NOWAK-DŁUŻEWSKI Juliusz

Urodzony 31 marca 1893 w Goszczy (powiat miechowski); syn Wojciecha Nowaka, nauczyciela szkoły ludowej, i Felicji z Dłużewskich. W 1912 ukończył gimnazjum klasyczne w Kielcach. W 1913-17 odbywał studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. W 1918-20 uczył języka polskiego, łaciny i historii w Wyższej Szkole Realnej w Kielcach. Ożenił się z Jadwigą Dłużewską. W 1920 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W tymże roku przeniósł się do Warszawy i do 1939 pracował jako nauczyciel języka polskiego, łaciny i historii w Gimnazjum Towarzystwa im. J. Zamoyskiego. Równocześnie aktywnie działał w Związku Zawodowym Nauczycieli Polskich Szkół Średnich; wchodził w skład Zarządu Kieleckiego, Zarządu Warszawskiego (1920-26), a w 1926-39 Zarządu Głównego; był członkiem kolegium redakcyjnego organu związkowego „Ogniwo”. W 1927-38 pełnił funkcję redaktora odpowiedzialnego pisma młodzieży Gimnazjum Towarzystwa im. J. Zamoyskiego „Życie Szkoły”. Debiutował w 1929 artykułem pt. Syzyfiana, ogłoszonym na łamach „Pamiętnika Koła Kielczan”. W 1932 doktoryzował się na UJ na podstawie rozprawy pt. Satyra polityczna Sejmu Czteroletniego (promotor prof. Ignacy Chrzanowski). W 1932-39 był członkiem, a następnie przewodniczącym Komisji Pism Młodzieży Szkolnej w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego; za tę działalność otrzymał w 1938 Złoty Krzyż Zasługi. Od 1935 przygotowywał rozprawę habilitacyjną; w roku szkolnym 1936/37 otrzymał w tym celu od Towarzystwa im. J. Zamoyskiego stypendium i urlop naukowy. W 1937-39 był członkiem Zarządu Koła Kielczan oraz redagował rocznik „Pamiętnik Koła Kielczan” (1937-38). Po wybuchu II wojny światowej, od października 1939 mieszkał w Kielcach, gdzie oficjalnie pracował jako urzędnik w przemyśle. Jednocześnie od 1940 prowadził naukę języka polskiego i łaciny na tajnych kompletach licealnych. W drugiej połowie 1943 zorganizował studium polonistyczne w kieleckiej filii Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich; wykładał tu poetykę, analizę dzieła literackiego i język staro-cerkiewno-słowiański. Po wyzwoleniu, od lutego 1945 zajmował się jako przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Sztuki zabezpieczaniem zbiorów sztuki i księgozbiorów z likwidowanych dworów na Kielecczyźnie oraz z powiatów miechowskiego, olkuskiego, koneckiego i opoczyńskiego w województwie krakowskim i łódzkim. Do 1947 pełnił funkcję pierwszego dyrektora Muzeum Świętokrzyskiego oraz Wojewódzkiej Biblioteki w Kielcach, które zostały utworzone na podstawie tych zbiorów. W tym czasie był pomysłodawcą i redaktorem serii Biblioteka Muzeum Świętokrzyskiego. Działał jako członek wojewódzkiej Rady Kultury i Sztuki, prezes Oddziału Kieleckiego Związku Literatów Polskich, organizator i prezes Towarzystwa Przyjaciół Kielc. Jesienią 1947 powrócił do Warszawy i pracował do 1950 jako kierownik działu literackiego w redakcji dziennika Stowarzyszenia „PAX” „Słowo Powszechne”; tu publikował artykuły publicystyczne i literackie oraz recenzje (m.in. w 1948 cykl pt. Z teki recenzenta oraz stała rubryka pt. Przegląd prasy podpisany kryptonimem: a.g.). Liczne artykuły i recenzje literackie ogłaszał też w tygodniku „Dziś i Jutro” (1947-50, 1953). W 1950 wszedł w skład zarządu sekcji naukowej Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS”. W 1950-53 był dyrektorem Prywatnej Męskiej Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Licealnego (później Liceum św. Augustyna). Równocześnie kontynuował pracę naukową; w 1951 habilitował się na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu na podstawie rozprawy pt. Stanisław Konarski. W 1953-56 pracował jako zastępca profesora na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, wykładał literaturę staropolską. Jednocześnie pełnił funkcję kuratora Liceum św. Augustyna. W 1956 został mianowany profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego (UW) i podjął wykłady z historii literatury. Powstałe w tym czasie artykuły literackie publikował w czasopismach „Przegląd Humanistyczny” (1960-72, z przerwami), „Kierunki” (1960-71, z przerwami), „Życie i Myśl” (1961-70, z przerwami). Otrzymał dwukrotnie nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego (1961, 1962). W 1963 był wspólnie ze Stefanem Nieznanowskim założycielem Pracowni Staropolskiej Instytutu Wydawniczego „PAX”. Po przejściu w 1963 na emeryturę kontynuował pracę pedagogiczną i naukową, prowadząc na UW seminarium doktoranckie z zakresu literatury staropolskiej. W 1964 otrzymał nagrodę im. W. Pietrzaka za całokształt twórczości. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1963). Zmarł 19 kwietnia 1972 w Warszawie.