BIO

Urodzona 24 maja 1946 w Zakopanem w rodzinie nauczycielskiej; córka Kazimierza Nowickiego i Katarzyny z Witowskich. Od dzieciństwa mieszkała w Nowym Sączu i tu uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. M. Konopnickiej oraz do Szkoły Muzycznej im. F. Chopina. Po zdaniu matury w 1963, studiowała filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. W 1968 uzyskała magisterium i rozpoczęła pracę jako stażystka na Wydziale Filologicznym UJ. W tymże roku wyszła za mąż za Mariana Jeża, inżyniera. Studia doktoranckie odbywała w 1969-70 na UJ; kontynuowała je na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Debiutowała w 1970 artykułem pt. Mikołaj Grodziński, pierwszy polski uczeń G.B. Marina, opublikowanym w „Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Historycznoliterackie” (z. 17). W 1973 została zatrudniona na stanowisku starszego asystenta na Wydziale Filologii Polskiej i Słowiańskiej UW i przeniosła się na stałe do Warszawy. W 1974 doktoryzowała się na UJ na podstawie pracy Pieśni, tańce i padwany. Z historii staropolskich gatunków literackich (promotor prof. Tadeusz Ulewicz), w tymże roku objęła stanowisko adiunkta na UW. W 1987-88 odbywała staż naukowy w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (PAN). W 1989 habilitowała się na UW na podstawie rozprawy Homo viator – Mundus – Mors. Studia z dziejów eschatologii w literaturze staropolskiej i w 1990 otrzymała stanowisko docenta. Równocześnie pracowała na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL), kierując Katedrą Literatury Staropolskiej (1991-93). W swojej pracy badawczej zajmowała się literaturą i kulturą staropolską (głównie historią idei) oraz zagadnieniami komparatystycznymi. W 1992 otrzymała na UW stanowisko profesora nadzwyczajnego. W tymże roku była członkiem redakcji rocznika „Polono-Slavica”. W 1993-96 pełniła funkcję dyrektora Instytutu Literatury Polskiej UW. W 1994 została kierownikiem zespołu Badań Literackich nad Kulturą i Literaturą Epok Dawnych na UW, a w 1996 także Zakładu Literatury i Kultury Epok Dawnych. W 1994 brała udział w stworzeniu interdyscyplinarnego pisma „Barok”, następnie do 1996 była członkiem jego redakcji. Wykładała także okresowo na Studium Podyplomowego, Studium Zaocznego Filii UW w Białymstoku oraz Polonicum. Uczestniczyła w pracach Komisji Ekspertów do Spraw Wydziałów Filologicznych, w Radzie Programowej Studiów Licencjackich i Podyplomowych oraz w Komisji Oceniającej Wydziału Polonistyki UW (od 1997 wiceprzewodnicząca Komisji). W 1996 została przewodniczącą Rady Naukowej Instytutu Literatury Polskiej i Katedry Kultury Polskiej UW oraz przewodniczącą Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN, a także członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz Rady Naukowej Zakładu Badań nad Literaturą Religijną KUL. W tymże roku brała udział w pracach komitetu organizacyjnego Zjazdu Polonistów. W 1996-99 przewodniczyła Komitetowi Nauk o Literaturze Polskiej PAN, a w 1996-2002 Radzie Naukowej Instytutu Literatury Polskiej UW. W 1998 została profesorem zwyczajnym. W tymże roku była organizatorem I Kongresu Polonistyki Zagranicznej. Uczestniczyła w posiedzeniach Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. Wykładała na uniwersytetach w Rzymie, Mediolanie, Genui, Urbino, Padwie, Pizie, Neapolu i Poczdamie. Zajmowała się także popularyzacją wiedzy m.in. w ośrodkach kształcenia nauczycieli, w audycjach radiowych i telewizyjnych. W 1997 weszła w skład Rady Naukowej Ośrodka Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej UW. W tymże roku zainicjowała serię wydawniczą Nauka o Literaturze Polskiej za Granicą. Wyróżniona wielokrotnie nagrodą Rektora UW. W 2001 otrzymała po raz kolejny nagrodę indywidualną Ministra Edukacji Narodowej za wybitne osiągnięcia naukowe. Od tegoż roku do 2002 była członkiem Sekcji Literaturoznawstwa, Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Komitetu Badań Naukowych. W 2002-06 pełniła funkcję dziekana Wydziału Polonistyki UW. Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Madrygały staropolskie. Z dziejów liryki miłosnej w epoce Renesansu i Baroku. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, 126 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.

Fragment rozprawy doktorskiej.

Nagrody

Nagroda Ministra Edukacji Narodowej w 1979.

Zawartość

Pieśni, tańce i padwany w świetle polsko-włoskich związków kulturowych; Problematyka badań gatunkowych pieśni staropolskich: Z dziejów madrygału w Europie XIV-XVII stulecia; Erotyk madrygałowy w muzyce staropolskiej i poezji XVI-XVII wieku; Barokowy madrygał marinistyczny; Madrygały w popularnym repertuarze pieśniowym XVII wieku. – Uwagi końcowe. – Aneks: Teksty [madrygały pol. i włos. autorów].

2. Homo viator – Mundus – Mors. Studia z dziejów eschatologii w literaturze staropolskiej. T. 1-3. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 1988, 161 + 352 + 225 s.

Rozprawa habilitacyjna.
T. 1. Medytacja eschatologiczna w literaturze XVI-XVIII w.; t. 2. Protestancka i humanistyczna pieśń refleksyjno-żałobna; t. 3. Katolicka pieśń o śmierci – tradycje i drogi rozwojowe.

Nagrody

Nagroda Ministra Edukacji Narodowej w 1990.

3. Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI-XVIII wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1992, 478 s. Katolicki Uniwersytet Lubelski. Zakład Badań nad Literaturą Religijną.

Nagrody

Nagroda Ministra Edukacji Narodowej w 1993.

Zawartość

Słowo wstępne. – Cz. I. Protestantyzm: Uwagi o metodzie interpretacji pieśni staropolskich; Teksty refleksyjno-żałobne w kancjonałach duchownych XVI-XVIII w.; Pieśni o śmierci w życiu społecznym, religijnym i literackim protestantów; Doctrina mortis. Treści refleksyjne pieśni na tle teologii i filozofii człowieka; Na drogach heterodoksji. Próba interpretacji treści wyznaniowych; Problematyka literacka protestanckich pieśni o śmierci. – Cz. II. Humanizm. Pieśni czarnoleskie dedykowane Persefonie: Kochanowski i protestanci; „Fragmenta” poetyckie przesłane Krzysztofowi Radziwiłłowi. – Cz. III. Katolicyzm doby sarmatyzmu: Katolicka pieśń o śmierci w kulturze religijnej społeczeństwa polskiego; Jezuicka dydaktyka dobrej śmierci; „Policarpus redivivus”. Medytacja eschatologiczna w katolickich pieśniach o śmierci i jej średniowieczne dziedzictwo; Quid ergo est homo? – Zakończenie.

4. Sarmaci i śmierć. O staropolskiej poezji żałobnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1992, 339 s.

Zawartość

Słowo wstępne. – Człowiek wobec kresu. – Piśmiennictwo teologiczno-duszpasterskie upowszechniające sztukę dobrej śmierci; Medytacja o śmierci w poezji renesansowej; „Smutne zabawy” poetów doby porenesansowej; Sarmacki kształt barokowej literatury funeralnej; Świat, ciało, śmierć w sarmackich pieśniach refleksyjno-żałobnych.

5. Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino. Dialog poetów europejskiego baroku. [Studium]. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2000, 430 s.

Przekłady

włoski

Morsztyn e Marino. Un dialogo poetico dell'Europa Barocca. [Przeł.:] L. Bernardini [i in.]. Roma 2001.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

O twórczości i życiu Mikołaja z Grodna Grodzieńskiego, poety i publicysty XVII w. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1971 z. 21 s. 9-25.
Liryka miłosna Jana Kochanowskiego a madrygałowa pieśń romańska. (Obserwacje porównawcze). Przegląd Humanistyczny 1978 nr 2 s. 105-119.
Siedemnastowieczne erotyki z kodeksu rękopiśmiennego „Historiae Jagellonicae” Mikołaja Grodzieńskiego. (Zbiory rewindykowane w zasobach Biblioteki Narodowej w Warszawie [z tekstami erotyków]). W: Miscellanea staropolskie. Wrocław 1980 s. 155-222.
Wilanki staropolskie. (Społeczna i literacka problematyka mody wiejskiej). W: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII w. Wrocław 1980 s. 129-182.
Siedemnastowieczna poezja funeralna w kręgu tradycji renesansowej. (Przekształcenia i przewartościowania). W: Przełom wieków XVI i XVII w literaturze i kulturze polskiej. Wrocław 1984 s. 193-210.
Staroplskie padwany na dobranoc. (Z problematyki sarmatyzmu). Ruch Literacki 1984 nr 5/6 s. 367-380.
Le lyrisme mélique vieux polonais et ses liens européens. [Przeł.] E. Destrée-Van Wilder. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 15: 1986 s. 57-79.
Treny” Jana Kochanowskiego jako źródło funeralnej poezji baroku. „Acta Universitatis Lodziensis1986 s. 9-29.
U Boga każdy błazen. W: Jan Kochanowski 1584-1984. Epoka – Twórczość – Recepcja.T. 1 Lublin 1989 s. 425-444.
La tradizione medievale nei canti riflessivo – funebri del tardo Barocco. W: La percezione del Medioevo nell'epoca del Barocco: Polonia; Ucraina; Russia. Atti del Congresso tenutosi a Urbino, 3-6 luglio 1989. Ricerche Slavistiche”, Rzym 1990 s. 193-216.
Związki umysłowe Mazowsza z Krakowem w dobie Renesansu. W: Cracovia litterarum. Kraków 1991 s. 543-578.
Feniks w popiołach. Uwagi o kulturze religijnej drugiej połowy XVII wieku. W: Literatura i kultura polska po „potopie. Wrocław 1992 s. 121-138.
La fête de la mort et son reflet dans la littérature funéraire polonaise du XVII e du XVIII siécles. [Przeł.] H. Krzyżanowski. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 25: 1992 s. 7-43.
Morsztyn i Marino. Architektura konceptu. Powst. przed 1992. Druk w wersji poszerzonej i zmienionej pt. Morsztyn i Marino – poeci dwóch kultur. „Barok” 1994 s. 31-48; przekł.: włoski: Morsztyn e Marino. L'architettura del concetto. Przeł. L. Marinelli. „Ricerche Slavistiche” Rzym 1992-1993 s. 41-69.
Niepróżnujące próżnowanie staropolskiego translatora. W: Necessitas et ars. T. 2. Warszawa 1993 s. 85-98.
Bazylianie na Kresach – pośrednicy między kulturą oficjalną a ludową. W: Literatura i instytucje w dawnej Polsce. Warszawa 1994 s. 58-78.
Le controversie letterarie di Jan Kochanowski con le figure della cultura protestante. [Przeł.] G. Tomassucci. W: Il Rinascimento in Polonia. Atti dei Collogui Italo-Polacchi 1989-1992. Napoli 1994 s. 201-226.
Profilo non umanistico della cultura rinascimentale. [Przeł.] M.G. Pelaia. W: Il Rinascimento in Polonia. Atti dei Collogui Italo-Polacchi 1989-1992. Napoli 1994 s. 351-394.
Tradycja średniowieczna w religijności katolickiej XVI wieku. Próba spojrzenia ogólnego. W: Nurt religijny w literaturze polskiej. Lublin 1994 s. 187-220.
Dyskusja z platońską koncepcją miłości w poezji barokowej. W: Literatura polskiego baroku. W kręgu idei. Lublin 1995 s. 413-438.
Nabożna rozmowa świętego Biernata z Panem Jezusem nowo narodzonym Dzieciątkiem – tekst z kręgu mistyki cysterskiej. W: Literatura i kultura polskiego średniowiecza. Warszawa 1995 s.179-205.
Poezja jezuicka po Sarbiewskim. Zarysy dróg twórczych. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ. Warszawa 1995 s. 165-188.
Pytania o barok AD 1995. W: Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów. Warszawa 1996 s. 191-222.
Sonet polski od Kochanowskiego do Morsztyna – zarysy dróg twórczych. Cz. 1-2 powst. przed 1996. Druk cz. 1: „Ruch Literacki” 1997 z. 4; przekł. włoski: Il sonetto di Jan Andrzej Morsztyn – marinista. [Cz. 1-2]. [Przeł.:] M. Kopicka, A. Ceccherelli. „Ricerche Slavistiche”, Rzym 1996 s. 148-181.
Sen życia w „Trenie XIX” J. Kochanowskiego. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza 1997 s. 37-61.
Sonet polski od Kochanowskiego do Morsztyna – zarysy dróg twórczych. Ruch Literacki 1997 z. 4 s. 435-450.
O sprawach znanych, czyli elementy sarmackie w „Pieśni świętojańskiej o Sobótce. W: Od średniowiecza ku współczesności. Łódź 2000 s. 258-276.
Autobiograficzna elegia humanistyczna. W: Autobiografizm – przemiany, formy, znaczenia. Warszawa 2001 s. 69-86.
Inwentarz podgórskich majętności”, czyli wiersze Wacława Potockiego o kondycji ziemiańskiej. Roczniki Humanistyczne 2001 z. 1 s. 5-19.
Wizerunki Dzieciątka w średniowiecznych pieśniach na Boże Narodzenie. W: Chrystus w literaturze polskiej. Lublin 2001 s. 7-42.
Nihil novi sub sole, czyli o metaforze barokowej awangardy. W: Pisać poza rok 2000. Warszawa 2002 s. 187-204.
Badania porównawcze nad barokiem w Polsce. Na drogach syntezy. W: Barok polski wobec Europy. Warszawa 2003 s. 9-34.
Komparatystyka i filologia. Uwagi o studiach porównawczy literatury epok dawnych. W: Polonistyka w przebudowie. T. 2. Kraków 2005 s. 348-361.

Przekłady

1. L. Marinelli: Polski Adon. O poetyce i retoryce przekładu. [Przeł.:]. A. Nowicka-Jeżowa, L. Marinelli. [Red. i posłowie:] A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Świat Literacki 1997, 255 s. „Nauka o Literaturze Polskiej za Granicą”, 1.

Prace redakcyjne

1. Komedyja rybałtowska nowa. Wstęp i komentarze A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Czytelnik 1988, 89 s.
2. Prace z literatury polskiej i czeskiej na XI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Bratysławie. Pod red. J. Pelca i A. Nowickiej-Jeżowej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 1992, 148 s.
3. Necessitas et ars. Studia staropolskie dedykowane Profesorowi Januszowi Pelcowi. T. 1-2. Red.: B. Otwinowska, A. Nowicka-Jeżowa, J. Kowalczyk, A. Karpiński. Warszawa: Semper 1993, 157 + 150 s.
4. Literatura i nauka o języku. Encyklopedia szkolna. Komitet red.: A. Nowicka-Jeżowa. [i in.]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1995, 911 s.
5. Literatura polskiego baroku. W kręgu idei. Referaty z konferencji zorganizowanej przez Katedrę Literatury Staropolskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Kazimierz nad Wisłą. 18-22 X 1993. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej, M. Hanusiewicz i A. Karpińskiego. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1995, 476 s. Wydział Nauk Humanistycznych.
6. K. Miaskowski: Zbiór rytmów. Wyd.: A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1995, 494 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”.
7. Barok. (Studia 1965-1995). Bibliografia. Oprac: A. Pawlak, M. Strykowska. Pod redakcją naukową [i ze wstępem] A. Nowickiej-Jeżowej. Warszawa 1996, 154 s. Uniwersytet Warszawski. Wydział Polonistyki.
8. Przekład literacki. Teoria – Historia – Współczesność. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowej w stulecie urodzin Jana Parandowskiego. Uniwersytet Warszawski 23-25 października 1995. Red.: A. Nowicka-Jeżowa, D. Knysz-Tomaszewska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1997, 411 s.
9. Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie. Radziejowice 6-8 lutego 1997 r. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej. Współpraca red. T. Jeż. Izabelin: Świat Literacki 1998, 169 s.
10. Inspiracje platońskie literatury staropolskiej. Materiały z konferencji zorganizowanej przez zespół Badań Literackich nad Historią Kultury Epok Dawnych Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego 14-15 października 1998. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej i P. Stępnia. Warszawa: [Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego] 2000, 315 s.
11. Polonistyka na świecie. Pierwszy Kongres Polonistyki Zagranicznej. Warszawa, 4-6 września 1998 r. Wybór materiałów. Pod redakcją naukową S. Dubisza, A. Nowickiej-Jeżowej, J. Święcha. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2001, 395 s.
12. C. Backvis: Panorama poezji polskiej okresu baroku. Redakcja naukowa: A. Nowicka-Jeżowa, R. Krzywy. t. 1-2. Warszawa: Optima JG 2003, 475 + 432 s.
13. Barok polski wobec Europy. Kierunki dialogu. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w Radziejowicach, 13-15 maja 2002 r. Praca zbiorowa pod red. A. Nowickiej-Jeżowej. Red. t.: E. Bem-Wiśniewska. Warszawa: Anta 2003, 559 s.
14. Pamiątka rycerstwa sarmackiego i senatorów Obojga Narodów przy żałosnej śmierci Jana Karola Chodkiewicza. Ze zbiorów rękopiśmiennych poloników Archiwum Narodowego Szwecji Skoklostersamlingen. Wydał D. Chemperek. Pod redakcją naukową A. Nowickiej-Jeżowej. T. 3. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2006, 137 s. Polonika w Riksarkivet Skoklostersamlingen.
15. Sprawa smoleńska. Z literatury okolicznościowej pierwszej połowy XVII wieku. Ze zbiorów Archiwum Narodowego Szwecji Skoklostersamlingen. Z rękopisu wydała M.M. Kacprzak. Pod redakcją naukową A. Nowickiej-Jeżowej. T. 2. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2006, 199 s. Polonika w Riksarkivet Skoklostersamlingen.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1997, 1998.

Madrygały staropolskie

J. Kotarska. „Pamiętnik Literacki1979 z. 4.
J. Ślaski. „Nowe Książki1979 nr 12.
A. Borowski. „Ruch Literacki1980 nr 2.

Homo viator – Mundus – Mors

M. Włodarski. „Pamiętnik Literacki1990 z. 3.

Pieśni czasu śmierci

Z. Pasek. „Znak1994 nr 4.
M. Włodarski. „Barok1994 nr 1 [dot. też: Sarmaci i śmierć].

Sarmaci i śmierć

E.Z. Wichrowska. „Nowe Książki1993 nr 9.
R. Świątkiewicz. „Ruch Literacki1994 nr 5/6.
M. Włodarski. „Barok1994 nr 1 [dot. też: Pieśni czasu śmierci].

Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino

J.Z. Lichański: Polska – Europa – literatura. Nowe Książki 2001 nr 3.
M. Włodarski. „Ruch Literacki2001 nr 2.
P. Salwa: Pamiętnik Literacki 2002 z. 1.