BIO

Urodzony 24 czerwca 1941 w Stołpcach pod Nowogródkiem w rodzinie urzędniczej; syn Aleksandra Olczaka i Luby z Niżników. W 1945 w ramach tzw. akcji repatriacyjnej przyjechał wraz z rodzicami do Skwierzyny na Ziemiach Zachodnich. Tu uczęszczał do liceum ogólnokształcącego. Po zdaniu matury w 1958 przez rok studiował historię w Studium Nauczycielskim w Gorzowie Wielkopolskim. W 1959 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1961 wziął urlop dziekański i wyjechał do Turoszowa, gdzie przez pół roku pracował jako murarz, meliorant oraz stróż. Następnie odbywał zasadniczą służbę wojskową, a po jej ukończeniu pracował w 1963-66 jako nauczyciel na terenie województwa zielonogórskiego. W 1967 podjął ponownie studia polonistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL). W 1968 zawarł związek małżeński z Haliną Płoszaj, polonistką. Debiutował w 1972 utworami prozą pt. Amerykanin, Pierwsza wyprowadzka, Portki dla wójta, Syn szczęścia, opublikowanymi na łamach dwutygodnika „Nadodrze” (nr 6). Po uzyskaniu magisterium w 1971, przez parę miesięcy pracował w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL. W 1972-77 mieszkał na przemian w Skwierzynie i Lublinie, po czym już na stałe w Lublinie. W 1976 został członkiem Związku Literatów Polskich. Utrzymywał się wyłącznie z pracy literackiej, pisząc powieści i opowiadania (także dla młodzieży). Wiersze, prozę, felietony ogłaszał m.in. na łamach czasopism „Kamena” (1972-86; tu od 1983 cykl felietonów pt. Kajet literacki), „Nadodrze” (1972-85), „Fakty” (1973-79). W 1986 drukował na łamach czasopisma „Kurier Lubelski” cykl felietonów pt. Bezkrwawe łowy. Był laureatem wielu konkursów literackich. W 1988 otrzymał nagrodę kulturalną Prezydenta Lublina. Zajmował się także malarstwem. Odznaczony m.in. złotą odznaką „Za Zasługi dla Województwa Gorzowskiego” (1976), srebrną odznaką „Zasłużony dla Lublina” (1987). Zmarł 17 maja 1991 w Lublinie.

Works

1. Białe kołnierzyki. [Opowiadania]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1972, 233 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej i Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich na debiut prozatorski o tematyce współczesnej, szczególnie wiejskiej w 1972.

Zawartość

Białe mankiety; Melioracja, czyli baśń o ulepszeniu; Krąg zbrodni; Białe kołnierzyki.

2. Uniwersytety i wampiry Chorążego Liszaja.[Opowiadania]. Powst. ok. 1972. Wyd. Lublin: Laser-Graf 1990, 84 s.

Wyróżnienie w konkursie Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej i Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich na debiut prozatorski o tematyce współczesnej, szczególnie wiejskiej w 1972.

3. Baśń o wielkim Marandzie. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1974, 280 s.

Cz. 1 cyklu; cz. 2, 3 zob. poz. , .

Nagrody

Nagroda im. B. Prusa w 1976.

4. Siwe skrzydła. Opowiadania. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1975, 209 s.

Zawartość

Z Krzyża zdjęty; Hymen na Rejenta i Raptusiewiczównę; Słonina, mój wierny uczeń; Siwe skrzydła; Niesympatyczny człowiek w beżowym berecie; Prelekcja tam i z powrotem; Powrót z wujem; Cyd, Szymena i sklep rybny mojego wuja; Jętka jednodniówka.

5. Wilcze dni. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 252 s. Wyd. 2 tamże 1977.

Nagrody

II nagroda w konkursie Ludowej Spółdzielni Wydawniczej na powieść młodzieżową w 19746. Biedny diabeł. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1976, 214 s.

Zawartość

Numizmaty; Białe i czarne kruki; Wystawa kopernikańska.

6. Szeryf. [Powieść dla młodzieży]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1976, 170 s.

7. Znajomi i nieznajomi z ulicy Chłodnej. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1976, 175 s.

8. Jubileusz Marandy. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1977, 245 s.

Cz. 2 cyklu; cz. 1, 3 zob. poz. , .

9. Szyld pisany antykwą. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1977, 164 s.

10. Urlop dziekański Odysa. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1978, 219 s.

11. [Trzysta sześćdziesiąt pięć] 365 pór roku. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 210 s.

12. Wieże magistratu, czyli Worek (turystyczny), w którym aptekarz wszystkie swoje gorzkie i mdłe pigułki przechowuje – szukając nawet tego, co było w średniowieczu, a także wszystkiego innego i co zawsze jest do odnalezienia. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1979, 179 s.

13. Peregrynacje z wilkołakiem. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1980, 291 s.

14. Spacery pielgrzymów. [Powieść]. Olsztyn: Pojezierze 1981, 220 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie Wydawnictwa Pojezierze w 1979 (na powieść lub tom opowiadań ukazujących przemiany społeczne w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej).

15. Okolice Skwierzynne. [Wiersze]. Gorzów Wielkopolski: Biblioteka Literacka Gorzowskiego Towarzystwa Kultury [1982], 16 s.

16. Wesele Marandy. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1983, 229 s.

Cz. 3 cyklu; cz. 1, 2 zob. poz. , .

17. Mój autoportret z Saskią. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986, 45 s. Wyd. 2 tamże 1986.

18. Baśnie lubuskie. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Kultury 1988, 31 s.

Zawartość

O kusym diable i skwierzyńskich babach; Wielkie czyny szewczyka z Międzyrzecza; O dobrych wróżkach i cudownym chłopcu z Bledzewa.

19. Czarne i czerwone. [Wiersze]. Lublin: Norbertinum 1990, 31 s.

20. Vivat król. [Szkice dramatyczne]. Lublin: Oficyna Wydawnicza Fundacji Solidarności Regionu Środkowowschodniego 1990, 48 s.

Zawartość

Wacław IV; Karol VI; Końcówka „Cyda”; Epilog sprawy Brzozowskiego na Polach Elizejskich.

Analyses and reviews

Ankieta dla IBL PAN 1988.

Wywiady

Pomiędzy Skwierzyną a Lublinem. Rozm. A. Siatecki. Nadodrze 1984 nr 9.
Literatura jest pamięcią zbiorową narodu. Rozm. L.J. Okoń. „Słowo Powszechne1989 nr 10.

Ogólne

Artykuły

Z. Łukaszewicz: Olczak. Kamena 1975 nr 10.
T. Błażejewski: Pisarstwo Janusza Olczaka. Nadodrze 1976 nr 12.
K. Kamieńska: Świat z perspektywy Skwierzyny, czyli o twórczości Janusza Olczaka. Ziemia Gorzowska 1979 nr 1.
Z. Łukaszewicz: Notes literacki. Wszystko jest tworzywem. Gazeta Nowa Zielonogórska 1991 nr 107, 111.

Białe kołnierzyki

Z. Łukaszewicz: Wewnątrz i trochę z boku. Twórczość 1973 nr 11.
B.A. Palus. „Regiony1973 nr 3.
T. Polanowski. „Kamena1973 nr 11.
K. Świegocki: Wesołe Mondo Cane. Tygodnik Kulturalny 1973 nr 14.

Baśń o wielkim Marandzie

T. Błażejewski. „Nadodrze1975 nr 10.
A. Has: Zabawa w baśń. Nowy Wyraz 1975 nr 1.
Z. Łukaszewicz: Baśń i rzeczywistość. Twórczość 1975 nr 2.

Siwe skrzydła

T. J. Żółciński: Codzienne życie prowincjusza. Tygodnik Kulturalny 1976 nr 34.
D. Moroz-Namysłowska. „Nurt1976 nr 10.

Wilcze dni

T. Błażejewski: Groteski ciąg dalszy. Nadodrze 1975 nr 22.
K. Nowicki: Dzieciństwo bez zobowiązań. Twórczość 1975 nr 8.

Znajomi i nieznajomi z ulicy Chłodnej

W. Michalski: Co nowego u Olczaka?Nadodrze1976/77 nr 25/26.

Jubileusz Marandy

T. Błażejewski: Marandy ciąg dalszy. Nadodrze 1978 nr 25/26.

Szyld pisany antykwą

J.Z. Maciejewski: Wszystko na sprzedaż. Literatura 1978 nr 8.

Urlop dziekański Odysa

E. Biela: Wyznania żelaznego studenta. Kamena 1978 nr 18.
E. Pochroń: Urlop od odpowiedzialności. Tygodnik Kulturalny 1978 nr 28.

365 pór roku

J. Maruszewski: 365 zadatków na problem. Nowe Książki 1979 nr 18.

Peregrynacje z wilkołakiem

G. Łatuszyński: O Kubie lokajczyku i Kościuszce naczelniku. Literatura 1980 nr 39.

Spacery pielgrzymów

Cz. Markiewicz: Pielgrzymi są zmęczeni. Nadodrze 1982 nr 11.

Okolice Skwierzynne

M. Kowalska-Masłowska: Poeta czy wierszokleta?Nadodrze1983 nr 18.

Wesele Marandy

Z. Łukaszewicz: Trzecie spotkanie z Marandą. Kamena 1983 nr 14.
J. Olczak: Optymizm i groteska w „Marandzie. Kamena 1983 nr 21.

Mój autoportret z Saskią

S. Stanik: Mój autoportret. Słowo Powszechne 1987 nr 25.