PACZKOWSKI Jerzy

Urodzony 16 stycznia 1909 w Warszawie; syn Ludwika Paczkowskiego, administratora majątku Guzów pod Żyrardowem, należącego do rodziny Sobańskich, i Ireny Wandy z Morońskich, nauczycielki muzyki i języka francuskiego. Dzieciństwo i młodość spędził w Warszawie, tu uczęszczał do Gimnazjum Filologicznego Męskiego Ludwika Lorentza. W latach szkolnych należał do polskiej Young Men's Christian Association (YMCA). W 1924 zaczął publikować pierwsze wiersze w szkolnym pisemku „Głos Młodzieży”; był członkiem komitetu redakcyjnego pisma. Po zdaniu matury w 1926, studiował krótko polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, następnie dziennikarstwo w Szkole Nauk Politycznych; w 1930 uzyskał magisterium. Równocześnie od 1926 pracował w redakcji tygodnika satyrycznego „Cyrulik Warszawski”, początkowo jako sekretarz redakcji, a w 1929-34 redaktor naczelny. Debiutował w 1927 wierszem Sen Adama, opublikowanym w „Skamandrze” (nr 5). Liczne wiersze, fraszki, felietony, humoreski i reportaże ogłaszał w „Cyruliku Warszawskim” (od 1930) i „Wiadomościach Literackich” (od 1930), a także w „Kulturze” (1931-32), „Gazecie Polskiej” (od 1933) i in. W maju 1934 założył Grupę Satyryków „Cyrulika Warszawskiego”, która organizowała następnie liczne imprezy kabaretowo-satyryczne i wieczory autorskie w kawiarni Instytutu Propagandy Sztuki. Ożenił się z Ireną Gabaud, kuzynką Juliana Tuwima. W 1935 wyjechał do Paryża na stypendium Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Od 1 grudnia 1936 był pracownikiem kontraktowym Ambasady Polskiej, w 1937-39 pełnił obowiązki attaché prasowego. W tym czasie nadsyłał korespondencje z Paryża do „Kuriera Porannego”, „Expressu Porannego”, „Polski Zbrojnej”, „Wiadomości Literackich” i „Gazety Polskiej”. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił jako ochotnik do Szkoły Podchorążych Piechoty w Coëtquidan w Bretanii, w czerwcu 1940 brał udział w kampanii francuskiej w szeregach 2. Pułku 1. Dywizji Grenadierów w stopniu plutonowego podchorążego. Walczył w obronie linii Maginota pod Lagarde w Lotaryngii, za co 30 października 1942 został odznaczony orderem Croix de Guerre avec Etoile d'Argent. Po kapitulacji, przedostał się jesienią 1941 do wolnej strefy Francji i zamieszkał w Grenoble, gdzie prowadził działalność kulturalno-oświatową w emigracyjnych ośrodkach polskich, m.in. należał do komitetu redakcyjnego „Materiałów do Prac Kulturalno-Oświatowych”, wydawanych przez polską YMCA we Francji. We wrześniu 1941 wstąpił do powstałej z inicjatywy Rządu Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie konspiracyjnej Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość; jako członek Kwatery Głównej i szef okręgu Grenoble organizował ruch oporu, najpierw w okręgu Grenoble, następnie okręgu Lens – Béthume – La Bassée na północy Francji, dokąd przybył w maju 1943. Był tu szefem konspiracyjnej grupy „Mazowsze”, liczącej 1500 członków. Wydawał konspiracyjne pisma „Walka” i „Sztandar” (publikował w nich pod konspiracyjnym pseudonimem Gabriel), był też autorem i wydawcą wielu odezw i ulotek. Zaskoczony przez gestapo 28 lipca 1944 w lokalu tajnej stacji nadawczej w Angers, został uwięziony w Loos en Gohelle pod Lille, a następnie osadzony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen-Oranienburg, skąd przewieziono go do obozu w Neuengamme, pracował przy budowie rowów przeciwczołgowych w Hamburgu. Zmarł z wycieńczenia 26 lutego 1945; miejsce pochówku nie jest znane. Tablicę pamiątkową wmurowano na cmentarzu w Montmorency pod Paryżem. Pośmiertnie mianowany majorem Wojska Polskiego i odznaczony orderem Virtuti Militari.