BIO

Urodzony 24 marca 1899 w Warszawie; syn Bolesława Eigera, fabrykanta, właściciela cementowni, i Diany z Silbersteinów. Uczył się w szkole Heleny Szalay-Skłodowskiej, następnie przez pewien czas w Niemczech, wreszcie w Gimnazjum Emiliana Konopczyńskiego w Warszawie, tu zdał maturę. Od 1918 studiował polonistykę i germanistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1919-20 odbył służbę wojskową, po czym kontynuował studia w 1920/21 i później w 1928. Debiutował w 1920 wierszem pt. Odzew, opublikowanym w dzienniku „Naród” (nr 104). W 1922 ożenił się z Ireną Tuwim, poetką i tłumaczką (rozstali się w 1930). Od 1924 współpracował z tygodnikiem „Wiadomości Literackie”, w którym do 1934 prowadził dział recenzji poetyckich i zamieszczał omówienia nowości z poezji polskiej i zagranicznej, a sporadycznie także recenzje teatralne i filmowe (podpisywał też sn.). Uprawiał również twórczość prozatorską, aforystyczną i przekładową z literatury niemieckiej, francuskiej i angielskiej. Wiersze, artykuły, recenzje oraz przekłady ogłaszał m.in. w „Skamandrze” (1921-22, 1925-26, 1928, 1936-37), „Drodze” (1927-37), „Kurierze Literacko-Naukowym” (1930-37), „Kamenie” (1934-39; tu m.in. w 1936-37 recenzje w dziale Przegląd poezji), „Miesięczniku Literackim” (1934/35-1935/36), „Okolicy Poetów” (1935-37), „Pionie” (1935-38), „Sygnałach” (1936-38). W 1937 był kierownikiem działu literackiego w piśmie „Bunt Młodych”. W 1938-39 wydawał i redagował miesięcznik „Ateneum”. Odbywał liczne podróże zagraniczne. Po wybuchu II wojny światowej, utracił w czasie oblężenia Warszawy cały swój dobytek i znalazł się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Późną jesienią 1939 został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Zginął w 1940, prawdopodobnie rozstrzelany 2 kwietnia w Palmirach pod Warszawą.

Twórczość

1. Poemat. Warszawa: Nakład autora 1924, 87 s.

2. Odjazd. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1927, 80 s.

3. Cienie na wietrze. [Aforyzmy i uwagi]. Warszawa: F. Hoesick 1928, 137 s.

4. Księżna Jurjewska. [Opowieść biograficzna]. Warszawa: Rój [1928], 62 s.

Dot. Katarzyny Dołgorukowej.

5. List do przyjaciela. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1928, 69 s.

6. List otwarty do p. M.J. Wielopolskiej. Warszawa: Drukarnia Krajowa [1928], 8 s.

W ramach dyskusji na temat Polskiej Akademii Literatury.

7. Drabina. Warszawa: F. Hoesick 1930 [właśc. 1929], 163 s.

Zawiera drobne utwory prozą.

8. Ziemia wolna. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1930, 89 s.

9. Pusta ulica. [Aforyzmy]. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1931], 164 s.

10. Poeta i świat. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1932, 89 s.

11. Obrazy z podróży. [Wiersze]. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1933 [antydatowane 1932], 83 s.

12. Od Baudelaire'a do nadrealistów. Przekłady i szkice z nowoczesnej literatury francuskiej. Warszawa: Gebethner i Wolff 1933, 406 s.

Zawartość

Przedmowa. – [Szkice:] O aktualności Baudelaire'a; O samotności oraz o bankructwie psychologicznym [dot.: E. Estaunié]; O Prouście; Śladami Gide'a; Paul Morand; Zdemaskowanie Europy. (O powojennym przełomie kultury uczuć); O poezji Cocteau; Na marginesie „Thomas l’imposteur" Jana Cocteau; Rozmowa z Drieu la Rochelle'em; Rozmowa z Fernandem Divoire'em; Pierre Reverdy; Kosmos w ruchu [dot.: J. Giraudoux: Bella]; Pół godziny z Philippem Soupault; Święty bezład. (Na marginesie nadrealizmu) [dot. R. Crevela]; Tristan Tzara. – [Przekłady autorów:] J.A. Rimbaud, F. Jammes, P. Claudel, J. Cocteau, F. Divoire, B. Cendrars, G. Apollinaire, M. Jacob, P. Reverdy, L.P. Fargue, P. Eluard, T. Tzara.

13. Rozmowa z cieniem. Powieść. Warszawa: Rój 1933, 267 s.

Cz. 1 planowanego cyklu pt.Przemiany”.

14. Zapomniany polski modernista. Warszawa: Skład główny Towarzystwa Wydawniczego 1936 [antydatowane 1935], 58 s.

Szkic dotyczy Wacława Rolicza-Liedera.

15. Ziemia, siostra daleka. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1936 [antydatowane 1935], 88 s.

16. Elegie. Warszawa: F. Hoesick 1937, 71 s.

17. Próby. [Wiersze, aforyzmy]. Warszawa: F. Hoesick 1937, 145 s.

18. Chmura na czole. [Wiersze]. Warszawa: Skład główny Naszej Księgarni [1938], 82 s.

19. Wybór wierszy. Wybrał i posłowiem opatrzył: L.B. Grzeniewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 130 s.

20. Wiersze wybrane. Wybrał i oprac.: P. Hertz. Wspomnieniami opatrzyli: J. Andrzejewski i in. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, 331 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , , , , , , , – nadto: Wspomnienia [o S. Napierskim]: J. Andrzejewski: I cóż, że przemija?; P. Hertz: O Stefanie Napierskim; S. Pollak: Wspomnienie o Stefanie Napierskim; T. Terlecki: Stefan Napierski rozstrzelany przez Niemców w więzieniu w 1940 roku; A. Ważyk: W stronę Marka.

21. Aforyzmy. Wybór i wstęp: I. Maciejewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 107 s.

22. Poezje wybrane. Wyboru dokonał, wstępem i posłowiem opatrzył L.B. Grzeniewski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza [1985], 139 s.

Przekłady

1. [A. Henschke] Klabund: Moreau. (Dzieje żołnierza). Skamander 1921 nr 4 s. 38-45, nr 5/6 s. 150-167, nr 7/9 s. 269-291. Wyd. osobne łącznie z: Klabund: Car Piotr. Powieść. Przeł.: I. Berman, W. Broniewski. Warszawa: Rój 1930, 207 s.
2. E.M. Remarque: Na zachodzie bez zmian. [Powieść]. Warszawa: Rój 1930 [antydatowane 1929], 219 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1930; z posłowiem W. Szewczyka [Katowice] Stalinogród: Śląsk 1956, wyd. 2 [!] tamże 1960; wyd. 4 przejrzane i poprawione Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967; wyd. 5 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974; wyd. 7 Warszawa: Czytelnik 1996; [wyd. 8] z posłowiem S. Stabro. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999; Warszawa: Porozumienie Wydawców 2001; Kraków: Mediastar Poland [2004]; Poznań: Rebis 2004.
3. R.M. Rilke: Elegie duinezyjskie. Przekł. autoryzowany: S. Napierski przy współpracy W. Hulewicza. Wstęp: M. Thalmann. Warszawa: F. Hoesick 1930 [antydatowane 1929], 40 s.

Wyd. fragmentów pt. Z „Elegii duinejskich”. W tłumaczeniu S. Napierskiego przy współpracy W. Hulewicza. [Anin: J.Z. Golski]. 1985, [8] s.

Tekst w języku niemieckim i polskim.
4. A. Strindberg: Eryk XIV. Dramat w 4 aktach. Przeł.: S. Napierski, I. Tuwim. Przekł. powst. ok. 1930.
Informacja: L. Schiller: Teatr ogromny. Warszawa 1961 s. 53.
5. W. Whitman: [Siedemdziesiąt pięć] 75 poematów. Przedmowa: S. Helsztyński. Warszawa, Kraków: J. Mortkowicz, Towarzystwo Wydawnicze 1934, 152 s.
6. Lirycy francuscy. T. 1-2. Warszawa: [Drukarnia] B-cia Drapczyńscy 1936, 1937, 178 + 172 s.
Antologia przekładów poezji francuskiej.
7. Liryka niemiecka. 1936-1937.

[T.] 1. [B.m.w.] 1936, 216 s. Biblioteka „Kameny, 5.

T. 2. Poeci niemieccy. Liryki niemieckiej t. 2. Warszawa: [Drukarnia] B-cia Drapczyńscy 1937, 173 s. [Biblioteka „Kameny, 11].

Antologia przekładów poezji niemieckiej.
8. G. Büchner: Leonce i Lena. [Komedia w 3 aktach]. Wyd. w: Poeci niemieccy. Liryki niemieckiej t. 2. Warszawa 1937 s. 130-163 [zob. poz. ]. Przedruk w: G. Büchner: Utwory zebrane. Warszawa 1956. Wystawienie: Kielce, Teatr im. S. Żeromskiego 1959. Polskie Radio 1969.
9. F. Wedekind: Demon ziemi. Dramat w 4 aktach. Przekł. powst. przed 1940.
Informacja: T. Terlecki: Stefan Napierski. W: Straty kultury polskiej. 1939-1944. T. 1. Glasgow 1945.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T. 22 cz. 3 z. 93. Wrocław; Kraków 1977 (K. Wyka).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (A. Biernacki).

Ogólne

Książki

J. Pasterski: Tristium liber. O twórczości literackiej Stefana Napierskiego. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2000, 288 s.
J. Zięba: Klerk zaangażowany. Stefana Napierskiego nowoczesna krytyka literacka wobec dyskursów krytycznych w Dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas2006, 366 s.

Artykuły

K.W. Zawodziński: Out-siderzy i maruderzy. Przegląd Współczesny 1933 t. 14 nr 133, przedruk w tegoż: Wśród poetów. Kraków 1964.
c. topor: Stefan Napierski. Żagary 1934 nr 3/4.
L. Fryde. „Orka na Ugorze1938 nr 1, przedruk w tegoż: Wybór pism krytycznych. Warszawa 1966.
T. Terlecki: Stefan Napierski. W: Straty kultury polskiej. T. 1. Glasgow 1945, przedruk w tegoż: Ludzie, książki i kulisy. Londyn 1960.
P. Hertz: Wspomnienie o Stefanie Napierskim. W tegoż: Notatnik obserwatora. Łódź 1948, przedruk w: S. Napierski: Wiersze wybrane. Warszawa 1983.
H. Mortkowicz-Olczakowa: Wspomnienie o Marku Eigerze-Napierskim. W tejże: Bunt wspomnień. Warszawa 1959.
S. Piętak: Kibic. W tegoż: Portrety i zapiski. Warszawa 1963.
W.P. Szymański: Pragnął napisać siebie. (O Stefanie Napierskim). Tygodnik Powszechny 1963 nr 1.
W.P. Szymański: Współczesność i maska. (O „Ateneum” Stefana Napierskiego). Więź 1964 nr 7/8.
P. Hertz: Biblioteka Stefana Napierskiego. W: Walka o dobra kultury polskiej. T. 1. Warszawa 1970.
W.P. Szymański: Oblicze współczesnego Europejczyka. (O Stefanie Napierskim). W tegoż: Outsiderzy i słowiarze. Wrocław 1973, przedruk w tegoż: Moje Dwudziestolecie 1918-1939. Kraków 1998.
S. Barańczak: Die künstlerische Übersetzung als „selbständiges” und als „gebundenes” Interpretationsobjekt. (Randbemerkungen Gottfried Benns). [Przeł.] A. Haardt. Die Welt der Slaven”, Monachium 1978 nr 1 [m.in. dot. przekł. S. Napierskiego wiersza pt.Gesänge”].
I. Maciejewska: Stefan Napierski. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 3. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. Seria 6 t. 3. Kraków 1993.
J. Pasterski: Motyw samotności i śmierci w poezji Stefana Napierskiego. W: W stronę dwudziestolecia. Rzeszów 1993.
J. Poradecki: Zgrabny syfilityk. Orfeusz Stefana Napierskiego. W tegoż: Orfeusz poetów dwudziestego wieku. Łódź 1995.
L.B. Grzeniewski: Szkoła bezinteresowności. W tegoż: Mgły w stogu siana. Warszawa 1996.
T. Wójcik: Stefan Napierski. Przypomnienie poety. W: Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Warszawa 2006.

Poemat

• [S. Baliński] stb. Wiadomości Literackie 1926 nr 4.

Odjazd

S. Baliński: Poezje Stefana Napierskiego. Wiadomości Literackie 1928 nr 14.
K.W. Zawodziński. „Przegląd Współczesny1928 t. 24 nr 69.

Cienie na wietrze

O. Forst-Battaglia. „Wiadomości Literackie1928 nr 24.
R. Nycz: Jamy słów. Teksty 1979 nr 3 [dot. wstępu S. Napierskiego do „Cienie na wietrze”].

Drabina

J.E. Skiwski: Monologi Napierskiego. „Wiadomości Literackie1931 nr 22 [dot. też Pusta ulica].

Ziemia wolna

J. Liebert: Zakonspirowany romantyk. Wiadomości Literackie 1930 nr 33.

Pusta ulica

L. Fryde: Stefana NapierskiegoPusta ulica”. Droga 1931 nr 12.
J.E. Skiwski: Monologi Napierskiego. „Wiadomości Literackie1931 nr 22 [dot. też Drabina].

Poeta i świat

W. Sebyła: Cierpienia młodych Wertherów. Zet 1932/33 nr 5.

Od Baudelaire'a do nadrealistów

J.E. Skiwski. „Wiadomości Literackie1933 nr 22.
Z. Czerny. „Rocznik Literacki 1933” wyd. 1934.

Rozmowa z cieniem

L. Piwiński: Powieść Napierskiego. „Wiadomości Literackie1933 nr 42.

Zapomniany polski modernista

K. Czachowski. „Nowa Książka1936 nr 6.
S. Czernik. „Okolica Poetów1936 nr 3.
J. Iwaszkiewicz: Zapomniany modernista. Wiadomości Literackie 1936 nr 29.

Ziemia, siostra daleka

J. Kott. „Przegląd Współczesny1936 t. 57 nr 168.
J. Birkenmajer. „Nowa Książka1938 nr 4.

Elegie

H. Michalski: Więzień samego siebie. Kultura 1937 nr 39.
J. Zagórski: Outsider wydłuża krok. Pion 1937 nr 12 [dot. też: Próby].
P. Hertz: Rozmowa z cieniem. (Szkic krytyczny). Kamena 1938 nr 5 [dot. też: Próby].
P. Hulka-Laskowski. „Nowa Książka1938 nr 2.
K. Zawodziński: Liryka i epika wierszem. „Rocznik Literacki 1937” wyd. 1938 [m.in. dot.: Elegie].

Próby

• J. Zagórski: Outsider wydłuża krok. „Pion” 1937 nr 12 [dot. też: Elegie].
A. Pleśniewicz: Książka dla nielicznych. Kultura 1937 nr 13.

Chmura na czole

J.K. Weintraub. „Sygnały1938 nr 51.

Wybór wierszy [2000]

P. Hertz. „Nowa Kultura1962 nr 41.

Wiersze wybrane [1997]

M. Jodłowski: Zapomniany Europejczyk. Opole 1983 nr 9.
J. Marx: Piękny eskapizm. Poezja 1983 nr 9.
F. Netz: Poeta przypomniany. „Tak i Nie1983 nr 10.
S. Sterna-Wachowiak: Napierski przypomniany. Twórczość 1985 nr 2.

W. Whitman: 75 poematów

L. Chwistek. „Rocznik Literacki 1934” wyd. 1935.

Lirycy francuscy

H. Elzenberg. „Rocznik Literacki 1936” wyd. 1937.
H. Michalski: Ceterum censeo. Kultura 1937 nr 9.
P. Hulka-Laskowski. „Nowa Książka1938 nr 10 [dot. t. 2].

Liryka niemiecka

W. Bąk. „Pion1936 nr 28.
M. Jastrun: Przekłady z poetów niemieckich. Wymiary 1938 nr 5, przedruk w tegoż: Poezja i rzeczywistość. Warszawa 1965 [dot. t. 2].