BIO

Urodzony 22 lipca 1902 w Chłapowie pod Władysławowem; syn Jana Necla, rybaka, i Franciszki z domu Lesnów. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Chłapowie, pracował w 1916-22 jako rybak łodziowy. Przyjaźnił się blisko z Franciszkiem Gojką, rybackim ludowym gawędziarzem kaszubskim. W 1919 uczestniczył w walce o polskość Kaszub: brał udział w antyniemieckiej akcji agitacyjnej. W 1922-24 odbywał służbę wojskową, a w 1924-28 pływał na statkach Marynarki Handlowej. Następnie był zatrudniony (do 1939) jako pracownik pomocniczy w Morskim Laboratorium Rybackim na Helu. Ożenił się z Agnieszką Kaletą. Debiutował w 1931 artykułem O trudnościach naszego rybołówstwa w czasopiśmie „Ryba Morska” oraz szkicem pisanym gwarą kaszubską w wydawnictwie zbiorowym Ligi Morskiej i Kolonialnej, wydanym z okazji trzynastolecia oswobodzenia Wybrzeża. W 1933-39 był radnym w gminie Jastarnia. W 1939 brał udział w kampanii wrześniowej jako kawalerzysta 4. Pułku Strzelców Konnych, następnie w czasie okupacji niemieckiej pracował jako rybak przybrzeżny. W 1941-43 uczestniczył w ruchu oporu w organizacji Gryf Pomorski oraz w szeregach Armii Krajowej (Grupa Północ). Po wojnie był rybakiem na kutrze (do 1955). Działał społecznie w środowisku rybackim, m.in. jako radny kolejno w gminach w Helu, we Władysławowie oraz w Powiatowej Radzie Narodowej w Pucku, prezes Zrzeszenia Rybaków Morskich w Helu, współorganizator Banku Rybackiego w Gdyni, organizator Rybackiej Spółdzielni Zdrowia w Helu (1957). Należał do Stronnictwa Demokratycznego. Był członkiem naczelnych władz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz organizatorem koła tego związku we Władysławowie. Pełnił przez wiele lat funkcję ławnika w Sądzie Powiatowym w Pucku. Od 1952 był działaczem Frontu Jedności Narodu. Od 1954 publikował fragmenty powieści Kutry o czerwonych żaglach w piśmie „Rejsy” (nr 6, 45) i w „Dzienniku Bałtyckim” (nr 77). W 1956 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1959 otrzymał nagrodę Ministerstwa Żeglugi za działalność społeczną i literacką, a w 1962 jako pisarz marynista nagrodę literacką im. M. Zaruskiego. Odznaczony m.in. Medalem Zwycięstwa i Wolności (1946), Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956), złotą odznaką Zasłużony Pracownik Morza (1963) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu św. Grzegorza nadanym przez papieża Pawła VI (1971). Zmarł 29 października 1976 we Władysławowie; pochowany na miejscowym cmentarzu.

Twórczość

1. Kutry o czerwonych żaglach. [Powieść]. Wstęp, słowniczek i oprac.: F. Fenikowski. Warszawa: Czytelnik 1955, 293 s.

Cz. 1 cyklu; cz. 2 zob. poz. .
Pierwotny tytuł: Ludzie od wioseł.

2. Saga o szwedzkiej checzy. [Powieść]. Oprac. literackie, wstęp i objaśnienia: F. Fenikowski. Oprac. red.: E. Kownacka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1957, 326 s. [Wyd. 2] Puck-Wejherowo: MS 2004, 234 s.

3. Maszopi. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1958, 410 s. Wyd. 2 Wejherowo: MS 2002.

Cz. 2 cyklu; cz. 1 zob. poz. .

4. Okrętnicy spod Nordowej Gwiazdy. [Powieść]. Wstęp, słowniczek i oprac. literackie: F. Fenikowski. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1959, 495 s. Wyd. 2 Władysławowo, Puck: Wydawnictwo „MS” 2005.

Powieść biograficzna o Juliuszu Detlafie.

5. Krwawy sztorm. [Powieść]. Oprac. literackie i [wstęp:] F. Fenikowski. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1960, 399 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1964; wyd. 3 ze wstępem W. Nawrockiego Katowice: Śląsk 1969; wyd. 3 [!] Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1985.

Wyd. łącznie z poz. pt. Krwawy sztorm; Złote klucze. Wstęp: W. Nawrocki. Oprac. literackie: F. Fenikowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 532 s.

6. Z przeszłości Ziemi Puckiej. Puck: Wydawnictwo Komitetu Obchodów 800-lecia m. Pucka 1960, 15 s., powielone.

7. Złote klucze. [Powieść]. Oprac. literackie: F. Fenikowski. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1962, 212 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1964; wyd. 3 Katowice: Śląsk 1969.

Wyd. łącznie z poz. pt. Krwawy sztorm; Złote klucze. Wstęp: W. Nawrocki. Oprac. literackie: F. Fenikowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 532 s.

8. Łosoś wszechwładny. [Opowiadania]. Oprac. literackie: F. Fenikowski. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1963, 136 s. Wyd. 2 Dębogórze: MS 2004.

Zawartość

Król Bałtyku zwycięża Kronprincessę; Idzie noc...; Kur, Kaczor i łosoś; Gegen England...; Pan Lachmund się bawi; Punkty albo... łosoś; Diabeł w puckim arbeitsamcie; W cieniu gilotyny; Robi się mglisto; Bunkry; Kiedy ranne wstają zorze...; Komornik; Chlapowic w opałach; Ocalił ich łosoś.

9. W pogoni za ławicami. [Powieść]. Red. literacka: M. Jasik. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1966, 205 s. Wyd. 2 Dębogórze; Wejherowo: MS 2003.

10. Nie rzucim ziemi. Wstęp: A. Szomański. Oprac. literackie: I.B. Eysymontt. Warszawa: Novum, Ars Christiana 1969, 210 s. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne Wyd. 2 [Wejherowo:] MS 2003.

Beletryzowana relacja historyczna o roli katolickiego duchowieństwa na Kaszubach w walce z germanizacją.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja sceniczna pt. Jak Józef Żelk był cesarzem. „Biblioteka Gdańska1976 z. 9 s. 62-70.

11. Wolność i niewola. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, 453 s. Wyd. 2 tamże 1974.

12. Z deszczu pod rynnę. [Powieść]. Wstęp: L. Bądkowski. Warszawa: Czytelnik 1971, 275 s. Wyd. 2 Kosakowo: Wydawnictwo „MS” 2006.

13. Haftowana bandera. [Powieść]. Katowice: Śląsk 1972, 221 s.

14. Rewianie. [Powieść]. Oprac. literackie oraz wstęp: L. Bądkowski. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1974, 156 s. Wyd. 2 Gdańsk: Czec 1998.

15. Demony, purtki i stolemy. Baśnie kaszubskie. Posłowie: H. Kapełuś. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 193 s.

Zawiera 84 baśnie i legendy.

16. W niewoli białych purtków. Podania i gawędy z Wybrzeża. Posłowie: H. Kapełuś. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977, 179 s.

Zawiera wstęp A. Necela: Zaczęło się od pomeranki, – 54 podania i gawędy, – oraz: Komentarze; Słowniczek wyrazów gwarowych i najniezbędniejszych objaśnień rzeczowych; Źródła tradycji ustnej.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967, 1973, 1974.

Wywiady

W domu za jeden połów... Rozm. M. Jankowska. Nasz Klub 1972 nr 12.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (R. Loth).
Rocznik Literacki 1976” wyd. 1979 (J. Chudek).

Ogólne

Artykuły

F. Fenikowski: Kronikarz spod Rozewskiej Blizy. Nowa Kultura 1953 nr 26.
L. Bądkowski: Augustyn Necel. Tygodnik Kulturalny 1966 nr 35.
W. Czubałowa: Konserwator uciekającego czasu. Dziennik Polski 1969 nr 284, przedruk w: „Życie Literackie” 1970 nr 26.
M. Śliwiński: Kaszubska epopeja Augustyna Necla. Litery 1972 nr 12.
J. Treder: Dialektyzacja w utworach Augustyna Necla. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego 1973 z. 1.
M.A. Kowalski: Kaszubski Sienkiewicz spod rozewskiej blizy. Tygodnik Kulturalny 1974 nr 46.
M.A. Kowalski: Jem pisôł o Kaszëbach. Kulisy 1977 nr 10.
A. Staniszewski. „Panorama Północna1978 nr 17 [o życiu i twórczości A. Necla].
A. Bukowski: Dwaj prozaicy kaszubscy: Augustyn Necel i Jan Piepka. W: Literatura Gdańska i Ziemi Gdańskiej w latach 1945-75. Gdańsk 1979.
M.A. Kowalski: Kaszubski kronikarz. Pomerania 1980 nr 8/9.
• [W. Kiedrowski] W.K.: Augustyn Necel zapomniany. Pomerania 1983 nr 1/2.
H. Skorowski: Ethos Kaszubów w twórczości literackiej Augustyna Necla; Maszopi czuli potrzebę bycia razem. Pomerania 1983 nr 5, 10.
A. Bukowski: Rybacy i okrętnicy Augustyna Necla. Kalendarz Gdański 1984.
H. Skorowski: Moralność pracy. (Nad twórczością literacką Augustyna Necela) Wiara tworząca życie; Twórczość wyrosła z miłości. (W ósmą rocznicę śmierci Augustyna Necela). Pomerania 1984 nr 2, 5, 10.
H. Skorowski: Niektóre aspekty ethosu Kaszubów. Studium etologiczne na podstawie twórczości literackiej Augustyna Necla. „Studia Theologica Varsaviensia1984 nr 1.
B. Tumiłowicz: ...a morze szumi jak dawniej. (Czy pamiętamy Necla?). „Argumenty1986 nr 40.
P. Jaworski: Autentyzm. Głos Wybrzeża 1987 nr 6.
E. Kochanowska: Z kaszubskiej checzy na Parnas. W Kręgu Książki 1987 nr 8.
H. Skorowski: Etos Kaszubów w twórczości literackiej Augustyna Necla. Warszawa, Krosno: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza 2006, 179 s.

Kutry o czerwonych żaglach

S. Marcinkowski: Literacki debiut rybaka. Głos Wybrzeża 1955 nr 113.

Saga o szwedzkiej checzy

J. Koźlikowski: Narodziny kaszubskiej sagi. Tygodnik Zachodni 1957 nr 23.
R. Ostrowska: Sagi kaszubskie. Twórczość 1957 nr 12.

Maszopi

S. Pestka: Maszopi” opowieść władysławowskiego rybaka. Kaszëbë 1958 nr 16.

Okrętnicy spod Nordowej Gwiazdy

S. Dauksza: Okrętnicy... Tygodnik Morski 1959 nr 25.
J. Znamierowski: Opowieść kaszubska. Nowe Książki 1959 nr 16.

Krwawy sztorm

J. Makowski. „Pomorze1961 nr 1.

Złote klucze

J. Kiedrowski. „Głos Wybrzeża1962 nr 172.

Łosoś wszechwładny

J. Makowski: O łososiu wszechwładnym. Pomorze 1964 nr 10.

W pogoni za ławicami

E. Puzdrowski: Powrót do źródeł. Pomorze 1966 nr 11.

Nie rzucim ziemi

W. Krygier. „Za i Przeciw1970 nr 34.

Wolność i niewola

P. De Laval: Rzędzian z 4 pułku Strzelców Konnych. Nowe Książki 1971 nr 12.

Z deszczu pod rynnę

T. Grabowski: Był raz sobie Kaszub... Nowe Książki 1972 nr 8.

Demony, purtki i stolemy

B. Czeszko: Baśnie spisane przez Augusta Necla. Nowe Książki 1975 nr 14, przedruk w tegoż: Marginałki. Warszawa 1979.

W niewoli białych purtków

A. Staniszewski: W stronę Boldów i Gojków. Nowe Książki 1978 nr 11.