PAPUGA Jan

Urodzony 16 lutego 1915 we wsi Zbyszek pod Piotrkowem Trybunalskim; syn Wawrzyńca Papugi, robotnika włókniarza, i Bronisławy z Troszczyńskich. Od 1917 mieszkał w Łodzi, gdzie po ukończeniu szkoły podstawowej pracował jako tragarz, a następnie listonosz. W tym czasie zetknął się z ruchem komunistycznym. W 1934 wstąpił ochotniczo do morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku, później został skierowany do Podoficerskiej Szkoły Lotniczej w Sadkowie pod Radomiem, z której został usunięty na skutek podejrzeń o przynależność do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. W 1935 przedostał się nielegalnie do Konstancy w Rumunii i podjął pracę marynarza na statku „Polonia”. Następnie służył we flocie handlowej i rybackiej. Wybuch II wojny światowej w 1939 zastał go na kutrze flotylli rybackiej, która zawinęła do Göteborga. Wraz z grupą polskich marynarzy zszedł pod koniec września ze statku i pozostał w Szwecji. Około 1941 zaczął pisać pierwsze utwory literackie. Wkrótce powrócił do służby na morzu, najpierw na statkach alianckich, a od połowy 1942 do końca 1943 na statkach polskich (m.in. pływał w konwojach do Stanów Zjednoczonych, Kanady i na Pacyfiku). Debiutował w 1943 na łamach londyńskich „Wiadomości Polskich” opowiadaniem pt. Zderzenie (nr 8). Od 1944 przebywał przeważnie w rezerwie w Londynie, gdzie należał do lewicowej organizacji Jedność i Czyn. W 1944 służył kilka miesięcy na statku „Kraków”, w 1945 przez miesiąc na „Sobieskim”, następnie został zwolniony ze względów politycznych. Brał udział w pracach Związku Marynarzy Polskiej Marynarki Handlowej. Opowiadania i wspomnienia publikował w londyńskim piśmie „Nowa Polska” (1944-45). W 1945 powrócił do kraju i zamieszkał w Łodzi, skąd w 1947 przeniósł się do Szczecina. Od tegoż roku należał do Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza). W 1947 został też członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich (ZLP)). Rozwijał twórczość literacką, publikując opowiadania na łamach „Głosu Szczecińskiego” (1948-50). Pracował też dorywczo jako robotnik. W 1949 otrzymał nagrodę literacką miasta Szczecina. W 1951-52 odbył rejs do Chin, po którym fałszywie oskarżony politycznie, został odsunięty od pracy na morzu. W 1958 pływał jako marynarz pokładowy na fińskim motorowcu „Otto H.”. Ożenił się z Ireną Kaczmarczyk. Kontynuował twórczość literacką, publikując opowiadania, korespondencje, reportaże m.in. w „Głosie Szczecińskim” (1959-73, z przerwami), „7-mym Głosie Tygodnia” (1963-70, z przerwami), „Kulturze” (1964-66), „Spojrzeniach” (1971-74). W latach tych podejmował wielokrotne próby założenia domów pracy twórczej dla pisarzy z całego kraju, najpierw na wyspie Karsibór na Zalewie Szczecińskim, potem kolejno w Bieszczadach i nad Zalewem Szczecińskim. W 1966 odbył jako pasażer rejs do Afryki, podczas którego zbierał też materiały do planowanej powieści pt. Papierowa dżungla (wyd. 1982). Zmarł 2 stycznia 1974 w Szczecinie.
W 1979 z inicjatywy Oddziału Szczecińskiego ZLP został ogłoszony Ogólnopolski Otwarty Konkurs Literacki im. J. Papugi na małe formy prozatorskie.