BIO
Born on 5 March 1908 in Charlottenburg, a suburb of Berlin; son of Bronisław Parnicki, an engineer working in Russia and Germany, and of the Russian Jew Augustyna, née Piekarska. He and his parents left for Russia in 1911, where they lived in Moscow, before moving to Kyiv and Baku. After the outbreak of World War I, they resided in Ufa until his family was ordered to leave. Following his mother's death in 1918, his father sent him to the Cadet Corps in Omsk, whence Teodor Parnicki was evacuated with his company to Vladivostok. He escaped from there and reached Harbin in Manchuria in 1920, where he enjoyed the support of the Polish colony. It was only there that he developed his knowledge of the Polish language, as previously he had used Russian and German. He graduated from the Henryk Sienkiewicz Polish Grammar School in Harbin in 1927. He was influenced by Father Władysław Ostrowski, founder of the Grammar School and teacher of world history, and by the Orientalist, Chinese studies expert and diplomat Konstanty Symonolewicz. Parnicki published his first study, Henryk Sienkiewicz a Aleksander Dumas (ojciec) (Henryk Sienkiewicz and Alexandre Dumas père) in the Harbin-based weekly "Tygodnik Polski" in 1928 (nos 302-305). He moved to Poland in 1928 and studied Polish philology, English philology and Oriental studies at the Jan Kazimierz University (UJK) in Lwów (today's Lviv, Ukraine). He did not graduate. In the second year of his degree, he joined the board of the Student Circle of Polish Philologists and was co-author of the Circle's one-off publications that appeared in conjunction with the Fraternal Help organization. From 1928, he published articles, primarily on literary themes and in the field of Oriental studies, as well as reviews (as a critic he focused mainly on Russian literature), short stories and novellas in periodicals including "Słowo Polskie" (to 1930), "Lwowski Kurier Poranny" (1929-30; here he published his serialized novel Trzy minuty po trzeciej [Three minutes past three]), "Gazeta Polska" (1931-39), "Kurier Lwowski" (1932-34), "Kurier Literacko-Naukowy" – a supplement of "Kurier Powszechny" (1933-38), "Przegląd Powszechny" (1933-38), "Wiadomości Literackie" (1934-37), "Droga" (1935-36), and "Kultura" (1938-39). He was involved for a short period in 1933 as editor of the monthly "Wczoraj – dziś – jutro"; he subsequently remained involved with the group of young Lwów-based writers associated with the publication. From 1933, he gave an annual series of lectures at UJK on Russian literature, while at the same time giving readings in many cities from 1934. He joined the Polish Writers' Trade Union (ZZLP) in Lwów in 1933, serving on the Union's Executive Board from 1938. He married Elżbieta Jackowska in 1934 (they divorced around 1954). Following the publication of his novel Aecjusz, ostatni Rzymianin (Aetius, the Last Roman), he was awarded a grant from the Polish Academy of Literature, which enabled him to take a trip around Europe, including Bulgaria, Greece and Italy, in 1939. He returned to Lwów in August 1939, where he remained until the outbreak of World War II and the occupation of the region by the USSR. As secretary of the ZZLP, he refused to collaborate with the occupying power. He was arrested in January 1940 and transported to a camp in Kazakhstan. He was released following the Sikorski-Mayski agreement and the establishment of diplomatic relations with the USSR. He worked from August 1941 in the Polish Embassy in Kuybyshev (today: Samara), where he was initially deputy press attaché and then cultural attaché. In 1941-42, he served on the editorial board of the weekly "Polska", which was aimed at Poles in the USSR, before becoming its executive editor. In spring 1943, he and the staff of the embassy left for Tehran, before reaching Jerusalem via Iraq, Syria and Lebanon. He remained active as a writer there, working on his novel Srebrne orły (Silver Eagles). In early 1944, he was summoned to the UK by the Polish government in exile before being nominated attaché for cultural affairs at the consulate in Mexico. He served in this role until July 1945 and subsequently remained in the country, where he focused on writing, while also researching history and ancient culture. He earned a living through royalty payments, with additional support from Polish émigré organizations. In 1951, he received the Catholic Literary Prize from the Veritas Catholic Publishing House in London, while in 1952 he received an award from the Association of Polish Tuberculosis Sufferers in the Federal Republic of Germany. He married Eleonora Winczewska-Grygiel in 1955. In 1957, he funded a grant for young writers in Poland. He came to Poland for six months in 1963 following an invitation from the Catholic Pax Publishing Institute. The same year, he was awarded the W. Pietrzak literary prize and the prize of the Paris-based periodical "Kultura". He visited Poland again in 1965. His membership of the Polish Writers' Union (ZLP) was restored in 1966. He settled in Poland permanently in 1967, living in Warsaw, where he continued to work as a novelist. He was awarded the W. Pietrzak literary prize again in 1971 followed by the State Prize, 1st class, in 1972. In 1972/73, he gave a series of lectures on the subject of his own works at the Institute of Polish Philology at the University of Warsaw (IFP UW). In 1978, he received the prize of the Chair of the Committee for Radio and Television in recognition of his contributions to radio and television, while in 1979 he was awarded the prize of the Chair of the Council of Ministers (Prime Minister) in recognition of his work. He was awarded an honorary doctorate from the Jagiellonian University (UJ) in Krakow in 1983. In 1984, he again received the State Prize, 1st class, and also the prize of the Literary Foundation. In 1985, he received the New York-based A. Jurzykowski Foundation prize, while in 1988 he was awarded the literary prize of the Central Committee of the Alliance of Democrats (SD). From 1988, he served on the Foundation for Polish Culture. He was awarded the Officer's Cross of the Order of Polonia Restituta in 1968, the Order of the Banner of Work, 1st class, in 1978, the Honorary Medal of the City of Poznan in 1984, and the Decoration of Honour Meritorious for Polish Culture in 1986. He died on 5 December 1988 in Warsaw, where he is buried at the Powązki Military Cemetery. The Teodor Parnicki Literary Society was established in Katowice in 1998.
Twórczość
1. Trzy minuty po trzeciej. [Powieść]. „Lwowski Kurier Poranny” 1929 nr 414-604, 1930 nr 1-23. Wyd. osobne z podtytułem Powieść egzotyczno-sensacyjna. Wstęp i oprac.: T. Markiewka. Warszawa: Oficyna Literacka Noir Sur Blanc 2015, 357 s.
2. Rozkaz nr 94. Powieść. Powst. ok. 1931.
Nagrody
3. Czan-Tso-Lin. [Opowieść dla młodzieży]. Warszawa: Rój [1932], 61 s.
4. Hrabia Julian i król Roderyk. [Powieść]. Powst. 1934. Druk fragmentów: Potęga sztuki. „Sygnały” 1934 nr 10-11. Druk całości z podtytułem Powieść historyczna. Posłowie: W. Sadkowski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1976, 179 s.
5. Mandżuko. (Walka o wschód). Sztuka w 6 odsłonach. Prapremiera: Łódź, Teatr Popularny 1934.
6. Aecjusz, ostatni Rzymianin. Powieść historyczno-biograficzna. Warszawa: Rój 1937, 310 s. Wyd. nast.: Nowy Jork: Roy Publishers 1945, tamże [ok. 1946]; wyd. 3 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1956, tamże: wyd. 4 1957, wyd. 5 1967, wyd. 6 1977; wyd. 7 Warszawa: Bellona 1995. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).
Przekłady
bułgarski
estoński
niemiecki
rosyjski
węgierski
Adaptacje
radiowe
7. Srebrne orły. Powieść historyczna. T. 1-2. Jerozolima: Wydawnictwo W Drodze 1944, 1945, 353 + 272 s. Wyd. nast.: wyd. 2 z podtytułem Powieść z przełomu wieków X i XI. Wrocław: Książnica–Atlas 1949; wyd. 3 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1956, tamże: wyd. 4 1957, wyd. 5 1960, wyd. 6 1964, wyd. 7 1966; wyd 8 Warszawa: Czytelnik 1967; wyd. 9 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1975, wyd. 10 tamże 1985; [wyd. 11]. Wprowadzenie: A. Nowak. Warszawa: Oficyna Noir sur Blanc 2016, 506 s.
Przekłady
bułgarski
czeski
rosyjski
Adaptacje
radiowe
telewizyjne
8. Słowo i ciało. Powieść z lat 201-203. Powst. 1953. Wyd. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1960, 685 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 6).
Przekłady
francuski
9. Koniec „Zgody Narodów”. Powieść z roku 179 przed narodzeniem Chrystusa. T. 1-2. Paryż: Instytut Literacki 1955, 308 + 293 s. Wyd. nast. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957, tamże: wyd. 4 [!] 1968. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1), ↑ (t. 5).
Przekłady
francuski
Adaptacje
radiowe
10. Dzieła wybrane. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1958.
[T. 1]. Koniec „Zgody Narodów”. Powieść z roku 179 przed narodzeniem Chrystusa. Wyd. 2 [właśc. 3], 664 s. Zob. poz. ↑.
[T. 2]. Opowiadania. 117 s.
Zawartość
11. Twarz księżyca. [Trylogia]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1961-1967.
Cz. 1. (Powieść z wieków III-IV). 1961, 401 s.
Cz. 2. (Opowieść bizantyńska z roku 450). 1961, 517 s. Wyd. 2 tamże 1967.
Cz. 3. 1967, 570 s.
12. Nowa baśń. [Cykl powieściowy]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962-1970.
Cz. 1. Robotnicy wezwani o jedenastej. Objaśnienia oprac. A. Jelicz. 1962, 277 s. Wyd. 2 tamże 1972.
Cz. 2. Czas siania i czas zbierania. Posłowie: A. Jelicz. 1963, 437 s.
Cz. 3. Labirynt. 1964, 334 s.
Cz. 4. Gliniane dzbany. 1966, 430 s.
Cz. 5. Wylęgarnie dziwów. 1968, 353 s.
Cz. 6. Palec zagrożenia. 1970, 619 s.
13. Tylko Beatrycze. Powieść historyczna. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1962, 410 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1971, wyd. 4 1973; wyd. 5 Warszawa: Czytelnik 1977; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1995; [wyd. 7] Wstęp: R. Koziołek. Oprac. tekstu i komentarz: I. Gielata. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 2001. Biblioteka Narodowa, 304. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 9).
Adaptacje
telewizyjne
14. I u możnych dziwny. Powieść z wieku XVII. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1965, 418 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 4).
15. Koła na piasku. Powieść z roku 160 przed narodzeniem Chrystusa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1966, 335 s. Przedruk zob. poz. ↑(t. 12).
16. Śmierć Aecjusza. Powieść z lat 451-457. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1966, 427 s. Wyd. 3 Warszawa: Bellona 1995. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 3).
17. Zabij Kleopatrę. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1968, 445 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 11).
18. Inne życie Kleopatry. Powieść z wieku XIX. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1969, 458 s.
19. Muza dalekich podróży. Powieść. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1970, 650 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 7).
20. Tożsamość. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1970, 393 s.
21. Przeobrażenie. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1973, 649 s.
22. Rodowód literacki. [Wstęp:] J.Z. Jakubowski. „Miesięcznik Literacki” 1973 nr 1-8, 11-12. Wyd. osobne Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1974, 225 s. Por. poz. ↑.
23. Staliśmy jak dwa sny. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1973, 682 s.
24. Sam wyjdę bezbronny. Powieść historyczno-fantastyczna w trzech częściach. Posłowie: A. Polkowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1976, 686 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 10).
Nagrody
25. Dzieła. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1977-1989.
[1]. Aecjusz, ostatni Rzymianin. Wyd. 6. 1977, 310 s. Zob. poz. ↑.
[2]. Szkice literackie. Wstęp: Z. Lichniak. 1978, LXXII, 218 s.
Zawartość
[3]. Śmierć Aecjusza. Wyd. 2 1978, 427 s. Zob. poz. ↑.
[4]. I u możnych dziwny. Wyd. 2. 1980, 418 s. Zob. poz. ↑.
[5]. Koniec „Zgody Narodów”. Wyd. 4. 1981, 664 s. Zob. poz. ↑.
[6]. Słowo i ciało. Wyd. 3. 1981, 685 s. Zob. poz. ↑.
[7]. Muza dalekich podróży. Wyd. 2. 1982, 650 s. Zob. poz. ↑.
[8]. Rozdwojony w sobie. Powst. przed 1983. Wyd. zob. poz. ↑.
[9]. Tylko Beatrycze. Wyd. 6. 1983, 410 s. Zob. poz. ↑.
[10]. Sam wyjdę bezbronny. Wyd. 2. 1985, 686 s. Zob. poz. ↑.
[11]. Zabij Kleopatrę. Wyd. 2. 1986. 445 s. Zob. poz. ↑.
[12]. Koła na piasku. Wyd. 2. 1989, 335 s. Zob. poz. ↑.
26. Historia w literaturę przekuwana. Prolog: J.Z. Jakubowski. Warszawa: Czytelnik 1980, 426 s. Por. poz. ↑.
Nagrody
27. Dary z Kordoby. Powieść na tle przełomu lat 1018 i 1019. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1981, 421 s.
28. Rozdwojony w sobie. [Powieść]. (Dzieła. T. 8 [ poz. ↑ ]). Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1983, 476 s.
Nagrody
29. Sekret trzeciego Izajasza. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1984, 786 s.
30. [Dzienniki]. Powst. przed 1988. Wyd. fragmentów pt. Wyjątki i wyimki z Dzienników z lat 1980-1984 oraz 1987 i 1988. Oprac.: W. Sadkowski. „Literatura na Świecie” 1993 nr 1/3 s. 403-521. Wyd. osobne całości pt. Dzienniki z lat osiemdziesiątych: 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1987, 1988 . Notatki o własnej pracy literackiej. Wstęp: Z. Lichniak. Słowo o autorze Dzienników oraz oprac.: T. Markiewka. Kraków: Wydawnictwo Literackie Format 2008, 542, [5] s.
31. Kordoba z darów. Powieść na tle dziejów XI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988, 352 s.
32. Opowieść o trzech Metysach. T. 1-2. Powst. przed 1988. Wyd. Warszawa: Noir sur Blanc 1994, 493, 338 s.
33. Ostatnia powieść. [Vol. 1-2]. Warszawa: Noir sur Blanc 2003, 474 + 579 s.
Listy
Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych
niemiecki
rosyjski
węgierski
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1957, 1988.