od 1966 należał do Rady Kultury przy ministrze kultury i sztuki. W 1968 otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia. W 1973 został prezesem Oddziału Poznańskiego Stowarzyszenia Marynistów Polskich. W tymże roku należał do współzałożycieli kwartalnika „Kronika Wielkopolska”, którego następnie został redaktorem naczelnym, oraz nawiązał stałą współpracę z pismem „Tydzień” (tu m.in. od 1976 stały cykl felietonów literackich). W 1977 został prezesem Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego, był także członkiem komisji do badań regionalnych przy poznańskim oddziale Polskiej Akademii Nauk oraz członkiem Instytutu Zachodniego. Wiele wyjeżdżał za granicę, m.in. do Grecji i Turcji (1965), kilkakrotnie do Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz w 1978 do Republiki Federalnej Niemiec. W 1975 otrzymał nagrodę literacką Prezesa Rady Ministrów oraz Medal „Za wybitne zasługi w rozwoju piśmiennictwa kulturalnego na Warmii i Mazurach”, a w 1976 nagrodę Ministra Kultury i Sztuki i nagrodę WRN w Poznaniu. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim (1961) i Krzyżem Komandorskim (1965) Orderu Odrodzenia Polski, złotą odznaką „Zasłużony dla Warmii i Mazur”, londyńskim Krzyżem Armii Krajowej (1970), Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1974), Krzyżem Partyzanckim (1976), medalem Komisji Edukacji Narodowej (1977) oraz pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1979). Zmarł nagle 20 maja 1979 w Inowrocławiu; pochowany w alei zasłużonych na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu.
Twórczość
1. Przechadzki po Wilnie. Dwanaście pogadanek. Polskie Radio (Wilno) 1939.
2. Aspekt moralny sprawy łużyckiej. [Artykuł]. Poznań: [b.w.] 1946, 8 s., powielone.
3. Zagadnienia kulturalne Ziem Zachodnich. Poznań: Polski Związek Zachodni 1947, 34 s.
4. Trud ziemi nowej. Powieść. Poznań: Księgarnia Ziem Zachodnich 1948, 488 s.
Nagrody
5. Trzecia zmiana. Powieść. Poznań: Albertinum 1949, 229 s.
6. [Pięćdziesiąt] 50 lat młodości. [Powieść o dr J. Żniniewiczu]. „Express Poznański” 1951 nr 166-311. Wyd. osobne pt. Opowieść o zwycięskiej starości. Poznań: Czytelnik 1953, 478 s.
7. Srebrna ławica. [Powieść]. Światła nad Mamrami. „Express Poznański” 1952 nr 149-282. Wyd. osobne Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 311 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 cz. 1-2 1954, wyd. 3 1974, wyd. 4 1978, wyd. 5 1980.
8. Kartki z Ziemi Lubuskiej. Wstęp i oprac. tekstu: W. Żukrowski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 246 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Zawartość
9. Lody pękają. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 388 s. Wyd. nast. tamże pt. Lasy płoną o świcie: wyd. 2 1974, wyd. 3 1978, wyd. 4 1980.
10. Noc jak dzień. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 295 s.
Nagrody
11. Zatoka Żarłocznego Szczupaka. „Dziennik Zachodni” 1956 nr 209-310, 1957 nr 1-11. Wyd. osobne Warszawa: Iskry 1957, 413 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1970, wyd. 4 1973, wyd. 5 1983; wyd. 6 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989.
12. Znaki ogniste. Powieść historyczna z połowy XV wieku. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 441 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Katowice: Śląsk 1965; wyd. 3 Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1979; wyd. 4 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986.
13. Czarownica z Zielonej Góry. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1957, 456 s. Wyd. 2 tamże 1959.
Zawartość
14. Opowieści niecodzienne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1957, 363 s.
Zawartość
15. Straceńcy. Powieść historyczna z XVII w. Cz. 1. Welawa; Cz. 2. Trybun królewski. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, 379 + 471 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 1978, wyd. 4 1985.
16. Gdzie diabeł mówi dobranoc. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1959, 413 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1961, wyd. 3 1968, wyd. 4 1981; wyd. 4 [!] Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985; wyd. 5 Warszawa: Iskry 1988.
Przekłady
ukraiński
17. Pogranicze. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1961, 532 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1965, wyd. 4 1972, wyd. 5 1976.
18. Wszystkie barwy codzienności. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1961, 517 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2. T. 1-2. 1964, wyd. 3 1973, wyd. 4 1976, wyd. 5 1979.
19. Znak żółwia. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1961, 267 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1979; wyd. 4 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986.
20. Warmia i Mazury. [Album]. Fotografie: S. Arczyński. Teksty: E. Paukszta. Warszawa: Sport i Turystyka 1962, 155 s.
21. Wiatrołomy. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1962, 293 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1986.
Przekłady
czeski
22. Buntownicy. Powieść historyczna z XVII w. Cz. 1. Beczka Danaid; Cz. 2. Desperat. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1963, 323 + 435 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 1977, wyd. 4 1988.
23. Spowiedź Lucjana Skobiela. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1963, 186 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1968, wyd. 4 1980; wyd. 4 [!] Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1988.
24. Wrastanie. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 576 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 t. 1-2 1966, wyd. 3 1976, wyd. 4 1979; wyd. 5 z posłowiem W. Nawrockiego Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988.
Adaptacje
radiowe
25. Spod szczęśliwej gwiazdy. Opowiadania. Katowice: Śląsk 1965, 308 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1974, wyd. 4 1978.
Zawartość
26. Ziemia Lubuska. [Album]. Układ i red.: A. Olejnik. Współpraca: J. Okopień. Teksty: E. Paukszta. Fotografie: S. Arczyński [i in.]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1965, 166 s.
27. Po burzy jest pogoda. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1966, 467 s. Wyd. 2 tamże 1974.
Nagrody
28. Ich trzech i dziewczyna. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1967, 174 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 poprawione 1969, wyd. 3 1972, wyd. 4 1974, wyd. 5 1978, wyd. 6 1986; wyd. 7 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1990.
Przekłady
niemiecki
ukraiński
29. Przejaśnia się niebo. [Powieść]. T. 1. Zabite miasto; T. 2. Kwiaty na pogorzeli. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1967, 549 + 522 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1972, wyd. 4 1974, wyd. 5 1976, wyd. 6 1984.
30. Złote korony księcia Dardanów. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 365 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Katowice: Śląsk 1972, tamże: wyd. 3 1975, wyd. 4 1980, wyd. 5 1986.
31. Wichry wśród kolumn. Impresje greckie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1969, 298 s.
Zawartość
32. Minarety bez czarczafów. [Wrażenia z podróży do Turcji]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1970, 423 s.
Zawartość
33. Warmia i Mazury. [Opowieści historyczne i krajoznawcze]. Katowice: Śląsk 1970, 214 s. Wyd. 2 tamże 1975.
Zawartość
34. Młodość i gwiazdy. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1972, 385 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1975, wyd. 4 1978, wyd. 5 1980, wyd. 6 1983.
35. W cieniu hetyckiego sfinksa. [Powieść dla młodzieży]. Katowice: Śląsk 1972, 358 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1975, wyd. 3 1980, wyd. 4 1986.
36. Zawsze z tej ziemi. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1976, 372 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1979, wyd. 3 1982.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1953, 1966, 1978.
