BIO

Urodzona 16 sierpnia 1940 w Zagórzu pod Sanokiem; córka Józefa Bartkowskiego, ślusarza, nauczyciela zawodu, i Leokadii z domu Oryszczyn. Do szkoły podstawowej i średniej uczęszczała w Wałbrzychu. Debiutowała w 1957 opowiadaniem pt.Obcy człowiek, opublikowanym na łamach „Trybuny Wałbrzyskiej” (nr 11; podpisana Zyta Bartkowska). Po zdaniu matury studiowała w 1957/58 w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Następnie podjęła studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim; w 1970 uzyskała magisterium. W 1962 wyszła za mąż za Edwarda Stachurę, poetę (rozwód 1972). W 1964-66 należała do Zrzeszenia Studentów Polskich. W 1967 pracowała jako korektorka w Polskiej Agencji Prasowej. W 1968-70 jako Anna Oryszyn drukowała w tygodniku „Za i Przeciw” recenzje i relacje z podróży do Meksyku. W 1969 zaczęła ogłaszać utwory prozą. Od 1972 była członkinią Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Po 1976 nawiązała współpracę z prasą wychodzącą poza cenzurą, publikując m.in. w „Zapisie”. W 1979-81 była zatrudniona jako redaktorka w Instytucie Prasy i Wydawnictw „Novum”. W 1980 została członkinią Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W 1981 pracowała jako dziennikarka w „Tygodniku Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981, współpracowała z prasą niezależną, z „Tygodnikiem Wojennym”, „Wezwaniem”, „PWA” [Przegląd Wydarzeń Agencyjnych], a w 1984-91 współredagowała miesięcznik literacki „Kultura Niezależna”. W 1989 pracowała ponownie w redakcji wznowionego „Tygodnika Solidarność”. W tymże roku została członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a w 1994 Polskiego PEN Clubu. W 1996 zawarła związek małżeński z Andrzejem Kaczyńskim, dziennikarzem. Opowiadania i felietony ogłaszała w latach dziewięćdziesiątych m.in. w „Odrze” i „Rzeczypospolitej” (w dziale Nauka i technika). Zmarła 11 października 2018 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Komunalnym Północnym.

Twórczość

1. Najada. [Powieść]. Twórczość 1969 nr 5 s. 9-78. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1970, 152 s. Wyd. 2 tamże 1975.

Nagrody

Nagroda im. W. Macha za najlepszy debiut powieściowy w 1970.

Przekłady

węgierski

Liderc. Regeny. [Przeł.] E. Szenyan. Budapest 1977.

2. Melodramat. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1971, 223 s.

Nagrody

II nagroda w dziale prozy w konkursie literackim o nagrodę im. J. Czechowicza w 1970.

Przekłady

węgierski

Melodrama. [Przeł.] R. Gimes. [Budapest 1973].

3. Gaba-Gaba, czyli 28 części wielkiego okrętu. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1972, 367 s.

4. Czarna iluminacja. [Powieść]. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* 1981, 63 s. Przedruk zob. poz. .

5. Madam Frankensztajn. [Powieść]. [Warszawa:] Przedświt* 1984, 52 s. Przedruk zob. poz. .

6. Historia choroby, historia żałoby. [Powieść]. Warszawa: PoMost 1990, 83 s. Przedruk zob poz. .

7. Historia choroby, historia żałoby. [Powieści]. Warszawa: PoMost 1992, 253 s.

Zawartość

Czarna iluminacja [poz. ]; Madam Frankensztajn [poz. ]; Historia choroby, historia żałoby [poz. ].

Przekłady

1. V. Messori: Raport o stanie wiary. Z Ks[iędzem] Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori. Kraków, Warszawa: Michalineum 1986, 174 s.
Przekład filologiczny z włoskiego Z. Oryszyn, weryfikacja i uzupełnienie przekładu J. Chrapek, opracowanie językowe i redakcja: J. Klecel.
2. H. Ngor: Kambodżańska odyseja. Dokument. [Przeł. Z. Oryszyn]. Warszawa: PoMost* 1989, 299 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1990, 397 s.
3. J.H. Rosny: Agonia. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1997, 78 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1997.

Najada

R. Sulima: Kunsztowny cień problemu. Nowe Książki 1970 nr 23.
J. Termer: Debiut nagrodzony. Kultura 1970 nr 42.
J. Wegner: Wyrastanie z młodopolskich tradycji. Współczesność 1970 nr 21.
K. Nowicki: Najady, czyli niepokój. Miesięcznik Literacki 1971 nr 1.
H. Bereza: Szansa. W tegoż: Związki naturalne. Warszawa 1972.
L. Bugajski: Trzy części. Literatura 1973 nr 22 [dot. też Melodramat; Gaba-Gaba].
S. Dubisz: Pisarze trzeciego pokolenia nurtu ludowego. Zyty Oryszyn „Najada”. W tegoż: Stylizacja gwarowa w polskiej prozie trzydziestolecia powojennego. Wrocław 1985.

Melodramat

A. Baranowska: Ucieczka w obrazy. Kultura 1972 nr 21.
H. Bereza: Życie i śmierć. Twórczość 1972 nr 4.
M. Dąbrowski: Druga powieść Zyty Oryszyn. Miesięcznik Literacki 1972 nr 4.
Z. Macużanka: Szalona, jawna rzeczywistość. Nowe Książki 1972 nr 3.
J. Termer: Współczesna proza polska. Polonistyka 1972 nr 4.
A. Zieniewicz: Niestety – melodramat. Nowy Wyraz 1972 nr 3.
L. Bugajski: Trzy części. Literatura 1973 nr 22 [dot. też Najada; Gaba-Gaba].

Gaba-Gaba

L. Bugajski: Trzy części. Literatura 1973 nr 22 [dot. też Najada; Melodramat].
M. Dąbrowski: Psychologizm Zyty Oryszyn. Twórczość 1973 nr 8.
T. Nyczek: Śliwkowa suknia babki. Odra 1973 nr 7/8.
M. Szybist: Mit wiecznego powrotu. Miesięcznik Literacki 1973 nr 6.
J. Walc: Szkoda gabać!Polityka1973 nr 13.
N. Zachajkiewicz: Kostium historyczny – maska współczesna. Życie Literackie 1973 nr 30.
A. Lisiecka: Wielki okręt. Wiadomości”, Londyn 1974 nr 47.

Czarna iluminacja

• [J. Zieliński] J.Z.: I dlaczego ciągle o Katyniu ciii? „Almanach Humanistyczny*1986 nr 4.
M. Orski: Zarażona Murti-Bingiem. Przegląd Powszechny 1991 nr 12.

Historia choroby, historia żałoby

A. Kister: Świat, który osacza. Kresy 1991 nr 6.
M. Orski: Choroba historii, analiza żałoby. Potop 1991 nr 13.
L. Bugajski: Na gruzowisku. Twórczość 1993 nr 3.
I. Janowska: Czarne iluminacje. Nowe Książki 1993 nr 1.
D. Krzywicka: Łzy czyste, łzy rzęsiste. W tejże: Penetracja. Kraków 1993.
M. Orski: Jak hartowała się stal. Odra 1993 nr 5.
M. Orski: Zyta Oryszyn: inicjacja w czasach „hańby. W tegoż: A mury runęły. Wrocław 1995.