ORACKI Tadeusz

Urodzony 23 grudnia 1930 w Warszawie w rodzinie robotniczej; syn Michała Orackiego i Eugenii z Krzyżewskich. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, tu uczył się w niższej szkole handlowej oraz przez półtora roku na tajnych kompletach gimnazjalnych. Od 1943 brał udział w działalności konspiracyjnej Szarych Szeregów. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony do obozu pracy przymusowej w Limbach w Saksonii, gdzie pracował jako robotnik w zakładach włókienniczych. Po zakończeniu wojny, w lipcu 1945 zamieszkał w Ostródzie i kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum (do 1947), następnie w Państwowym Liceum Ogólnokształcącym o profilu matematyczno-przyrodniczym. Należał do Związku Harcerstwa Polskiego (do 1948). Po uzyskaniu matury w 1950, studiował do 1953 filologię polską w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Gdańsku. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego studenckiego Koła Naukowego Polonistów (1952-53). Debiutował w 1951 artykułem pt. Rady wójta z Wolborza. Gdańsk przed rocznicą Modrzewskiego, opublikowanym w dodatku „Dziennika Bałtyckiego” pt. „Rejsy” (nr 165). Publikował artykuły i recenzje, głównie w „Słowie na Warmii i Mazurach” (1952-73). Od 1953 pracował jako nauczyciel i bibliotekarz najpierw w Liceum Pedagogicznym w Szczytnie koło Olsztyna, następnie w 1954-61 w Liceum Pedagogicznym w Ostródzie, gdzie też w 1961-71 kierował biblioteką Studium Nauczycielskiego. Równocześnie w 1956-57 kontynuował zaocznie studia filologiczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, następnie zaś w 1963 ponownie w WSP w Gdańsku; w 1965 uzyskał magisterium. Artykuły i recenzje zamieszczał w „Głosie Olsztyńskim” (1955-60, w dodatkach „Świat i My”, „My, Rzeczywistość”, „Archipelag”), „Życiu Olsztyńskim” (1955-58), „Warmii i Mazurach” (1955-64), „Głosie Nauczycielskim” (1957, 1960, 1966), „Komunikatach Mazursko-Warmińskich” (od 1958), „Przeglądzie Historyczno-Oświatowym” (od 1960), „Kierunkach” (1967-75). Od 1957 był stałym współpracownikiem redakcji wydawnictw encyklopedyczno-słownikowych Państwowego Wydawnictwa Naukowego, a od 1962 Polskiego słownika biograficznego. Był członkiem Komisji Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ostródzie (1956-58). Uczestniczył w pracach wielu towarzystw społecznych i naukowych, m.in. Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (od 1951; w późniejszych latach także członek Zarządu Wojewódzkiego w Olsztynie), Warmińsko-Mazurskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego (1956-58), Polskiego Towarzystwa Historycznego (od 1957; do 1964 członek Zarządu Oddziału Wojewódzkiego w Olsztynie), Towarzystwa Naukowego w Toruniu (od 1961), Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” (od 1961). W 1953-80 należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego; od 1957 przez kilka lat wchodził w skład Zarządu i Prezydium Sekcji Bibliotekarskiej przy Zarządzie Okręgu Związku w Olsztynie. W 1956 był założycielem i do 1958 prezesem Klubu Młodej Inteligencji w Ostródzie oraz członkiem Rady Okręgowej Klubów Młodej Inteligencji w Olsztynie, w 1957 był współzałożycielem i pierwszym prezesem Zarządu Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (TRZZ) w Ostródzie, także przez kilka lat członkiem Rady Okręgowej TRZZ w Olsztynie. Należał do Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (od 1958 członek Zarządu Wojewódzkiego i Prezydium Stowarzyszenia w Olsztynie). Czterokrotnie otrzymał nagrodę dydaktyczną Kuratora Okręgu Szkolnego w Olsztynie. W 1970 uzyskał doktorat w WSP w Gdańsku na podstawie rozprawy pt. Recepcja w Polsce twórczości laureatów literackiej nagrody Nobla w latach 1901-1968 (na przykładzie literatury niemieckiej, szwajcarskiej oraz literatur skandynawskich) (promotor profesor Andrzej Bukowski). Od tegoż roku był zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego (UG). W 1971-78 mieszkał w Mławie i pracował na stanowisku kierownika Stacji Naukowej Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych w Warszawie (do 1975); w 1973-75 wchodził w skład Rady Naukowej Ośrodka. W 1977 uzyskał habilitację za całokształt dorobku naukowego ze szczególnym uwzględnieniem książki pt. Rozmówiłbym kamień... Z dziejów literatury ludowej oraz piśmiennictwa regionalnego Warmii i Mazur w XIX i XX wieku; w 1979 otrzymał stanowisko docenta w Instytucie Filologii Polskiej UG. W 1978 przeniósł się na stałe do Gdańska. W tymże roku został członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, a w 1979 Polskiego Towarzystwa Nautologicznego w Gdyni. W 1984-87 publikował stale w dodatku literackim „Głosu Wybrzeża” pt. „Delta”. Od 1985 był członkiem zespołu redakcyjnego „Zeszytów Naukowych Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego (Prace Historycznoliterackie)”. Uczestniczył w pracach nad przygotowaniem Encyklopedii Warmii i Mazur jako członek komitetu redakcyjnego i autor licznych artykułów. Był członkiem Rady Naukowej Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie (od 1984 przez dwie kadencje), a po jego reorganizacji w 1990 został członkiem zarządu i prezydium Towarzystwa Naukowego im. W. Kętrzyńskiego, od 1993 zaś był przez trzy kadencje wiceprezesem zarządu Towarzystwa, a w 2001 został jego członkiem honorowym. Był członkiem Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Warszawie (od 1985 przez dwie kadencje). W 1987 został członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN (do 1990). Od tegoż roku wchodził też w skład IX Komisji Problemowej PAN do spraw współpracy naukowej z akademiami krajów socjalistycznych. W 1987-95 był członkiem Stowarzyszenia Autorów Polskich. W 1988 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1997 został członkiem komitetu redakcyjnego Słownika biograficznego Pomorza Nadwiślańskiego. Za pracę pisarską i społeczno-kulturalną otrzymał regionalną nagrodę im. M. Lengowskiego ufundowaną przez Stowarzyszenie „Pax” (1985). Od 2001 należał do Związku Literatów Polskich. Odznaczony m.in. złotą odznaką honorową „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1967), Złotym Krzyżem Zasługi (1982), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1985) oraz Medalem Honorowym Uniwersytetu Gdańskiego (2001). Mieszka w Gdańsku.