BIO

Urodzony 9 sierpnia 1916 w Wilnie; syn Edgara Paukszty, urzędnika, i Zofii z domu Budźko. Ukończył Gimnazjum im. A. Mickiewicza, po czym studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1938 zaczął publikować reportaże w prasie oraz w rozgłośni wileńskiej Polskiego Radia (m.in. cykl pogadanek pt. Przechadzki po Wilnie). Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 w stopniu podchorążego. Następnie przebywał na Wileńszczyźnie. W czasie okupacji niemieckiej (od czerwca 1941) należał do Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej (AK) i brał udział w akcjach dywersyjnych. W sierpniu 1942 został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie, a następnie w obozie koncentracyjnym w Prawianiszkach pod Kownem. Jesienią 1943 zbiegł z obozu i kontynuował działalność konspiracyjną i partyzancką w 1. Pułku im. Bolesława Chrobrego AK. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944). Po zajęciu Wileńszczyzny przez wojska radzieckie został w styczniu 1945 aresztowany przez Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR i zesłany do Donieckiego Zagłębia Węglowego, gdzie pracował jako górnik w kopalni. Po powrocie do Wilna w grudniu tegoż roku wyjechał w ramach tzw. akcji repatriacyjnej do Polski i zamieszkał w Gliwicach. Do sierpnia 1946 był sekretarzem zarządu obwodu Polskiego Związku Zachodniego i radnym Miejskiej Rady Krajowej. W tym czasie rozpoczął współpracę z wieloma czasopismami literackimi i społecznymi, m.in. z „Arkoną” (do 1948), „Głosem Wielkopolskim” (od 1946), „Dziś i Jutro” (do 1950), „Nowinami Opolskimi” (1946-47), „Polską Zachodnią” (do 1949). W 1947 przeniósł się do Poznania, gdzie w Zarządzie Głównym Polskiego Związku Zachodniego objął kierownictwo najpierw Wydziału Zagranicznego, potem Wydziału Zaludnienia i Ekonomii Ziem Odzyskanych, a w 1948-50 był kierownikiem literackim Biura Wydawniczego Państwowego Instytutu Wydawniczego. Jednocześnie do grudnia 1947 był zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Polska Zachodnia”, a w 1947-50 stałym korespondentem tygodnika „Odra”. Artykuły, recenzje i utwory prozą publikował w 1947-49 m.in. w „Tygodniku Powszechnym” i „Słowie Powszechnym”. W 1950 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1951 rozpoczął stałą współpracę z „Expressem Poznańskim” (tu w 1951-53 dział recenzji i felieton tygodniowy Echa kulturalne Poznania, w 1959-61 cykl pt. Felietony). W 1950-53 studiował historię i polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (studiów nie ukończył). Ożenił się z Anną Klukowską. Powróciwszy do Poznania, był w 1953-55 prezesem Oddziału Poznańskiego ZLP, pełnił też funkcję radnego i przewodniczącego Komisji Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN). Od 1957 był członkiem prezydium Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (od 1971 wiceprzewodniczący). Kontynuował współpracę z „Głosem Wielkopolskim” (tu m.in. w 1958-79 stały tygodniowy felieton pt. Z książką na ty, w 1960-61 także cykl pt. Listy ze Starej Brody). Za twórczość literacką otrzymał m.in. nagrodę Ziemi Lubuskiej (1957), Wielkopolską Nagrodę Literacką (1961), nagrodę m. Poznania (1965, 1974), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1965). Od 1966 należał do Rady Kultury przy ministrze kultury i sztuki. W 1968 otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia. W 1973 został prezesem Oddziału Poznańskiego Stowarzyszenia Marynistów Polskich. W tymże roku należał do współzałożycieli kwartalnika „Kronika Wielkopolska”, którego następnie został redaktorem naczelnym, oraz nawiązał stałą współpracę z pismem „Tydzień” (tu m.in. od 1976 stały cykl felietonów literackich). W 1977 został prezesem Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego, był także członkiem komisji do badań regionalnych przy poznańskim oddziale Polskiej Akademii Nauk oraz członkiem Instytutu Zachodniego. Wiele wyjeżdżał za granicę, m.in. do Grecji i Turcji (1965), kilkakrotnie do Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz w 1978 do Republiki Federalnej Niemiec. W 1975 otrzymał nagrodę literacką Prezesa Rady Ministrów oraz Medal „Za wybitne zasługi w rozwoju piśmiennictwa kulturalnego na Warmii i Mazurach”, a w 1976 nagrodę Ministra Kultury i Sztuki i nagrodę WRN w Poznaniu. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim (1961) i Krzyżem Komandorskim (1965) Orderu Odrodzenia Polski, złotą odznaką „Zasłużony dla Warmii i Mazur”, londyńskim Krzyżem Armii Krajowej (1970), Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1974), Krzyżem Partyzanckim (1976), medalem Komisji Edukacji Narodowej (1977) oraz pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1979). Zmarł nagle 20 maja 1979 w Inowrocławiu; pochowany w alei zasłużonych na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu.

Twórczość

1. Przechadzki po Wilnie. Dwanaście pogadanek. Polskie Radio (Wilno) 1939.

2. Aspekt moralny sprawy łużyckiej. [Artykuł]. Poznań: [b.w.] 1946, 8 s., powielone.

3. Zagadnienia kulturalne Ziem Zachodnich. Poznań: Polski Związek Zachodni 1947, 34 s.

4. Trud ziemi nowej. Powieść. Poznań: Księgarnia Ziem Zachodnich 1948, 488 s.

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie literackim tygodnika „Odra” w 1948.

5. Trzecia zmiana. Powieść. Poznań: Albertinum 1949, 229 s.

6. [Pięćdziesiąt] 50 lat młodości. [Powieść o dr J. Żniniewiczu]. Express Poznański 1951 nr 166-311. Wyd. osobne pt. Opowieść o zwycięskiej starości. Poznań: Czytelnik 1953, 478 s.

7. Srebrna ławica. [Powieść]. Światła nad Mamrami. Express Poznański 1952 nr 149-282. Wyd. osobne Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 311 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 cz. 1-2 1954, wyd. 3 1974, wyd. 4 1978, wyd. 5 1980.

Cz. 1 cyklu powieściowego o Mazurach; cz. 2 zob. poz. .

8. Kartki z Ziemi Lubuskiej. Wstęp i oprac. tekstu: W. Żukrowski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 246 s. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

Od autora: [Inc.:] Krążąc z odczytami po Ziemiach Odzyskanych ...; Wieleci; Gdy gniew się rozpalał ...; Szczury księcia Bolesława; Królewski Popielec; Wielmoża Wincenty; Misja Johanna von Elbing; Bunt u sukienników; Eskapada namiestnika Prokopa; Partyzant; Jako pan Pasek z druhami za Odrę maszerował; Taddeo z Zielonej Góry; Ostatni żołnierz Rzeczypospolitej; Pruskie rugi.

9. Lody pękają. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 388 s. Wyd. nast. tamże pt. Lasy płoną o świcie: wyd. 2 1974, wyd. 3 1978, wyd. 4 1980.

Cz. 2 cyklu; cz. 1 zob. poz. .

10. Noc jak dzień. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 295 s.

Nagrody

I nagroda w konkursie Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu w 1955.

11. Zatoka Żarłocznego Szczupaka. Dziennik Zachodni 1956 nr 209-310, 1957 nr 1-11. Wyd. osobne Warszawa: Iskry 1957, 413 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1970, wyd. 4 1973, wyd. 5 1983; wyd. 6 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989.

12. Znaki ogniste. Powieść historyczna z połowy XV wieku. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 441 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Katowice: Śląsk 1965; wyd. 3 Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1979; wyd. 4 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986.

13. Czarownica z Zielonej Góry. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1957, 456 s. Wyd. 2 tamże 1959.

Zawartość

Od autora. – Opowiadania z tomu poz. , – oraz: W międzyrzeckim eremie; Zbójecka warownia; Krwawa sukcesja; Gorzowskie swary; Czarownica z Zielonej Góry; Brandenburskie Victorie; Chłopskie boje; Jak chłop z Połupina przechytrzył Fryderyka Wielkiego; Ranek ślepego bibliotekarza; Pod Kargową; Polenkönig.

14. Opowieści niecodzienne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1957, 363 s.

Zawartość

I. Godło żubrzego rogu; Księgarnia w zaułku; Portret; Nocny szkic; Fortepian Stasia. – II. Zwykła rzecz; Miłość lasu; Ostatni z Wielkiego Turzycowiska; Koniarz; Z zasłyszanych gawęd ludowych; Zmarzlak; Na rojstach; Juliuszka. – III. Grzech księdza Romana; Krawędź dwu światów.

15. Straceńcy. Powieść historyczna z XVII w. Cz. 1. Welawa; Cz. 2. Trybun królewski. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, 379 + 471 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 1978, wyd. 4 1985.

16. Gdzie diabeł mówi dobranoc. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1959, 413 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1961, wyd. 3 1968, wyd. 4 1981; wyd. 4 [!] Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985; wyd. 5 Warszawa: Iskry 1988.

Przekłady

ukraiński

Tam, de kozam rogy pravljat'. [Przeł.] O. Fedosenko. Kiïv 1974.

17. Pogranicze. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1961, 532 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1965, wyd. 4 1972, wyd. 5 1976.

18. Wszystkie barwy codzienności. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1961, 517 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2. T. 1-2. 1964, wyd. 3 1973, wyd. 4 1976, wyd. 5 1979.

19. Znak żółwia. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1961, 267 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1979; wyd. 4 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986.

20. Warmia i Mazury. [Album]. Fotografie: S. Arczyński. Teksty: E. Paukszta. Warszawa: Sport i Turystyka 1962, 155 s.

21. Wiatrołomy. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1962, 293 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1986.

Przekłady

czeski

Polomy. [Przeł.] J. Simonides. Praha 1965.

22. Buntownicy. Powieść historyczna z XVII w. Cz. 1. Beczka Danaid; Cz. 2. Desperat. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1963, 323 + 435 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 1977, wyd. 4 1988.

23. Spowiedź Lucjana Skobiela. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1963, 186 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1968, wyd. 4 1980; wyd. 4 [!] Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1988.

24. Wrastanie. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 576 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 t. 1-2 1966, wyd. 3 1976, wyd. 4 1979; wyd. 5 z posłowiem W. Nawrockiego Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: Z. Zawadzka. Polskie Radio 1989.

25. Spod szczęśliwej gwiazdy. Opowiadania. Katowice: Śląsk 1965, 308 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1974, wyd. 4 1978.

Zawartość

Karp Ciarocha; Wilczy pomiot; Miłość lasu [poz. ]; Spod szczęśliwej gwiazdy; Szewski poniedziałek; Krzyk nad śluzą; Na rykowisko nie pojechałem; Miłość zawsze nadchodzi w porę; Ostatni z wielkiego turzycowiska; Matnia; Noc przy bindudze.

26. Ziemia Lubuska. [Album]. Układ i red.: A. Olejnik. Współpraca: J. Okopień. Teksty: E. Paukszta. Fotografie: S. Arczyński [i in.]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1965, 166 s.

27. Po burzy jest pogoda. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1966, 467 s. Wyd. 2 tamże 1974.

Nagrody

Nagroda Ministra Obrony Narodowej oraz nagroda w konkursie Centralnej Rady Związków Zawodowych i „Głosu Pracy” w 1966.

28. Ich trzech i dziewczyna. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1967, 174 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 poprawione 1969, wyd. 3 1972, wyd. 4 1974, wyd. 5 1978, wyd. 6 1986; wyd. 7 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1990.

Przekłady

niemiecki

Die drei und das Mädchen. [Przeł.] H. von Albrecht. Berlin 1978.

ukraiński

Troje ì dìvčina. [Przeł.] O. Fedosenko. Kiïv 1981.

29. Przejaśnia się niebo. [Powieść]. T. 1. Zabite miasto; T. 2. Kwiaty na pogorzeli. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1967, 549 + 522 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1972, wyd. 4 1974, wyd. 5 1976, wyd. 6 1984.

30. Złote korony księcia Dardanów. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 365 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Katowice: Śląsk 1972, tamże: wyd. 3 1975, wyd. 4 1980, wyd. 5 1986.

Cz. 1 cyklu; cz. 2 zob. poz. .

31. Wichry wśród kolumn. Impresje greckie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1969, 298 s.

Zawartość

Przywitanie z Helladą; Salonickie doznanie; Bogowie i ludzie; Dafne z doliny Tempe i centaury Pilionu; Od Termopil do Delfy; Prawda wiecznych Aten; We władztwie Minosa; Na ziemi Achajów; Wokoło Peloponezu; Od Mesolongion po Meteorę; Macedońskim szlakiem.

32. Minarety bez czarczafów. [Wrażenia z podróży do Turcji]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1970, 423 s.

Zawartość

Zaczynamy od Yesilurtu; W mitycznym kręgu Leandra i Sympleyad; Wiośniana uroda bizantynizmu; Ostatni, co tak poloneza wodzą ...; Orient z polskim kolorkiem; W kręgu dawnej Propontydy; Dardanos zrodził Priama ...; Egejskim szlakiem; Siesta pod Halikarnasem; Pierwszy smak Anatolii; Śródziemnomorska idylla; Anatolijskie doznania; Światła Ankary; Zümrüel Anka.

33. Warmia i Mazury. [Opowieści historyczne i krajoznawcze]. Katowice: Śląsk 1970, 214 s. Wyd. 2 tamże 1975.

Zawartość

W pomroce dziejów; Cień krzyżackich kaszteli; Świt polskich przeznaczeń; Rumieńce warmińskiej ziemi; Słońce nad grunwaldzkim błoniem; A w tych borach olsztyńskich; Twierdzą nam każde polskie słowo; Przeminęły wieki, a myśmy ostali; Aż wzszedł posiew.

34. Młodość i gwiazdy. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1972, 385 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1975, wyd. 4 1978, wyd. 5 1980, wyd. 6 1983.

35. W cieniu hetyckiego sfinksa. [Powieść dla młodzieży]. Katowice: Śląsk 1972, 358 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1975, wyd. 3 1980, wyd. 4 1986.

Cz. 2 cyklu; cz. 1 zob. poz. .

36. Zawsze z tej ziemi. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1976, 372 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1979, wyd. 3 1982.

Prace redakcyjne

1. Odzyskane gniazda. Proza i poezja o Ziemi Lubuskiej. Wybór: E. Paukszta. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1963, 363 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1953, 1966, 1978.

Wywiady

Rozmowa z pisarzem Ziem Odzyskanych. Rozm. J. Nowak-Dłużewski. Słowo Powszechne 1948 nr 333.
Trud nowego życia. Rozm. M. Warneńska. Naprzód 1956 nr 23/24.
Droga przez sprawy polskie. Rozm. K. Rodowska-Wiesiołowska. Tydzień 1974 nr 41.
Nazwano mnie uśmiechniętym realistą. Rozm. R. Gołębiowska. Tygodnik Kulturalny 1976 nr 36.
Pomost. Rozm. Z. Syczewska. Kultura 1976 nr 44.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
B. Jancz-Kostuch, R. Schröder, U. Bzdawka: Eugeniusz Paukszta. Poradnik bibliograficzny. Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1985, 41 s.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (W. Maciąg).

Ogólne

Książki

W. Nawrocki: Paukszta. Wstęp: F. Fornalczyk. Nota biograficzna i bibliografia: S. Drozdowski. Warszawa: Agencja Autorska; Czytelnik 1976, 93 s.

Artykuły

B. Mamoń: Uśmiechnęty realista. Dziś i Jutro 1953 nr 48.
T.H. Nowak: Eugeniusz Paukszta. Kronika Miasta Poznania 1961 nr 4.
K. Meloch: 1900 stron Eugeniusza Paukszty. „Współczesność1962 nr 12.
S. Zieliński: Wiatrołomy. Nowe Książki 1962 nr 22.
A. Hamerliński: Eugeniusz Paukszta. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 17.
F. Fornalczyk: Świadek wielkiej wędrówki. (O twórczości Eugeniusza Paukszty). Współczesność 1969 nr 6.
W. Nawrocki: Epik polskiego Zachodu. W tegoż: Trwanie i powrót. Poznań 1969.
J. Biernacki: Pisarstwo na obstalunek. Nurt 1971 nr 8.
S. Jurkowski: Człowiek, historia, przyroda. Kierunki 1975 nr 29.
L. Wiekuński: Pasje Eugeniusza Paukszty. Perspektywy 1975 nr 45.
J. Mańkowski. „Kronika Miasta Poznania 1976 nr 1.
J. Mańkowski: Był optymistą ...; A. Sroga: Przyjaciel, żołnierz; S. Słopień: Program dwóch „za” i dwóch „przeciw. Nurt 1979 nr 11.
J. Mańkowski: Eugeniusz Paukszta (1916-1979). „Kronika Miasta Poznania1979 nr 4.
A. Siatecki: Kiedy my żyjemy. Nadodrze 1983 nr 10.
R. Brzezińska: Wrastanie. (W 5. rocznicę śmierci Eugeniusza Paukszty). Kierunki 1984 nr 27.
M. Sinicka: Twórczość Eugeniusza Paukszty i jej funkcjonowanie w środowisku zielonogórskiej młodzieży. Przegląd Lubuski 1984 nr 1/2.
F. Fornalczyk: Piewca polskiego Zachodu. Panorama 1985 nr 50.
F. Fornalczyk: Przerwany, nie dokończony życiorys. O Eugeniuszu Paukszcie. Kronika Wielkopolski 1988 nr 1.
K. Goldbergowa: Przemijanie. Literatura 1989 nr 10.
A. Piotrowicz: Wielkopolskie słownictwo regionalne w prozie współczesnych pisarzy poznańskich. Poznań 1991, passim.
B. Tarnowska: Wileńskie reminiscencje w twórczości Aleksandra Rymkiewicza, Jana Huszczy i Eugeniusza Paukszty. W: Wilno – Olsztyn. Kontynuacje tradycji kulturalnej. Olsztyn 1992.
G. Strauchold: Kresowy komentator spraw zachodnich. Rzecz o publicystyce Eugeniusza Paukszty w latach 1946-1948. „Borussia1997 nr 14.
P. Kraszewski: Wilnianin z Sołacza, kronikarz ziem odzyskanych; D. Paukszta: Mój ojciec wybrał Sołacz. Kronika Miasta Poznania 1999 nr 3.

Trud ziemi nowej

J. Dobraczyński: Książka nie dla recenzentów. Dziś i Jutro 1948 nr 5.
S. Helsztyński. „Odra1948 nr 9/10.
K. Koźniewski: Rozpoczął Paukszta... Odrodzenie 1948 nr 5.
J. Preger: Powieść o Ziemiach Zachodnich. Kuźnica 1948 nr 18.
W. Szewczyk: Dzieją się rzeczy piękne. Odra 1948 nr 25.
J. Szydłowska: Od prawdy faktu do literackiego zmyślenia. O publicystycznych kontekstach w „Trudzie ziemi nowej” Eugeniusza Paukszty. Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2003 nr 4.

Trzecia zmiana

J. Dobraczyński: Powieść o wielkim piecu i nocnej zmianie. Dziś i Jutro 1950 nr 6.
P. Jasienica: Nieznany robotnik. Tygodnik Powszechny 1950 nr 3.
Z. Lichniak: Casus: Paukszta. Dziś i Jutro 1950 nr 24.
M. Warneńska: Nie romantyczna „bujda” lecz reakcyjne kłamstwo, czyli od tapczana do Floriana. Po Prostu 1950 nr 16.

Opowieść o zwycięskiej starości

L. Prorok: Nad powieścią o zwycięskiej starości. Dziś i Jutro 1952 nr 9 [sprawozdanie z dyskusji w Sekcji Prozy ZLP].
Z. Żabicki. „Życie Literackie1954 nr 15.

Srebrna ławica

J. Krausowa: Czy współczesna powieść?Nowa Kultura1953 nr 40.
W. Szewczyk: Droga przez Mazury. Życie Literackie 1953 nr 28.
R. Wasita: Zbyt łatwy uśmiech w stronę życia. Nowa Kultura 1953 nr 24.

Lody pękają

R. Wasita: Sensacja i temat współczesny. Twórczość 1955 nr 9.

Zatoka Żarłocznego Szczupaka

L.M. Bartelski: Zmarnowane możliwości. Nowe Książki 1957 nr 4.

Znaki ogniste

M. Biskup. „Mówią Wieki1958 nr 3.

Opowieści niecodzienne

J. Ziomek. „Tygodnik Zachodni1958 nr 21.

Straceńcy

Z. Pędziński: Koncept i wykonanie. Pomorze 1957 nr 14.
J. Skórnicki: Nowa powieść Eugeniusza Paukszty. Życie Literackie 1957 nr 34.
J. Ziomek. „Tygodnik Zachodni1958 nr 12.
T. Jodełka: Wielka przegrana. Twórczość 1960 nr 8.

Gdzie diabeł mówi dobranoc

S. Durski: Reedukacja chuligana. Nowa Kultura 1959 nr 24.
T. Lisicka: Najlżejszy kaliber. Życie Literackie 1959 nr 27.

Pogranicze

A. Bereza. „Odra1962 nr 6.
A. Hamerliński: Tryptyk babimojski. Nowe Książki 1962 nr 3.
R. Wasita: Heroizm i życie codzienne. Nowa Kultura 1962 nr 20.

Wszystkie barwy codzienności

A. Hamerliński: Panorama małego miasta. Nowe Książki 1962 nr 7.
J. Koprowski. „Rocznik Lubuski1962 [dot. też: Pogranicze].

Znak żółwia

A. Hamerliński. „Nowe Książki1961 nr 17.
F. Fornalczyk. „Rocznik Lubuski1962.

Buntownicy

M. Bogucka: Sprawa Kalksteina. Nowe Książki 1963 nr 22.
J. Tazbir. „Mówią Wieki1969 nr 9.

Spowiedź Lucjana Skobiela

D. Cirlić: Polska mozaika. Nowe Książki 1964 nr 4.
B. Kogut. „Życie Literackie1964 nr 1.
J. Mańkowski. „Tygodnik Kulturalny1964 nr 11.
Z. Pędziński. „Tygodnik Kulturalny1964 nr 13.

Wrastanie

J.Z. Brudnicki: Tryptyk literacki. Twórczość 1965 nr 3.
M. Czermińska. „Litery1965 nr 2.
W. Maciąg. „Życie Literackie1965 nr 9.
J. Pieszczachowicz. „Życie Literackie1965 nr 28.

Spod szczęśliwej gwiazdy

D. Cirlić. „Nowe Książki1965 nr 15.
S. Zieliński: Paukszta z wędką i trójlufką. Kultura 1965 nr 16.

Po burzy jest pogoda

A. Dzieniszewska. „Nowe Książki1967 nr 9.
Z. Jarosiński: Z dużej chmury mały deszcz. Miesięcznik Literacki 1967 nr 9.
M. Świątecki: Odbicie procesów integracyjnych na terenie Warmii i Mazur w twórczości Eugeniusza Paukszty i Henryka Panasa. Sprawozdania z Działalności i Posiedzeń Naukowych Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego 1967 nr 6.

Przejaśnia się niebo

J. Kajtoch: Wczoraj i dzisiaj Nadodrza. Miesięcznik Literacki 1968 nr 7.
K. Koźniewski: Wierny kronikarz. Polityka 1968 nr 18.
K. Kuliczkowska: Film panoramiczny. Nowe Książki 1968 nr 1.
J. Mańkowski: Kwiaty na pogorzeli. Tygodnik Kulturalny 1968 nr 5.
S. Zieliński: Panorama Paukszty. W tegoż: Proza, poezja. [4]. Warszawa 1968.

Złote korony księcia Dardanów

H. Skrobiszewska: Młodzi bohaterowie. Nowe Książki 1968 nr 1.

Minarety bez czarczafów

J. Doliński: Mieszanka kiermaszowa. Życie Literackie 1971 nr 23.
Z. Flisowski: Turcja. Nowe Książki 1971 nr 6.

Młodość i gwiazdy

J. Opalski: Co lubi czytelnik. Życie Literackie 1972 nr 40.

W cieniu hetyckiego sfinksa

D. Walczak: W cieniu bywa gorąco. Nowe Książki 1973 nr 8.

Zawsze z tej ziemi

W. Nawrocki: Nowa powieść Eugeniusza Paukszty. Nowe Książki 1976 nr 18.