ODROWĄŻ-PIENIĄŻEK Janusz

Urodzony 2 lipca 1931 w Opatówkach pod Radziejowem w rodzinie ziemiańskiej; syn Ludwika Odrowąża-Pieniążka i Heleny z Korybut-Daszkiewiczów. W czasie okupacji niemieckiej wysiedlony z Opatówka na teren Generalnej Guberni, od grudnia 1939 przebywał wraz z matką w Warszawie, ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę na tajnych kompletach gimnazjalnych. Po wojnie mieszkał we Włocławku, uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. J. Długosza; w 1949 zdał maturę. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1952 uzyskał dyplom zawodowy ze specjalnością bibliotekarską. Niezakwalifikowany na magisterskie studia polonistyczne, kontynuował studia w 1953-54 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (dyplom magisterski w zakresie filologii polskiej uzyskał w 1960 na UW), a w 1953/54 studiował także rusycystykę na UW. Debiutował w 1949 na łamach dodatku młodzieżowego „Słowa Powszechnego” pt. „W Młodych Oczach” artykułem pt. Próba krytyki literackiej (nr 41) oraz opowiadaniem pt. Nałóg (nr 301). W tym samym czasie rozpoczął pracę publicystyczną i krytycznoliteracką, współpracując ze „Słowem Powszechnym” (1949-51), z tygodnikiem „Dziś i Jutro” (1950-51), z miesięcznikiem „Przegląd Powszechny” (1951-53; tu pod pseudonimami: Jacek Orpieński, Olgierd Porycki), z „Tygodnikiem Powszechnym” (1951-53). W 1952 został członkiem Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (w 1982 wszedł w skład Zarządu Głównego). W 1954-69 stale publikował felietony, reportaże i korespondencje z podróży w „Ilustrowanym Kurierze Polskim”. W 1954-56 był sekretarzem komitetu redakcyjnego Wydania Jubileuszowego Dzieł Adama Mickiewicza. W 1956-72 był zatrudniony w Pracowni Edytorstwa i Dokumentacji Naukowej Literatury XIX w. Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Odbył w tym okresie wiele podróży zagranicznych, m.in w 1956 do Skandynawii, w 1957-59 i 1964 do Paryża, gdzie badał w Bibliotece Polskiej materiały dotyczące Adama Mickiewicza i Wielkiej Emigracji (w 1957-59 publikował w „Ilustrowanym Kurierze Polskim” korespondencje z Paryża), w 1958 do Anglii. W 1958 został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Książki (1971-73 wiceprezes, 1973-75 prezes Zarządu, 1975-77 wiceprezes, 1977-79 członek Zarządu Oddziału Warszawskiego). W 1959 przebywał w Turynie we Włoszech, opracowywał archiwalia ze zbiorów Attilio, Marii i Mariny Begeyów. W 1962 został członkiem Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” (1993 przewodniczący sekcji autorów dzieł literackich i od 1993 członek prezydium). Od 1964 należał do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983; od 1975 wchodził w skład Zarządu Głównego). W 1965 ożenił się z Izabellą Romanowską, polonistką. W tymże roku odbył podróż szlakiem literatów zesłańców (Gustawa Zielińskiego i Adolfa Januszkiewicza) przez Syberię do Kazachstanu i republik Azji Centralnej (cykl reportaży z tej podróży opublikował w „Ilustrowanym Kurierze Polskim” w 1965-66 oraz w tygodnikach „Stolica” i „Poznaj Świat”). W 1967-91 pełnił funkcję sekretarza komitetu redakcyjnego Dzieł wszystkich Adama Mickiewicza. Od lutego do września 1968 przebywał jako stypendysta Université de Montréal w Kanadzie, następnie był przez dwa miesiące w Meksyku i na przełomie 1968/69 w Stanach Zjednoczonych. W 1969 został członkiem Polskiego PEN Clubu (od 1991 przewodniczący Komisji Rewizyjnej). W 1972 objął stanowisko dyrektora Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza i redaktora naczelnego wydawnictwa periodycznego „Blok-Notes Muzeum Literatury”. W tymże roku został członkiem Polskiego Komitetu Narodowego Światowej Rady Muzeów, a po utworzeniu w 1977 Międzynarodowego Komitetu Muzeów Literackich (ICLM/ICOM; w 1977-83, 1989-95 członek prezydium, od 1995 prezydent). Od 1973 był członkiem Rady Programowej Muzealnictwa przy Ministrze Kultury i Sztuki (od 1998 Rady do Spraw Muzeów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Wchodził w skład Rady Naukowej Instytutu Literatury Polskiej UW (w 1975-87 i od 1994) i Biblioteki Narodowej (1977-92). W 1975 został członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC; od 1986 członek Zarządu Oddziału Polskiego), a w 1976 członkiem zagranicznym Accademia di Storia e Letteratura Polacca e Slava Adamo Mickiewicz w Bolonii. W 1981 był ponownie w Kanadzie i USA na zaproszenie Université Laval w Quebec, kolejny raz odwiedził Kanadę i USA w 1988, a Kanadę także w 1992 i 1999, w tym też roku Australię. W 1981 objął funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Muzealnictwo”. W 1983 otrzymał za działalność muzealną nagrodę m.st. Warszawy. Wchodził w skład Narodowej Rady Kultury (1983-89). W 1984 został członkiem Stowarzyszenia Autorów Dzieł Naukowych, w 1990 Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, w 1991 Polskiego Towarzystwa Heraldycznego i Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej (1992-95 wiceprezes Zarządu Głównego, od 1995 prezes oddziału warszawskiego). W 1989 był członkiem założycielem Fundacji Kultury Polskiej (1989), od 1996 członkiem rady Warszawskiej Fundacji Kultury. W 1990 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP; od 1996 wiceprezes, w 1999-2000 prezes Zarządu Głównego). W 1994 został przewodniczącym Komitetu Obchodów Dwusetnej Rocznicy Urodzin Adama Mickiewicza. Otrzymał nagrodę Polskiego PEN Clubu za sztukę edytorską w 1998. W 1999 został członkiem Komitetu Obchodów Roku Słowackiego. W 2000 wszedł w skład Rady Programowej Fundacji Akademia Humanistyczna. W 2003 został członkiem Kapituły Orderu Odrodzenia Polski przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej. Od 2002 pełni funkcję wiceprezesa Polskiego Komitetu Narodowego International Council of Muséums. Otrzymał doroczną nagrodę Ministra Kultury za działalność na polu ochrony dziedzictwa kultury (2003), pierwszą nagrodę i medal im. Z. Glogera za działalność kulturoznawczą (2004). W 2005 został ponownie wiceprezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1974), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1975), złotą odznaką Za Zasługi dla Warszawy (1977), Dyplomem Zasługi Académie International des Sciences de l'Homme du Canada przyznanym przez Institut des Civilisation Comparées de Montréal (1982), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1988), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1999), honorową odznaką Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek (2000), Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005), medalem Zasłużony dla Warszawy (2005). Zmarł 8 grudnia 2015 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.