BIO

Urodzony 7 stycznia 1929 w Lubawie na Pomorzu; syn Jana Pasierba, filologa klasycznego, nauczyciela gimnazjalnego, i Janiny z Tomaszewskich, nauczycielki. Od 1934 mieszkał w Tczewie. Po wybuchu II wojny światowej, został wraz z rodziną wysiedlony z Tczewa i zamieszkał w domu dziadków w Żabnie pod Tarnowem. Uczęszczał do szkoły handlowej w Tarnowie; jednocześnie uczył się na tajnych kompletach. W 1945 kontynuował naukę początkowo przez parę miesięcy w I Gimnazjum im K. Brodzińskiego w Tarnowie, a następnie po powrocie do Tczewa, w tamtejszym liceum ogólnokształcącym. Debiutował w 1946 artykułem pt. Jedność narodowa, opublikowanym na łamach pisma młodzieży szkół średnich „Młode Życie” (nr 2). Po zdaniu matury w 1947, rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Chełmińskiej w Pelplinie. Należał do drużyny harcerskiej Milites Christi (drużynowy) przy Komendzie Hufca Związku Harcerstwa Polskiego w Pelplinie. Od 1950 (z przerwą w 1953-58) współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”, ogłaszając liczne artykuły, recenzje i felietony. W 1952 otrzymał święcenia kapłańskie i rozpoczął pracę jako wikariusz początkowo w parafii św. Mikołaja w Grudziądzu, a następnie do 1954 w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Redzie; był prefektem w szkole podstawowej w Ciechocinie. Równocześnie od 1954 studiował zaocznie historię sztuki i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a od 1955 historię sztuki w Akademii Teologii Katolickiej (ATK) w Warszawie; w 1956 uzyskał magisterium. W tymże roku został członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Następnie odbywał na ATK studia doktoranckie. W 1957 uzyskał doktorat z teologii (z historii sztuki kościelnej) na podstawie rozprawy Życie i twórczość Hermana Hana (promotor ksiądz prof. Antoni Kwieciński). W 1958-60 studiował w Papieskim Instytucie Archeologii Chrześcijańskiej w Rzymie, w 1959 uzyskał licencjat z archeologii. W 1961-63 kontynuował studia na Uniwersytecie Kantonalnym we Fryburgu w Szwajcarii. W 1963 w Papieskim Instytucie Archeologii Chrześcijańskiej uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Das private Studengebet der ersten christlichen Jahrhunderte (promotor prof. Leo C. Mohlberg). W tymże roku powrócił do Polski; został mianowany profesorem historii sztuki w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie oraz adiunktem w ATK w Warszawie. W 1964 habilitował się na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie rozprawy pt. Problemy ideowe i formalne pomorskich i wielkopolskich przedstawień Koronacji Madonny w XVII w.. W 1965 został mianowany docentem i kierownikiem Katedry Historii Sztuki Kościelnej w ATK oraz profesorem homiletyki w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W tymże roku został redaktorem naczelnym działu pt. Archeologia chrześcijańska w Encyklopedii katolickiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Był autorem wielu prac i artykułów z zakresu historii sztuki i teologii drukowanych w czasopismach polskich (m.in. w „Więzi” i „Znaku”) oraz zagranicznych. W 1966 objął funkcję prodziekana Wydziału Teologicznego ATK. W tymże roku został członkiem Komisji Episkopatu Polski do Spraw Sztuki Kościelnej, której w 1970-89 był sekretarzem, a od 1989 wiceprzewodniczącym, wchodził też w skład Komisji do Spraw Wydawnictw. Od 1968 był członkiem zespołu redakcyjnego „Studiów Pelplińskich”. W 1970 rozpoczął współpracę z Biurem Badań i Dokumentacji Zabytków w Gdańsku (od 1975 Ośrodek Odnowy Dóbr Kultury, od 1981 Gdański Ośrodek Dokumentacji Zabytków). W 1971 zaczął ogłaszać utwory poetyckie, debiutował wierszem pt. Notatka o powrocie jesienią, opublikowanym na łamach „Tygodnika Powszechnego” (nr 18). W następnych latach publikował wiersze m.in. nadal w „Tygodniku Powszechnym”, „W drodze” (1973, 1983-85), „Twórczości” (1974, 1982, 1984, 1987) i „Naszej Rodzinie” (Paryż; 1979, 1980-83; tu w 1982-83 cykl pt. Kartki z notatnika), „Poezji” (1981-87), „Kulturze” (Paryż; 1982-87). W 1972 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego oraz stanowisko profesora ATK. Był stałym przedstawicielem ATK w Conference of Cathohc Theological Institutions (COCTI) i w Fédération Internationale des Universités Catholique (FIUC). W 1972 wszedł w skład Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk (PAN; 1982-83 członek prezydium). Dwukrotnie otrzymał nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za szczególne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych (w 1973 III stopnia i w 1975 II stopnia). W 1975 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Był koordynatorem działań Episkopatu i władz państwowych w dziedzinie ochrony zabytków. Należał do Komisji Ochrony Zabytków Zarządu Głównego Stowarzyszenia Historyków Sztuki (od 1977), Komisji do Spraw Opieki Konserwatorskiej nad Obrazem Jasnogórskim (od 1974), a w późniejszych latach także Papieskiej Ochrony Dziedzictwa Artystycznego i Historycznego Kościoła (od 1990) oraz Rady Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Sztuki. Wchodził w skład redakcji czasopisma „Teka” (od 1975) i „Studia Claromontana” (od 1981). W 1981 został członkiem Rady Programowej Instytutu Sztuki PAN. W 1982 objął funkcję Prałata Honorowego papieża Jana Pawła II. W tymże roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i objął funkcję kierownika Katedry Historii Sztuki Starożytnej i Średniowiecznej ATK, a w 1987 kierownika Katedry Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej ATK (do 1992). W 1985 został członkiem korespondentem Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej. W 1989 otrzymał doroczną nagrodę Funduszu Literatury za twórczość poetycką. W tymże roku został członkiem Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP), a następnie członkiem SPP (od 1991 przewodniczący Głównego Sądu Koleżeńskiego). Należał do zespołów redakcyjnych pism „Nasza Przeszłość” (od 1984)i „Przegląd Katolicki” (od 1988). Wchodził do Rady Programowej Wydawnictwa Diecezjalnego w Pelplinie (od 1989; od 1992 przewodniczący Rady). W 1991 otrzymał tytuł honorowego obywatela m. Tczewa. W 1992 został członkiem Rady Kultury przy Prezydencie Rzeczpospolitej. Brał aktywny udział w życiu literackim i kulturalnym, m.in. wygłaszał odczyty naukowe i popularnonaukowe dotyczące problematyki sztuki, kultury i literatury, uczestniczył w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej w Warszawie oraz współpracował z Klubami Inteligencji Katolickiej. Wygłaszał także prelekcje i wykłady za granicą, m.in. na uniwersytetach w Waszyngtonie, Nowym Jorku, Montrealu, Ottawie, Rzymie, Mediolanie, Moguncji, Tybindze, Fryburgu, Paryżu. Nadto należał do wielu świeckich i kościelnych stowarzyszeń i organizacji polskich i międzynarodowych, m.in. do Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków (od 1991 członek honorowy) do Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki (ASAE), Europejskiego Centrum Kultury (CEC), Comissione Per Gli Scriti di Karol Wojtyła, Instituto des Sacro Romano Impero, Polskiego Komitetu Narodowego International Council on Monuments and Sites (ICOMOS). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1974), złotą odznaką „Za Opiekę nad Zabytkami” (1974), tytułem honorowym Zasłużony dla Kultury Narodowej (1989), Medalem im. B. Chrzanowskiego przyznanym przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie (1989), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990). Zmarł 15 grudnia 1993 w Warszawie; pochowany w Pelplinie.
W 1996 Klub Inteligencji Katolickiej w Grudziądzu ustanowił ogólnopolską nagrodę im. księdza J. Pasierba za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury i sztuki. W 1999 powstała Fundacja im. ks. Janusza Pasierba, jako wspólna inicjatywa jego przyjaciół, Akademii Teologii Katolickiej i Seminarium Duchownego w Pelplinie.

Twórczość

1. O Albercie Schweitzerze – człowieku i myślicielu. [Szkic]. Pelplin 1950, 52 s.

2. Człowiek i jego świat w sztuce religijnej renesansu. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1969, 126 s.

3. Czas otwarty. [Eseje]. Poznań: Pallotinum 1972, 305 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1974; wyd. 3 Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne 1992.

Zawartość

Przedmowa Autora. – Rozpoczęcie. – Czas zamknięty i czas otwarty; Czas Boga i czas człowieka; Czas przyjścia; Czas próby; Czas przejścia; Czas pieśni; Czas obecności; Czas Kościoła; Czas zbawienia; Czas umierania i życia. – Zakończenie.

4. Miasto na górze. [Szkice literackie]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1973, 312 s. Wyd. 1 [właśc. 2] Pelplin: Bernardinum 2000, 339 s.

Zawartość

I: Erazm z Rotterdamu; Mikołaj Sęp Szarzyński; Albert Schweitzer; Franciszek Sawicki; Le Corbusier; Dag Hammarskjöld; Jan XXIII; Jerzy Zawiejski; Paweł VI i Jean Guitton. – II: Na początku była kultura; Chrześcijaństwo, etyka, sztuka; Kultura religijna odrodzenia; Sobory o sztuce; Teoria sztuki sakralnej po Vaticanum II; Szansa nowoczesności w Kościele; Sztuka afrykańska a chrześcijaństwo; Antynomie kultury współczesnej w świetle Konstytucji; Gaudium et spes; Absolutna przyszłość kultury. – Miasto na górze.

5. Malarz gdański Hermam Han. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974, 307 s.

Rozprawa doktorska.

6. Kategoria przestrzeni. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1978, 150 s.

Zawartość

Cykle: Lustra; Starsze od nas wszystkich; Notatki sycylijskie; Lato hiszpańskie (1973); Z bliska.

7. Things Ultimate and other poems = Rzeczy ostatnie i inne wiersze. [Przeł.] Ch. Lambert. London: Poets' and Painters' Press 1980, 100 s. Wyd. [2] Pelplin: Bernardinum 2001, 101 s.

Tekst w języku polskim i angielskim.

Zawartość

Cykle: Szukanie; Echa; Rzeczy ostatnie.

8. Szkice o kulturze. Pelplin: Zakład Małej Poligrafii 1982, 70 s.

9. Światło i sól. [Eseje]. Paryż: Editions du Dialogue 1982, 301 s. Wyd. nast. poprawione tamże 1983.

Zawartość

Słowo wstępne. – Cz. I: [z poz. :] Na początku była kultura; Antynomie kultury współczesnej; Absolutna przyszłość kultury, – nadto: Kościół a aktualne przemiany kultury polskiej. – Cz. II: [z poz. :] Erazm z Rotterdamu; Albert Schweitzer; Dag Hammarskjöld; Jan XXIII. – Cz. III: Czas Jakuba, – [z poz. :] Czas przyjścia; Czas próby; Czas przejścia; Czas Kościoła. – Cz. IV: Panna wierna; Między Socho i Azeką; Ksiądz – istota nieznana; Z notatnika.

10. Zdejmowanie pieczęci. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1982, 123 s. Tzw. Seria poetycka. Wyd. nast. Pelplin: Bernardinum 2006.

Zawartość

Zawiera także przekłady wierszy autorów: H.M. Enzensberger, F. Garcia Lorca, S. Quasimodo.

11. Pionowy wymiar kultury. [Eseje]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1983, 151 s.

Zawartość

Wstęp. – Sytuacja człowieka we współczesnej kulturze; Teologia i kultura współczesna; Człowiek współczesny wobec Ewangelii; Religijność i sztuka; Liturgia jako dzieło sztuki; Chrześcijańskie korzenie Europy Słowian; Kultura polska wczoraj i dziś; Polska i Kościół; Miejsce kaznodziejstwa w kulturze polskiej; Wizerunek Polaków; Modlitwa współczesnych Polaków; Matka Boska Częstochowska w kulcie i kulturze polskiej; Sługa kultury narodowej [prymas S. Wyszyński]; Pomnik i narzędzie kultury [„Encyklopedia katolicka”]; Ksiądz – pracownik kultury; Prorokowanie i świadectwo.

12. Wiersze religijne. Poznań: Pallotinum 1983, 118 s.

Wyd. osobne wiersza Noli me tangere. Warszawa: [b.w.] 1984, [4] s.

13. Od kaznodziejstwa do homilii. [Szkic]. Pelplin: Zakład Małej Poligrafii 1984, 50 s.

14. Czarna skrzynka. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1985, 166 s. Wyd. nast. Pelplin: Bernardinum 2006.

Zawartość

Cykle: Czarna skrzynka 1981-1982; Poczucie rzeczywistości; Lekcja oceanu lato 1980; Chiostro 1981; Dni i zajęcia.

15. Gałęzie i liście. Poznań: Pallotinum 1985, 357 s. Wyd. nast. Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne 1993.

Wspomnienia z lat 1943-1979.

16. Koziorożec. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1988, 135 s.

17. Wiersze wybrane. Wybór i oprac.: J. Sochoń. Posłowie: R. Przybylski. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1988, 408 s.

Zawartość

Zawiera także wiersze wcześniej nie publikowane w cyklach: Haiku (1982-1983); Wiersze z Miasta (1984-1985); Wiersze z domu i drogi (1984-1985); Wiersze z Ziemi Świętej (1985).

18. Wnętrze dłoni. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1988, 160 s.

Zawartość

Cykle: Prawo ciążenia, Miasto; Wyspa.

19. Doświadczenie ziemi. [Wiersze]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1989, 74 s.

20. Skrzyżowanie dróg. Poznań: Pallotinum 1989, 315 s. Wyd. nast. Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne 1994.

Zawartość

Dziennik 1980-95. – Stacje [rozważania religijne:] Absculta; Adwent 1984; Stacja XIII; Zmartwychwstanie.

21. Morze, obłok i kamień. [Wiersze]. Kraków: Miniatura 1992, 70 s. [Wyd. 2] Pelplin: Bernardinum 2001, 72 s.

22. Butelka lejdejska. [Wiersze]. Powst. przed 1993. Warszawa: Czytelnik 1995, 55 s. [Wyd. 2] Posłowie: W. Kudyba. Pelplin: Bernardinum 2003.

23. Obrót rzeczy. Rok 1991. [Dziennik]. Poznań: Pallotinum 1993, 217 s. [Wyd. 2] tamże 2002.

24. Ten i tamten brzeg. [Wiersze]. Warszawa: Tikkum 1993, 96 s. [Wyd. 2] Pelplin: Bernardinum 2001, 83 s.

25. Puste łąki. [Wiersze]. Warszawa: Palabra 1994, 88 s. [Wyd. 2] Pelplin: Bernardinum 2001.

Nagrody

Nagroda literacka „Pro libro legendo”, przyznana przez gdańskich bibliotekarzy w 1995.

Zawartość

Cykle: Puste łąki; Niemożliwa miłość; Ufność czy most. – Nadto tekst księdza J. Sochonia: Ufność eschatologiczna.

26. Po walce z aniołem. [Wiersze]. Posłowie i wybór: J. Sochoń. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1996, 176 s.

27. Poezje wybrane. Wybór, wstęp i oprac.: B. Kuczera-Chachulska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1998, 147 s.

28. Wierzę. [Wiersze]. Wybór i oprac.: M. Wilczek. Posłowie: J. Puzynina. Pelplin: Bernardinum 1998, 183 s.

29. Liturgia serca. [Wiersze]. Wybór, wstęp i oprac.: J. Sochoń. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2002, 499 s.

30. Haiku żarnowieckie. [Wiersze]. Wybór i oprac.: M. Wilczek. Pelplin: Bernardinum 2003, 95 s.

Prace z dziedziny historii sztuki oraz wydawnictwa albumowe

Ochrona zabytków sztuki kościelnej. Przygotował: J. Żmudziński. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1968, 167 s. Wyd. nast.: [Poznań:] Pallotinum 1971; wyd. poprawione i uzupełnione: Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami 1995; wyd. [4] poprawione i zaktualizowane Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami 2001, 254 s.
Katedra w Pelplinie. [Folder]. [Tekst:] J. Pasierb. Gdynia 1973, 12 s.
Pelplin. [Monografia; współautor:] J. Ciemnołoński. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, 333 s.
Skarby Jasnej Góry. [Album]. [Tekst:] J. Samek. Warszawa: Interpress [1981], 147 s. Wyd. nast. tamże: zmienione i rozszerzone [1985], wyd. 3 1987, wyd. 4 1989, wyd. 5 1991.

Przekłady

angielski

The Shrine of the Black Madonna at Częstochowa. [Przeł.] B. Piotrowska. Warsaw 1985, wyd. nast. tamże: wyd. 2 1985, wyd. 3 1989, wyd. 4 1991.

niemiecki

Das Kloster Jasna Góra und seine Kunst sammlungen. Warszawa [1989], wyd. 2 tamże 1991.
Katedra w Pelplinie. Pelplin 1982, 15 s.
Słowo wstępne biskupa chełmińskiego M. Przykuckiego.

Przekłady

niemiecki

Der Dom zu Pelplin. Pelplin 1982.
Katedra w Pelplinie. [Folder; słowo wstępne biskupa pelplińskiego J. Szlagi]. Pelplin: Wydawnictwo Archidiecezjalne 1993, 23 s.
Przekłady na angielski i niemiecki.
Pelplin i jego zabytki. Warszawa: Interpress; Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne 1993, 118 s.
Człowiek i jego świat w sztuce religijnej renesansu. Przedmowa i posłowie: M. Janocha. Pelplin: Bernardinum 1999, 126 s.
Polonica artystyczne w zbiorach watykańskich. [Współautorka:] M. Janocha. Warszawa: Wydawnictwo Krupski i S-ka [2002], 496 s.
Katedra symbol Europy = La cathédrale Europe. Przeł. R. Legras. [Esej]. Pelplin: Bernardinum 2003, 53 s.
Tekst w języku polskim i angielskim.

Prace redakcyjne

1. Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce. T. 1. Maryja Matka Chrystusa. T. 2. Maryja Orędowniczka Wiernych. Pod red. [i ze wstępem] J. Pasierba. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1987, 165 + 170 s.
2. Zgubiona drachma. Dialogi z pisarzami. Przedmowa: S. Frankiewicz. Warszawa: Więź 2006, 125 s.
Rozmowy przeprowadzone przez J.S. Pasierba w drugiej połowie lat siedemdziesiątych i drukowane na łamach czasopism w latach następnych; rozmówcy: K. Brandys, W. Gombrowicz, Z. Herbert, M. Jastrun i A. Kijowski; tu także wywiad z Januszem Stanisławem Pasierbem.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1989.

Wywiady

Kościół domem dla wszystkich. Rozm. M. Lehnert. Więź 1995 nr 2.
Spotkanie z poetą. Rozm. B. Wiśniewski. W: Bogdan Wiśniewski: Poetyckie spotkania z księdzem Januszem Stanisławem Pasierbem. Pelpin 2005.
Zgubiona drachma. Rozm. T. Królak. W: Zgubiona drachma. Warszawa 2006.

Słowniki i bibliografie

J. Mandziuk: Bibliografia prac ks. prof. dra hab. Janusza Stanisława Pasierba. Saeculum Christianum 1994 nr 1.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (K. Pieńkosz).

Ogólne

Książki

Ksiądz Janusz Stanisław Pasierb. Kapłan, poeta, humanista. Materiały z sesji zorganizowanej w dziesiątą rocznicę śmierci. Pelplin 13 grudnia 2003. Przedmowa: J.B. Szlaga. Pelplin: Bernardinum 2004 , 119 s.
Pomorskie drogi ks. Janusza Pasierba. Praca zbiorowa pod red. B. Wiśniewskiego. Pelplin: Bernardinum 1994, 424 s. [Zawartość: Wstęp; B. Wiśniewski: Ks. Janusz Pasierb – człowiek kultury; „Dać świadectwo” – teksty wspomnieniowe; Mała ojczyzna pomorska. Antologia tekstów Ks. Janusza Pasierba; Wiersze dedykowane pamięci Ks. Janusza Stanisława Pasierba; Interpretacje: M. Mikulska: Być posłańcem; M. Ogonowska: Poeta wiary i miłości; T. Krzykowski: Droga do Emaus].
Ksiądz Janusz Stanisław Pasierb. Kapłan, poeta, człowiek nauki. Materiały z sesji w pierwszą rocznicę śmierci. (Pelplin – Wyższe Seminarium Duchowne. 15 grudnia 1994). Pelplin: Bernardinum 1995, 39 s. [Zawiera m.in.: E. Piszcz: Człowiek Kościoła i diecezji; A.K. Olszewski: Postać świata nauki; J. Sochoń: Geografia zbawienia. (Kilka uwag o eseistyce i poezji księdza Janusza Pasierba); S. Frankiewicz: Człowiek wpływający na kształt kultury; J.B. Szlaga: Słowo pasterza diecezji pelplińskiej; W.A. Niewęgłowski: Homilia podczas Mszy Św. żałobnej w I rocznicę śmierci Ks. Prof. Janusza Pasierba].
Wstępujący na wzgórze. Wspomnienia o Ks. Januszu Stanisławie Pasierbie. Praca zbiorowa pod red. M. Wilczek. Pelplin: Bernardinum 1996, 431 s. [Zawiera wspomnienia m.in. A. Gieysztora, J. Miodka, I. Sławińskiej, ks. J. Twardowskiego, J. Hartwig, A. Międzyrzeckiego, K. Zanussiego, W. Woroszylskiego, B. Wachowicz, P. Wojciechowskiego, ks. J. Sochonia, ks. W.A. Niewęgłowskiego].
Janusz Stanisław Pasierb – poeta. Red.: B. Kuczera-Chachulska, M. Łukaszuk, M. Prussak. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2000, 174 s. [zawartość: J. Puzynina: „Słowo” Pasierba; T. Kostkiewiczowa Temat polski w poezji Janusza Pasierba – Refleksje wokół wiersza „Polska wiejska”; W. Tomaszewska CR: Cytat jako „sfera poetyckości” w eseistyce księdza Janusza Stanisława Pasierba; A. Kudyjewska: Janusz Stanisław Pasierb: droga. Próba interpretacji; P. Sobotka: „pośrodku swojej nocy”. Jeszcze o cierpieniu w poezji księdza Janusza Stanisława Pasierba; W. Kudyba: Ogień i ogień. Trzy wiersze Pasierba („przez ień”, „temat kaszubski”, „poniżej blasku”); P. Matywiecki: Tajemnica. (O trzech wierszach Janusza Pasierba); P. Mitzner: Pod złotym dachem; M. Łukaszuk: Teraźniejszość rzeczy przeszłych. Jakub” Pasierba; M. Prussak: Świat kultury w poezji Janusza Stanisława Pasierba. Wokół wiersza „genis”; J. Kopciński: Poetycki „teatr mowy” Janusza Pasierba; B. Kuczera-Chachulska: Poetyckie odsłanianie świata w wierszu „Stare kobiety w kościele”].
A. Pethe: Poeta czasu otwartego. O wierszach ks. Janusza Stanisława Pasierba. Katowice: Biblioteka Śląska 2000, 325 s.
M. Borkowska: Modlitwa, słowo i sztuka w poezji ks. Janusza Stanisława Pasierba. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2003, 297 s.
E. Sykuła: Pasja według Pasierba. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2004, 240 s. [tu także bibliografia ks. J.S. Pasierba].
W. Kudyba: Rana, która przyzywa Boga. O twórczości poetyckiej Janusza Stanisława Pasierba. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; Nowy Targ: Podhalańska Państwowa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu 2006, 303 s.
Szkice o twórczości Janusza St. Pasierba. Pod red. R. Cieślaka i P. Urbańskiego. Szczecin: Uniwersytet Szczecinński 2006, 164 s. [zawartość: Ks. Abp M. Przykulicki: Wspomnienie o śp. księdzu prałacie prof. Januszu Stanisławie Pasierbie; M. Wilczek: Jestem zajęty słowem... O księdzu Januszu Stanisławie Pasierbie; P. Michałowski: Między kapłaństwem a nowoczesnością; M. i M. Skwarowie: O umieraniu i śmierci; T. Korczyński: Nadzieja Wieczernika; P. Urbański: Antropocentryzm vs. humanizm [dot.: Człowiek i jego świat w sztuce religijnej renesansu]; l. Iwasiów: Przez ciało. Wstęp do lektury [dot. wiersza: Dachau]; R. Cieślak: Jak patrzy poeta? Technika widzenia w twórczości Januszu Stanisławie Pasierbie; E. Kuźma: O jednym wierszu i o trzech kontekstach... [dot. wiersza: pomiędzy]; J. Madejski: „Deska starego konfesjonału”. Uwagi o jednym wierszu, [dot. wiersza: na strychu]; A. Skrendo: Stare kobiety Pasierba – stare kobiety Miłosza, przedruk w: A. Skrendo: Poezja modernizmu. Kraków 2005; M. Góralska: Katedra w ujęciu Janusza Stanisława Pasierba; A. Sulikowski: Ks. Janusz Stanisław Pasierb o architekturze Pelplina, czyli – „lekcja życia”; B. Ochendowska-Grzelak: Uwagi na marginesie „Ochrony zabytków sztuki kościelnej” Janusza Stanisława Pasierba].

Artykuły

J. Sochoń: Poezji troskliwa pokora. „Przegląd Powszechny1984 nr 2.
R. Przybylski: Poezja wiary tragicznej. „Przegląd Katolicki1987 nr 32/33.
J. Sochoń: Szczerość i maska. Autograf 1989 nr 4.
A.K. Olszewski: Janusz Stanisław Pasierb (1929-1993). Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1993.
P. Wojciechowski: Poezja przekraczająca horyzont. Przegląd Katolicki 1993 nr 26.
B. Chrząstowska: Spotkania z poetą i kapłanem – Janusz Pasierb. Zeszyty Karmelitańskie 1994 nr 1.
Z. Mocarska-Tycowa: Potrzeba poezji, czyli miłości. Przegląd Artystyczno-Literacki 1994 nr 6 dod.
B. Wiśniewski: Kalendarium życia i twórczości księdza profesora Janusza Stanisława Pasierba; H. Mross: Publikacje księdza profesora Janusza Stanisława Pasierba. W: Pomorskie drogi ks. Janusza Pasierba. Pelplin 1994.
J. Sochoń: Szczerość i maska. (O wierszach księdza Janusza Stanisława Pasierba). W tegoż: U drzwi Godot. Warszawa 1995.
A. Pethe: Młodzi – ogłuszeni przez miłość” – w poezji Janusza Stanisława Pasierba. Polonistyka 1996 nr 1.
Z. Łączkowski: Intelekt i wielki dar intuicji; Kapłan, twórca, poeta. W tegoż: Wolność nie zniewolona, czyli spacerkiem przez sacrum i profanum. Warszawa 1997.
T. Linkner: Każdy nowy dzień zaczyna się głęboką nocą”, czyli nieco refleksji o poezji ks. Janusza Stanisława Pasierba. W tegoż: W misji słowa. Pelplin 1998.
P. Wojciechowski: Matalogika metafizyki. Więź 1998 nr 7.
B. Chrząstowska: Skoczyć wzwyż...” Przesłanie ks. Janusza Stanisława Pasierba. Polonistyka 1999 nr 4.
Z. Mocarska-Tycowa: Medytacje z poetą. Próba czytania „Forum Romanum.” Janusza Stanisława Pasierba; O śmierci w poezji ks. Janusza Stanisława Pasierba; Potrzeba poezji, czyli miłości. (O poezji ks. Janusza Stanisława Pasierba). W tejże: Spotkania w słowie. Toruń 1999.
R. Wasita: Kapłan, uczony i poeta. (Wspomnienie w szóstą rocznicę śmierci ks. Janusza Stanisława Pasierba). Lithuania 1999 nr 4.
B. Chrząstowska: Obraz autora w poezji ks. Janusza Stanisława Pasierba. Ksiądz, poeta, znawca sztuki. W: Kultura i religia u progu tysiąclecia. Katowice 2001.
W. Kudyba: Otwarta przestrzeń znaku. O poezji Janusza Stanisława Pasierba. Topos 2001 nr 2/3.
Z. Zarębianka: Człowiek, Ziemia, Bóg. Przestrzeń wewnętrzna w poezji Janusza Stanisława Pasierba; T. Tomasik: Humanizm w dobie sekularyzacji. Nowe Państwo 2001 nr 39.
A. Pethe: Nieufni wobec piękna?Zeszyty Karmelitańskie2002 nr 4.
T. Tomasik: Przed lustrem sztuki. O znaczeniu ekfraz w poezji Janusza Stanisława Pasierba. W: Szkice językoznawcze i literaturoznawcze. Słupsk 2002.
W. Kudyba: Mieszkaniec wielu krain. W dziesięciolecie śmierci ks. Janusza Stanisława Pasierba. Tygodnik Powszechny 2003 nr 50.
W. Kudyba: Świętość i sprzeczność. O poezji Janusza Stanisława Pasierba. Polonistyka 2003 nr 3.
J. Ślósarska: Tkaniny. Od metaforycznej redeskrypcji do prefiguracji symbolicznego zdarzenia [dot. wiersza: Tkaniny]; Jak ostrze w ręku anioła. Doświadczenie mistyczne jako składnik „sytuacji doświadczającego” [dot. wiersza: Avila, klasztor Wcielenia]. W tejże: Studia z poetyki antropologicznej. Warszawa 2004.
B. Wiśniewski: Poetycki pogląd na świat. Wokół biografii i twórczości ks. Janusza Stanisława Pasierba. W tegoż: Poetyckie spotkania z księdzem Januszem Stanisławem Pasierbem. Pomorski Konkurs Poetycki im. ks. Janusza Stanisława Pasierba. Pelplin 2005 [tu także wybór wierszy J.S. Pasierba].
E. Jaskółowa: Poetycka propozycja interpretacji motywu żony Lota w utworze ks. Janusza Stanisława Pasierba. W tejże: Kto to był? Żona Lota w poezji polskiej XX wieku, czyli rozbijanie stereotypu. Katowice 2006.
B. Przymuszała: Stworzenie i tworzenie ciała. Sakralność dotyku w poezji ks. Janusza Stanisława Pasierba. W tejże: Szukanie dotyku. Kraków 2006.

Czas otwarty

T. Żychiewicz: Janusz Pasierb, czyli przekleństwo erudycji. Tygodnik Powszechny 1972 nr 49.
K. Śliwiński: Sakrament walki. Więź 1973 nr 6.

Miasto na górze

S. Wilkanowicz: O humanistach i o humanizmie chrześcijańskim. Tygodnik Powszechny 1973 nr 37.
J. Wołkowski: Chrześcijański świat kultury. Życie i Myśl 1974 nr 5.

Kategoria przestrzeni

A. Olędzka-Frybesowa: Przestrzeń sztuki i przestrzeń człowieka. Więź 1978 nr 9.
M. Skwarnicki. „Tygodnik Powszechny1978 nr 18.
J. Sochoń: Z powodu przestrzeni. Poezja 1978 nr 9.
F. Kamecki. „W Drodze1979 nr 5.
P. Szewc: Poezja dzisiaj. Nowy Wyraz 1980 nr 1.
R. Matuszewski: Obecność mitów. W tegoż: Z bliska. Kraków 1981.

Zdejmowanie pieczęci

B. Maj: Świadek klęski. Znak 1982 nr 12.
K. Pieńkosz: Znów barbarzyńca w Ogrodzie ?Tygodnik Kulturalny1982 nr 16.
Z. Dolecki: Gdziekolwiek jesteś... Kierunki 1983 nr 9.
R. Matuszewski. „Twórczość1984 nr 5, przedruk pt. A może lepiej się nie odkochiwać, w tegoż: Powroty i pożegnania. Warszawa 1987.
J. Sochoń: Próba szczerości. Poezja 1984 nr 5.
J. Drzewucki: Kultura, wiara, poezja, czyli „wejdź do zakamarków gdzie są ciasne przejścia. Poezja 1986 nr 6.

Pionowy wymiar kultury

K. Kłopotowski. „Przegląd Powszechny1984 nr 7/8.
K. Buczyński ”Wśród słów czuję się lepiej...”. Życie i Myśl 1986 nr 3/4 [dot. też: Gałęzie i liście].

Wiersze religijne

A. Kamieńska. „Tygodnik Powszechny1984 nr 26.
Pieńkosz: Przez ogień. Literatura 1984 nr 3.
R. Matuszewski. „Miesięcznik Literacki1985 nr 9.

Czarna skrzynka

A. Nasiłowska: Poeta transkontynentalny. Twórczość 1986 nr 6.

Gałęzie i liście

M. Bojarska: Podróż prawie sentymentalna. Przegląd Katolicki 1986 nr 24.
J. Gromek: Wędrujące drzewo.” „Tygodnik Powszechny 1986 nr 19.
K. Buczyński ”Wśród słów czuję się lepiej...”. Życie i Myśl 1986 nr 3/4 [dot. też: Pionowy wymiar kultury].
P. Szewc: Dotykanie wieczności. Przegląd Powszechny 1986 nr 5.

Wiersze wybrane [1997]

A. Wierciński. „Akcent1990 nr 3.

Morze, obłok i kamień

E. Polak: Historia kamienia. Nowe Książki 1994 nr 8.
W. Kudyba: Trzy żywioły Pasierba. Tytuł 2002 nr 1/2.

Butelka lejdejska

A. Nasiłowska: Religijność poetycka. Nowe Książki 1996 nr 4.
J. Zdun: Przenikająca cały świat energia. Sycyna 1996 nr 19.

Obrót rzeczy. Rok 1991

W. Oszajca: Falowanie rzeczywistości. Więź 1994 nr 6.
J. Sochoń: Obroty życia. Nowe Książki 1994 nr 8.

Ten i tamten brzeg

J.Z. Lichański: Twoje imię święci nie tylko modlitwa.... Nowe Książki 1994 nr 8.
J. Drzewucki: Jesteś tutaj kim jesteś. Twórczość 1995 nr 1.
A. Malinowska: Na samym dnie kielicha.” „Więź 1995 nr 2.

Po walce z aniołem

K. Nowosielski: Ksiądz i znaki kultury. „Nowe Książki1997 nr 5. Przedruk w tegoż: Rozróżnianie głosów. Gdańsk 2004.

Liturgia serca

J. Sochoń: Traktat teologiczny ks. Janusza Stanisława Pasierba i Czesława Miłosza. Topos 2002 nr 4/5.