OLSZAŃSKA Maria

Urodzona 4 sierpnia 1915 w Warszawie; córka Władysława Mossakowskiego, właściciela cukierni (zmarł w 1916), i Eugenii z domu Kaluszka. W 1924-30 mieszkała we Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie jej matka pracowała w straży więziennej. Tam też uczęszczała do Państwowego Gimnazjum im. M. Kopernika. Po powrocie rodziny do Warszawy, kontynuowała do 1934 naukę w prywatnym Seminarium Nauczycielskim Zofii Wołowskiej, a następnie w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. E. Orzeszkowej; w 1935 zdała maturę. Następnie po rocznej bezpłatnej praktyce, pracowała dorywczo jako nauczycielka szkół prywatnych oraz udzielała korepetycji. Jednocześnie na zasadach wolnego słuchacza studiowała w 1936-38 historię na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W 1938/39 uczyła w szkole podstawowej Zofii Sadkowskiej. W okresie okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie, prowadząc wraz z matką, wówczas strażniczką więzienia na Pawiaku-Serbii, działalność konspiracyjną (w ramach komórki „998” Wydziału Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej Armii Krajowej). Do wiosny 1944 pracowała jako bileterka w teatrze Złoty Ul, wykorzystywanym jako tajny punkt kontaktowy. W czerwcu 1944 wyszła za mąż za Jana Olszańskiego, prawnika (zginął w tymże roku). Zagrożona aresztowaniem, ukrywała się krótko poza Warszawą i wróciła do stolicy tuż przed wybuchem powstania warszawskiego. Po jego upadku została wywieziona do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, a następnie do Ravensbrück. Wiosną 1945 za pośrednictwem Szwedzkiego Czerwonego Krzyża została ewakuowana do Szwecji, gdzie spędziła trzy lata. Do kraju wróciła w 1948 i rozpoczęła studia polonistyczne na UW. Równocześnie pracowała jako urzędniczka w Państwowych Zakładach Pomocy Szkolnych, a następnie w Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza”. Po ukończeniu studiów i uzyskaniu w 1952 magisterium, podjęła pracę w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, gdzie pracowała początkowo jako redaktorka w dziale polskiej literatury dla młodzieży, a od 1955 do przejścia na emeryturę w 1976, w dziale literatur germańskojęzycznych, zajmując się zwłaszcza literaturą skandynawską. Debiutowała w 1961 opowiadaniem pt. Filiżanki, opublikowanym na łamach pisma „Orka” (nr 32). Od 1963 zajmowała się tłumaczeniami z języka szwedzkiego. W 1967 ukończyła kurs szwedzkiego języka, literatury, historii i wiedzy o społeczeństwie dla studentów cudzoziemców organizowany na uniwersytecie w Sztokholmie. W 1968 zawarła związek małżeński z Witoldem Krotkiewskim, artystą muzykiem. Od 1968 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1980-92 była członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Wyróżniona odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1971). W 2001 otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Zmarła 18 września 2003 w Warszawie.