BIO

Urodzony 27 maja 1876 w Lucynie pod Witebskiem (obecnie Białoruś); syn Marcina Ossendowskiego, lekarza, i Wiktorii z Bortkiewiczów. W dzieciństwie mieszkał kilka lat w miejscowości Załużje w guberni pskowskiej, a od 1884 w Kamieńcu Podolskim, gdzie rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum klasycznym. Ukończył gimnazjum w Petersburgu, dokąd przeniosła się jego rodzina. W latach szkolnych był redaktorem uczniowskich pisemek i podjął pierwsze próby literackie. Po zdaniu matury w 1895, studiował chemię na wydziale matematyczno-przyrodniczym uniwersytetu w Petersburgu; w 1900 uzyskał dyplom. Brał udział w uniwersyteckich wyprawach naukowych w góry Ałtaju, na zachodni kraniec Kaukazu, nad limany Dniestru, Jenisej, w okolice Bajkału, na południe Rosji, do obwodu donieckiego; opisy tych podróży wydał w 1897 i 1899 w języku rosyjskim. Angażował się też w czasie wakacji jako pisarz okrętowy i w ten sposób opłynął prawie całą Azję. W tym okresie miał napisać powieść Chmura nad Gangesem, która otrzymała nagrodę petersburskiego Towarzystwa Literackiego. Od 1899 kontynuował studia w zakresie chemii i fizyki na Sorbonie w Paryżu. Odbył w tym czasie kilka podróży po zachodniej Europie. W 1901 powrócił do Rosji i wykładał jako docent w Instytucie Technicznym w Tomsku oraz pracował w probierni i poradni technicznej przy laboratorium przetopu złota, wykonywał również badania dla potrzeb kolejnictwa i armii. Rozprawy dotyczące wyników badań w tych dziedzinach publikował głównie w rosyjskich czasopismach fachowych. Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej w 1904, otrzymał zadanie odszukania i przystosowania dla potrzeb armii surowców mineralnych i roślinnych, występujących na Dalekim Wschodzie. Zorganizował w Harbinie bazę poszukiwań terenowych i Centralne Laboratorium Techniczne. Odbywał wiele podróży. Był sekretarzem władywostockiej filii Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. W 1905 zaangażował się w działalność rewolucyjną w Mandżurii i został wybrany na przewodniczącego Rewolucyjnego Komitetu Naczelnego. Aresztowany w Harbinie i skazany na półtora roku twierdzy, został zwolniony przed czasem w październiku 1907. Nie mógł początkowo znaleźć stałego zajęcia. W 1908 był przez kilka miesięcy dyrektorem fabryki asfaltu, brykietów i betonu. Około 1909 zamieszkał ponownie w Petersburgu. Zaczął zarobkować jako dziennikarz i literat, pisał do bulwarowych czasopism, wydał drukiem kilka powieści w języku rosyjskim. Współpracował z pismami rosyjskimi (podpisany też A. Mzura): „Petersburskij Listok”, „Večernyje Vremia”, „Birževyje Vedomosti” (współredaktor), oraz polskimi: „Słowo” (współredaktor), „Dziennik Petersburski” (w 1909-12 redaktor naczelny). Publikował też w pismach o charakterze przemysłowo-handlowym, ogłaszał broszury z tego zakresu. Pracował okresowo m.in. jako dyrektor Związku Przemysłowców Złota i Platyny w Petersburgu i redaktor organu prasowego Związku (do 1917). W 1916 był członkiem międzysojuszniczej konferencji ekonomicznej w Paryżu. W 1917 dzięki pomocy Likwidacyjnej Komisji do Spraw byłego Królestwa Polskiego, działającej w Piotrogrodzie, uzyskał wraz z żoną Anną (z pochodzenia Rosjanką; rozwód przed 1923) obywatelstwo polskie. Od maja 1918 przebywał na Syberii, do 1919 wykładał chemię oraz geografię ekonomiczną na Politechnice i w Akademii Rolniczej w Omsku. W tym też okresie miał być zastępcą dyrektora Kancelarii Kredytowej i redaktorem rządowych „Wiadomości Finansowych i Przemysłowo-Handlowych”. W 1918-19 brał udział w aferze szpiegowskiej związanej z ujawnieniem tzw. dokumentów Sissona, mających wskazywać na współpracę przedstawicieli bolszewików z wywiadem niemieckim. Pełnił funkcję doradcy technicznego w armii admirała Aleksandra Kołczaka, a po jej likwidacji wraz z kilkunastoosobowym oddziałem byłych oficerów tej armii przedostał się przez Azję Centralną do Mongolii, gdzie miał pełnić rolę emisariusza politycznego białych. W tym okresie poznał barona Romana Ungerna von Sternberga, oficera rosyjskiego, który z dowodzonymi przez siebie oddziałami tzw. białej gwardii wkroczył w 1921 do Mongolii i ogłosił się chanem (w związku z tą znajomością powstały pewne legendy wokół życia i śmierci pisarza). Po krótkim pobycie we Władywostoku, gdzie w czerwcu 1921 został ponownie wybrany na sekretarza Oddziału Wschodniego Towarzystwa Geograficznego, udał się do Japonii, współpracował tu z misją amerykańską, studiującą rynek azjatycki. Następnie podróżował po Stanach Zjednoczonych. Kontynuował twórczość literacką (kilka opowiadań i szkiców pisanych w tym okresie ukazało się w nowojorskim dzienniku „Nowy Świat” w 1923-24). W czerwcu 1922 powrócił do Polski. Zamieszkał w Warszawie i do 1924 był profesorem Polskiej Wolnej Wszechnicy i Szkoły Sztabu Generalnego, wykładał geografię ekonomiczną i polityczną w Wyższej Szkole Handlowej oraz w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Ponadto był w tym okresie konsultantem w sprawach przemysłu wojennego przy Ministerstwie Spraw Wojskowych oraz w sprawach azjatyckich w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W 1923 poślubił Zofię Iwanowską-Płoszko, skrzypaczkę, profesora Konserwatorium Muzycznego w Warszawie. W tymże roku odbył wraz z nią podróż do Hiszpanii i do Afryki Północnej, a w 1925-26, wraz z zaproszonym jako preparator pisarzem Kamilem Giżyckim, podróż do Afryki Zachodniej. Z tej podróży wysyłał reportaże do pism zagranicznych. Rozwijał intensywnie pracę literacką jako autor prozy podróżniczej, a potem też historycznej, głównie dla młodzieży. Współpracował z wieloma czasopismami, w których ogłaszał utwory prozą, artykuły, relacje z podróży, felietony, m.in. z „Kurierem Warszawskim” (1923-39), „Rzecząpospolitą” (1923-25), „Światem” (1923-25), „Słowem Polskim” (w 1926 Listy z podróży), „ABC” (1927-30; tu rubryka Na widnokręgu podpisany także Feranto), „Ilustrowanym Kurierem Codziennym” (1929-36; w 1929 cykl artykułów Tu i ówdzie), „Płomykiem” (1934/35-1937/38), „Echami Leśnymi” (1935), „Obroną Kultury” (1939). W 1926 został członkiem komitetu redakcyjnego przy Polskim Klubie Turystycznym, a w 1928 jego wiceprezesem. W 1929 podróżował po Bliskim Wschodzie (Syria, Mezopotamia, Palestyna). W 1932-33 wykładał w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. W 1933 został prezesem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy, w tymże roku otrzymał nagrodę Towarzystwa. Należał do Polskiego PEN Clubu. Odbywał wędrówki połączone z polowaniami na Podkarpaciu, Huculszczyźnie, Podolu i Polesiu. Był członkiem komitetu redakcyjnego pisma „Łowiec Polski”. Należał m.in. do Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich, Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny oraz do Towarzystwa Polsko-Francuskiego. W 1936 otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury za zasługi na polu literatury podróżniczej. W 1937 redagował „Wiadomości Warszawskie”, a w 1938Film – Romans” (publikował tu pod pseudonimem Feranto). Był prezesem wydawnictwa Znicz. Należał do międzynarodowej organizacji o charakterze pacyfistycznym All People's Association. Podczas okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie. Utrzymywał się z handlu i zarządzania kilkunastoma domami pożydowskimi na Pradze. Kontynuował twórczość literacką, pisał powieści (tylko jedna z nich została po wojnie wydana). Od 1943 brał udział w działalności konspiracyjnej jako członek Stronnictwa Narodowego; kierował Kołem Pedagogicznym Wydziału Wychowania i Propagandy, później zaczął organizować Koło Literackie. Od połowy 1944 mieszkał w Żółwinie pod Warszawą. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1935) oraz odznaczeniami francuskimi: Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej (1927) i Palmami Akademickimi. Zmarł 3 stycznia 1945 w szpitalu w Grodzisku Mazowieckim; pochowany na cmentarzu w Milanówku.

Twórczość

1. Ljudskaja pyl'. [Powieść]. [Sankt Peterburg] 1909. Wyd. nast. pt. V ljudskoj pyli. Sankt Peterburg 1911, 191 s.

Wyd. 1 podpisane: Mark Čertvan. Według informacji Z. Michałowskiego (Tajemnica Ossendowskiego. Warszawa 1990 s. 63) obszerne fragmenty tej powieści znalazły się w Od szczytu do otchłani, poz. .

2. Mirnyje zavojevateli. Povest iz žizni i dejatelnosti nemeckich špionov v Rossii. Petrograd 1915.

Informacja: A. Guttry, J. Muszkowski: Książka polska za granicą (w językach polskich). Warszawa [1933].

3. Ženščiny, vostavšija i pobeždennyja. Fantastičeskaja povest. Moskva: Naši Dni 1915, 153 s.

wersja polska: Zbuntowane i zwyciężone. Powieść fantastyczna. Warszawa: Instytut Wydawniczy Inwalidów Wojennych i Byłych Wojskowych [1925], 151 s. Wyd. nast. Rzeszów: Resovia 1990.

4. Cień ponurego wschodu. (Za kulisami życia rosyjskiego). Warszawa: Książki Ciekawe [1923], 153 s. Wyd. nast.: [Warszawa:] Biblioteka Dzieł Wyborowych [1927]; Warszawa: Wrota 1990.

Zawartość

Przedmowa. – Mroczne cienie wsi; Szukanie skarbów; Truciciele; Pogaństwo; Wiedźmy; Echa dalekiej przeszłości; „Śmiały przemysł”; Władcy morza; W mroku pałaców; Czarne cienie; Kobieta i dzieci; Zamordowanie Romanowych, ruch mistyczny; „Dawni bogowie” w kulcie chrześcijańskim; Ofiarna krew; Najprostszy z bogów; Diabeł tam sprawia swój bal; Fetyszyzm słowa.

Przekłady

angielski

The shadow of the gloomy east. [Przeł.] F. Bauer Czarnomski. London 1925, wyd. nast.: N[ew] Y[ork] 1925, London [ok. 1926].

duński

Det mørke østens skygger. [Przeł. z angielskiego] O. Wadsted. København 1925.

francuski

L'ombre du sombre Orient. [Przeł.] R. Renard. Paris 1924, wyd. nast.: Paris 1926, Paris 1928.

hiszpański

La sombra aterradora del Este. [Przeł. z angielskiego] J. Dubón. Madrid 1925, wyd. nast.: tamże 1930; Santiago [przed 1933].

niemiecki

Schatten des dunkeln Ostens. [Przeł.] A. Propper. Wien 1924, wyd. 2 tamże 1924.
Schattenbilder aus dem neuen Russland. [Przeł. z angielskiego] H. Klepetar. Wien 1928.

węgierski

A sötet kelet yéka. [Przeł. z angielskiego] J. Balassa. Budapest [1932].

włoski

L'ombra dell'Oriente tenebroso. [Przeł.] A. Koltoński. Milano 1928.

5. Najwyższy lot. Z niedawnych czasów wielkiego porywu. [Opowiadania]. Warszawa: Książki Ciekawe [1923], 246 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1929], wyd. 3 tamże 1935.

Zawartość

Matka; Socjał; Czuwaj; Czarownik w opałach; W kolegium św. Ludwika; Z daleka przybył; Wyrwana karta; Tablice w Jaśle; „Wykuję jeden dzień mody”; Kapral Zosia; Jeden z siedmiu; Pastuch; „Stary”; Superbus; „Wujcio”; German Olczak; Wierność bojowa; Potomek carów; Porwany; Chyrowiak; Dziwna przepowiednia; Szwoleżer – ochotnik; Zaorana mogiła; Chłopskie serce; Loluś – grajek; A było ich 134-ech; Na szczycie Tannu-Ołu; Mechanik ze Lwowa.

6. Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów. (Konno przez Azję Centralną). Warszawa: Gebethner i Wolff [1923], 345 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże [ok. 1924], tamże 1925; wyd. pt. Ludzie, zwierzęta, bogowie. [T.] 1. Męczeńska włóczęga. [T.] 2. Przez kraj szatana; [T.] 3. Krwawy generał. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [1929], tamże [1930]; pt. Zwierzęta, ludzie, bogowie. Posłowie: K. Tur. Białystok: Łuk 1991.

Przekłady

angielski

Beats, men and gods. [Współpraca:] L. Stanton Palen. New York [1922], wyd. nast.: London 1923; New York 1923, tamże [1925], London 1926; Sydney 1926; London 1928; New York 1928, tamże [1931].

bułgarski

Zverove, čoveci i bogove. [Przeł.] Iv.P.Iv. Sofija 1928.

czeski

Zemí lidi, zviřat a bohů. [Przeł.] M. Hynais. Praha 1925, wyd. nast. pt. Krajem lidi, zviřat a bohů. Praha 1926.
Lidé, zvířata, bohové. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 10). Pr[aha] 1932.

duński

Vilddyr, Mennesker og Guder. [Przeł. z angielskiego] O. Wadsted. København 1925.

fiński

Eläimiä, ihmisiä ja jumalia. [Przeł.] E. Palola. Helsinki 1924.

francuski

Bêtes, hommes et dieux. [Przeł. z angielskiego] M. Renard. Paris 1924, wyd. nast.: tamże: 1925, 1926, 1932, 1961, 1969.

hiszpański

Bestias, hombres, dioses. [Przeł.] G. Guasp. Madrid [1924], wyd. nast.: tamże 1930; Santiago 1932, tamże 1936; Buenos Aires 1946; Mexico 1962; Madrid 1964.
Bestias, hombres y dioses. (En tierra de demonios). [Przeł.] A. Laurent. [Wyd. 2]. Barcelona 2001.

łotewski

Swehn, zilweki un deewi. [Przeł.] R. Kroders. Riga 1924.

niderlandzki

Dieren, Menschen, Gaden. Den Haag 1924.
Dieren, Menschen en Goden. [Przeł.] N. Rost. 's-Gravenhage 1926.

niemiecki

Tiere, Menschen und Götter. [Przeł. z angielskiego] W. von Dewall. Frankfurt am Main 1923, wyd. nast.: tamże 1924, [1937]; München 1955.

portugalski

Brutos, hommes e deuses. [Przeł.] J. Jobim. Rio de Janeiro 1927.
Bestas, homens e deuses. [Przeł. z francuskiego] A. Auersperg. Sǎo Paulo 1972.

rosyjski

I zveri, i ljudi, i bogi. [Przeł. z angielskiego] V. Bernackaja.Moskva 1994.
Ludi, bogi, zveri. [Wstęp] O. Šiškin. Moskva 2005.

rumuński

Animale, oameni si zei. [Przeł.] M. Romanica. Iasi 1994.

serbski

Životinje, ljudi i bogovi. Zagreb 1924.
Zveri, ludi i bogovi. [Przeł.] S. Bajić. Beograd 2006.

słowacki

L'udia, zvieratá, bohovia. [T. 1-3]. [Przeł.] J. Hollý. Turčiansky Svätý Martin 1941-1942.

słoweński

[Przeł.] J. Moder. Ljubljana 1942.

szwedzki

Odjur, människor och gudar. [Przeł. z angielskiego] T.W. Förngern. Stockholm [1923].

węgierski

Állatok, Emberek és Istenek. [Przekł. z angielskiego] A. Sajó. Budapest [przed 1933].

włoski

Bestie, uomini e dei. [Przeł. z angielskiego] T. Diambra. Milano 1925.
Bestie, uomini, dei. [Przeł.:] G. de Turris, S. Fusco. Roma 1973.
Bestie, uomini, dei. Il mistero del re del mondo. [Przeł.] J. Evola. Roma [2000].

Wyd. osobne [Cz.] 1. Warszawa: Wydawnictwo Słowo* 1986, 183 s.

7. W ludzkiej i leśnej kniei. Warszawa: Gebethner i Wolff [1923], 392 s.

Pierwotny tytuł: Moje przygody na Dalekim Wschodzie [informacja na brudnopisie utworu zachowanym w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie].
Wspomnienia z podróży głównie po Syberii.

Przekłady

angielski

Men and mystery in Asia. [Współpraca:] L. Stanton Palen. London 1924, wyd. nast. New York [1924].

czeski

W džungli lidí a lesů. Praha 1925.

duński

Asiens vidunderlige verden. [Przeł.] O. Vadsted. København 1924.

fiński

Vilissä Idässä. [Przeł. z angielskiego] E. Palola. Helsinki 1925.

francuski

L'homme et le mystère en Asie. [Przeł. z angielskiego] R. Renard. Paris 1923, wyd. nast.: tamże: 1925, [1932]; pt. Asie fantôme. Paris 1995, wyd. nast. Paris 1996.

hiszpański

El hombre y el misterio en Asia. [Przeł. z angielskiego] J. Dubón. Madrid [1925], wyd. nast. tamże 1930.
El hombre y el misterio en Asia. [Przeł. z angielskiego] I. Vázquez. México 1985.

niderlandzki

In der wildernissen van Azië. [Przeł.] T. Easton. 's-Gravenhage 1926.

niemiecki

In den Dschungeln der Wälder und Menschen. [Przeł.] W. von Dewall. Frankfurt am Main 1924.

szwedzki

Asiens underbara värld. [Przeł. z angielskiego] T.W. Törngern. Stockholm 1924.

węgierski

Ázsiai titkok, ázsiai emberek. [Przeł. z angielskiego] A. Sajó. Budapest [1925].

włoski

L'uomo e il mistero in Asia. [Przeł. z angielskiego] T. Diambra. Milano 1926.

8. Cud bogini Kwan-Non. Z życia Japonii. [Opowiadania]. Poznań: K. Rzepecki. 1924, 198 s. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

Cud bogini Kwan-Non; Serce żółtego człowieka; Mali-San; Przed obliczem Buddy; Wielkie serce małej gejszy; Jutro...; Harakiri; Stara szabla; Tajfun; Buszido; Wyklęta wyspa; Taniec miecza; Tajemnica północnej świątyni; Lotosy.

Przekłady

niemiecki

Japanische Erzählungen. [Przeł.] A. Propper. Wien 1924.

9. Nieznanym szlakiem. Nowele. Poznań: K. Rzepecki 1924, 121 s. Wyd. nast. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera 1930.

Zawartość

Nieznanym szlakiem; Krzyk urwany; Wołanie krwi; Złota rzeka; Uchuł; Na Olchonie. – W wyd. 2 nadto: Rusałka z Waagsö; Reporter; Amburne; Mulat; Poważny żart; Łzy małej Żorżety; Jutrzenka; Samotny; Serce pod habitem.

10. Za chińskim murem. Romans. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych [1924], 262 s.

Przekłady

czeski

Za činskom zdi. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 6). Praha 1931.

francuski

Derrière la muraille chinoise. [Przeł.] R. Renard. Paris 1927.

hiszpański

Más allá de la Gran Muralla. [Przeł. z angielskiego] A. Balbin. Madrid [przed 1933].

niemiecki

Hinter Chinas Mauer. Dresden 1929.

węgierski

Kínai rejtelmek. [Przeł.] A. Sajó. Budapest [1930].

11. Żywy Buddha. Dramat w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1924.

12. Od szczytu do otchłani. Wspomnienia i szkice. Warszawa: Gebethner i Wolff 1925, 364 s. Wyd. 2 pt. Dzieje burzliwego okresu. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [1934].

Według informacji Z. Michałowskiego (Tajemnica Ossendowskiego. Warszawa 1990 s. 63) w tym tomie znalazły się obszerne fragmenty Ljudskaja pyl', poz. .

Zawartość

1. W krwawym zamęcie: Groźne zwiastuny; W wirze wypadków [w wyd. 2 pt. Na Sungari]; Do lasu [w wyd. 2 pt. W lasach]; Horyzont w chmurach; Dwa napady; Nowe przygody. – 2. Nowa burza: Krwawa powódź; Budzący się wulkan; Widma śmierci; W oczekiwaniu sądu; Sąd i wyrok; Eldorado więzienne; Nieznane nikomu tragedie; Wielkie zmiany. – 3. W kurzawie ludzkiej: Poza życiem; Baryn da nakiczku; „Szanowny staruszek”; „Ruchoma giełda”; „Elfy”; „Książę więzienia”; Miłość w kajdanach; Monte Carlo więzienne; Straszna noc i promienny poranek; Stara i nowa kurzawa; Moja matka; Poezja męki; Bunt; Wolny; Niech będzie błogosławione życia. – W wyd. 2 opuszczono: w cz. 1: Horyzont w chmurach, w cz. 2: Budzący się wulkan; Wielkie zmiany, w cz. 3: Monte Carlo więzienne.

Przekłady

angielski

From president to prison. [Współpraca:] L. Stanton Palen. London 1925, New York [1925].

duński

Fra praesident til fange. [Przeł. z angielskiego] O. Wadsted. Nørregade 1926.

francuski

De la présidence á la prison. [Przeł. z angielskiego] R. Renard. Paris 1926, wyd. nast. Paris [1933].

hiszpański

De presidente a la carcel. [Przeł.] J. Dubón. Madrid 1924.

niderlandzki

Van President tot Gevangene. [Przeł.] W.J.A. Roldanus. 's-Gravenhage 1927.

niemiecki

Im Sibirischen Zuchthaus. [Przeł.] W. Dewall. Frankfurt am Main [1926].

szwedzki

Fjärran östvern. [Przeł. z angielskiego] B. Hammarskröld. Uppsala 1926.

węgierski

Véres napok, Cári Rabok. [Przeł.] A. Sajó. Budapest 1926.

13. Orlica. Powieść z życia górali wysokiego Atlasu. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych [1925], 184 s. Wyd. nast. z podtytułem Powieść marokańska: wyd. 2 Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner [1928], wyd. 3 tamże [ok. 1930]; [Niemcy:] Wydawnictwo Polskie R. Wegner [1948]; z podtytułem jak w wyd. 1 Warszawa: Iskry 1957.

Przekłady

angielski

The lioness. New York [1929].

czeski

Orlice. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 3). Pr[aha] 1930.

francuski

La lionne. Paris 1928.
Tchar Aziza. Roman marocain. [Przeł.] R. Renard. Paris 1929.

hiszpański

wyd. łącznie z przekł. Szkarłatny kwiat kamelii [poz. ] pt. Leones del Rif y geishas del Japan. [Przeł.] R. Cansinos-Assens. Madrid [przed 1933].

niemiecki

Die Löwin. [Przeł.] C.H. Pollog. Dresden 1927.

włoski

L'Aquilessa. [Przeł.] A. Koltonski. Milano 1928.

14. Po szerokim świecie. Nowele, obrazki i szkice z podróży. Warszawa: Dom Polski 1925, 101 s.

Zawartość

Moja podróż po Afryce; Kniakiatrja; Mekka afrykańskiego Islamu; Ślepy Arab; W Saharze; Trzy epoki; Myśli o Afryce Północnej; Rozmach amerykański; Król świata; Argali.

15. Toreador w masce i inne opowieści. Poznań: [Drukarnia] Concordia [1925], 80 s.

16. Czarny czarownik. Krótka opowieść o długiej wyprawie do Afryki. Kurier Czerwony 1926 nr 148, 150-154, 156-166. Wyd. osobne z podtytułem Relacja z wyprawy do Afryki 1926 r. Warszawa: Rój [1926], 94 s.

17. Płomienna północ. Podróże po Afryce północnej. Marokko. Lwów; Poznań: Wydawnictwo Polskie 1926, 438 s. Wyd. 2 tamże 1927.

Przekłady

angielski

The fire of desert folk. [Przeł.] L. Stanton Palen. London [1926], wyd. nast. New York 1926.

czeski

Plamenná půlnoc. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 7). Praha 1931.

francuski

Le Maroc enflammè. [Przeł.] R. Renard. Paris 1927, wyd. nast. Paris 1928.

hiszpański

Fuego en el Deserto. [Przeł. z angielskiego] J. Dubón. Madrid [1925].

niderlandzki

Het vlammende Afrika. [Przeł.] C.C. Bender. Amsterdam [po 1926].

niemiecki

Flammandes Afrika. [Przeł. z angielskiego] C.H. Pollog. Dresden 1926, wyd. nast.: tamże 1927; Berlin [1929].

węgierski

A sivarag népe. [Przeł.] J. Balassa. Budapest [przed 1933].

18. Pod smaganiem samumu. Podróż po Afryce Północnej. Algieria i Tunisja [!]. T. 1-3. Lwów, Poznań: Wydawnictwo Polskie 1926, 1-128 + 129-256 + 257-334 s. Wyd. 2 tamże 1927.

Pierwotny tytuł: Pod tchnieniem samumu [informacja na brudnopisie utworu zachowanym w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie].

Przekłady

angielski

The breath of the desert. [Przeł.] L. Stanton Palen. London [1926].
Oasis and Simon. The account of a journey through Algeria and Tunisia. [Przeł.] L. Stanton Palen. New York 1927.

czeski

Pod šlehy samumu. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 8). Praha 1931.

francuski

Sous le fuet du simoun. [Przeł.] R. Renard. Paris 1928.

hiszpański

En el Pais de los Oasisy del Simun. [Przeł. z angielskiego] J. Dubón. Madrid [1925].

niemiecki

Unter dem Gluthauch der Wüste. [Przeł. z angielskiego] O. Marbach. Dresden 1927, wyd. nast. Berlin [1929].

węgierski

A Szahara lelke. [Przeł. z angielskiego] J. Balassa. Budapest [1929].

19. Biały kapitan. Powieść. Wielkopolska Ilustracja 1927 nr 4-52, 1928 nr 1-20. Wyd. osobne Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [1928], 315 s. Wyd. nast.: tamże [1939]; Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1958; Kraków: Oficyna Cracovia 1990.

Przekłady

czeski

Bìlý kapitán. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 1). Pr[aha] 1930.

francuski

Le capitaine blanc. [Przeł.:] C. Bobrowska, R. Renard. Wyd. łącznie z przekł. poz. pt. Les navires égarés; Le capitaine blanc. Paris 1936, wyd. nast. oddzielnie? [B.m.] 1948.

hiszpański

El capitán blanco. [Przeł.] R. A. Quiroga. Madrid 1930, wyd. nast. [Madrid 1948].

włoski

Il Capitano Bianco. [Przeł.] L. Kociemski. Milano 1930.

20. Huragan. [Opowiadania]. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1927], 127 s. Wyd. nast. Poznań: Drukarnia „Dziennika Poznańskiego1933.

Zawartość

Zawiera z poz. : Mulat; Amburne; Na Olchonie; Nieznanym szlakiem, – nadto: Huragan; Los „Królewskiej żony”; Pomysł „Białych Diabłów”; Zbrodnia szeryfa z Balasor. – W wyd. nast. opuszczono: Mulat; Amburne; Na Olchonie; Nieznanym szlakiem, dodano: Wicher.

21. Niewolnicy słońca. Podróż przez zachodnią połać Afryki podzwrotnikowej w 1925/1926. T. 1-2. Poznań: Wydawnictwo Polskie [1927], 228 + 230-503 s.

Przekłady

angielski

Slaves of the sun. [Przeł.] H.C. Stevens. London [1928], wyd. nast. N[ew] Y[ork] 1928.

chorwacki

Robovi sunca. [Przeł.] Ž.S. Kalinić. Zagreb 1928.

francuski

Esclaves du soleil. [Przeł.] R. Renard. Paris 1931.

hiszpański

Los esclavos del sol. [Przeł.] R. Cansinos-Assens. Madrid [przed 1933].
Esclavos del sol. [Przeł.] T. de Souza. Madrid 1964.

niemiecki

Sklaven der Sonne. [Przeł.] O. Marbach. Dresden 1928.

węgierski

A nap rabszolgái. [Przeł.] J. Révay. Budapest [1931].

22. Wśród czarnych. [Szkice i notatki z Afryki]. Lwów; Warszawa; Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1927, 252 s.

23. Lenin. Powst. ok. 1928. Wyd. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) 1930, 471 s. Wyd. nast.: wyd. 2-3 tamże 1930; [b.m.w.* 1986]; Chicago, Warszawa: Andy Grafik 1990; Warszawa: Alfa 1990; Warszawa: Maj 1990; [wyd. 7] Chicago: Chemigraph [ok. 1990].

Przekłady

angielski

Lenin, god of the godless. [Przeł.] G. Macdonald. [London] 1931, wyd. nast.: New York [1931]; London 1932.

czeski

Lenin. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 4). Pr[aha] 1930, wyd. 2 (Vybrané spisy. [T.] 5) tamże 1930.

francuski

Lénine. [Przeł.:] P. Kleczkowski, R. Renard. Paris 1932.

hiszpański

Lenin. [Przeł.] F.A. y Vives. Madrid 1930, wyd. nast. Santiago 1933; Santiago 1936; Buenos Aires 1946.

japoński

Haikyosha Lennin. [Przeł.] T. Kimura. Tōkyō 1933, wyd. pt. Shsetsu, Renin. [Przeł.] K. Kimura. Tōkyō 1979.

niemiecki

Lenin. [Przeł.] A.E. Rutra. Berlin 1930.

serbski

Lenjin. [Przeł.] M. Pavlović. Beograd [1934].

słoweński

Lenin. [Przeł.] F. Bradač. Ljubljana 1931.

węgierski

Lenin. [Przeł.] G. Torday. Budapest [1930].

włoski

Lenin. [Przeł.] L. Kociemski. Milano 1928, wyd. nast. tamże: 1929, 1931; Milano 1959; Roma [1976].

Lenin. Postscriptum. „Wiadomości Literackie1930 nr 14. Wyd. osobne Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera 1930, 30 s.

Odpowiedzi na zarzuty krytyki w stosunku do książki.

24. Pięć minut do północy. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1928], 284 s.

Przekłady

francuski

Le premier coup de minuit. [Przeł.] R. Renard. Paris [1934].

25. Pod polską banderą. Powieść. Kurier Warszawski 1928 nr 61-171. Wyd. osobne z podtytułem Powieść historyczna z czasów Króla Zygmunta III. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1929 [właśc. 1928], 295 s.

Przekłady

czeski

Pod polsko u vlajkou. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 9). Pr[aha] 1931.

26. Sokół pustyni. Powieść. Tęcza 1928 nr 1-30. Wyd. osobne Poznań, Warszawa: Księgarnia i Drukarnia św. Wojciecha [1928], 221 s.

Przekłady

czeski

Sokol pouštđ. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 2). Pr[aha] 1930.

francuski

Le fancon du désert. [Przeł.] R. Renard. [Paris 1931].

hiszpański

El halcón del desierto. [Przeł. z angielskiego] R. Cansinos Assens. Wyd. łącznie z przekł. Szkarłatny kwiat kamelii [poz. ] pt. Geishas del Japón; El halcón del desierto. Madrid 1948.
El halcón del desierto. [Przeł.] J. Campo Moreno. Madrid 1931, wyd. nast. Santiago 1933, Madrid 1936.
El halcón del desierto. Madrid 1948.
Halcón del desierto. [Przeł. z angielskiego] J. Boguná. Barcelona 1948.

Adaptacje

filmowe

pt. Głos pustyni: Scenariusz: E. Bodo. Ekranizacja 1932. Por. poz. .

27. Szkarłatny kwiat kamelii. Opowieści z życia Japonii. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) 1928, 221 s.

Zawartość

Zawiera opowiadania z poz. , – nadto: Szkarłatny kwiat kamelii; Na ścieżkach Fudżi.

Przekłady

hiszpański

Geishas del Japón. [Przeł.] R. Cansinos Assens. Wyd. łącznie z przekł. Sokół pustyni [poz. ] pt. Geishas del Japón; El halcón del desierto. Madrid 1948; wyd. łącznie z przekł. Orlica [poz. ] pt. Leones del Rif y geishas del Japan. [Przeł.] R. Cansinos-Assens. Madrid [przed 1933].

28. Lisowczycy. Powieść historyczna. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [1929], 277 s. Wyd. nast. Warszawa: Libra 1990.

Pierwotny tytuł: Szlakiem orłów [informacja na brudnopisie utworu zachowanym w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie].

29. Na skrzyżowaniu dróg. Nowele i szkice. Tczew: Instytut Wydawniczy Szkoły Morskiej 1929 [właśc. 1928], 158 s.

Zawartość

Echa tajemniczej krainy; Olimp dżungli afrykańskiej; Zwierzęta i ludzie; Zwierzęta w Afryce; Przed „aparatem telewizyjnym”; Łowcy; Dziwak; Budrys; „Duch puszczy”; Hiszpanka Gwandolina; Kłopoty Milamediego; Toreador w masce [poz. ].

30. Wańko z Lisowa. Powieść historyczna z XIII w. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1929 [antydatowane 1928], 335 s.

31. Wicher. Powieść. Kurier Warszawski 1929 nr 327-358.

32. Życie i przygody małpki. (Pamiętnik szympansiczki „Kaśki”). Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1929 [antydatowane 1928], 228 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże [1935]; wyd. 4 [!] Wrocław: Książnica-Atlas 1947; wyd. 2 [!] Warszawa: Spółka Wydawniczo-Księgarska 1990.

Przekłady

angielski

Memoirs of a little monkey. A diary of the chimpanzee Ket. London 1930.
The life story of a little monkey. The diary of the chimpanzee Ket. New York 1930.

chorwacki

Život i dožioljaji majmunčeta. Dnevnik male šimpanze Kaške. [Przeł.] J. Benešić. Zagreb 1929, wyd. nast. Zagreb 1954.

czeski

Život a přihody opičky. [Przeł.] F. Vondráček. Praha 1931.

francuski

Kett, journal d'um chimpanzé. [Przeł.] R. Renard. Paris [1931].

hiszpański

Diaro del chimpancé Kate. [Przeł. z angielskiego] I.L. Valencia. Madrid 1929.

niemiecki

Tagebuch einer Schimpansin. Wien 1929.

słowacki

Život a príhody šimpanzsky. [Przeł.] R. Kl'ačko. T[určianský] Svätý Martin 1935.
Život v džungli. [Przeł.] L'. Randovský. Bratislava 1947.

słoweński

Življenje in prigode male opice. [Przeł.] R. Molé. „Zvonček”, Lublana 1929 nr 31-33.

węgierski

Egy csimpánzkisasszony naplója. [Przeł.] G. Torday. Budapest [1930].

33. Mali zwycięzcy. (Przygody dzieci w pustyni Szamo). Powieść. Lwów: Książnica-Atlas 1930 [antydatowane 1929], 187 s. Wyd. nast.: tamże 1938; Gdańsk: Kot 1990, tamże [1991]; Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1991.

Przekłady

czeski

Malí vítđzové. [Przeł.] F. Vondráček. Pr[aha] 1932.

hebrajski

Hammachim haktanim. [Przeł.] S. Skulski. Tel Awiw [1960].

słowacki

Mali vítázi. [Przeł.] M. Stano. Bratislava 1946.

34. Okręty zbłąkane. [Powieść]. Wielkopolska Ilustracja 1930 nr 50-52, 1931 nr 1-23. Wyd. osobne Kraków: Udziałowa Spółka Wydawnicza 1932, 324 s.

Przekłady

czeski

Lodi zbloudilé. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 12). Praha 1934.

francuski

Les navires égarés. [Przeł.:] C. Bobrowska, R. Renard. Wyd. łącznie z przekł. Biały kapitan [poz. ] pt. Les navires égarés; Le capitaine blanc. Paris 1936.

35. Czao-Ra. Opowieść północna. Warszawa: M. Arct 1931 [antydatowane 1930], 135 s.

Przekłady

czeski

Čao-Ra. [Przeł.] F. Vondráček. Praha 1931.

36. Gasnące ognie. Podróż po Palestynie, Syrii, Mezopotamii. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1931], 357 s.

Przekłady

hiszpański

Les fuegos moribundos. [Przeł.] M. Rawicz. Madrid 1931.

37. Iskry spod młota. Powieść współczesna. Ilustrowany Kurier Codzienny 1931 nr 146-360, 1932 nr 1-21. Wyd. osobne T. 1-2. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner [1936], 316 + 332 s.

T. 1. Kuszenie kamienia; T. 2. Ogień wykrzesany.

38. Syn Beliry. Powieść. Kurier Warszawski 1931 nr 94-182. Wyd. osobne Warszawa: Biblioteka Polska 1932, 240 s. Wyd. nast.: pt. Tajemnica płonącego samolotu tamże 1936; Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991.

Przekłady

czeski

Syn Beliřin. [Przeł.] F. Vondráček. (Vybrané spisy. [T.] 11). Praha 1932.

francuski

Le fils de Bélira. [Przeł.:] B. Szybek, R. Renard. Paris [1934].

39. Trębacz cesarski. Powieść z 1830-1831. Miejsce Piastowe: Wydawnictwo Towarzystwa św. Michała Archanioła 1931, 293 s.

40. Zagończyk. Powieść historyczna. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1931, 199 s.

41. Zwierzyniec. [Powieść dla młodzieży]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1931], 213 s.

Przekłady

francuski

La ménagerie. [Przeł.:] C. Bobrowska, R. Renard. Paris [1933].

42. Brat Walenty. Powieść. Przewodnik Katolicki 1932 nr 39-52, 1933 nr 1-13.

43. Daleka podróż boćka. [Opowieść dla młodzieży]. [Warszawa:] Drukarnia Polska Zjednoczona [1932], 95 s.

44. Echo Sahary. Powieść filmowa. Powst. 1932. Por. poz. .

Brudnopis, 132 k., zachowany w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Adaptacje

filmowe

Głos pustyni. Scenariusz: E. Bodo. Ekranizacja 1932.

45. Narodziny lalki. [Opowieść dla młodzieży]. [Warszawa:] Drukarnia Polska Zjednoczona [1932], 92 s.

46. Przygody Jurka w Afryce. [Opowieść dla młodzieży]. [Warszawa:] Drukarnia Polska Zjednoczona [1932], 81 s.

47. Słoń Birara. Powieść dla młodzieży. Kraków: Udziałowa Spółka Wydawnicza 1932, 280 s. Wyd. nast.: Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [1938]; Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, wyd. 2 [!] tamże 1990.

Przekłady

czeski

Slon Birara. [Przeł.] F. Vondráček. Praha 1935.

48. Staś emigrant. [Opowieść dla młodzieży]. [Warszawa:] Drukarnia Polska Zjednoczona [1932], 96 s.

49. W krainie niedźwiedzi. [Opowieść dla młodzieży]. [Warszawa:] Drukarnia Polska Zjednoczona [1932], 93 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Dom Książki Polskiej 1936 [antydatowane 1935]; wyd. 4 [!] Warszawa: Biblioteka Polska 1938 [antydatowane 1937], tamże: wyd. 5 1939 [antydatowane 1938], wyd. 6 1939.

Przekłady

czeski

Po stopách losů. [Przeł.] F. Vondráček. Praha 1937.

niemiecki

Im Land der Bären. Baden-Baden 1938, wyd. nast. tamże 1946.

słowacki

V ríši medved'ov. [Przeł.] P. Halaša. Turčiansky Svätý Martin 1942.

50. MilionerY”. Powieść o dzielnym murzynku-sierocie. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas [1933], 207 s.

Przekłady

chorwacki

Milijunar „Y. [Przeł.] Z. Marković. Zagreb 1933.

czeski

Z džungle za oceán. [Przeł.] F. Vondráček. Praha 1936.

51. Słoneczny mit. [Powieść]. Ilustracja Polska 1933 nr 40-52, 1934 nr 1-10.

52. Afryka. Kraje i ludzie. Warszawa: Gebethner i Wolff 1934, 71 s. Wyd. 2 tamże [1937].

53. Cadyk Ben Beroki. [Powieść]. Powst. 1934. Wyd. Białystok: Białowieża 1992, 227 s.

Data powstania wg informacji na brudnopisie powieści zachowanym w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

54. Nauczycielka. Powieść. Ilustrowany Kurier Codzienny 1934 nr 33-116. Wyd. osobne Poznań: R. Wegner [1936], 283 s. Wyd. nast. Kraków: Cracovia 1991.

55. Polesie. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1934], 206 s. Cuda Polskie.

56. Pożółkły list. Powieść. Warszawa: Biblioteka „Tygodnika Ilustrowanego 1934, 252 s.

57. Złoto czerwonych skał. [Opowieść dla młodzieży]. Warszawa: Nowa Literatura 1934, 32 s.

58. Mocni ludzie. Powieść. Lwów: Książnica-Atlas [1935], 190 s. Wyd. nast.: tamże [1938]; Wrocław: Książnica-Atlas [1946].

59. Skarb wysp Andamańskich. Powieść dla młodzieży. Warszawa: Biblioteka Polska 1935, 229 s.

Pierwotny tytuł: Tajemnica wysp Andamańskich [informacja na brudnopisie utworu zachowanym w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie].

Przekłady

czeski

Poklad ostrovi Andamanských. [Przeł.] F. Vondráček. Praha 1938.

60. W polskiej dżungli. Powieść. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1935, 256 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1938, wyd. 3 1939.

61. Aldo. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: R. Wegner [1936], [16] s.

62. Bajeczki niebajeczki. Częstochowa: A. Gmachowski i S-ka 1936, 32 s.

63. Czarnoskórka. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

64. Dimbo. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

65. Drobnoludki i inne dziwy. [Bajki]. Częstochowa: A. Gmachowski i S-ka [1936], 29 s.

66. Grzmot. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

67. Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], 229 s. Cuda Polskie. Wyd. nast. z posłowiem R. Reinfussa Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1990.

68. Kosmacz. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polski R. Wegnera [1936], [16] s.

69. Kraczka. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

70. Miś i Chocha. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

71. Na dalekich morzach. Powieść. Powst. 1936.

Brudnopis, 147 k., zachowany w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

72. Na straży. Powieść. Mały Dziennik 1936 nr 259-321.

73. Popielatka. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

74. Puszcze polskie. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], 234 s. Cuda Polski. Wyd. 2 z posłowiem Z. Kossak Londyn: Tern (Rybitwa) Book 1953.

75. Rudy zbój. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

76. Szympansiczka. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1936], [16] s.

77. Biesy. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [ok. 1937], 255 s.

78. Młode wino. Powieść współczesna. [Warszawa:] „Dziennik Poranny” [1937], 429 s.

79. Postrach gór. Powieść. Warszawa: Wiarus 1937, 292 s.

80. Szanchaj [!]. Powieść współczesna. T. 1-2. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) [1937], 347 + 356 s.

Pierwotny tytuł: Widmo Szanchaju [informacja na brudnopisie utworu zachowanym w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie].

81. Carmelita. Film wytwórni Paramount Picture. Opowiedział F. Ossendowski. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) 1938, 14 s.

F.A. Ossendowski podpisany: Feranto.

82. Gdy kwitną bzy. Film wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer. Opowiedział [F. Ossendowski]. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegner) 1938, 14 s.

F.A. Ossendowski podpisany: Feranto.

83. Orły podkarpackie. Powieść. Przemyśl: Pobudka 1938 [antydatowane 1937], 110 s.

84. Pierścień z krwawnikiem. Powieść. Kraków: Firma A. Piasecki, Fabryka Czekolady [1938], 255 s. Wyd. w adaptacji tekstu na podstawie wyd. z r. 1938 A. Nastulanki. Warszawa: Dom Wydawniczy S. Szymański 1993, 228 s.

85. Płynne złoto. Film wytwórni Paramount Picture. Opowiedział [F. Ossendowski]. Poznań: R. Wegner 1938, 14 s.

F.A. Ossendowski podpisany: Feranto.

86. Pod sztandarami Sobieskiego. Powieść (historyczna). Warszawa: Pobudka 1938, 144 s.

87. Wisła. Warszawa: Vistula [1938], 14 s.

Na okładce tytuł: „Vistula”. Wisłą do morza.

88. Zygzaki. [Powieść]. Dziennik Poznański 1938 nr 272-360, 1939 nr 1-48.

89. Cztery cuda Polski. [Warszawa:] Związek Rezerwistów [1939], 22 s.

Artykuł propagandowy.

90. Karpaty i Podkarpacie. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera [1939], 258 s. Cuda Polski.

91. Warszawa. Powieść. Powst. 1941.

Brudnopis, 582 + 524 + 107 k., zachowany w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

92. Willa przy szosie. Powieść. Powst. 1942.

Brudnopis, 197 + 184 + 189 + 183 + 184 k., zachowany w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

93. Azja. Monografia geograficzna. Powst. 1943.

Brudnopis (z informacją o rozpoczęciu pracy w 1933), 486 k. oraz maszynopis t. 1 zachowane w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

94. Jasnooki łowca. Powieść dla młodzieży. Powst. przed 1945. Wyd. Kraków: T. Gieszczykiewicz 1946, 300 s.

95. Wacek i jego pies. Opowiadanie dla młodzieży z czasów ostatniej wojny. Powst. przed 1945. Wyd. Poznań: Seminarium Zagraniczne 1947, 288 s. Wyd. nast. Warszawa: Omega 1989.

Wybory utworów literackich w przekładach

czeski

Tureckem do asijských dálav. Praha 1924; Vybrané spisy. [Przeł.] F. Vondráček. [T.] 1-7, 9-12. Praha 1930-1931, zob. Twórczość poz. , , , , , , , , , , .

hebrajski

Al gedot ha-Niger. [Przeł.] S. Skulski. Tel Awiw 1953, wyd. 2 Tel Awiw 1962.

hiszpański

La última hora. [Przeł. z angielskiego] A. Lázaro Ros. Madrid 1932.

szwedzki

Pa de stova videterna. Sibirska och japanska noveller. [Przeł.] J. Palmen. Stockholm 1925.

turecki

Hayvanlar, insanlar, ve tanrilar. [Przeł.] N. Baydar. Ankara 1943.

Prace redakcyjne

1. Wypisy polskie. Dla 6 klasy szkół powszechnych 3 stopnia. [Autorzy wyboru:] B. Kubski, F. Ossendowski, J. Czechowicz, M. Kotarbiński. Lwów: Wydawnictwo Ossolineum 1938, 286 s.

Omówienia i recenzje

Wywiady

Antoni Ossendowski o sobie. Rozm. [K. Czachowski] k.cz. Wiadomości Literackie 1925 nr 4.
Przygody mojego życia. „Nowy Dziennik1928 nr 343-345.
Na szlakach życia, pracy i przygód pisarza. U Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego. „Naokoło Świata 1934 nr 120.

Słowniki i bibliografie

Um Ferdinand Ossendowski. Frankfurt am Main 1925 [tu m.in. spis w języku niemieckim prac naukowych i literackich F.A. Ossendowskiego].
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T. 24 cz. 2 z. 100. Wrocław; Kraków 1979 (W.S. Michałowski).
A. Niewiadomski, A. Smuszkiewicz: Ferdynand Antoni Ossendowski. W tychże: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań 1990.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

S. Hedin: Ossendowski und die Wahrheit. Leipzig: F.A. Brockhaus 1925, 111 s., omówienie: M. Friedrichsen. „Jahrbücher für Kultur und Geschichte der Slaven”, Wrocław 1925 t. 1 z. 1.
Um Ferdinand Ossendowski. Ferdinand Antoni Ossendowski. Zur authentizität. Prüfer und Zeugen. Frankfurt am Main: Frankfurter Societäts-Druckerei 1925, 165 s.
W. Michałowski: Tajemnica Ossendowskiego. [Biografia]. Przedmowa: T. Świętochowski. Montreal, Toronto 1983, 136 s., wyd. nast. Warszawa: Alfa 1990.
V. Starcev: Nenapisannyj roman Ferdynanada Ossendovskogo. Sankt-Peterburg: Minerva 1994, 260 s. [dot. sprawy dokumentów Sissona].
A. Chruszczyński: Geniusz grafomanii. Rzecz o Antonim Ferdynandzie Ossendowskim [!]. Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1995, 78 s.
V. Starcev: Nenapisannyj roman Ferdynanda Ossendovskogo. [Wyd. 2] Sankt-Peterburg: Skarabej 2001, 299 s.
W.S. Michałowski: Wielkie safari... Kim był Antoni Ferdynand Ossendowski. Warszawa: Iskry 2004, 285 s.
Azjatyckie szlaki Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego. [Katalog wystawy], Warszawa: [Muzeum Azji i Pacyfiku] 2005, [8] s.

Artykuły

A. Bzowiecki: Sven Hedin contra Ossendowski. „Wiadomości Literackie1924 nr 44 [omówienie polemiczne dot. książek F.A. Ossendowskiego].
• [W. Stpiczyński] W.S.: Wyjaśnienie w sprawie tzw. prof. Ossendowskiego. „Głos Prawdy1924 nr 39.
O.F. Battaglia: Sur les livres africans. Nouvelles Littéraires”, Paryż 1928 nr z 2 VI.
M. Smolarski: Ossendowski w oświetleniu krytyki zagranicznej. Tęcza 1928 nr 1.
Ł. Hirszowicz: Dokumenty Sissona i Antoniego Ferdynanda OssendowskiegoSprawy Międzynarodowe1956 nr 8.
W. Kotwicz: Jeszcze raz w sprawie Ossendowskiego. „Przegląd Orientalistyczny1972 nr 2 [niedrukowana wcześniej recenzja z 1926, omówienie: Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów; W ludzkiej i leśnej kniei oraz polemik dot. twórczości F.A. Ossendowskiego, w tym S. Hedina: Ossendowski und die Wahrheit].
W.S. Michałowski: Testament barona [R. Ungerna von Sternberga]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1972, 195 s., wyd. nast. tamże: wyd. 2 zmienione i uzupełnione Warszawa 1973, wyd. 3 1977 [m.in. o F.A. Ossendowskim].
W.S. Michałowski: Antoni Ferdynand Ossendowski. „Twórczość1979 nr 1.
L. Bazylow: Ossendowski w Urdze; Ossendowski w opinii obcych historyków. W tegoż: Historia Mongolii. Wrocław 1981.
R. Destan: Zwierzęta, bogowie i skarb barona. Profile 1989 nr 11.
P. Kitrasiewicz: Geniusz nienawiści klasowej. Po Prostu 1990 nr 3.
K. Polechoński: Egzotyczna rewolucja. Kresy 1994 nr 2.

Cień ponurego wschodu

• [B. Bourdon] Atta. „Przegląd Powszechny1924 t. 161 [dot. też: Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów; W ludzkiej i leśnej kniei].
A. Nehring. „Jahrbücher für Kultur und Geschichte der Slaven”, Wrocław 1925 t. 1 z. 1.
• [H. Drzewiecki] hr. Wiadomości Literackie 1927 nr 37.
G. Huisman. „Revue de France”, Paryż 1927 nr z 1 VII.

Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów

J. Krzyżanowski. „Przegląd Warszawski1923 nr 25.
• [B. Bourdon] Atta. „Przegląd Powszechny1924 t. 161 [dot. też: Cień ponurego wschodu; W ludzkiej i leśnej kniei].

W ludzkiej i leśnej kniei

• [B. Bourdon] Atta. „Przegląd Powszechny1924 t. 161 [dot. też: Cień ponurego wschodu; Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów].
E. Czekalski: Tajemnymi szlakami rozstajnych dróg północnej Azji. Świat 1924 nr 11.
J. Domaniewski: Dzieło „naukowe” prof. dr Ossendowskiego. „Wiadomości Literackie1924 nr 22.

Żywy Buddha

E. Breiter. „Świat1924 nr 16.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1924 nr 15, przedruk w tegoż: Gwałt na Melpomenie. Warszawa 1982.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Flirt z Melpomeną. Wieczór piąty. Warszawa 1925, przedruk w tegoż: Pisma. T. 21. Warszawa 1964.
P. Morand. „Nouvelles Littéraires”, Paryż 1927 nr z 25 VI.

Orlica

• [A. Stawar] ej. Wiadomości Literackie 1926 nr 15.

Płomienna północ

J.M. Rytard: Podróże Ossendowskiego. „Wiadomości Literackie1927 nr 3 [dot. też Pod smaganiem samumu].

Pod smaganiem samumu

J.M. Rytard: Podróże Ossendowskiego. „Wiadomości Literackie1927 nr 3 [dot. też Płomienna północ].

Niewolnicy słońca

P. Hulka-Laskowski: Ossendowski w Afryce. Wiadomości Literackie 1928 nr 29.

Wśród czarnych

J.S. Bystroń. „Przegląd Współczesny1927 nr 64.

Lenin

S. Besser: Płomienie” [S. Brzozowskiego], „Przedwiośnie” [S. Żeromskiego] i „Lenin” [F.A. Ossendowskiego] trzy rewolucyjne powieści w oświetleniu filozoficznym. Warszawa: [Drukarnia Wydawnicza, Kalisz] 1930, 31 s.
S. Furmanik. „Tydzień Polski1930 nr 3.
K. Grzybowski: O Leninie. Przegląd Współczesny 1930 t. 32, polemika: K. Grzybowski, F.A. Ossendowski. Tamże.
J. Lorentowicz: Opowieść o nowym Tamerlanie. Dziennik Polski 1930 nr 147.
J.E. Skiwski. „Tygodnik Ilustrowany1930 nr 7, odpowiedź na polem. F.A. Ossendowskiego: Postscriptum zob. Twórczość poz. , J.E. Skiwski: Ty sierdiszsia, Jupiter – i stało byt, ty nie praw. „Wiadomości Literackie” 1930 nr 16.
• [A. Stawar] S. „Miesięcznik Literacki1930 nr 7.
G. Piotrowski: Powieść biograficzna Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego pt. „Lenin. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Filologiczne 1996 nr 40.

Pięć minut do północy

H. Drzewiecki: Powieść pacyfistyczna. Wiadomości Literackie 1929 nr 8.
J. Lorentowicz: Zaduma o duszy narodów. Literatura i Sztuka 1929 nr 9.
Z. Mitosek: Powieść i stereotypy. Próba interpretacji powieści Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego „Pięć minut po północy”. W: Formy literatury popularnej. Wrocław 1973.

Gasnące ognie

P. Hulka-Laskowski: Podróż do Ziemi Świętej. Wiadomości Literackie 1931 nr 24.

Iskry spod młota

E. Breiter: Dwie powieści pacyfistyczne. Wiadomości Literackie 1936 nr 30 [dot. też: M. Leszczyńska-Mittelstaedt: Frateco].

Syn Beliry

• J. Pogonowski: Syn Beliry w twórczości Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego. Warszawa: W. Bobiński 1932, 16 s.

Nauczycielka

J. Miśniakowska: Nieszczęsna Halko.... Kultura 1938 nr 5.

Skarb wysp Andamańskich

H. Galle. „Nowa Książka1938 nr 10.

Puszcze polskie

T. Dybczyński. „Nowa Książka1936 z. 8.
Z. Nowakowski. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1954 nr 262.
M.K. Pawlikowski. „Wiadomości”, Londyn 1955 nr 19.

Biesy

K. Czachowski. „Nowa Książka1939 nr 4.
A. Rogalski. „Kultura1939 nr 9.

Szanchaj

Z. Starowieyska-Morstinowa. „Przegląd Powszechny1937 t. 216 nr 10.
K. Wyka. „Nowa Książka1938 nr 1.

Wacek i jego pies

M. Tongwin: Ostatnia powieść Ferdynanda Ossendowski. Głos Katolicki 1948 nr 2.