BIO

Urodzony 14 marca 1943 w Sieradzu; syn Józefa Owczarka, ślusarza, i Janiny z domu Leśnik. Od 1956 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Sieradzu. Po zdaniu matury w 1960, studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1965 uzyskał magisterium i podjął pracę asystenta na Wydziale Polonistyki UW. Debiutował w 1966 rozprawą Antropologia kulturowa i badania strukturalne opublikowaną w „Studiach Socjologicznych” (nr 4). W 1966 ożenił się z Janiną Żygadło, socjologiem. Recenzje i artykuły zamieszczał m.in. na łamach „Nowych Książek” (1970-72) i „Miesięcznika Literackiego” (1971-89, z przerwami; od 1975 kierownik działu krytyki literackiej). Od 1971 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1972-75 był lektorem języka polskiego na uniwersytecie w Århus (Dania). W 1974 uzyskał na UW doktorat, na podstawie rozprawy Problemy semiotyki opowiadania (promotor profesor Stefan Żółkiewski), i w tymże roku otrzymał stanowisko adiunkta. W 1983 na podstawie rozprawy Twórczość i komunikacja literacka uzyskał na UW habilitację. W 1984 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1985-86 prowadził lektorat języka polskiego na Uniwersytecie P.J. Šafarika w Preszowie (Słowacja). W 1986 został docentem, a w 1993 profesorem w Instytucie Literatury Polskiej UW, gdzie kontynuował pracę na stanowisku profesora nadzwyczajnego (od 2001) w Zakładzie Edukacji Literackiej. W 1987 otrzymał wyróżnienie Funduszu Literatury. Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Opowiadanie i semiotyka. O polskiej nowelistyce współczesnej. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1975, 207 s. Komitet Nauk o Literaturze Polskiej Polskiej Akademii Nauk.

Rozprawa doktorska.

Nagrody

Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego III stopnia w 1977.

Zawartość

Wprowadzenie; Asymetria tekstu narracyjnego; O przestrzeni narracyjnej; Słownik. Temat. Fikcja; Granice modelowania. Sprzeczności produkcji narracyjnej; Leopold Buczkowski. Narracja jako gra.

2. Twórczość i komunikacja literacka. Spór o podstawy literaturoznawstwa marksistowskiego. Warszawa: Czytelnik 1986, 317 s.

Szkice drukowane w książkach i czasopismach w latach 1978-1982.

Zawartość

Wstęp: przesłanki. – Dwa nurty w literaturoznawstwie marksistowskim; O ideologiczności literatury; Język, świadomość i ekonomia; Dialog i tekst; Aleksander Bogdanow, czyli u źródeł produktywizmu; Borys Arwatow i program sztuki produkcyjnej; Twórczość jako wytwórczość; Towar i sens; Od ideologii do fetyszyzmu; Praca, komunikacja i podwójny efekt literatury.

3. Poetyka powieści niefabularnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1999, 259 s. Wyższa Szkoła Humanistycznych w Pułtusku.

Zawartość

Cz. I. Pojęcia; Cz II. Formy; Cz. III. Strategie.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Jednostka a kultura. Kultura i Społeczeństwo 1967 nr 3 s. 51-61.
Heinz” Juliana Stryjkowskiego, czyli o poszukiwaniu. W: Nowela, opowiadanie, gawęda. Warszawa 1974 s. 253-266.
Literatura a technologia. Regiony 1977 nr 3 s. 97-111.
Literaturoznawstwo, dialog, ideologia. Przegląd Humanistyczny 1977 nr 6 s. 3-17; przedruk w: Dialog w literaturze. Warszawa 1978 s. 191-217; przekł.: angielski: Study of literature. Dialogue. Ideology. „Dialectis and Humanism1978 nr 1 s. 161-169.
Pragmatyka literatury a marksizm. W: Problemy poetyki pragmatycznej. Warszawa 1977 s. 119-126.
Marksizm – język – literatura. Regiony 1979 nr 3 s. 71-86; przedruk w: Bachtin. Dialog – język – literatura. Warszawa 1983 s. 539-556.
Materializm historyczny, język, literatura; Borys Arwatow. (Kultura i produkcja). W: Marksizm, kultura, literatura. Warszawa 1982, s. 27-48, 134-153.
Lukács a współczesny marksizm. Miesięcznik Literacki 1985 nr 2 s. 76-84.
Literatura i komunikacja. (Współczesne zainteresowania socjologicznoliterackie). Przegląd Humanistyczny 1986 nr 11/12 s. 1-13.
Przemiany socjologii literatury. Miesięcznik Literacki 1987 nr 10 s. 71-80.
Wprowadzenie do socjologii literatury współczesnej. W: Z polskich studiów slawistycznych. Seria 7. T. 1. Warszawa 1988 s. 231-240.
Radykalizm i utopia. Miesięcznik Literacki 1989 nr 1 s. 77-88.
Leopold Buczkowski. W: Literatur Polens 1944 bis 1985. Berlin 1990 s. 259-270.
Narracja i fabuła. Ku poetyce antropologicznej. Przegląd Humanistyczny 1992 nr 2 s. 27-40.
O niearystotelesowskiej teorii opowiadania. W: Kryzys czy przełom. Kraków 1994 s. 209-218.
Współczesna polska niefabularna proza powieściowa. Próba opisu. Pamiętnik Literacki 1996 z. 3 s. 61-82.
Niefabularność i przedstawienie. W: Pisać poza rok 2000. Warszawa 2002 s. 146-157.
Przemiany narratologii. W: Polonistyka w przebudowie. T. 1. Kraków 2005 s. 173-186.

Prace redakcyjne

1. Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia. Wybór i oprac.: A. Lam i B. Owczarek. Wstęp i notki o autorach oprac. B. Owczarek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 576 s.
2. Marksizm, kultura, literatura. Praca zbiorowa. Red.: B. Owczarek i K. Rutkowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 314 s.
3. Praktyki opowiadania. Red.: B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski. Kraków: Universitas 2001, 393 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988.

Opowiadanie i semiotyka

J. Kurowicki: Opowiadają nas prawidłowości. Miesięcznik Literacki 1976 nr 3.
S. Sterna-Wachowiak: Semiotyka opowiadania. Twórczość 1976 nr 6.
R. Sulima: Praktyka i teoria literacka. Nowe Książki 1976 nr 13.

Twórczość i komunikacja literacka

A. Niewiadowski: Odczarować obraz świata. Życie Literackie 1986 nr 24.
E. Czaplejewicz: Stare literaturoznawstwo marksistowskie i nowe. Przegląd Humanistyczny 1987 nr 11.
A. Miś: Nowe ujęcie estetyki marksistowskiej. Studia Filozoficzne 1987 nr 8.
J. Wojczakowski: Filozoficzne podstawy literaturoznawstwa marksistowskiego. Edukacja Filozoficzna 1987 nr 3.

Poetyka powieści niefabularnej

J. Krawczyk: Niefabularność a poszukiwanie pewności językowego obrazu świata. Przegląd Humanistyczny 2000 nr 4.
B. Chamot. „Zagadnienia Rodzajów Literackich2001 z. 1/2.
B. Kaniewska. „Pamiętnik Literacki2001 z. 1.

Marksizm i literaturoznawstwo współczesne

Z. Bauer: Nigdy za wiele dialogu. Życie Literackie 1980 nr 13.
S. Magala: Dobrodziejstwo inwentarza. Literatura na Świecie 1980 nr 12.
H. Markiewicz: Literatura jako produkcja i ideologia. Miesięcznik Literacki 1980 nr 4.
M. Zalewski: Dialektyka za kulisami. Regiony 1980 nr 4.

Marksizm, kultura, literatura

J. Strzemżalski. „Tu i Teraz1983 nr 46.