BIO

Urodzony 12 października 1925 w Warszawie; syn Antoniego Narbutta, dziennikarza, i Stanisławy z Glińskich. Uczęszczał do prywatnej szkoły powszechnej Władysława Giżyckiego w Warszawie. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Po powstaniu warszawskim i ucieczce z transportu do obozu, ukrywał się we wsi Krasice pod Mostowem. W kwietniu 1945 powrócił do Warszawy i podjął pracę fizyczną na Poczcie Głównej. W 1947 zdał, jako ekstern, egzamin maturalny w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Batorego. Od 1946, odmawiając ze względów politycznych służby wojskowej, ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem. Został aresztowany latem 1953 pod Nowym Sączem i poddany kilkumiesięcznemu śledztwu. Po zwolnieniu, zagrożony ponownym aresztowaniem, od września tego roku do maja 1954 ukrywał się w szpitalu psychiatrycznym w Tworkach pod Warszawą. Następnie do 1959 prowadził kiosk na Poczcie Głównej w Warszawie. Debiutował w 1957 opowiadaniem pt. Ludzie ze Starówki, opublikowanym na łamach „Tygodnika Powszechnego” (nr 41); z pismem tym współpracował do 1980, ogłaszając artykuły, opowiadania i recenzje. Publikował również w innych pismach, m.in. w „Więzi” (1960, 1966-80) i „Znaku” (1960, 1971-72). W 1959-64 jako wolny słuchacz brał udział w seminarium doktoranckim prof. Władysława Tatarkiewicza w Katedrze Estetyki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1968 został członkiem Polskiego PEN Clubu, a w 1971 członkiem Związku Literatów Polskich. W grudniu 1975 należał do sygnatariuszy Listu 59, wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po czym został objęty zakazem druku. Współpracował z prasą niezależną drugiego obiegu, publikując wiersze, artykuły i recenzje na łamach „Zapisu” (1977-78), „Spotkań” (od 1978), „Opinii” (od 1980), „Rzeczypospolitej” (od 1980). Brał udział w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej, organizowanych corocznie przez Komitet Episkopatu do Spraw Duszpasterstwa Ogólnego. W 1981 został członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego (NSZZ) „Solidarność” oraz członkiem Komitetu Więzionych za Przekonania przy NSZZ „Solidarność”. Był autorem tekstu pieśni pt. Solidarni. Organizował cykliczne spotkania poetyckie, w których uczestniczył (styczeń i luty 1981) w kościele oo. kapucynów przy ulicy Miodowej w Warszawie. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981, ukrywał się najpierw u rodziny na Pomorzu, a następnie w klasztorze oo. kapucynów w Serpelicach nad Bugiem i w Lubartowie. Współpracował m.in. z miesięcznikiem „W Drodze” (1983-88) i z tygodnikiem „Ład” (1988-95; m.in. cykl felietonów Moim nieskromnym zdaniem). W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Recenzje publikował m.in. w „Tygodniku Solidarność” (od 1996) i „Arcanach” (1997-99). W 2003 otrzymał nagrodę im. L. Proroka oraz nagrodę literacką im. D. Stolarskiego. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006). Zmarł 30 maja 2011 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wolskim.

Twórczość

1. Debiut i inne opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1965, 206 s.

Zawartość

Zielony wywiad; Szarą godziną; Niedziela i poniedziałkowy wieczór; Dom rodzinny; Drzwi; Martin Eden; Ballada więzienna; Chory; Szansa; Czerpanie sitem; To było jutro; Vivere in pace; Pijak; Sen; Rozmowa; Przypowieść; Debiut.

2. Znowu zakwitnie listopad. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 171 s.

Zawartość

Babka, oficer i ja; Brat; Antek; Jak to właściwie jest?; Dzień ma dwie połowy; Między drugą a szóstą w niedzielę; Ona; Portret z krajobrazem; Ślady; Gdyby; On; Ten drugi; Znowu zakwitnie listopad.

3. W mieście wesele. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 141 s.

Zawartość

W mieście wesele; Deszcz; Bal u senatora; W małym mieście; Człowiek za miastem; Koncert; W samo południe; Nocna przygoda; Trzy razy Julia; Trochę snu, trochę jawy; Skręcając w Żelazną; Benefis.

4. List nie wysłany pocztą. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 90 s.

Zawartość

List wieczorny; List o świcie; List nie wysłany pocztą; Jadąc; Jeśliby...; Obiad; Wizyta na Via Nomentana; Drewno; Tęsknota za Wenecją; Wywczasy; Sobowtór; List pisany o północy; Na placu Hiszpańskim.

5. Ostatnia twarz portretu. [Powieść]. Powst. 1976. Wyd. Warszawa: Biblioteka Literacka i Historyczna* 1981, 178 s. Wyd. 2 Katowice: Unia 2002.

Pierwotny tytuł: Okręt albo ostatnia twarz portretu.

6. Sól ziemi. [Wiersze]. [Warszawa:] Biblioteka Literacka* 1980, 19 s. Wyd. nast. Warszawa: Wydawnictwo Polskie* 1985, 16 s.

7. Nasz jest ten dzień. [Wiersze]. Warszawa: Biblioteka Literacka i Historyczna* 1981, 16 s.

8. Druga twarz portretu. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 88 s.

Zawartość

Czarny król; Ta chwila; Panichida. (Lamentacja Klujewa po śmierci Jesienina); Nim rozkwitną pąki białych róż; Ballada o śmierci szczęśliwej; Druga twarz portretu; Czekać w tym mieście; Dwie walki; Spory, tęsknoty; Takie piękne wakacje; Ocalenie; Spotkanie; Spacer z królem.

9. Z ziemi polskiej, z ziemi włoskiej. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 121 s.

Zawartość

Cz. 1. Z ziemi polskiej: Przebudzenie; Lunatyk; Przyjęcia; Gra; Korepetycje; Szarą godziną; Odjazd; Kola; Giżycki; Liga Obrony Pięknych Pań; Styczniowa data; Słowacki; Pierwszy koncert; Halina; Trochę miłości, trochę rozpusty; Fenomen „Zośka”; I znowu... Varsovia urbs ...; Może być gorzej; Historia nie powtarza się?; Sobowtór; Ein Stück Brot!...; W górach; Powroty; Śmiech obok grozy; Kosmyk z włosów Samsona; Chwile w krainie łagodności; W Laskach; Nocny bilans. – Cz. 2. Z ziemi włoskiej: Poranki; Caffé „Greco”; Wizyta; Campo Verano; Sjesta; Przedwojenność; Pensione „Sole”; Dwie „dyskusje”; Bez słowa; Sacco di Roma; U Świętego Piotra; Krystyna szwedzka; Pieta; Sistina; Styl; S. Andrea della Valle; Rzeczy drobne; Na stopniach autobusu; Wenecja.

10. Szkice historyczne w ujęciu polemicznym. Lublin: SN* [Solidarność Nauczycielska] 1984, 19 s.

Autorstwo ustalone na podstawie informacji J. Narbutta.

Zawartość

Wrzesień 1939 roku i jego geneza; Współpraca Stalina z Hitlerem i czwarty rozbiór Polski; Fałszerstwa i niedomówienia; Dane liczbowe o Polskim Ruchu Oporu; Decyzja wybuchu Powstania Warszawskiego.

11. Czarny król. Rzecz w dwu aktach. Jasna Góra 1988 nr 4 s. 33-47. Przedruk zob. poz. .

Dotyczy króla Jana Kazimierza.

12. Trochę wierszy. Warszawa, Tarnów: Przyjaźń i Służba 1997, 78 s.

13. Uciec z wieży Babel. [Szkice]. Kraków: Arcana 1999, 157 s.

14. Awantury polemiczne. [Szkice]. Katowice: Unia 2000, 143 s.

15. Od Kraszewskiego do Parnickiego. Główne etapy rozwoju polskiej powieści historycznej i inne szkice. Katowice: Unia 2000, 88 s.

16. Spory o słowa, spory o rzeczy. [Felietony]. Katowice: Unia 2001, 116 s.

17. Dwa bunty. [Szkice]. Katowice: Unia 2003, 159 s.

18. Benefis. Nowele, proza poetycka, dramat. Katowice: Unia 2004, 192 s.

Zawiera m.in. utwór dramatyczny pt. Czarny król [poz. ].

19. Wyrzucony na brzeg życia. [Wspomnienia]. Katowice: Unia 2005, 152 s.

Zawiera także opowiadania z cyklu „Z ziemi włoskiej” pt. „Wspomnienia włoskie” [poz. ].

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988, 1997.

Wywiady

Czy istnieje hymn „Solidarności”? Rozm. R. Popkowicz-Tajchert. Słowo Powszechne 1981 nr 129.
Zawsze pisałem niezależnie. Rozm. R. Popkowicz-Tajchert. Słowo Powszechne 1981 nr 170.

Ogólne

Artykuły

Z. Skibiński: Spory i tęsknoty. O sztuce pisarskiej Jerzego Narbutta. Ład 1994 nr 28.

Debiut i inne opowiadania

J. Hennel. „Tygodnik Powszechny1965 nr 33.
R. Marszałek: Czytelnik w roli pisarza. Twórczość 1965 nr 11.
M. Sprusiński: Samotność i sentymentalizm. Życie Literackie 1965 nr 39.
T. Żółciński: Spóźniony debiut. Współczesność 1965 nr 19.
M. Szpakowska: Obsesja i cień Jokasty. Nowe Książki 1966 nr 7.

Znowu zakwitnie listopad

B. Ostromęcki. „Tygodnik Powszechny1972 nr 44.
W. Natanson: Zjawisko godne uwagi. Twórczość 1973 nr 8.
B. Rogałko: Legenda, sen i rzeczywistość. W kręgu listopada. Życie Literackie 1973 nr 17.

W mieście wesele

I. Furnal: Literatura jako ocalenie. Miesięcznik Literacki 1973 nr 8.
J. Pieszczachowicz: Trochę snu, trochę jawy. Nowe Książki 1973 nr 22, przedruk w tegoż: Na widnokręgu historii. Kraków 1988.
B. Ostromęcki. „Więź1974 nr 3.

List nie wysłany pocztą

W. Ligęza: Peregrynacja włoska. Odra 1975 nr 12.
W. Natanson: Głęboka sonda. Nowe Książki 1975 nr 18.
J. Tarczałowicz: Listy z Włoch. Życie Literackie 1975 nr 43.

Ostatnia twarz portretu

J. Odrowąż-Pieniążek: Syntetyczny portret pokolenia. Tygodnik Solidarność 2003 nr 39.

Druga twarz portretu

H. Danilczyk: Złuda łaskawsza od prawdy. Tygodnik Kulturalny 1983 nr 38.
A. Nasiłowska: O tradycji – nietradycjonalnie. Twórczość 1983 nr 8.
T.J. Żółciński: Różne twarze portretu. Tu i Teraz 1983 nr 9.
P. Kądziela: Opowiadania Narbutta. „Nowe Książki1984 nr 1.
T. Wyszomirski: Czarny król. Kierunki 1984 nr 25.

Uciec z wieży Babel

W. Żyszkiewicz: Istnienie dyskretne. Tygodnik Solidarność 2000 nr 26 [dot. też: Awantury polemiczne].

Awantury polemiczne

W. Żyszkiewicz: Istnienie dyskretne. Tygodnik Solidarność 2000 nr 26 [dot. też: Uciec z wieży Babel].

Od Kraszewskiego do Parnickiego

W. Żyszkiewicz: Zapomniany język. Tygodnik Solidarność 2000 nr 47.

Benefis

E. Polak-Patkiewicz: Benefis, czyli ból życia. Tygodnik Solidarność 2005 nr 13.