NOWAK Zbigniew Jerzy

Urodzony 7 lipca 1919 w Łodzi; syn Franciszka Nowaka, nadkomisarza policji, i Rozalii ze Świąteckich. Po ukończeniu Gimnazjum im. T. Kościuszki w Kaliszu w 1937, podjął studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie; uczęszczał na wykłady z historii literatury, filozofii oraz historii. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Wilnie. Kontynuował dorywczo studia, na wiosnę 1940 na tajnym seminarium prof. Konrada Górskiego. W 1940 przez parę miesięcy przebywał w litewskim więzieniu śledczym. Po włączeniu Republiki Litewskiej do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, na wiosnę 1941, krótko studiował na uniwersytecie litewsko-radzieckim w Wilnie. Po zajęciu Wilna przez Niemców przedostał się do centralnej Polski. Brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach Armii Krajowej, m.in. walczył w partyzantce w Miechowskiem i na Ziemi Proszowskiej jako żołnierz Batalionu Szturmowego Suszarnia. Odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari V klasy oraz Krzyżem Walecznych. Po wojnie podjął w marcu 1945 studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie; w 1949 uzyskał magisterium. W grudniu 1950 doktoryzował się na UJ na podstawie rozprawy pt. O «Księgach narodu i pielgrzymstwa» Adama Mickiewicza (promotor prof. Stanisław Pigoń). Jednocześnie w 1946-55 pracował na UJ, początkowo w Centrali Studium Słowiańskiego, następnie jako asystent Katedry Historii Literatury Polskiej. W 1951 ożenił się z Zofią Maślińską, polonistką i historykiem sztuki. Debiutował w 1952 referatem pt. Elementy stylu «Ksiąg» Mickiewicza, ogłoszonym w „Sprawozdaniach KUL” (nr 4). W 1952-55 współpracował nadto z Pracownią Języka Artystycznego Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN), kierowaną przez prof. Marię Renatę Mayenową, wykonując prace zlecone z zakresu kultury języka polskiego epoki Oświecenia. W 1955 przeniósł się do Katowic i podjął pracę jako adiunkt w tamtejszej Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP). Szkice historycznoliterackie, artykuły i recenzje publikował w „Poglądach” (1962-81), „Pamiętniku Literackim” (1963-81), „Ruchu Literackim” (1963-84) i „Zaraniu Śląskim” (1967-83). Współpracował też z redakcją Polskiego słownika biograficznego (12 haseł osobowych). W czerwcu 1968 został powołany na stanowisko docenta w przekształconym z WSP Uniwersytecie Śląskim (UŚ). Zorganizował tu Wydział Humanistyczny i w 1968 był jego pierwszym dziekanem. W 1969 otrzymał nagrodę Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego III stopnia. W 1976-93 kierował na UŚ Zakładem Historii Literatury Staropolskiej, Oświeceniowej i Romantycznej. W marcu 1977 habilitował się w IBL PAN z zakresu tekstologii i edytorstwa, na podstawie edycji Pism estetyczno-krytycznych Kazimierza Brodzińskiego. W latach osiemdziesiątych wchodził w skład komitetu redakcyjnego Dzieł Adama Mickiewicza wydawanych pod auspicjami Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza przez Spółdzielnię Wydawniczą Czytelnik. Przygotowywał studium monograficzne o Ignacym Chrzanowskim. W 1988 otrzymał tytuł profesora. W 1992 został członkiem honorowym Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1971), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1978). Zmarł 17 maja 1993 w Sosnowcu; pochowany na cmentarzu parafialnym w Solcu nad Wisłą.