NOWAKOWSKI Jan

Urodzony 1 maja 1908 w Sosnowcu; syn Jana Nowakowskiego, urzędnika, i Janiny z domu Leclerc d’Ostin, nauczycielki języka francuskiego. W 1926 ukończył gimnazjum państwowe w Sosnowcu, następnie studiował filologię polską i romańską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Debiutował w 1929 artykułem pt. Żeromski a «Mare Polonum», opublikowanym w „Kurierze Literacko-Naukowym” (nr 41). Studia poboczne w zakresie literatury francuskiej uzupełniał w 1930 na uniwersytecie w Grenoble. W 1931 uzyskał magisterium z filologii polskiej i podjął pracę jako nauczyciel gimnazjalny w Wołkowysku, a następnie w Brześciu, gdzie od 1936 pełnił ponadto obowiązki dyrektora Centralnej Biblioteki Pedagogicznej Kuratorium Okręgu Szkolnego Brzeskiego oraz był kierownikiem grupy metodycznej nauczycieli języka polskiego. W tym czasie publikował artykuły o tematyce pedagogicznej i społecznej, m.in. w czasopismach „Marchołt” (1936, 1938) i „Zrąb” (1936). W 1936 został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury. Przygotowywał też pod kierunkiem prof. Stefana Kołaczkowskiego rozprawę doktorską pt. Początki krytyki socjologicznej w Polsce (praca uległa zniszczeniu podczas wojny). W czasie okupacji niemieckiej, w 1940 zamieszkał w Warszawie. Uczestniczył w tajnym nauczaniu, m.in. uczył literatury polskiej w średnich szkołach technicznych czynnych w budynkach Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektroniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. Kierował w Tajnej Organizacji Nauczycielskiej (TON) szkolnictwem średnim okręgu o kryptonimie Puszcza. Brał udział w powstaniu warszawskim. Po jego upadku przebywał w Rabce, gdzie został aresztowany. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Krakowie. Przez pewien czas był współredaktorem tygodnika „Orka”, a następnie powrócił do pracy w szkolnictwie, początkowo jako nauczyciel w II Liceum św. Jacka, a następnie jako wizytator szkół średnich Okręgu Szkolnego Krakowskiego. W 1947-50 uczył w IV Liceum im. H. Sienkiewicza. W 1950 rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Krakowie. W 1951 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy Spór o naturalizm w Polsce (promotor prof. Kazimierz Wyka). Od tegoż roku był stałym członkiem Zespołu Rzeczoznawców w zakresie filologii polskiej przy Ministerstwie Oświaty. W 1954 otrzymał tytuł naukowy docenta i objął kierownictwo Katedry Historii Literatury Polskiej WSP. Ogłaszał rozprawy, m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Literackim” (od 1959 członek komitetu redakcyjnego), „Roczniku Naukowo-Dydaktycznym WSP w Krakowie” (także redaktor naukowy zeszytów 11, 17, 24, 34, 36). W pracy naukowej zajmował się literaturą romantyzmu krajowego, naturalizmu i symbolizmu, a także zagadnieniami z zakresu dydaktyki szkoły wyższej w zakresie kształcenia polonistów nauczycieli. W 1957-60 był członkiem Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (PAN), w 1958-60 sekretarzem naukowym, a w 1961-63 zastępcą przewodniczącego Komisji Historycznoliterackiej Oddziału PAN w Krakowie. W 1959-63 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filologiczno-Historycznego WSP, od 1964 był również przewodniczącym Senackiej Komisji Bibliotecznej, a później Rektorskiej Komisji WSP do Spraw Badań Naukowych. W 1959 wszedł w skład Rady Wydawniczej „Prac Historycznoliterackich Oddział PAN w Krakowie” (do 1980). W 1960/61 jako stypendysta UNESCO odbył podróż w celu przeprowadzenia badań naukowych i zapoznania się z organizacją szkolnictwa wyższego we Francji, Belgii, Włoszech i Szwajcarii. W 1962 został profesorem nadzwyczajnym. Od 1963 kierował studium doktoranckim przy Katedrze Historii Literatury Polskiej WSP. W 1966 wygłosił cykl wykładów o dramacie polskim pierwszej połowy XX w. na uniwersytecie w Sztokholmie. W 1967 i ponownie w 1969, 1974, 1978, 1985 otrzymał nagrodę Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia w pracy dydaktycznej i naukowej. W 1969-78 był członkiem Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Od 1970 wchodził w skład komitetu redakcyjnego Korespondencji Marii Konopnickiej i rady redakcyjnej „Rocznika Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”. W 1971 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Od tegoż roku do 1976 kierował Zakładem Literatury Polskiej WSP. Był członkiem Akademii Adama Mickiewicza w Bolonii, Zarządu Towarzystwa im. M. Konopnickiej (w 1972-75 wiceprzewodniczący), członkiem Komisji Nauk Pedagogicznych PAN i Polskiego Towarzystwa Współpracy Naukowej z Francją. W 1976-78 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filologii Polskiej WSP. Po przejściu na emeryturę w 1978, pracował nadal do 1986 jako dydaktyk. W 1985 otrzymał doktorat honoris causa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim (1961) i Krzyżem Komandorskim (1977) Orderu Odrodzenia Polski, tytułem honorowym Zasłużony Nauczyciel PRL (1973), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1975), Złotą Odznaką miasta Krakowa (1985). Zmarł 11 kwietnia 1991 w Krakowie.