BIO

Urodzona 7 marca 1892 w Warszawie; córka Stanisława Wydżgi, rejenta, później przemysłowca, i Marii z domu Szlenkier. Do 1906 uczyła się prywatnie. Następnie wyjechała do Szwajcarii, gdzie uczęszczała przez rok do gimnazjum w Lozannie. W 1906 opublikowała list otwarty przeciw szerzeniu wśród dzieci wydawnictw sensacyjnych i kryminalnych, który (podpisany fikcyjnym nazwiskiem), ukazał się w piśmie „Feuille d’Avis de Lausanne”. Ukończyła dwuletnie seminarium nauczycielskie we Fryburgu, wybierając jako specjalność literaturę francuską i niemiecką. Zimę 1909/10 spędziła jako nauczycielka chorej młodszej siostry w Egipcie. W 1910 zdała maturę licealną w Krakowie, a w 1911 jako ekstern, maturę ośmioklasową rosyjską w Warszawie, gdzie w 1912 uzyskała patent nauczycielski i zdała dodatkowo egzamin z języka greckiego. Przez rok uczyła się w szkole gospodarczej. Debiutowała w 1913 wierszami pt. Bezsilność, Das ende vom Lied, Blade królewny, Dziwne chwile, opublikowanymi w miesięczniku „Sfinks” (nr 11; podpisana Maria Wydżdżanka). W tymże roku rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, przerwane wybuchem I wojny światowej. Pierwszy rok wojny spędziła na Polesiu, a w 1915-18 przebywała w Kijowie. Jako członek Związku Młodzieży Polskiej Zet kierowała pracą samokształceniową organizacji studenckiej Polonia, pracując jednocześnie na placówce pomocy wysiedleńcom, zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny na dworcu kijowskim. Później, ukończywszy kurs sanitarny Polskiego Czerwonego Krzyża, szkoliła harcerzy w ratownictwie i opracowywała dla nich podręcznik pt. Samarytanin. W 1918 wyszła za mąż za Wacława Niklewicza, instruktora oświatowego i pełnomocnika na okręg wołyński z ramienia Polskiego Komitetu Obywatelskiego i wyjechała wraz z nim do Żytomierza. W 1919 powróciła do Warszawy. W 1920 została członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich). W następnych latach rozwijała twórczość literacką, publikując wiersze, opowiadania, artykuły i korespondencje w „Prosto z mostu” (1935-36), „Bluszczu”, „Kurierze Warszawskim” (tu stała rubryka Matki między sobą), „Kobiecie Współczesnej”, „Świecie Kobiecym” (tu powieść). W 1937-39 redagowała w Warszawie pisemka dla dzieci pt. „Młody Polak” i „Dzwonki”. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie. Po upadku powstania i kilkumiesięcznym pobycie pod Bochnią, zamieszkała w Krakowie. W 1945-52 pracowała jako bajarka w Domach Kultury (głównie Pod Baranami); podejmowała się też opowiadania bajek chorym dzieciom w szpitalach. Kontynuowała twórczość literacką, publikując m.in. wiersze w „Przekroju” (1946-47; podpisana Ewa Getko) i powieści kryminalne w „Echu Krakowa”. W 1949-50 zamieszczała artykuły o tematyce pedagogicznej w miesięczniku „Matka i Dziecko”. Opowiadania oraz wiersze publikowała w pismach dla dzieci „Świerszczyk Iskierki” (1951-55), „Świerszczyk” (1955/56, 1971-74, 1985-86, z przerwami, podpisana też M.N.). Przez kilka lat zajmowała się pisaniem recenzji wewnętrznych z książek dla młodzieży na użytek Ministerstwa Oświaty. Zmarła 2 lipca 1985 w Krakowie.

Twórczość

1. To wszystko działo się naprawdę. Powieść dla wszystkich dzieci i dla niektórych dorosłych. Warszawa: Perzyński, Niklewicz 1921, 94 s.

2. Opowiadanie o urwisie Antku i o Szkrabie, morskim chłopcu, oraz inne dziwne historie. Warszawa: Perzyński, Niklewicz 1922, 62 s.

Zawartość

O urwisie Antku i o Szkrabie, morskim chłopcu; Co stary węgorz opowiedział Szkrabowi na pożegnanie; Jak Haneczka wędrowała do tatusia; Bajka o królewnie z sercem złotej żmii.

3. Taniec poezji. [Wiersze]. Warszawa: Perzyński, Niklewicz 1922, 173 s.

Zawartość

Cykle: Lot dzikich ptaków; Bańki mydlane; Mrok; Nasturcje w oknie; Posterunek; Jutrznia zaranna; Święto blasku; Melodie z mojej bajki, — nadto poematy: Rok tułaczy; O żelaznym pierścieniu.

4. Niewolnica. Powieść. T. 1-2. Warszawa: Stanisław Cukrowski 1935, 128 s. + s. 129-256.

Autorka podpisana: M. Nagoda.

5. Pan Roman. Wspomnienia o Romanie Dmowskim. Powst. 1944-1945. Red.: T. Wituch. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku 2001, 388 s.

Rękopis powstał w Kielcach, gdzie M. Niklewiczowa przebywała po upadku powstania warszawskiego.

6. Let’s be friends. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1948, 20 s.

7. Dam sobie radę. Powieść dla dziewcząt. Kraków: Wydawnictwo Książek Popularnych 1949, 182 s.

8. Wróbel czarodziej. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 68 s. Wyd. 2 tamże 1960.

Zawartość

Wróbel czarodziej; O tchórzu, o kunie i o czarnej kurce; Pod maślakiem; Czerwony grzebyczek; Dlaczego lipa ma pachnące kwiaty i liście jak serca; Dary zajęczego króla; Szczerbatek; O Marcysi, co braciszka szukała; Orkiestra; Imieniny czarodzieja; Jak Szaruś ratował tęczę; Macocha.

Przekłady

angielski

A sparrow’s magic. [Przeł.] A. Tresselt. New York 1970.

9. Dary zajęczego króla. [Opowiadania dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 52 s.

Zawartość

Wróbel czarodziej [poz. ]; Dary zajęczego króla; Orkiestra; Imieniny czarodzieja; Jak Szaruś ratował tęczę; Bajka o księżycu; Kto uratował kanarka; Chłopiec z muszli.

10. Hetman Kuba. Powieść dla młodzieży. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1967, 381 s. Wyd. 2 z podtytułem: Powieść historyczna z XVII w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1986.

11. Pamiętnik. Powst. 1953-1967. T. 1-6. Druk fragmentów: Za i Przeciw 1967 nr 31-33, 35, 52/53; Życie Literackie 1969 nr 11.

Autorka podpisana: M. Wydżga-Niklewiczowa. — Maszynopis całości w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu; wybór pt. Wspominam złożony do druku przed 1985 w Wydawnictwie Literackim w Krakowie.

12. Wrócimy razem. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, 266 s. Wyd. 2 tamże 1985.

13. Dlaczego woda morska jest słona. Na podstawie ludowych wątków skandynawskich. [Opowiadanie]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1980, 14 s.

14. O Bogdynku. Baśń staropolska. [Wiersz]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1986, 72 s.

15. Baśnie dla dzieci i niektórych dorosłych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 126 s.

Zawartość

Słuchajmy baśni; Kolorowa świnka; Leśne dzwony; Ojcowe buty; Podróż na obłoku; Kolczatek; Poganiacz znad Nilu; Chłopiec z tonącej wyspy; Marysia i Tirlifirlibąbelka; Czarnoksięska pałeczka; Jak Maciej gospodarował u smoka; Wędrówka po choince; Popołudnie u pani Dobroluby; Gdzie jest koniec świata; Bajka o Bajce.

Adaptacje

radiowe

opowiadania pt. Podróż na obłoku. Polskie Radio 1967.
opowiadania pt. Leśne dzwony. Polskie Radio 1968.

16. Deszcz słów. [Wiersze]. Konsultacje literackie, wybór i układ: M.J. Kawałko. Zamość: Nauczycielski Klub Literacki 1991, 24 s.

Drobne utwory literackie

Ilustrowane książeczki dla dzieci z pojedynczymi wierszykami M. Niklewiczowej wydane w 1949 przez Wydawnictwo Książek Popularnych w Krakowie:.

Dziwy przyrody.
Jedziemy w świat.
Parowóz Jerzyka.
Podróż Kropelki.

Słuchowiska radiowe, m.in.

O dziwnym wujku czarodzieju. Polskie Radio 1968.
Agatka i Małgorzata. Polskie Radio 1973.
Łubianki z domku wróbli. Polskie Radio 1986.

Utwory zaginione

(wg informacji M. Niklewiczowej z 1966) powieści, których nie odnaleziono, drukowane w czasopismach:.

Morze i dziewczyna. Druk przed 1939.
To wszystko działo się naprawdę. Druk przed 1939.
Wakacje. Druk przed 1939.
Morderstwo nad Lemanem. Druk po 1945.
Powieść kryminalna; autorka podpisana: M. Adogan lub M. Adogański.
Porwanie we mgle. Druk po 1945.
Powieść kryminalna; autorka podpisana: M. Adogan lub M. Adogański.
Selene 384 000. Druk po 1945.
Powieść sensacyjno-naukowa.
Zatoka nieszczęśliwych kochanków. Druk po 1945.

Przekłady

1. A. Steffen: Barabasz. Dramat w 4 aktach. Powst. ok. 1968.
Maszynopis w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Prace redakcyjne

1. Bajarka opowiada. Zbiór baśni całego świata. Oprac. M. Niklewiczowa. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1959, 373 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Zrzeszenie Księgarstwa; Bydgoszcz: Społeczny Komitet 1983; wyd. 3 Bydgoszcz: Pomorze 1984; wyd. 4 Bydgoszcz: Klub Miłośników Książki przy Księgarni „Współczesna 1989.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966.

Informacje rodziny 1997.

Ogólne

Artykuły

P. Mazur: Pamiętnik rodzinny. Nasz Dziennik 2001 nr 263.

Dam sobie radę

[Z. Starowieyska-Morstinowa] zsm.: Będzie dobrze. Tygodnik Powszechny 1949 nr 41.

Hetman Kuba

A. Jelicz: Przygody z dreszczykiem i bez. Nowe Książki 1967 nr 19.
E. Nowacka: Patrz, Wincenty, na nas z nieba. Nowe Książki 1986 nr 11.

Wrócimy razem

A. Gass: Z lat wojny. Nowe Książki 1971 nr 9.

Dlaczego woda morska jest słona

Z. Beszczyńska: Bajki spod znaku skrzata. Nowe Książki 1980 nr 18.

Bajarka opowiada

H. Skrobiszewska: Kopciuszek — barani kożuszek. Nowe Książki 1960 nr 6.
Z. Starowieyska-Morstinowa: Ludzie są dobrzy. Tygodnik Powszechny 1960 nr 12.