BIO
Urodzony 1 lipca 1921 we wsi Zakręt pod Otwockiem; syn Leona Władysława Biegeleisena-Stawińskiego, ekonomisty, profesora Wolnej Wszechnicy Polskiej, i Stefanii Kołakowskiej, publicystki. Od 1931 uczęszczał do Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie; w 1938 zdał maturę. W tymże roku został przyjęty na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego (UW) z równoczesnym urlopowaniem do odbycia służby wojskowej w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 i w obronie Warszawy jako dowódca drużyny w 20 Dywizji Piechoty. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. W okresie okupacji niemieckiej mieszkał nadal w Warszawie. W 1941-42 pracował w Fabryce Aparatów Elektrycznych K. Szpotańskiego, następnie w 1942-44 był urzędnikiem w urzędzie skarbowym. Uczestniczył w działalności konspiracyjnej; był członkiem najpierw Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1943). Walczył w powstaniu warszawskim jako dowódca kompanii łączności w zgrupowaniu „Baszta” na Mokotowie. Wzięty do niewoli w październiku 1944, był do maja 1945 więźniem Oflagu VII A w Murnau. Po wyzwoleniu obozu służył od lipca 1945 do października 1946 w oddziałach łączności 2. Korpusu Polskiego we Włoszech, później przebywał w Anglii. W maju 1947 powrócił do kraju i podjął studia na Wydziale Prawa UW; w 1952 uzyskał magisterium. Równocześnie w 1947-49 pracował jako tłumacz w „Biurze Tłumaczeń Biz – Tłumacze Przysięgli”. W 1948 ożenił się z Magdaleną Marczewską (rozwód 1960). W październiku 1949 rozpoczął współpracę ze Spółdzielnią Wydawniczą „Książka i Wiedza” jako recenzent i tłumacz. W 1950-54 pracował w Państwowym Instytucie Wydawniczym w redakcji współczesnej beletrystyki zagranicznej. Od 1951 publikował tłumaczenia popularnych prac historycznych z języka angielskiego. W 1952 debiutował jako prozaik powieścią Światło we mgle. Współpracował z Polskim Radiem jako autor felietonów i słuchowisk, a od połowy lat pięćdziesiątych pisał także scenariusze filmowe. Od 1955 należał do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983; 1974 -78 członek zarządu Oddziału Warszawskiego). Od 1958 był zatrudniony jako kierownik literacki w Przedsiębiorstwie Realizacji Filmów „Zespoły Filmowe”. W 1958-64 pełnił obowiązki kierownika literackiego zespołu filmowego „Kamera”. W 1959 został członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). Jako reżyser debiutował w 1963 filmem według własnego scenariusza pt. Rozwodów nie będzie. W tymże roku ożenił się z Heleną Amiradżibi, reżyserem filmowym. W 1965 został członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich (w 1969-74 przewodniczący Sekcji Autorów Scenariuszy). W 1972-1974 był kierownikiem artystycznym zespołu filmowego „Panorama”, a w 1977-81 kierownikiem literackim zespołu filmowego „Iluzjon”. Wchodził w skład prezydium Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” (1970-72). Odbywał liczne podróże, m.in. wielokrotnie do Paryża, a także do Syrii i Libanu (1971) oraz Kanady (1974). Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1977), nagrodę „Złote Grono” XI Lubuskiego Lata Filmowego w Łagowie za twórczy wkład scenopisarski w dorobek polskiej szkoły filmowej (1979) oraz nagrodę m.st. Warszawy (1979). W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1959), Krzyżem Oficerskim (1963) i Krzyżem Komandorskim (1975) Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1981). Zmarł 12 czerwca 2010 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Twórczość
1. Światło we mgle. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 251 s.
2. Herkulesy. [Powieść]. „Sztandar Młodych” 1953 nr 48-55, 61-102, 106-160. Wyd. osobne Warszawa: Iskry 1953, 331 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione t. 1-2. 1954, wyd. 3 1955.
3. Katarzyna. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 668 s.
4. Godzina „W”; Węgrzy; Kanał. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 164 s. Wyd. 2 tamże 1957. Przedruk zob. poz. ↑, ↑. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.
Przekłady
czeski
niderlandzki
niemiecki
turecki
Adaptacje
teatralne
radiowe
5. Człowiek na torze. Scenariusz filmowy. [Współautor:] A. Munk. Ekranizacja 1957.
Nagrody
6. Kanał. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1957. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
angielski
7. Con bravura. Scenariusz filmowy. Powst. ok. 1958. Telewizja Polska 1973.
8. Dezerter. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1958.
9. Eroica. Symfonia bohaterska w 2 częściach. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1958.
Nagrody
Zawartość
10. Ucieczka; Casalarga. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 179 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
czeski
Adaptacje
radiowe
11. Sześć wcieleń Jana Piszczyka. Powieść. Warszawa: Iskry 1959, 151 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑. Por. poz. ↑.
12. Zamach. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1959.
Nagrody
13. Historia współczesna. Scenariusz filmowy. Powst. ok. 1960. Ekranizacja 1961.
Wyd. osobne scenopisu filmu: Historia współczesna. [Współautorka:] W. Jakubowska. [Łódź:] 1960, 191 s., powielone.
14. Zezowate szczęście. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1960.
15. Ojciec królowej. (Groteska historyczna w 11 odsłonach). „Dialog” 1961 nr 7 s. 62-88. Prapremiera: radiowa: Polskie Radio 1962; teatralna: Gdańsk, Teatr Wybrzeże 1964; telewizyjna: Telewizja Polska 1998. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1). Por. poz. ↑.
16. Ojciec królowej. Scenariusz filmowy. Powst. 1961. Ekranizacja 1980. Por. poz. ↑.
17. Pogoń za Adamem. [Powieść]. „Dziennik Łódzki” 1962 nr 150-197; „Gazeta Pomorska” 1962 nr 185-235; „Głos Szczeciński” 1962 nr 226-308, 1963 nr 1-4. Wyd. osobne: Warszawa: Czytelnik 1963, 185 s. Wyd. 2 tamże 1964. Por. poz. ↑.
Przekłady
bułgarski
czeski
estoński
gruziński
litewski
niemiecki
rosyjski
ukraiński
węgierski
Adaptacje
radiowe
18. Warszawa-Varsovie-Histoire polonaise. [Scenariusz noweli filmowej]. Ekranizacja wspólnie z 4 innymi nowelami pt. L'amour a vingt ans (Miłość dwudziestolatków). Ekranizacja 1962.
19. Rozwodów nie będzie. Scenariusz filmowy. Ekranizacja w reżyserii J. Stawińskiego 1964.
20. Andremo in cittá (Pójdziemy do miasta). Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] C. Zavattini, V. Protolini, N. Risi, E. Bruck. Ekranizacja (Włochy) 1965.
21. Pingwin. Scenariusz filmowy. Ekranizacja w reżyserii J. Stawińskiego. 1965. Por. poz. ↑.
Nagrody
22. Wieczór przedświąteczny. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1965, 224 s. Wyd. 2 tamże 1971.
Zawartość
Przekłady
bułgarski
łotewski
niemiecki
rosyjski
ukraiński
węgierski
Adaptacje
radiowe
23. Kanał; Ucieczka. Warszawa: Czytelnik 1966, 374 s. Wyd. 2 pt. Kanał i inne opowiadania tamże 1981.
Zawartość
24. Przedświąteczny wieczór. Scenariusz filmowy. [Współaut.:] H. Amiradżibi. Ekranizacja 1966. Por. poz. ↑.
25. Adolphe ou l'age tendre. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] B. Toublanc-Michel, J. Moal. Ekranizacja (Francja) 1968.
26. Godzina szczytu. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1968, 167 s. Por. poz. ↑, ↑.
Przekłady
bułgarski
estoński
gruziński
łotewski
mołdawski
niemiecki
ormiański
rosyjski
ukraiński
27. Rozwód. [Utwór dramatyczny]). Telewizja Polska 1968.
Przekłady
niemiecki
rosyjski
28. Godzina szczytu. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1970. Druk „Teatr Polskiej Telewizji” 1970 nr 3 s. 79-111. Por. poz. ↑, ↑.
Przekłady
bułgarski
czeski
litewski
łotewski
niemiecki
rosyjski
ukraiński
29. Kto wierzy w bociany. Scenariusz filmowy. [Współautorka:] H. Amiradżibi-Stawińska. [Warszawa, 1970], 66 k., powielone Ekranizacja w reżyserii J. Stawińskiego, H. Amiradżibi-Stawińskiej 1971.
30. Nie zawijając do portów. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1970, 227 s. Wyd. 2 tamże 1973. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
rosyjski
Adaptacje
radiowe
31. Pogoń za Adamem. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1970. Por. poz. ↑.
32. Pamiętnik z trzech mórz i jednego oceanu. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1973, 265 s. Wyd. 2 tamże 1976.
33. Wielka miłość Balzaca – Un grand amour de Balzac. Scenariusz serialu telewizyjnego w 7 odcinkach. [Współautor:] Y. Jamiaque. Telewizja (Polska, Francja) 1973.
34. Godzina szczytu. Scenariusz filmowy. Ekranizacja w reżyserii J. Stawińskiego 1974. Por. poz. ↑, ↑.
35. Urodziny Matyldy. Scenariusz filmowy. Ekranizacja w reżyserii J. Stawińskiego. 1975.
36. I będzie miał dom... 2 opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1976, 215 s. Por. poz. ↑, ↑.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
37. Młodego warszawiaka zapiski z urodzin. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1977, 214 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1978, wyd. 3 1980, [wyd. bez cięć cenzury] Warszawa: Przedświt 1990; Warszawa: AULA 2000, wyd. 6 Warszawa: Wydawnictwo Trio 2006. Przedruk poz. ↑. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
bułgarski
chiński
czeski
rosyjski
słowacki
węgierski
wietnamski
Adaptacje
radiowe
38. Akcja pod Arsenałem. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1978.
39. Sześć wcieleń Jana Piszczyka i inne utwory. Warszawa: Czytelnik 1978, 594 s.
Zawartość
40. Bilet powrotny. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1979.
41. Notatki scenarzysty. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1979, 1983, 214 + 305 s. Wyd. 2 [uzupełnione] tamże 1988, 531 s.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
42. Godzina „W”. Scenariusz filmu telewizyjnego. Telewizja Polska 1980. Por. poz. ↑.
Nagrody
43. Urodziny młodego Warszawiaka. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1980.
44. Bo oszalałem dla niej. Scenariusz filmu telewizyjnego. Telewizja Polska 1981. Por. poz. ↑.
45. Pasje Franciszka Liszta. Nowele filmowe. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1982, 319 s.
Zawartość
46. [Trzynaście] 13 dni z życia emeryta. Dziennik Adama Bzowskiego (15.12.1979 – 27.12.1979). Warszawa: Czytelnik 1982, 228 s. Por. poz. ↑.
Przekłady
węgierski
47. Opowieści powstańcze. Warszawa: Czytelnik 1984, 412 s. Wyd. 2 [zmienione] Warszawa: Trio 2004, 209 s.
Zawartość
48. Pięć dni z życia emeryta. Scenariusz serialu telewizyjnego w 5 odcinkach. [Współautor:] E. Dziewoński. Ekranizacja 1985. Por. poz. ↑.
49. Smutnych losów Jana Piszczyka ciąg dalszy. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1986, 265 s. Przedruk poz. ↑.
Nagrody
Adaptacje
teatralne
radiowe
50. Obywatel Piszczyk. Scenariusz filmowy. [Współautor:] A. Kotkowski. Ekranizacja 1988.
51. Niekłamane oblicze Jana Piszczyka. [Powieść]. Warszawa: Alfa 1990, 267 s. Przedruk zob. poz. ↑.
52. Scena rodzinna. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1992.
53. Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza. Scenariusz filmu telewizyjnego. Telewizja Polska 1993.
54. Ziarno zroszone krwią. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1994.
55. Pułkownik Kwiatkowski. Scenariusz filmu telewizyjnego. Telewizja Polska 1995. Por. poz. ↑.
56. Głupia miłość. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Warszawskie 1996, 191 s.
57. Pułkownik Kwiatkowski albo Dziura w suficie. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Warszawskie 1996, 182 s. Por. poz. ↑.
58. Piszczyk. [Powieści]. Warszawa: Trio 1997, 573 s.
Zawartość
59. Opowieści satyryczne. [Opowiadania; powieść]. Warszawa: TRIO 2000, 305 s.
Zawartość
60. Podróż do Moskwy. [Scenariusz widowiska telewizyjnego]. Telewizja Polska 2000.
61. Do filmu trafiłem przypadkiem. Z Jerzym Stefanem Stawińskim rozmawia Barbara Giza; Jutro idziemy do kina. [Scenariusz filmu telewizyjnego]. Warszawa: Trio 2007, 226 s. Por. poz. ↑.
62. Jutro idziemy do kina. [Scenariusz filmu telewizyjnego], Telewizja Polska 2007. Druk zob. poz. ↑.
Przekłady i adaptacje
Nagrody
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1979, 1988, 2000.