BIO

Urodzony 8 grudnia 1918 w Nowym Sączu; syn Izydora Kłosowskiego, prawnika, i Stefanii z domu Uroda. Uczęszczał do I Gimnazjum Klasycznego im. J. Długosza w Nowym Sączu. Debiutował w 1934 w czasopiśmie międzyszkolnym „Zew Gór” (pod pseudonimem Płomień); publikował tu też w latach następnych (1935-36). Po zdaniu matury w 1937, studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Należał do Klubu Młodych Artystów Krakowa skupionego wokół pisma „Nasz Wyraz”. Powstałe w tym czasie wiersze publikował w „Trybunie Literatów i Artystów” (1938). Po wybuchu II wojny światowej brał udział jako ochotnik w kampanii wrześniowej 1939 i został wzięty do niewoli rosyjskiej. Po udanej ucieczce, przebywał w czasie okupacji niemieckiej w Nowym Sączu, gdzie uczęszczał na roczny kurs administracyjno-handlowy, a następnie przez półtora roku pracował jako buchalter. Równocześnie od 1941 brał udział w działalności konspiracyjnej jako członek Armii Krajowej. Kontynuował twórczość literacką, pisząc powieść pt. Mgła i przygotowując m.in. tom wierszy Wilczomlecze (niewydane). W marcu 1943 został aresztowany przez gestapo za udzielanie pomocy Żydom i przynależność do organizacji lewicowych. Do maja 1945 był więźniem obozów koncentracyjnych w Heidelager (Pustków), Sachsenhausen i Sangerhausen (Dora). Po wyzwoleniu jako oficer pracy cywilnej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przebywał w Niemczech w angielskiej strefie okupacyjnej, znaczną część czasu spędzając na kuracjach w szpitalach. Rozwijał twórczość literacką, publikując w czasopismach emigracyjnych „Defilada” (Belgia, 1946), „Dziennik Żołnierza I Dywizji Pancernej” (Niemcy, 1946), „Tygodnik Polski” (Nowy Jork, 1946) i przygotowując m.in. tomy wierszy Krew, Malwy i krew, Zapach włosów. W kwietniu 1947 ożenił się z Marią Sulimirską, późniejszą pisarką. W końcu tegoż roku przeniósł się do Anglii i w 1948 zamieszkał na stałe w Londynie. Został członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Podjął studia w School of Foreign Trade and Port Administration w Londynie; w 1949 uzyskał dyplom. Następnie w 1949-54 studiował na wydziale ekonomicznym uniwersytetu londyńskiego. Przyjął obywatelstwo brytyjskie. Od 1951 (do przejścia na emeryturę) pracował jako urzędnik kolei brytyjskich. Był działaczem brytyjskich związków zawodowych. Kontynuował twórczość literacką; wiersze oraz przekłady poezji z języków obcych, głównie z angielskiego i hiszpańskiego, ogłaszał m.in. w londyńskich czasopismach emigracyjnych „Robotnik Polski” (1948, 1950-51), „Orzeł Biały” (1950-53, 1959, 1967), „Wiadomości” (1951-53, 1959, 1961-63, 1965, 1968), „Kontynenty-Nowy Merkuriusz” (1959-61), „Oficyna Poetów” (1966-67, 1976-77, 1979-80) oraz w paryskiej „Kulturze” (1960, 1962, 1964) i nowojorskich „Tematach” (1962-69, z przerwami). W 1959 otrzymał wyróżnienie w konkursie literackim ufundowanym przez Polaków z Wenezueli. Był krótko związany z londyńską grupą poetycką Kontynenty. Od 1965 publikował utwory poetyckie i przekłady w wielu czasopismach krajowych, m.in. we „Współczesności” (1965-66, 1969-70), w „Poezji” (1966-88, z przerwami), „Miesięczniku Literackim” (1970-89, z przerwami), „Literaturze” (1973, 1975, 1978). Odbył wiele podróży po Europie. Od 1975 często przyjeżdżał do Polski. Zmarł nagle 31 marca 1989 w Londynie.

Twórczość

1. Taniec z pochodniami. Dramat w 3 aktach. Powst. 1938.

Sztuka złożona w Towarzystwie „Młody Teatr” w Warszawie, niewystawiona [Informacja autora].

2. Najkosztowniejszy poemat. Partie napisane. [Poematy]. Hanower: Polski Związek Wychodźstwa Przymusowego 1946, 31 s.

Zawartość

Rapsod w sprawie Dźwiny; Ballada o podjętym spojrzeniu; Legenda o chłopcu-poecie.

3. Wyszywane orłami. Dramat [w 3 aktach wierszem]. Hanower: Polski Związek Wychodźstwa Przymusowego 1946, 56 s.

4. Zmartwychwstania zabitych. Nivola. [Opowiadanie]. Przedmowa: M. Lurczyński. Hanower: Polski Związek Wychodźstwa Przymusowego 1946, 62 s.

5. Anita. Dramat w 5 aktach wierszem. Powst. 1950. Druk w: Polski dramat emigracyjny 1939-1969. Antologia. Poznań 1993 s. 211-315.

Nagrody

Nagroda specjalna Teatru „Nasza Reduta” w Chicago w konkursie na dramat w 1952.

6. Ismene. [Dramat na tematy antyczne w 4 aktach wierszem]. Powst. 1954. Druk fragmentów: Akt I, sceny 1-15. „Oficyna Poetów”, Londyn 1978 nr 3 s. 34-40 i sprostowanie 1979 nr 1 s. 48.

Data powstania według informacji autora.

7. Źrenice. Dwa arkusze poezji. Londyn: Polskie Towarzystwo Literackie 1956, 58 s.

Zawartość

Arkusz I zawiera wybór poezji z nieopublikowanych wcześniej tomów [por. poz. ]: Malwy i krew; Kielichy z lodu; Obłędy pawie; Żyjące trawy, – oraz utwory z zestawionych później tomów Appassionata [poz. ] i Epigramaty [poz. ]. – Arkusz II zawiera cykl: Ręce zanurzone w śmierć.

8. Koncert na głos kobiecy. [Poemat]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1960, 140 s. Wyd. nast. z podtytułem Biomachia. Warszawa: Czytelnik 1967.

9. Epigramaty. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1963, 44 s.

10. Karnet indygowłosej. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1970, 74 s.

Zawartość

Cykle: Naśladowania z japońskiego; Księga Synah; Ekstrawagancje; Miary.

11. Appassionata. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1971, 87 s.

Zawartość

Cykle: Sześć różnych wierszy; Nekrozy; Szmaty; Dedykacje dla żony; Opowieści; Ręce zanurzone w śmierć [poz. ].

12. Wiersze wczesne wybrane. Wybór i wstęp: R. Matuszewski. Warszawa: Czytelnik 1983, 282 s.

Zawartość

Wybór wierszy z 1945-1952. – Cykle [z tomów, por. poz. ]: Zapach włosów: Ballady; Niepokoje; Doznania. – Malwy i krew: Malwy i taniec; Blaknący czas; Zygzak srebra. – Kielichy z lodu: Wieczna dziewczyna; Wiersze w znużeniu; Aniołom pieśni; Lodowce z ognia; Osiem twarzy nędzy; Dno modlitwy. – Obłędy pawie: Białowłosa; Kwiaty tragiczne; Nawroty ros; Listy dobijanego; Uderzenia. – Żyjące trawy: Rzeźby w smutku; Legenda; Słowo i wybuch; Okolice absurdu; Drzewo i trzciny grające.

13. Kawalkady piekła. [Wiersze]. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985, 127 s.

Zawartość

Cykle: Abstrakcje; Pochód świateł; Zamykający się łuk; Strój infernalny; Opowieści skażone; Szyderstwa; Nadzieje i gruz.

14. Posępne wina. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1993, 93 s.

Zawartość

Cykle: Okrucieństwo wód; Zagubienia; Podmuch trucizny; Wygięte ostrza; Narożnik drwiny; Mówię do śmierci.

Utwory niepublikowane, niedatowane

Według informacji J. Niemojowskiego:.

Drzazgi kryształu. Poemat o Tońku Szafrańcu w 48 sonetach. Ok. 50 s.
Duo na tematy antyczne. [Opowieści o Zaleukosie i Charondasie].
Krew.
Mgła. [Powieść].
Powrót w Litwę. Wiersze i poematy. Ok. 125 s.
Psalmy na użytek wilczy. Poemat [ponad 3000 wersów].
Wilczomlecze.

Przekłady

1. E. Pound: Maska i pieśń. Antologia poezji. Tłum. J. Niemojowski. Wyd. wstępne skrócone. Monachium: E. Kottmeier, I.J. Kostecki 1960, 47 s. Por. poz. .
Przekłady z „Personae” i „Cantos”.
2. Ewokacje. Krótka antologia poezji Ameryki Iberyjskiej. [Oprac. i tłum. z języka hiszpańskiego i portugalskiego] J. Niemojowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 183 s.
3. I. Kostecki: Surowe sonety. Przeł. i szkic o poecie napisał J. Niemojowski. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1976, 94 s.
4. T.S. Eliot: Poematy. [Wybór utworów]. Przekł. i szkic o teorii i praktyce przekładu poetyckiego J. Niemojowski. Londyn: Nakład prywatny 1978, 130 s.
5. E. Pound: Poezje. Wybrał, przeł. [z języka angielskiego] i wstępem opatrzył J. Niemojowski. Warszawa: W. Pogonowski 1993, 224 s.

Prace redakcyjne

1. Zob. Przekłady poz. , .

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1964, 1967, 1988.

Informacje rodziny 1997.

Wywiady

...ponieważ jest właściwym wyrażenie – pisarz polski. Rozmowa z J. Niemojowskim [zarejestrowana w marcu 1988]. Rozm. M. Pytasz. „Kresy1993 nr 15.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (J. Czachowska).
• [J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin* 1989, wyd. 2 tamże 1990.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

S. Rzęsikowski: Poezja kosztownych natchnień. „Nowe Sygnały1957 nr 33.
S. Legeżyński: Armia Krajowa w twórczości Jerzego Niemojowskiego. „Gazeta Niedzielna”, Londyn 1959 nr 16.
S. Dąbrowski: Próba analizy krytycznoliterackiej jako próba interpretacyjnego pokonania hermetyzmu utworu poetyckiego. (Na przykładzie wiersza Jerzego Niemojowskiego „Afrodyte”). W: O języku literatury. Katowice 1981; przedruk pt. Hermeneutyka przeciw hermetyzmowi (Jerzy Niemojowski „Afrodyte”) w tegoż: Wiersz, rozbiór, rozumienie. Gdańsk 1983.
R. Matuszewski: Lektury poetyckie. „Miesięcznik Literacki1985 nr 9, przedruk pt. Jerzy Niemojowski i jego „Wiersze wczesne wybrane w tegoż: Powroty i pożegnania. Warszawa 1987.
B. Gutkowska: Jerzego Niemojowskiego heroika narodowa; Prolegomena do „Wyszywanych orłami” Jerzego Niemojowskiego; Z. Marcinów: Uwagi o „Wierszach wczesnych” Jerzego Niemojowskiego; A. Szawerna-Dyrszka: Poetyka „Epigramatów” Jerzego Niemojowskiego w świetle teorii i praktyki poetyckiej Ezry Pounda. W: Poezja i nostalgia. Katowice 1987.
Cz. Sobkowiak: Na ziemi jałowej. „Odra1988 nr 2.
Z. Lichniak: Nazwisko i zjawisko znaczące: Jerzy Niemojowski. W tegoż: Mój skorowidz poezji polskiej na emigracji. Warszawa 1989.
R. Matuszewski: Jerzy Niemojowski. „Życie Warszawy1989 nr 79.
WK: Jerzy Niemojowski (1918-1989). „Pismo Literacko-Artystyczne1989 nr 6.
B. Gutkowska: Sprawa polska w „Anicie” Jerzego Niemojowskiego. W: W pejzażu ojczyzny i obczyzny. Katowice 1991.
J. Paszek: Poezja i wyobcowanie. O „Koncercie na głos kobiecy” Niemojowskiego. W: Literatura a wyobcowanie. Lublin 1991.
J. Ratajczak: Język – moja ojczyzna. (O pisarstwie Jerzego Niemojowskiego). „Ogród1992 nr 3/4.
A. Szawerna-Dyrszka: Koncepcje słowa poetyckiego Wacława Iwaniuka, Jerzego Pietrkiewicza, Jerzego Niemojowskiego. W: Literatura emigracyjna 1939-1989. T. 1. Katowice 1994.
K. Górski: Mój Niemoj. „Regiony1997 nr 2.

Wyszywane orłami

• [M. Danilewicz] Szperacz: Nowy talent. „Skrzydła”, Londyn 1946 nr 11.
Polski dramat wydany w Hanowerze. „Listy z Teatru1946 nr 4.

Źrenice

Z. Dolecki: Wisła – Tamiza – Styks płyną blisko siebie. „Kierunki1957 nr 26.
A. Norbert: Źrenice smutnego czasu. „Współczesność1957 nr 8.

Koncert na głos kobiecy

A. Czerniawski. „Kontynenty-Nowy Merkuriusz”, Londyn 1962 nr 38.
S. Legeżyński: Tom utkany z cierpienia i wstrętu. „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1962 nr 16.
S. Balbus: O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji. „Życie Literackie1968 nr 13.
A. Słucki. „Twórczość1968 nr 6.
A. Szawerna-Dyrszka: Status emigranta. (O Jerzym Niemojowskim i jego poemacie „Koncert na głos kobiecy. Biomachia”). „Poezja1985 nr 11.
A. Szawerna-Dyrszka: Wody, płomienie i historia. (Mit i mitologizm w poemacie „Koncert na głos kobiecy. Biomachia” Jerzego Niemojowskiego). W: Wśród poetów współczesnych. Katowice 1986.

Karnet indygowłosej

S. Balbus. „Życie Literackie1971 nr 1.
J. Kurowicki: Tak ładnie, tak brzydko. „Twórczość1971 nr 10, przedruk w tegoż: Regiony wielkich i małych iluzji. Wrocław 1976.

Appassionata

S. Balbus: Stylizacje, kontestacje, zwierzenia. „Nowe Książki1972 nr 5.

Wiersze wczesne wybrane

A. Bernat: O wierszach Niemojowskiego. „Nowe Książki1984 nr 6.
M.E. Cybulska: Ars poetica Jerzego Niemojowskiego. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1984 nr 51.

Kawalkady piekła

A. Kaliszewski: Orfeusze. „Pismo Literacko-Artystyczne1985 nr 9.
M.E. Cybulska. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 3 dod. „Tydzień Polski”.
J. Marx: Szlauch w kroku. „Kultura1986 nr 40.
W. Tkaczuk: Anty-światy Jerzego Niemojowskiego. „Nowe Książki1986 nr 3.

Ewokacje

A. Tchórzewski: Ambicje i „ewokacje. „Współczesność1968 nr 23.
A. Pałłasz: Poezja Ameryki Iberyjskiej. „Nowe Książki1969 nr 11.
F. Śmieja. „Oficyna Poetów”, Londyn 1969 nr 4.