BIO
Urodzona 27 września 1919 w Warszawie; córka Adolfa Strancmana (od 1942 używał imienia i nazwiska Franciszek Kotarbiński), przed wojną przedstawiciela handlowego firm zagranicznych, po wojnie pracownika przedsiębiorstw przemysłowych, i Marii z domu Weinfeld (od 1942 Helena z Koprowskich Kotarbińska); matka Anny Sobolewskiej, historyka literatury. Uczęszczała do Gimnazjum Janiny Tymińskiej, tu w 1937 uzyskała maturę. Następnie rozpoczęła studia na wydziale finansowo-ekonomicznym w Wyższej Szkole Nauk Politycznych, które przerwał w 1939 wybuch wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie. W 1940 wraz z rodzicami znalazła się w getcie, skąd udało im się w 1942 wydostać. W tymże roku wyszła za mąż za kolegę ze studiów Zdzisława Stańczaka, później dziennikarza. Zaczęła tracić wzrok. W lecie 1944 wyjechała do Józefowa pod Warszawą, a następnie do Lublina. Debiutowała w styczniu 1945 prozą liryczną pt. Warszawo ... opublikowaną w dzienniku „Głos Ludu” (nr 14); z pismem tym współpracowała jako reporterka. W tymże roku przeniosła się do Sopotu, a następnie Gdańska, gdzie wraz z mężem brała udział w uruchamianiu rozgłośni radiowej, której była pierwszą spikerką. Pracowała w „Głosie Wybrzeża” (do 1949) jako reporterka, była też redaktorem kolumny kobiecej (1946-53). Należała do Polskiego Związku Niewidomych (od 1951). Od 1952 mieszkała w Warszawie i była redaktorem naczelnym miesięcznika brajlowskiego dla niewidomych „Pochodnia” (do 1967). Debiutowała jako poetka w 1958 wierszem pt. Gdy się jest ociemniałą w tygodniku „Nowa Kultura” (nr 21). Stale współpracowała z miesięcznikiem dla niewidomych „Nasz Świat”, publikowała też wiersze dla dzieci w „Świerszczyku” (od 1966; też pod pseudonimem: J.S., Świerszcz). W 1967 przeszła na emeryturę i zaczęła rozwijać twórczość literacką. W 1969 poznała Mirona Białoszewskiego, z którym połączyła ją przyjaźń i współpraca literacka, trwająca aż do śmierci poety. Wraz ze swoją rodziną została spadkobierczynią dziennika Białoszewskiego (złożony w depozycie w Bibliotece Narodowej w Warszawie). Należałą do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W latach siedemdziesiątych była aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Psychotronicznego. Otrzymała nagrodę „Złotego Dłutka” za poezję, przyznaną przez „Nasz Świat” (1970), nagrodę im. J. Szczygła za utwory poświęcone problematyce niewidomych, przyznaną przez zarząd Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych, nagrodę Polskiego Związku Niewidomych im. J. Silhana za popularyzację problemów niewidomych (1989). W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W tymże roku guru Szi Taoni nadał jej godność lamy. Zmarła 29 maja 1996 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość
1. Niewidoma. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1979, 85 s.
2. Ślepak. [Proza autobiograficzna]. Warszawa: Czytelnik 1982, 282 s.
3. Depresje i wróżby. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1984, 139 s.
Zawartość
4. Magia niewidzenia. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 181 s.
Zawartość
5. Dziennik we dwoje. Powst. 1975-1978. Fragmenty z podtytułem: M. Białoszewski – J. Stańczakowa. Oprac.: A. Kamińska, M. Jęczmyk. Polskie Radio 1985. Wyd. całości: T. 1-2. Warszawa: Borgis 1992, 1994, 127 + 262 s.
Adaptacje
filmowe
6. Wiersze. Warszawa: Zarząd Główny Związku Młodzieży Socjalistycznej 1985, [4] s. Wkładka do „Okolice” nr 6.
7. Przejścia. [Proza autobiograficzna]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 215 s.
8. Na żywo. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1987, 159 s.
Zawartość
9. Boicie się czarnego ptaka? [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1989, 190 s.
Zawartość
10. Ziemia – kosmos. [Wiersze]. Warszawa: Borgis 1990, 99 s.
11. Kabaret Kizi-Mizi w locie. [Wiersze i proza poetycka]. Warszawa: Nakład autorki [1991], 70 s.
12. Refugium. [Wiersze]. Warszawa: Borgis [1991], 126 s.
13. Japońska wiśnia. Haiku dla Michi Tsukada. Warszawa: [Borgis] 1992, 47 s.
14. Kabaret Kizi-Mizi w locie. Rok 1991. [Wiersze i proza poetycka]. Warszawa: Nakład autorki [1992], 89 s.
Omówienia i recenzje
• Informacje od córki A. Sobolewskiej 2000, 2007.
