NAGANOWSKI Egon

Urodzony 31 marca 1913 w Innsbrucku (Austria); syn Aleksandra Naganowskiego, oficera wojska austriackiego, i Maritty z domu von Holzschuher. Wczesne dzieciństwo spędził w Monachium. W 1920 wraz z rodzicami przyjechał do Polski. Uczęszczał do Gimnazjum im. I. Paderewskiego w Poznaniu. Po zdaniu matury w 1932, studiował początkowo prawo, a następnie polonistykę i germanistykę na Uniwersytecie Poznańskim; w 1939 uzyskał magisterium. Podczas studiów, w 1935 napisał pracę z pogranicza wiedzy o literaturze i psychologii pt. Pojęcie egzotyzmu, otrzymał za nią od Uniwersytetu brązowy medal (spaliła się w czasie powstania warszawskiego). W 1932-35 publikował przekłady z literatury niemieckiej i austriackiej w „Ilustracji Polskiej” (podpisany Ens). W 1934 ożenił się z Ireną Biehler, studentką polonistyki, później tłumaczką. Po wybuchu II wojny światowej, wysiedlony z Poznania, przebywał w czasie okupacji niemieckiej w Warszawie. Pracował kolejno jako pomocnik buchaltera, korespondent, kierownik filii ogłoszeniowej, tłumacz i inkasent w fabryce beczek. Brał udział w działalności konspiracyjnej jako członek Armii Krajowej. W 1942 aresztowany za posiadanie podziemnego pisma, przez dwa miesiące był więziony na Pawiaku. Walczył w powstaniu warszawskim, a po jego upadku został wywieziony do obozu jenieckiego w Grossborn, a następnie do Sandbostel, gdzie uczestniczył w organizowaniu imprez kulturalnych. W 1946 powrócił do Polski i zamieszkał w Poznaniu. W 1946-50 był referentem prasowym, a następnie kierownikiem Wydziału Propagandy Zarządu Głównego Polskiego Związku Zachodniego w Poznaniu. Artykuły, reportaże i recenzje z literatury niemieckiej publikował m.in. w „Polsce Zachodniej” (1946-49; podpisany też: E., (N.), N., Sas), „Odrze” (1947-49), „Nowej Kulturze” (1950-54), tygodniku „Widnokrąg” (dodatek „Gazety Poznańskiej” 1951-55), „Życiu Literackim” (1951-57, z przerwami). Od 1950 należał do Związku Literatów Polskich (ZLP); w 1952-53, 1955-60 był prezesem Oddziału Poznańskiego. W 1951-56 kierował kolejno redakcją literacką i działem artystycznym rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu. Od 1955 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Obrońców Pokoju, a od 1956 także członkiem Instytutu Zachodniego. W 1957 został zastępcą redaktora naczelnego rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu; w 1961 zwolniony ze względów politycznych, zajął się wyłącznie twórczością krytycznoliteracką, eseistyczną i przekładową. W 1963 jako stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki przebywał w Austrii i we Włoszech. Został członkiem The James Joyce Foundation (Tulsa, Oklahoma w USA; 1963), Kuratorium der Internationalen Robert-Musil-Gesellschaft (Wiedeń), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1964), Polskiego PEN Clubu (1968). W 1972 uzyskał doktorat, na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie rozprawy Opowiadania, nowele i dramaty Roberta Musila (promotor prof. Marian Szyrocki). W 1976 należał do sygnatariuszy Memoriału 101, wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W 1976 otrzymał wspólnie z Ireną Naganowską nagrodę Inter Nationes Kunstpreis (Republiki Federalnej Niemiec) dla tłumaczy literatury niemieckiej, a w 1978 nagrodę Polskiego PEN Clubu. W 1981 był członkiem Zarządu Głównego ZLP i prezesem Oddziału Poznańskiego. W 1986 został członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, w 1989 Stowarzyszenia Autorów Dzieł Naukowych oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-91 pełnił funkcję prezesa, w 1992 wybrany na prezesa honorowego). W 1989 wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, Lechu Wałęsie. W 1990 otrzymał nagrodę POLCUL Foundation (Australia), a w 1993 nagrodę Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” za pracę przekładową. W 1996 rozpoczął współpracę z gdańskim „Przeglądem Politycznym”, zamieszczając na jego łamach cykl szkiców poświęconych literaturze austriackiej. W 1998 otrzymał nagrodę Deutsches Polen Institut (Darmstadt). Odznaczony m.in. Medalem Wojska (Londyn, 1948), Złotym Krzyżem Zasługi (1978), Krzyżem Armii Krajowej (Londyn, 1984), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990) oraz odznaczeniami austriackimi Medaille für Verdienste um Robert Musil (Klagenfurt 1984), Osterreichisches Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst I Klasse (1987), nadanym przez prezydenta Republiki Austrii. Zmarł 23 stycznia 2000 w Poznaniu; pochowany tamże na Cmentarzu Komunalnym na Miłostowie.