Print

BIO

Urodzona 21 lipca 1891 w Bratkówce pod Krosnem w rodzinie ziemiańskiej; córka Stanisława Starowieyskiego, doktora praw i posła do parlamentu wiedeńskiego, i Amelii z Łubieńskich. Uczyła się w domu, a następnie w szkole średniej ss. urszulanek w Kołomyi. Po zdaniu matury w 1908 mieszkała do 1914 w majątku rodziców. W 1914/15 uczyła się gry na fortepianie w konserwatorium Towarzystwa Muzycznego we Lwowie. W czasie I wojny światowej przebywała kolejno w Wiedniu i w Krakowie. W 1917 wyszła za mąż za Zygmunta Morstina, ziemianina, i zamieszkała w Święcicach w Miechowskiem. Debiutowała w 1924 recenzją tomu Marii Pawlikowskiej Różowa magia zamieszczoną w „Czasie” (pt.Różowa książka, nr 147; podpisano Zofia Morstinowa); w dzienniku tym publikowała następnie do 1927 oraz w 1930-37. Artykuły i recenzje zamieszczała nadto w „Wiadomościach Literackich” (1924-29; też pod kryptonimem wł), „Dziś i Jutro” (Kraków, (1925-28, 1931-36), w „Przeglądzie Powszechnym” (1926, 1930-38; pod pseudonimem Roman Kordęski; tu recenzje m.in. w rubrykach: Przegląd piśmiennictwa, Nowe powieści), w „Pionie” (1935-38; też pod pseudonimem Roman Kordęski). Po sprzedaży majątku w 1936 przeniosła się do Krakowa. Od tegoż roku do 1939 współpracowała z poznańskim tygodnikiem „Kultura”. W 1937 publikowała w „Kurierze Porannym” m.in. korespondencje ze Szwecji pt. W kraju jaskrawej północy. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Krakowie. Brała udział w konspiracyjnych pracach oświatowych. Kontynuowała twórczość eseistyczną, przygotowując m.in. szkice, które weszły następnie do tomu Kabała historii. Po zakończeniu wojny światowej mieszkała w Krakowie. W 1945-53 była członkiem kolegium redakcyjnego „Tygodnika Powszechnego”, w 1957 weszła ponownie w skład jego zespołu; publikowała tu do 1966 liczne artykuły, recenzje, wspomnienia, felietony (także pod pseudonimami: w 1945-53: z.s.m., zsm, (zsm), ZSM, Tadeusz J. Brzeziński, Mors, oraz pod pseudonimem używanym też przez innych autorów: Michał Srebejko; po 1956: Adam Kula, Fabian, H.S., H.Sz., Hieronim Gaj, Helena Szubińska, Szub.). W 1950 otrzymała nagrodę im. W. Pietrzaka. W 1957 przebywała w Paryżu, skąd nadsyłała do „Tygodnika Powszechnego” korespondencje pt Notatki z Paryża (podpisane Fabian); w 1962-63 na łamach tego pisma publikowała cykl Z notatnika recenzenta. W latach sześćdziesiątych pracowała nad powieścią o Franciszku Morawskim pt. Generał – poeta (nieukończona; fragmenty w „Tygodniku Powszechnym” 1966 nr 52 i w „Twórczości” 1968 nr 11). Zmarła 3 lipca 1966 w Krakowie; pochowana tamże na Cmentarzu Rakowickim.

Twórczość

1. Róże pod śniegiem. [Opowiadania]. Warszawa: F. Hoesick 1930 [antydatowane 1929], 231 s.

Pierwodruk w „Czasie” 1924-1928.

Zawartość

Powieść o Helu; Marta; Transpozycja; Niepewność; Tragedia starego hotelu; Ziemia; Róże pod śniegiem; Wsi spokojna, wsi wesoła; Szybko i wygodnie; Tanio i praktycznie; Utile dulci; Nagrodzona ostrożność.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

2. Kamień i woda. Wrażenia z Jugosławii. Poznań: Naczelny Instytut Akcji Katolickiej [1937], 116 s.

Zawartość

Wstęp; W interiorze; Radość gór; W najpiękniejszym salonie świata; Uśmiech marmuru, Księżyc i gwiazda.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. Twoje i moje dzieciństwo. Lwów: Książnica Atlas 1939, 158 s.

Rozdziały: Twoje i moje dzieciństwo; Słowik Antek; Mistyka miłości; Wysiłek poznania; Pomiary świata; Grzech; Tajemnica początku, Totalizm; Walka o wieczność; Mikołajowa gwiazda; Twoja i moja samotność.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Kabała historii. [Szkice]. Powst. 1941-1945. Wyd. Kraków: Spółdzielnia „Nauka i Sztuka” i Księgarnia S. Kamińskiego [1947], 281 s. Wyd. 2 Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1962.

Fragmenty drukowane głównie w „Życiu Literackim” w 1945-1946.

Zawartość

Zwierciadło szczęścia; Kabała historii; Pachnący groszek; Michał Anioł; Zagadka wszechświata; „Krajem męczącym i trudnym ...”; Pytanie Velasqueza.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Kalejdoskop literacki. [Eseje]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1955, 373 s.

Zawartość

Z postawy Bogumiła [wstęp nawiązujący do „Nocy i dni” M. Dąbrowskiej]. – I. Poprzez nasze dnie i noce [dot.: M. Dąbrowska: Noce i dnie]; Epos i historia [dot. H. Malewskiej]; W poszukiwaniu sensu życia [dot.: A. Gołubiew: Bolesław Chrobry]; Słowo łaskawe i kojące [dot. J. Parandowskiego]; Dzieło nieustępliwej nadziei [dot. J. Zawieyskiego]; O pięknej sztuce pisania [dot. A. Rudnickiego]; Narrator niewyczerpany [dot. J. Dobraczyńskiego]. – II. Dogmaty Sienkiewicza; Świat pachnący grzechem [dot. J. Weyssenhoffa]. – Elizejskie pola [o braku edycji dzieł dawnych pisarzy]; Zagadnienie sierżantów [dot. literatury średniego poziomu]; O wolności pisarza katolickiego.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. Fakty i słowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1956, 309 s. Wyd. 2 tamże 1965.

Szkice dot. wydarzeń z życia Chrystusa.

Zawartość

Wymowa faktu; Zwiastowanie; Nawiedzenie; W rodzinie; Przygotowanie; Kim ludzie Go być powiadali; Dwunastu; Nauczyciel; Słowa rozważane; Początek.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

7. Dom. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959, 335 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. Ci, których spotykałam. [Wspomnienia]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1962, 306 s. Wyd. 2 uzupełnione Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1993, 341 s.

Zawartość

Zjazd poetów [w Pławowicach L.H. Morstina w 1928 i 1929]; Mój przyjaciel Wittlin; Lilka [Pawlikowska-Jasnorzewska]; Zofia Żurakowska; Medyka; Józef Weyssenhoff; Moja ciotka Cecylia [Zofia Łubieńska].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

9. Patrzę i wspominam. [Rozważania o starości]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1965, 211 s. Wyd. 2 tamże 1982.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

10. Szukam człowieka. Wyboru dokonał A. Biernacki. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1973, 461 s.

Zawartość

Od Wydawnictwa. – I. Krytyk i czytelnik: Szukam człowieka; Krytyka literacka a czytająca publiczność; Chodzi o to, żeby zobaczyć [dot. sztampy w literaturze]. – II. Literatura polska: Jak oceniam literaturę dwudziestolecia; Cyprian Norwid. Wielka poezja na scenie [dot.: Pierścień wielkiej damy]; Tadeusz Rittner; Zagadnienie Boya; Karol Hubert Rostworowski; Maria Dąbrowska „Rozdroże”; Zygmunt Nowakowski. Pod włos; Melchior Wańkowicz. Panorama polskiego losu [dot.: Tworzywo]; Jarosław Iwaszkiewicz: Wśród łąk i stepów [dot.: Księżyc wschodzi]. Dwa tomy [dot.: Nowa miłość; Stara cegielnia]. „Sława i chwała”; Józef Wittlin. W księżycowej loży [dot.: Sól ziemi]; Jerzy Zawieyski. W poszukiwaniu straconego człowieka [dot.: Droga do domu]; Julian Stryjkowski. Egzotyka czy sprawy ludzkie [dot.: Głosy w ciemności]; Ksawery Pruszyński. Wielki reportaż [dot.: Trzynaście opowieści];Jerzy Andrzejewski: Książka o nieładzie serc [dot.: Noc]. Miłość, maj i czerwone sztandary [dot.: Popiół i diament]; Jan Dobraczyński. Nikodem pisze Haggadę [dot.: Listy Nikodema]; Hanna Malewska. Katedra radosna [dot.: Kamienie wołać będą]. Z tezą czy bez tezy [dot.: Przemija postać świata]; Adolf Rudnicki „Lato”; Wojciech Żukrowski: Książka najpiękniejsza ...[dot.: Porwanie w Tiuturlistanie]. Świat do góry nogami [dot.: Piórkiem flaminga Z. Starowieyska-Morstinowa]. Spodziewane niespodzianki [dot.: Okruchy weselnego tortu]; Stanisław Lem. Trzy książki [dot.: Czas nieutracony; Wejście na orbitę; Pamiętnik znaleziony w wannie]; Karol Borchardt. Zamiast morskiego reportażu [dot.: Znaczy kapitan]; Julian Aleksandrowicz „Kartki z dziennika doktora Twardego”. – III. Literatura obca: John Galsworthy; Tomasz Mann „Józef i jego bracia”; Giovanni Papini; François Mauriac; Jacques Rivière; Ferdynand Céline. Podróż do bram wieczności [dot.: Podróż do kresu nocy]; Ernest Hemingway. Wojna i człowiek [dot.: Komu bije dzwon]; Twórczość Andrzeja Malraux; Alejo Carpentier „Podróż do źródeł czasu”; Graham Greene. Grzech zdemaskowany [dot.: Sedno sprawy]. „Dwie opowieści”. – IV. Z „Notatnika recenzenta”.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Przekłady

1. E. Psichari: Głosy wołające na puszczy. Wspomnienia z Afryki. Poznań: Fiszer i Majewski 1925, 257 s.
2. R. Plus: W obliczu życia. Dla panien ku rozwadze. Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów 1930, 404 s. Wyd. 2 Kraków: Apostolstwo Modlitwy [1936].
3. V. Poucel: Miłość i śmierć. Rozważania o moralności ewangelicznej. Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów 1931, 248 s.
4. H. Haluschka: Adam i Ewa. Psychologia na wesoło. Warszawa: Wydawnictwo Księży Jezuitów 1936, 110 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1946; wyd. 3 London: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1970.
5. H. Haluschka: W cztery oczy. Warszawa: Wydawnictwo Księży Jezuitów 1936, 126 s. Wyd. 2 tamże 1948.
6. F.W. Foerster: Światło wiekuiste a ziemskie ciemności. Nasza współczesność z punktu widzenia wieczności. Katowice: Księgarnia Katolicka 1938, 164 s.
7. H. Haluschka: Słuchaj Ewo! Nowoczesnym pannom ku rozwadze. Warszawa: Wydawnictwo Księży Jezuitów 1938 [antydatowane 1937], 150 s.
8. Daniel-Rops: Dzieje Chrystusa. Słowo wstępne: E. Dąbrowski. T. 1-2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1950-1951, 331 + 328 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1951, wyd. 3 1968, wyd. 4 1968, wyd. 5 1972, [wyd. 6] 1987, [wyd. 7] 1995.
9. Daniel-Rops: Od Abrahama do Chrystusa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1952, 471 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1955, wyd. 4 1967, [wyd. 5] 1995.
10. T. Deman: Chrystus Pan i Sokrates. Słowo wstępne: E. Dąbrowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1953, XX, 233 s.
11. P. van der Meer de Walcheren: Dziennik nawróconego. Przekł. Z. Starowieyska-Morstinowa. przejrzał M. Bednarz. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy [1983], 194 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1963, 1966.

Wywiady

• W kręgu literatury. Rozm. [A. Biernacki] (ab.). „Dziś i Jutro” 1953 nr 1.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1964.
• „Rocznik Literacki 1966” wyd. 1968 (P. Grzegorczyk).
• Polski słownik biograficzny. T. 21, cz. 4. Wrocław 1976 (A. Biernacki).

Ogólne

Książki

• B. Mamoń: Cieszyć się życiem. Zofia Starowieyska-Morstinowa – szkic do portretu. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 2003, 157 s.

Artykuły

• Z. Lichniak: Kibic o sędziach. „Kierunki” 1957 nr 40, przedruk w tegoż: Monologi kibica literackiego. Warszawa 1959.
• [S. Kisielewski] Kisiel: Ludzie z „Tygodnika”. „Tygodnik Powszechny” 1960 nr 13 [m.in. o Z. Starowieyskiej-Morstinowej].
• A. Gołubiew: O życiu, szczerości i pisarstwie. (Literacki portret Zofii Morstinowej). „Znak” 1966 nr 7/8, przedruk w tegoż: Świadkowie przemian. Kraków 1974.
• Z. Kozarynowa: Duma i – pokora. (Po zgonie Zofii Starowieyskiej-Morstinowej). „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1966 nr 189.
• J. Susuł: Strata; J. Turowicz: Zofia Starowieyska-Morstinowa. „Tygodnik Powszechny” 1966 nr 29, przedruk w: 70 żywotów. Kraków 1977.
• W. Wnuk: Będzie żyła w pięknych i mądrych książkach. „Kierunki” 1966 nr 32.
• J. Hennelowa: Wspomnienie o Zofii Starowieyskiej-Morstinowej. „Więź” 1967 nr 5.
• M. Rucz: Ciocia Zosia. (Wspomnienie o Zofii Starowieyskiej-Morstinowej). „Tygodnik Powszechny” 1967 nr 27.
• B. Mamoń: Zwierzenia i przesłania. (O twórczości Zofii Starowieyskiej-Morstinowej w 10 rocznicę śmierci). „Tygodnik Powszechny” 1976 nr 27, nawiązania: J.S. „Więź” 1977 nr 7.
• Z. Lichniak: W poszukiwaniu formuły literatury katolickiej. W tegoż: Kopa lat. Warszawa 1985 [m.in. o Z.S.-M.].
• B. Mamoń: Radości i smutki. „Tygodnik Powszechny” 1985 nr 12 [szkic biograficzny].
• J. Dużyk: Przypomnienie Zofii Starowieyskiej-Morstinowej. (W 20 rocznicę śmierci). „Kierunki” 1986 nr 27.
• B. Mamoń: Jak powstawała „Kabała historii”? „Tygodnik Powszechny” 1986 nr 27.
• K. Narutowicz: Portret w szybie okiennej. „Kierunki” 1986 nr 10.
• B. Mamoń: Dom. 25 lecie śmierci Zofii Starowieyskiej-Morstinowej. „Tygodnik Powszechny” 1991 nr 27.
• A. Rogalski: Zofia Starowieyska-Morstinowa. „W Drodze” 1991 nr 12.
• B. Mamoń: Pani na Święcicach. „Tygodnik Powszechny” 1994 nr 28 [fragment eseju biograficznego pt. „Cieszyć się życiem”].

Róże pod śniegiem

• E. Kozikowski: Powieść i nowela. „Przegląd Literacki” 1930 nr 4.
• L. Piwiński. „Wiadomości Literackie” 1930 nr 17.
• L. Pomirowski. „Kurier Poranny” 1930 nr 125.
• J. Rostworowski. „Przegląd Powszechny” 1930 t. 185.
Go back to position Wróć do pozycji

Kamień i woda

• J. Brossowa: Dwie piękne książki. „Kultura” 1937 nr 22.
• J.E. Skiwski. „Pion” 1937 nr 23.
• S. Gorzuchowski. „Nowa Książka” 1939 nr 3.
Go back to position Wróć do pozycji

Twoje i moje dzieciństwo

• A. Jesionowski: Wyprawa w świat tajemniczy. „Kultura” 1939 nr 35.
• J.E. Skiwski: Pod auspicjami Sofoklesa i Zofii Starowieyskiej-Morstinowej hrabiny Ségur. „„Kronika Polski i Świata” 1939 nr 35.
• W. Zechenter: Refleksje nad książką. Dziecko czyli drugie życie. „Kurier Literacko-Naukowy” 1939 nr 18.
Go back to position Wróć do pozycji

Kabała historii

• [A. Bocheński] Al.B.: Reportaże wczesnego renesansu. „Dziś i Jutro” 1947 nr 17.
• K. Górski: Kabała historii. „Tygodnik Powszechny” 1947 nr 16, polemika: Z. Lichniak: O „Kabale historii”. „Dziś i Jutro” 1947 nr 24, przedruk w tegoż: Obrachunki ze współczesnością. Warszawa 1955, Z mojego ćwierćwiecza. Warszawa 1972, S. Kisielewski: Przeciw ciasnocie. „Dziś i Jutro” 1947 nr 28, [A. Gołubiew] J.K. Wayda: Dokoła „Kabały historii ...”. „Tygodnik Powszechny” 1947 nr 38.
• M. Jarczyńska: Kabała historii. „Twórczość” 1947 nr 6.
• H. Kamieniecka: Kabała historii. „Tygodnik Warszawski” 1947 nr 33.
• Z. Kozarynowa: Książki krakowskie. Wyprawa w przeszłość. „Wiadomości”, Londyn 1963 nr 23.
• Z.Kubiak: Kabała historii. „Tygodnik Powszechny” 1963 nr 14.
Go back to position Wróć do pozycji

Kalejdoskop literacki

• T. Kłak. „Wrocławski Tygodnik Katolicki” 1955 nr 45.
• J. Lipiński: Kalejdoskop literacki. „Tygodnik Powszechny” 1955 nr 51.
• Z. Greń: Przeciw postawie Bogumiła. „Życie Literackie” 1956 nr 3, odpowiedź: J. Lipiński: Umiejętny „fotomonter”. „Tygodnik Powszechny” 1956 nr 6.
• J. Iwaszkiewicz: Kalejdoskop. „Życie Literackie” 1956 nr 42.
• J. Kleiner: Książka mądra i szlachetna. „Tygodnik Powszechny” 1956 nr 10.
• A. Rogalski: Krytyka zdrowego rozsądku. „Dziś i Jutro” 1956 nr 16.
Go back to position Wróć do pozycji

Fakty i słowa

• G. Cordee: Słowo o faktach i słowach. „Wrocławski Tygodnik Katolicki” 1957 nr 34.
• J. Golmont-Hennelowa: Najtrudniejszy temat. „Tygodnik Powszechny” 1957 nr 2.
• L. Stefaniak. „Homo Dei” 1957 nr 1.
Go back to position Wróć do pozycji

Dom

• K. Meloch: „Z postawy Bogumiła...” „Nowe Książki” 1959 nr 16.
• S. Podhorska-Okołów: Książka o domu. „Twórczość” 1959 nr 11.
• J. Susuł: Dookoła „Domu”. „Tygodnik Powszechny” 1959 nr 29.
• W. Wnuk: Opowieść prawdziwa i pełna uroku. „Kierunki” 1959 nr 35.
Go back to position Wróć do pozycji

Ci, których spotykałam

• J. Iwaszkiewicz: Z głów podwawelskich. „Życie Warszawy” 1962 nr 239.
• S. Mackiewicz: Złości, złości więcej! „Kierunki” 1962 nr 40.
• Cz. Zgorzelski: Spotkania literackie Morstinowej. „Tygodnik Powszechny” 1962 nr 48.
• [B. Faron] B.F. „Ruch Literacki” 1963 nr 3.
• W. Natanson: Między esejem a pamiętnikiem. „Twórczość” 1963 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

Patrzę i wspominam

• A. Gołubiew: Wiecznie zielone drzewo życia. „Tygodnik Powszechny” 1965 nr 45.
• Z. Kozarynowa: Plon późnych lat. „Wiadomości”, Londyn 1965 nr 46.
• [M. Danilewiczowa] m.d.: Autentyzm. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 202.
• M. Skwarnicki: Rozważania o starości. „Znak” 1965 nr 9.
• W. Wnuk: Starość to... rwąca rzeka. „Kierunki” 1965 nr 40.
• W. Günther: Na pociechę starości. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza, Londyn dod. „Tydzień Polski” 1966 nr 1.
• M. Kozłowska: Starość... ale jaka? „Tygodnik Powszechny” 1968 nr 12.
Go back to position Wróć do pozycji

Szukam człowieka

• S. Melkowski: Zaproszenie do rozmowy o literaturze i o życiu. „Nowe Książki” 1974 nr 8, przedruk w tegoż: Powód czytania. Warszawa 1982.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO