BIO

Born on 22 October 1932 in Emilianów, near Warsaw; daughter of the lawyer and civil servant Jan Stawiarski, and the civil servant Kazimiera née Rost. She spent her childhood in Michalin, near Warsaw. She moved permanently to Warsaw in autumn 1939. She attended comprehensive school during the German occupation. Following the war, she was a pupil at the S. Sempołowska Girls' Secondary and Grammar School No. XVI, completing her advanced secondary education in 1950. She then studied Polish philology at the University of Warsaw (UW). In 1953, she married the Polish philology student Jan Okopień. They divorced in 1961. She graduated with a master's degree in 1955 and was subsequently appointed assistant at the new Chair in Literary Theory at UW. In her research, she focused primarily on poetics and textual interpretation, structuralist theoretical poetics, and the communicative theory of literary works. She made her debut in 1957 with a textbook co-written with Michał Głowiński ↑and Janusz Sławiński ↑, Wiadomości z teorii literatury (New perspectives in literary theory). Between 1960 and 1963, she taught poetics and literary theory at the Higher School of Education in Gdansk. She married the literary historian Janusz Sławiński in 1961. She was highly engaged in academic life, with her activities including organizing national conferences on literary theory from 1962. She was awarded a doctorate in 1964 for her dissertation Rodzaje wiersza nieregularnego i wolnego w poezji Mickiewicza, Słowackiego i Norwida (Irregular and free verse in the poetry of Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki and Cyprian Norwid), which was supervised by Prof. Kazimierz Budzyk and then, following his death, by Prof. Zdzisław Libera. She was appointed to the editorial committee of the multi-volume publication Poetyka. Zarys encyklopedyczny (Poetics: An encyclopaedic outline) in 1969. She resigned from her post at UW in 1971 and took up a position at the Department of Historical Poetics at the Institute of Literary Research (IBL) of the Polish Academy of Sciences (PAN). She continued to combine research and teaching, giving doctoral seminars and developing a programme for teaching literary theory in higher education and middle schools. In 1973, she joined the editorial committee of Rozprawy Literackie (Literary Research), a publication series of the PAN Committee on Polish Literary Studies (KNoLP). Between 1973 and 1983, she served on the Central Committee of the Olympiad in Polish Literature and Language. From 1978 to 1994, alongside her post at IBL she also taught literary theory at the Faculty of Theatre Studies and from 1981 at the Faculty of Directing at the State Theatre School (PWST). She joined the Independent Self-governing Trade Union Solidarity in 1981. From 1981 to 1983 and again from 1987 to 1995, she served on the PAN Committee for Polish Literary Studies (KNoLP), while from 1990 to 2010 she was a member of the Scientific Council of IBL. She was awarded a habilitation degree from the Adam Mickiewicz University in Poznan (UAM) in 1985 for her study Semantyka wypowiedzi poetyckiej. Preliminaria (The semantics of poetic expression: Preliminary findings) and was appointed senior lecturer at IBL the following year. She joined the Society for the Support and Propagation of Science in 1989. She received the Prize of the Minister of Culture and Art in 1989 and the Medal of the Commission of National Education in 1991, both in recognition of her achievements in teaching. From 1994 to 1998, she was director of Doctoral Studies at IBL PAN. She was made state-appointed professor in 1998. She retired from IBL PAN in 2003. She lives in Warsaw.

Twórczość

1. Wiadomości z teorii literatury. [Współautorzy:] M. Głowiński, J. Sławiński. Red.: K. Budzyk. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1957, 311 s.

A. Okopień-Sławińska podpisana Aleksandra Okopień.

2. Zarys teorii literatury. [Współautorzy:] M. Głowiński, J. Sławiński. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1962, 507 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 zmienione 1967, 543 s. Z prac Katedry Teorii i Historii Literatury Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, wyd. 3 1972; wyd. 4 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1975, tamże: wyd. 5 1986, wyd. 6 poprawione 1991.

Wyd. 2 zmienione i poszerzone o rozdział „Główne elementy struktury dzieła literackiego”.

Przekłady

hiszpański

rozdziału Epika: El cuento: genero epico. [Przeł.] D. Navarro. La Habana 1978.

3. Wiersz nieregularny i wolny Mickiewicza, Słowackiego i Norwida. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1964, 137 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Katedra Teorii Literatury Uniwersytetu Warszawskiego.

Rozprawa doktorska.

Zawartość

Uwagi wstępne. Romantyczny wiersz nieregularny wobec regularnego; I. Wiersz nieregularny wobec wiersza sylabicznego; II. Wiersz nieregularny wobec wiersza sylabotonicznego; III. Pozycja tonizmu; IV. Wiersz wolny; Wyjaśnienia końcowe.

4. Czytamy utwory współczesne. Analizy. [Autorzy:] T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1967, 271 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

5. Słownik terminów literackich. [Autorzy:] M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński. Pod red. J. Sławińskiego. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1976, 577 s. Opracowano w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Vademecum Polonisty. Wyd. nast. poprawiane i rozszerzane tamże: wyd. 2 1989, 656 s., wyd. 3 1998, wyd. 4 2002, 706 s., wyd. 4 bez zmian dodruk 2007.

Nagrody

Nagroda Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk w 1977.

6. Semantyka wypowiedzi poetyckiej. Preliminaria. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1985, 202 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich. Wyd. nast.: wyd. 2 Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 1998, wyd. 2 poprawione [właśc. 3] tamże 2001, 254 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Nagrody

Nagroda im. A. Brücknera Wydziału I Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk w 1987.

Zawartość

I. Semantyka wypowiedzi: O postaciach znaczenia wypowiedzi. – II. Semantyka relacji osobowych: Semantyczny paradygmat form osobowych; Jak formy osobowe grają w teatrze mowy?; Relacje osobowe w literackiej komunikacji; Semantyka „ja” literackiego. – III. Semantyka związków słownych: Metafora bez granic; Tekstowe wskaźniki znaczenia wyrażeń. (Na przykładzie poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego); Jak opisać znaczenie słowa?; Słownik kontekstów „drzewa”. (Opracowany na materiale poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego).

Przekłady

francuski

rozdziału:Jak formy osobowe grają w teatrze mowy?: Comment les formes personnelles jouent-elles au théâtre du discours?. [Przeł.] H. Krzyżanowski. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 12: 1984.

hiszpański

rozdziału Relacje osobowe w literackiej komunikacji: Las relaciones personales en la comunicación literaria. [Przeł.] D. Navarro. „Criterios”, Hawana 1985/1986.

niemiecki

rozdziału Relacje osobowe w literackiej komunikacji: Die personalen Relationen in der literarischen Kommunikation. [Przeł.:] R. Fieguth. W: Literarische Kommunikation. Kronberg/Taunus 1975 s. 127-147.

serbsko-chorwacki

rozdziału Relacje osobowe w literackiej komunikacji: [Przeł.] G. Chamot-Čulig. „Umjetnost Riječi”, Zagreb 1974 nr 2/4, przedruk w: Književna komunikacija. Zagreb 1979.

słowacki

rozdziału Relacje osobowe w literackiej komunikacji: Osobné vzt’ahy v procese literárnej komunikáciè. [Przeł.] P. Winczer. „Slovenská Literatúra”, Bratysława 1972 nr 1.

włoski

rozdziału Relacje osobowe w literackiej komunikacji: Il sistema dei personaggi nella comunicazione letteraria. [Przeł.] R. Faccani. W: La semiotica nei paesi slavi. Milano 1979 s. 606-619.

7. Podręczny słownik terminów literackich. [Autorzy:] M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński. Pod red. J. Sławińskiego. Warszawa: Open 1993, 285 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2-9 1994-1996, wyd. 10 zmienione 1997, wyd. 11 zmienione 1998, wyd. 12 zmienione 1999, wyd. 13 2000, wyd. nowe poprawione 2002, wyd. 14 poprawione 2001, wyd. 15 2005.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

O Franciszku Siedleckim i „polskim formalizmie”… [Współautor:] J. Sławiński. Twórczość 1960 nr 10 s. 92-106.
Wiersz awangardowy. Podstawy, granice, możliwości. W: Pół wieku poezji polskiej. Konferencja naukowa Instytutu Badań Literackich (Warszawa 28-30 XI 1963). Warszawa 1963, 27 s., powielone, przedruk w wersji zmienionej pt. Wiersz awangardowy dwudziestolecia międzywojennego. (Podstawy, granice, możliwości). „Pamiętnik Literacki” 1965 z. 2 s. 425-446.
Wiersze nieregularne w poezji romantycznej. W: Z teorii i historii literatury. Wrocław 1963 s. 69-97.
Pomysły do teorii wiersza współczesnego. (Na przykładzie poezji Przybosia). W: Styl i kompozycja. Wrocław 1965 s. 167-188.
A. Naruszewicz, Filiżanka. W: Liryka polska. Interpretacje. Kraków 1966 s. 62-72.
Rola konwencji w procesie historycznoliterackim. W: Proces historyczny w literaturze i sztuce. Warszawa 1967 s. 61-80. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, przedruki w: Teoria literatury. Materiały pomocnicze. Łódź 1978 s. 442-458, w: Wybór materiałów źródłowych z teorii literatury. Gdańsk 1983 s. 202-221, przekłady: czeski: „Česka Literatura”, Praga 1967 nr 2, niemiecki: Die Rolle der Konvention im literarhistorischen Prozess. [Przeł.] R. Fieguth. W: Literarische Kommunikation. Kronberg/Taunus 1975 s. 23-42; [Przeł.] B. Schymon. W: Positionen polnischer Literaturwissenschaft der Gegenwart. [Red.:] M. Janion, E. Dieckmann. Berlin 1976, serbsko-chorwacki: [Przeł.] B. Rajčic. „Polja”, Nowy Sad 1986 nr 32, słowacki: W: Slovo, vy'znam, dielo. Bratislava 1972 s. 454-472.
Semantyka poetycka a metoda jej opisu. Na przykładzie poezji Baczyńskiego. „Roczniki Humanistyczne1971 t. XIX z. 1 s. 297-306.
Sny i poetyka. Teksty 1973 nr 2 s. 7-23 [dot. m.in. J. Czechowicza, B. Leśmiana i „Pieśni o ciemności” K.K. Baczyńskiego].
Pomysły do teorii wiersza współczesnego. W: Z przemian wiersza polskiego. Wyd. 2 uzupełnione Kraków 1974 s. 172-193.
Sztuka monologu wewnętrznego. („Jak być kochaną” Kazimierza Brandysa). W: Nowela, opowiadanie, gawęda. Warszawa 1974 s. 379-396, przekł. słowacki wersji wcześniejszej pt. Kazimierz Brandys: Ako byt milovaná. W: O interpretácii umeleckého textu. 2. Bratislava 1968 s. 137-155.
Hipoteza jedności. (Glosa do interpretacji „Kosmosu” [W. Gombrowicza]). Teksty 1976 nr 3 s. 102-118, przedruk pt. Wielkie bergowanie, czyli hipoteza jedności „Kosmosu”. W: Gombrowicz i krytycy. Kraków, Wrocław 1984 s. 693-706.
Sztuka interpretacji jako przedmiot nauczania. W: Ogólnopolska Olimpiada Literatury i Języka Polskiego. Warszawa 1980 s. 109-119.
Teoria literatury w kształceniu polonistów. Teksty 1980 nr 2 s. 115-135.
Przedmieście” jako inna „Piosenka o końcu świata. Przyczynek do opisu sztuki poetyckiej Czesława Miłosza. Pamiętnik Literacki 1987 z. 1 s. 217-231, przekł. angielski: „Outskirts” as another „Song on the end of the world”. A contribution to the definition of Czesław Miłosz poetic art. W: Miłosz like the world. [Przeł.] U. Phillips. Frankfurt am Main 2015 s. 277-295 [dostępny też jako e-book].
Teoria wypowiedzi jako podstawa komunikacyjnej teorii dzieła literackiego. Pamiętnik Literacki 1988 z. 1 s. 165-181, przedruk w: Nowe problemy metodologiczne literaturoznawstwa. Kraków 1992 s. 102-119.
Teoria literatury. W: Język polski. (Vademecum maturzysty). [Współautor:] J. Sławiński. Warszawa 1992 s. 330-376, przedruk w wyd. nast. poprawionym i rozszerzonym Warszawa 1996.
Semantyczna strategia poetyckiego zamilczenia. (Przypadek „Jak ...” Cypriana Norwida). Teksty Drugie 2000 nr 5 s. 43-57.
Tymoteusz Karpowicz: „Poradnik fotografa. W: Podziemne wniebowstąpienie. Wrocław 2006 s. 92-99.

Prace redakcyjne

1. Formy literatury popularnej. Studia pod red. A. Okopień-Sławińskiej. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1973, 238 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.
2. Przestrzeń i literatura. Studia. Red.: M. Głowiński i A. Okopień-Sławińska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, 333 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.
3. Studia o metaforze. Cz. 2. Red.: M. Głowiński i A. Okopień-Sławińska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1983, 267 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.
4. J. Abramowska: Polska bajka ezopowa. Red.: A. Okopień-Sławińska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 1991, 382 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1997.

Ogólne

Artykuły

I. Sławińska. „Pamiętnik Literacki1967 z. 4 [dot. m.in. artykułu: Pomysły do teorii wiersza współczesnego. W: Styl i kompozycja. Wrocław 1965].
J. Kmita. „Pamiętnik Literacki1968 z. 2 [dot. m.in. artykułu: Rola konwencji w procesie historycznoliterackim. W: Proces historyczny w literaturze i sztuce. Warszawa 1967].
E. Balcerzan: Aleksandra Okopień-Sławińska. Światło dla „Pieśni o ciemności” [dot. m.in. prac poświęconych twórczości poetyckiej K.K. Baczyńskiego]; Zarysy nowej przyjaźni [dot. M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej, J. Sławińskiego, autorów „Zarysu teorii literatury”]. W tegoż: Pochwała poezji. Mikołów 2013.

Wiadomości z teorii literatury

S. Makowski: Nowy podręcznik teorii literatury. Polonistyka 1958 nr 3.

Zarys teorii literatury

T. Bujnicki, S. Jaworski. „Pamiętnik Literacki1964 z. 2.
J. Paluszewski. „Polonistyka1968 nr 1.

Czytamy utwory współczesne

J. Baluch. „Życie Literackie1968 nr 8.
E. Szary. „Książka dla Ciebie1968 nr 2.

Słownik terminów literackich

B. Pięczka; H. Pustkowski. „Zagadnienia Rodzajów Literackich1982 nr 1.
J. Wawrzyńczyk. „Opuscula Polonica et Russica1999 t. 6.
M. Adamski, M. Gorczyński. „Pamiętnik Literacki2000 z. 2.

Semantyka wypowiedzi poetyckiej

S. Sawicki. „Pamiętnik Literacki1977 z. 2 [dot. m.in. artykułu: Relacje osobowe w literackiej komunikacji].
R. Nycz. Przeł. T. Stróżyński. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 20: 1988.
D. Ulicka: Smaki semantyki. Miesięcznik Literacki 1988 nr 4.
S. Wysłouch. „Pamiętnik Literacki1988 z. 1.
D. Ulicka: Wspomnienie z przyszłości. Nowe Książki 1998 nr 11 [dot. też: J. Sławiński: Prace wybrane. T. 1-2].

Studia o metaforze

J. Paszek. „Pamiętnik Literacki1985 z. 3.