BIO
Urodzony 9 listopada 1919 w Sanoku; syn Władysława Pankowskiego, ślusarza, i Marii z Zielińskich. Uczęszczał do Gimnazjum Męskiego im. Królowej Zofii w Sanoku, w 1937 zdał maturę. Następnie, po ukończeniu Szkoły Podchorążych w Jarosławiu, rozpoczął w 1938 studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Debiutował w 1938 fragmentem poematu Las pt. Czytanie w zieleni, ogłoszonym w „Sygnałach” (nr 48) i wyróżnionym w konkursie poetyckim pisma; w tygodniku tym, a także w „Naszym Wyrazie”, „Fantanie” i poznańskiej „Kulturze” publikował wiersze w 1939. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej 1939 na odcinku Tarnów – Sadowa Wisznia. Wzięty do niewoli, zbiegł i przedostawszy się do Sanoka, pracował jako robotnik w fabryce wagonów. Brał udział w działalności konspiracyjnej, był członkiem Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. W marcu 1942 został aresztowany przez gestapo; był więziony kolejno w Sanoku i Tarnowie, a następnie w obozach w Oświęcimiu, Gross-Rosen, Nordhausen, Bergen-Belsen. Po wyzwoleniu w kwietniu 1945, przebywał do sierpnia w obozach dla byłych jeńców, po czym wyjechał do Belgii, gdzie podjął studia na Université Libre de Bruxelles. Kontynuował twórczość literacką, publikując wiersze w pismach londyńskich „Wiadomości” (od 1946) i „Orzeł Biały” (1947-49); wiersze i artykuły publikował też w pismach krajowych „Odrze” (1947-48), „Odrodzeniu” (1950) i „Twórczości” (1951). W 1950 otrzymał stopień licencié en philologie et histoire orientales et slaves i rozpoczął pracę jako lektor języka polskiego na uniwersytecie w Brukseli. W tymże roku ożenił się z Reginą Fern, studentką (w następnych latach profesor politechniki w Brukseli). W 1951-58 był członkiem komitetu organizacyjnego międzynarodowego Biennale Poezji w Knokke (Belgia). Zaczął publikować w języku francuskim. Wiersze, artykuły i recenzje ogłaszał m.in. w wychodzącym w Brukseli czasopiśmie „Le Journal de Poètes” (1951-57). W 1953-57 prowadził stały dział recenzji poetyckich w paryskiej „Kulturze”. W tym czasie rozpoczął twórczość przekładową z języka francuskiego i niemieckiego na język polski oraz z polskiego na francuski. Artykuły, utwory prozatorskie i utwory sceniczne drukował m.in. w wychodzących w Londynie pismach „Kontynenty-Nowy Merkuriusz” (od 1960) i „Tydzień Polski” (od 1964). Od 1962 współpracował z wychodzącą w Gandawie „Moderne Encyklopedie Der Wereld Literatur” opracowując noty biobibliograficzne o polskich pisarzach współczesnych. Od 1958 wielokrotnie przyjeżdżał do Polski. W 1963 otrzymał nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W tymże roku uzyskał doktorat na podstawie rozprawy pt. Leśmian – La révolte d'un poète contre les limites, a w 1964 otrzymał stanowisko docenta. Kontynuował twórczość literacką, stale publikując w „Oficynie Poetów” m.in. liczne utwory dramatyczne. W 1976 został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1980 profesorem zwyczajnym i kierownikiem wydziału slawistyki na uniwersytecie w Brukseli, gdzie też wykładał literaturę polską. W 1994 otrzymał nagrodę literacką miasta Sanoka, w 1996 nagrodę Ministra Kultury i Sztuki oraz nagrodę Prezesa Związku Artystów Scen Polskich. W 1999 został honorowym obywatelem miasta Sanoka. Utwory prozą i artykuły publikował m.in. w „Acta Pancoviana” (1998-2005) i w „Twórczości” (2003, 2005-07). Odznaczony m.in.: medalami belgijskimi Officier de l'Ordre de Léopold II (1961), Commandeur de l'Ordre de la Couronne (1971), Grand Officier de l'Ordre de la Couronne (1981), La Croix Civique de la 1-ère Classe (1981), Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej (2004). Zmarł 3 kwietnia 2011 w Brukseli.
Twórczość
1. Pieśni pompejańskie. Bruxelles: R.-J. Stènuit 1946, 59 s.
2. Wiersze alpejskie. Bruxellles: R.-J. Stènuit 1947, 17 s.
3. Couleur de jeune mélèze. [Wiersze]. [Bruxelles]: La Maison du Poète 1951, 37 s.
4. Podpłomyki. [Wiersze]. Bruksela: Nakład autora; drukarnia R.-J. Stènuit 1951, 66 s.
5. Cinquante années de poésie polonaise. Témoignages sur la Poésie de Demi-siècle. Bruksela 1952, 6 s.
6. Poignée du présent. [Wiersze]. Paris: Édition Caractères 1954, 26 s.
7. Smagła swoboda. [Eseje]. Paryż: Instytut Literacki 1955, 55 s. Wyd. nast. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
francuski
niderlandzki
8. Sto mil przed brzegiem. [Wybór wierszy]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 64 s.
9. Biwak pod gołym niebem. (Jasełka w 11 scenach). „Dialog” 1959 nr 10 s. 5-23. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 2000. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
10. Matuga idzie. Przygody. [Powieść]. Bruksela [b. w., nakład autora] 1959, 226 s. Wyd. nast. z posłowiem S. Barcia Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1983.
Przekłady
francuski
niderlandzki
niemiecki
Adaptacje
teatralne
11. Bukenocie. [Opowiadanie]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1962, 43 s. Wyd. 2 Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1999. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
niderlandzki
12. Kozak i inne opowieści. Bruksela: [Nakład autora] Morel et Gypens 1965, 102 s.
Zawartość
Przekłady
francuski
niemiecki
13. Królestwo. (Dramat w 2 aktach). „Kultura”, Paryż 1965 nr 7/8 s. 77-105. Przedruk pt. Król Ludwik. (Dramat w 2 aktach) zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
francuski
14. Leśmian. La révolte d'un poète contre les limites. Bruxelles: Presses Universitaires 1967, 273 s.
Przekłady
polski
15. Teatrowanie nad świętym barszczem. [Utwór dramatyczny]. „Oficyna Poetów” 1968 nr 2 s. 33-44. Wyd. osobne Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1968, 40 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
francuski
16. Chrabąszcze. (Widowisko narodowe choć wyssane z palca). Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1970, 33 s. Przedruk zob. poz. ↑ oraz w: Polski teatr emigracyjny 1939-1969. Poznań 1993 s. 857-891. Prapremiera: Wrocław, Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur” 1990.
Przekłady
francuski
17. Brandon, Furbon i Spółka. (Widowisko zachodnioeuropejskie bez krzty kwaśnego mleka). [Utwór dramatyczny]. „Oficyna Poetów”, Londyn 1971 nr 1 s. 31-41. Przedruk: „Dialog” 1974 nr 4 s. 5-21, poz. ↑, ↑. Wystawienie: Kalisz, Teatr Propozycji 1984.
Przekłady
francuski
18. Granatowy Goździk. [Powieść]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1972, 110 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975.
Przekłady
francuski
19. Nasze srebra. (Widowisko dość głębokie). „Oficyna Poetów”, Londyn 1973 nr 2 s. 33-41, nr 3 s. 41-48, nr 4 s. 41-48. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
20. Śmierć białej pończochy. [Utwór dramatyczny]. „Oficyna Poetów”, Londyn 1974 nr 3 s. 29-43. Przeduk: „Dialog” 1976 nr 2. s. 5-25 oraz poz. 27. Prapremiera: Szczecin, Teatr Polski 1998.
Przekłady
francuski
21. Złote szczęki. [Utwór dramatyczny]. „Oficyna Poetów”, Londyn 1975 nr 1 s. 17-28. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
francuski
22. Nasturcje polują w Becaussines (prawie że komedia). „Oficyna Poetów”, Londyn 1976 nr 3 s. 27-39. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
francuski
23. Nasz Julo czerwony. [Utwór dramatyczny o J. Słowackim]. „Oficyna Poetów”, Londyn 1976 nr 1 s. 19-31. Druk fragmentów: „Życie Literackie” 1976 nr 39 s. 10-11. Przedruk zob. poz. ↑. Prapremiera: Wrocław, Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur” 1987.
24. Bilet na zimowlę. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1979. Druk w: Nasz Julo czerwony i siedem innych sztuk. Londyn 1981 s. 267-301 [poz. ↑]. Przedruk zob. poz. ↑.
25. Bukenocie. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 156 s.
Zawartość
Przekłady
niderlandzki
Wyd. opowiadań Herbata z cytryną; Lida pt. Lida. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1997, 36 s.
26. Rudolf. [Powieść]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1980, 88 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1984; wyd. 3 Kraków: Korporacja Ha!art 2005, wyd. 4 tamże 2007.
Przekłady
angielski
francuski
niderlandzki
27. Nasz Julo czerwony i siedem innych sztuk. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1981, 301 s.
Zawartość
28. Pątnicy z Macierzyzny. [Powieść]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1985, 109 s. Wyd. nast. ze wstępem S. Barcia. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1987; wyd. 3 Kraków: Korporacja Halart 2006, 193 s.
Przekłady
francuski
niderlandzki
29. Bajki dla Marty. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986, [16] k.
30. Zygmunt August. Teatrowanie na użytek ludzi sceny i filmu. [Utwór dramatyczny]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1986, 106 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
31. Gość. [Powieść]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1987, 99 s. Wyd. nast. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1989.
Przekłady
francuski
32. Czarny bez. Druk w: Teatrowanie nad świętym barszczem i pięć innych sztuk. Londyn 1989 [poz. ↑]. Przedruk zob. poz. ↑.
33. Ręce na szyję zarzucić. [Utwór dramatyczny]. Druk w: Teatrowanie nad świętym barszczem i pięć innych sztuk. Londyn 1989 [poz. ↑]. Wystawienie: Katowice, Teatr Śląski 1996.
Nagrody
34. Teatrowanie nad świętym barszczem i pięć innych sztuk. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1989, 322 s.
Zawartość
35. Ksiądz Helena. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1990. Druk „Ogród” 1992 nr 3/4 s. 64-108. Przedruk zob. poz. ↑.
36. Powrót białych nietoperzy. [Powieść]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1991, 122 s. Wyd. nast. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1991.
Przekłady
francuski
37. Zielnik złotych śniegów. [Wiersze]. Wybór, przedmowa i red.: S. Barć. Lublin: Fis 1993, 115 s.
38. Putto. [Powieść]. Poznań: Softpress 1994, 91 s.
Przekłady
francuski
39. Teatrowanie nad świętym barszczem. Wybór utworów dramatycznych. Posłowie: K. Latawiec. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1995, 211 s.
Zawartość
40. Balustrada. [Opowiadanie]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1996, 79 s.
41. Ksiądz Helena. Wybór utworów dramatycznych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1996, 215 s.
Zawartość
42. Fara na Pomorzu. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1997, 164 s.
Przekłady
francuski
43. Moje słowo prowincjonalne. [Wiersze]. Wstęp: K. Ruta-Rutkowska. Sanok: Muzeum Historyczne 1998, 51 s.
44. Leśmian. La révolte d'un poete contre les limites. Powst. przed 1999.
45. Polak w dwuznacznych sytuacjach. Z Marianem Pankowskim rozmawia K. Ruta-Rutkowska. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 2000, 152 s.
46. Z Auszwicu do Belsen. Przygody. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 2000, 86 s.
Przekłady
francuski
47. Pięć dramatów. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 2001, 178 s.
Zawartość
48. W stronę miłości. [[Opowiadania]. Posłowie: H. Bereza. Warszawa: Bibliotek Narodowa 2001, 201 s.
Przekłady
francuski
49. Złoto żałobne. [Opowiadania]. Koszalin: Millenium 2002, 165 s.
50. „De arte poetica”. Traktat. Traité. Red.: W. Banach i in. Sanok: Muzeum Historyczne 2004, [46] s.
51. Bal wdów i wdowców. [Powieść]. Kraków: Korporacja Ha!art 2006, 141 s.
52. Ostatni zlot aniołów. Z rękopisu sylwy Mariana Pankowskiego sześć rozmaitych dni wybrał P. Matywiecki. Warszawa: Wydawnictwo „Krytyki Politycznej” 2007, 72 s.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
francuski
Przekłady
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1967, 1989, 2007.