BIO

Urodzony 28 marca 1931 w Piekarach Śląskich; syn Mieczysława Stanucha, nauczyciela, i Marii z domu Michniak. W 1936 zamieszkał wraz z rodzicami w Nowym Sączu, gdzie przebywał też w czasie okupacji niemieckiej. Po II wojnie światowej uczęszczał do Gimnazjum im. J. Długosza w Nowym Sączu (1945-49), a następnie do Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Piekarach Śląskich. W 1947 należał do Związku Walki Młodych, a od 1948 do Związku Młodzieży Polskiej (ZMP, do 1954). Debiutował wiosną 1951 poematem Szczęście Janka Mazura, ogłoszonym w tygodniku Zarządu Głównego ZMP „Pokolenie” (nr 9). W tymże roku zdał maturę i podjął studia dziennikarskie na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; w 1954 uzyskał magisterium. W 1951-56 był członkiem Koła Młodych przy Oddziale Krakowskim Związku Literatów Polskich (ZLP). Współpracował jako reporter i publicysta z tygodnikiem „Pokolenie” (do 1954). Prozę, artykuły i recenzje zamieszczał w „Sztandarze Młodych” (1951-55), „Trybunie Robotniczej” (1951-52), „Życiu Literackim” (od 1952). W 1954-55 był redaktorem gazety zakładowej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Krakowie pt. „Nowy Kolejarz”, a w 1955-57 instruktorem imprez artystycznych przy Oddziale Krakowskim ZLP. Równocześnie w 1956-58 należał do zespołu redakcyjnego magazynu plastyczno-literackiego „Zebra” (organ Komitetu Okręgowego Związku Studentów Polskich w Krakowie). Publikował recenzje literackie na łamach „Dziennika Polskiego” (1956-85). W 1960 zamieszkał w Nowej Hucie. W tymże roku został członkiem ZLP (w 1978-81 członek Zarządu Oddziału Krakowskiego). W latach sześćdziesiątych był związany z Teresą Socha-Lisowską, poetką. W 1962 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1962-64 wchodził w skład Komisji Kultury Komitetu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Socjalistycznej w Krakowie; w 1963-64 należał do redakcji wydawanej przez zespół pisarzy przy Komitecie jednodniówki „Forum” (nr 1-3). W 1963-65 pracował jako instruktor kulturalno-oświatowy w Zakładowym Domu Kultury Huty im. Lenina w Nowej Hucie. W 1967 był współzałożycielem Krakowskiej Grupy Literackiej Barbarus, do której należał do 1972. Od 1970 pracował w Redakcji Literackiej rozgłośni Polskiego Radia w Krakowie (do 1982). Współpracował nadal z „Dziennikiem Polskim” (m.in. od czerwca 1970 stały felieton omawiający nowości literackie) oraz z „Miesięcznikiem Literackim” (1978-82). W 1979-86 był członkiem Prezydium Zespołu Pisarzy Partyjnych przy Komitecie Centralnym (KC) PZPR. W 1980-83 był członkiem egzekutywy Podstawowej Organizacji Partyjnej przy krakowskim oddziale ZLP. W 1981 ożenił się z Janiną Kwiek-Osiowską, polonistką. Publikował recenzje literackie i teatralne oraz felietony m.in. w pismach: „Tu i Teraz” (1982-85; był przedstawicielem terenowym redakcji tygodnika), „Gazecie Krakowskiej” (1983-87; tu cykl felietonów pt. Sam na sam), „Argumentach” (1985-89), „Faktach” (1985-86; tu cykl felietonów pt. Dzienniczek kaskadera). W 1983-86 był członkiem Zarządu Głównego nowego ZLP w Warszawie, a w 1985 został wiceprzewodniczącym Zespołu Krytyków i Teoretyków Literatury przy KC PZPR. W 1984-87 pełnił funkcję radnego Dzielnicowej Rady Narodowej w Nowej Hucie. W 1985 otrzymał nagrodę Prezesa Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch” I stopnia. W 1991 zaczął prowadzić wydawnictwo „Sponsor” w Krakowie; był w nim redaktorem serii: „Biblioteka Polskiej Poezji Miłosnej” (9 pozycji), „Biblioteka Polskiej Poezji” (12 pozycji), „Biblioteka Pomocy Szkolnych” (24 pozycje). W 1998 nawiązał współpracę z dodatkiem kulturalnym „Trybuny” pt. „Aneks” jako autor całotygodniowego felietonu pt. Moje lektury, a w 2000 z „Przeglądem Tygodniowym”, w którym zaczął publikować cykl felietonów Kartki z Krakowa. Wyróżniony m.in. odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1973), odznaką „Budowniczy Nowej Huty” (1973), Złotym Krzyżem Zasługi (1977), Złotą odznaką „Za pracę społeczną dla m. Krakowa” (1980). Zmarł 9 lipca 2005 w Krakowie.

Twórczość

1. Portret z pamięci. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959, 222 s. Wyd. 2 poprawione łącznie z poz. pt. Portrety tamże 1976, 239 s.

2. Przystanek w szczerym polu. Opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1966, 214 s.

Zawartość

Dobry człowiek; Kto jest przeciw; Ptak nocy; Niedziela; Łobuz; Rezerwista; Okno; Latem w południe, nad rzeką; Podróże kształcą; Godziny z boku na bok; Król gór; Zabity deskami; Indyk; Skórka.

3. W lesie. (I. Zabity deskami. II. Na rykowisku). [Widowisko telewizyjne]. Adaptacja i reżyseria L. Zamkow. Telewizja Polska 1968. Por. Słuchowiska radiowe.

4. W pełnym świetle. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 139 s. Wyd. 2 łącznie z Portret z pamięci [poz. ] pt. Portrety. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 239 s.

5. Przybysz. [Powieść]. Gazeta Krakowska 1971 nr 174-193. Por. Słuchowiska radiowe.

Nagrody

W 1970 nowela filmowa pt.Przybysz” została nagrodzona na Konkursie Komitetu Organizacyjnego Obchodów XX-lecia Nowej Huty i kombinatu Huta im. Lenina, Oddziału Związku Literatów Polskich w Krakowie, Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Socjalistycznej, „Życia Literackiego” i Wydawnictwa Literackiego.

6. Na gorącym uczynku. Szkice o literaturze współczesnej. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 244 s.

Zawartość

Od autora; Literatura na co dzień i od święta: Debiut Marka Hłaski; Głód [K. Hamsuna]; Saganka [F. Sagan: Witaj smutku; Pewien uśmiech]; „Niekochana” – po latach dwudziestu [A. Rudnickiego]; Trędowaci [J. Goytisolo: Popołudnia trędowatych]; Kobieta i świat [M. Paczkowska: Sentymenty]; Austeria, czyli rzeka czasu [J. Stryjkowski: Austeria]; Proza na co dzień i od święta [omówienie plonu konkursu „Kultury” na opowiadanie ogłoszonego w 1966]; Przygody łazika z Machowa [R. Kłyś: Zabijcie czarną owcę]; Jaźwieca powrót do rodzinnej wsi [J. Jaźwiec: Narodzona w konspiracji]; Za pięć dwunasta [A. Kuśniewicz: Król obojga Sycylii]; Piękna sztuka pisania [T. Breza: Nelly]; Broszkiewicza – sprawy Polaków [J. Broszkiewicz: Długo i szczęśliwie]; Leszek Herdegen [dot.: Wiersze]; W stronę psychologii [dot.: B. Czałczyńska: Magdalena]; Kazimierz Kordas [dot.: Rozliczenie]; Przechadzki i rozmyślania [dot.: L. Elektorowicz: Przechadzki Sylena]; „Odyseusz samotny” [dot.: T. Szai]; Thanatos, czyli śmierć [dot.: K. Wyka: Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim]; Rytmy naszego życia [dot.: A. Kępiński: Rytm życia; Lęk]; Trudności w pisaniu [dot.: N. Rolleczek: Urocze wakacje]; Cieśla słów [dot.: F. Konopka: Ostatnia jesień]; Apokalipsa na szosie [dot.: J. Kurek: Bestia]; Powtórka z mitów polskich [dot.: S. Dygat: Dworzec w Monachium]; „Kronika wypadków miłosnych” [dot.: T. Konwickiego]; Debiut krytyka [dot.: W. Maciąg: Konfederacja albo próba Mokronowskiego]; Weteran nie odbytych podróży [dot.: M. Skwarnicki: Wiersze wybrane. Kraków 1974]; Nic nie jest pewne [dot.: E. Lipska: Czwarty zbiór wierszy]; Pogranicze [dot.: K. Wyka: Pogranicze powieści]; Po co obrażać? [dot.: T. Śliwiak: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”i wyobraźni]; Jan Adamski [dot.: Odwiedziny]; W służbie wielkiego armatora [dot.: J.J. Szczepański: Przed nieznanym trybunałem]; Przypadek Jana Zycha [dot.: Wybór wierszy. Kraków 1975]; Cena wolności; [dot.: T. Federowicza]; Cierpienia młodego powieściopisarza [dot.: J. Kornhauser: Kilka chwil]; U Halasa serdeczny dom [dot.: F. Halas: Wybór poezji]; Szkice do portretów: Zaduszki na Krupniczej: (Halina Poświatowska, Maria Czerkawska, Bronisław Mróz-Długoszewski, Jan Kurczab, Marian Promiński); Stefana Otwinowskiego teoria i praktyka; Dwa razy o Janie Stoberskim; Być jak bolący ząb [dot. A. Świrszczyńskiej]; Tadeusz Hołuj; Płaczący syn wsi [dot. J. Kawalca]; Przygody z poezją Tadeusza Nowaka; Wszelki wypadek [dot. W. Szymborskiej]; Kornela Filipowicza wadzenie się ze współczesnością; Deputowany wyobraźni [dot. J. Harasymowicza]; Liryka Jana Bolesława Ożoga; Świat Jacka Stwory.

7. Dziewczyna z marzeń. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 75 s.

Zawartość

Zawiera z poz. : Z boku na bok [wcześniej pt. Godziny z boku na bok]; Król gór; Kto jest przeciw?, – oraz: Dziewczyna z marzeń.

8. Sceny z życia mężczyzn w wieku średnim. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 158 s.

Zawartość

Opowieść wielkanocna; Minuta milczenia; Widok z okna; Umrzeć z miłości; Podróż nie rokująca nadziei; Dziewczyna z marzeń [poz. ]; Sceny z życia mężczyzn w wieku średnim [por. Słuchowiska radiowe]; Nim zapukają do drzwi; Dwa opowiadania śmieszne; Pies; Węzły krwi; Na łebka.

9. Andrzej Bursa. [Szkic monograficzny]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 192 s. Wyd. 2 zmienione i poprawione pt.Życie moje ...” O twórczości i życiu Andrzeja Bursy. Toruń: C&T Editions 1995, 133 s.

10. Przysługa albo opowieści ogrodnika. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1985, 104 s.

11. Stracone szanse prozy polskiej w czterdziestoleciu. [Szkic]. Warszawa: Książka i Wiedza 1985, 34 s. Wydział Kultury Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

12. Człowiek, który był sądem. Opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987, 167 s.

Zawartość

Człowiek, który był sądem; Kto tego roku umrze – ma spokój w roku przyszłym; Ten, który znał diabła; Jak zdrówko?.

13. Reportaż z beczki prochu. Warszawa: Książka i Wiedza 1987, 179 s.

Zawartość

Zawiera reportaże S. Stanucha oraz listy czytelników wywołane tematyką reportaży drukowanych na łamach „Gazety Krakowskiej” w latach 1984-1985.

14. Modlitwa o szczęśliwą śmierć. [Powieść]. Pierwodruk pt. Pożegnanie rodzinnych stron. Dunajec 1989 nr 12/13-24. Wyd. osobne Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1990, 167 s.

15. ABC komputerowo-drukarsko-wydawnicze. [Podręcznik; współautor:] R. Krupa. Kraków: Sponsor; Altra M. 1994, 432 s.

16. Pies mojego dzieciństwa. Opowiadania krótkie i najkrótsze. Kraków: Agencja Poligraficzno-Wydawnicza 1995, 161 s.

Zawartość

Od autora; Lekcja pamięci: Wspomnienie o Annie; Teoria i praktyka rozbierania; Rzeka; Sen; Pies mojego dzieciństwa; Na schodach; Anioł na niebiosach; Mój nieudany debiut; Bankier; Na pieńku; Zamiast kwiatów na grób; Wzlot; Charaktery: Klemens, albo samotny myśliwy; Florian, czyli pozory mylą; Anastazja albo nienasycenie; Seweryn, albo uczynność niewczesna; Ernest, albo manowce lojalności; Jan, czyli przeciętność pełna godności; Olgierd, albo Jego Znikomość; Hanka, czyli miłość nierozważna; Ewaryst, czyli etatowy jubilat; Weronika, czyli Muza; Krystyna, albo niewola oświecona; Kamila, albo brak umiaru; Kleofas, czyli ogrodnik zapobiegliwy; Zygmunt, albo dobosz rewolucji; Feliks, albo śmierć patetyczna; Robert, czyli niedokończone wakacje; Pielgrzymki literackie: Odys; Niespełnione marzenie; Wzgórza Gwoźnicy; Dom; Robota najcięższa ze wszystkich; Chwila w Vence; Jaku; „Poza tym się rozpraszał”; Dygresje: Tożsamość; W górach; Spadek; Prezent; Tołstoj; Klamka; W akwarium; Okno; Co dalej; Pod narkozą; Przemiana; Spotkanie; Epidemia; W Bukareszcie; Krew; Na śmierć i życie; Bibliofil; Cud; Cierpienia młodego anioła; Corrida; Decyzja; Sobotni wieczór; Wspomnienie pierwszej miłości; Znad Styksu; Kuszenie; Przysięga; Dom; Nocne koszmary; Fabuły: Łobuz; Pocałunek; Latem, w południe, nad rzeką; Koń; Opowiadanie z gazet; Romans prowincjonalny; Pies; Portret podwójny; Ich bin Pole; Król gór; Mgła; Puste miejsce po Sauerze.

Słuchowiska radiowe, m.in.

W lesie. Polskie Radio 1968 [por. Twórczość poz. ].
Przybysz. Polskie Radio 1970 [por. Twórczość poz. ].
Późnym wieczorem. [Współautor:] J. Stwora. Polskie Radio 1971.
Pastorałki. [Wg J. Harasymowicza]. Polskie Radio 1972.
Powiatowa Marilyn Monroe. Polskie Radio 1972.
W korytarzu. Polskie Radio 1972.
Wawel. [Wg J. Harasymowicza]. Polskie Radio 1973.
Wielkanoc w Nowym Jorku. [Wg B. Cendrarsa]. Polskie Radio 1975.
Barokowe czasy. [Wg J. Harasymowicza]. Polskie Radio 1976.
Tadeusz Hołuj. Oprac. S. Stanuch. Polskie Radio 1977.
Sceny z życia mężczyzn w wieku średnim. Polskie Radio 1981 [I nagroda w XII Ogólnopolskim Przeglądzie Słuchowisk w 1981; por. Twórczość poz. ].

Prace redakcyjne

1. A. Bursa: Utwory wierszem i prozą. Wybrał, oprac. i wstępem poprzedził S. Stanuch. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969, 470 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 poprawione 1982.
2. A. Bursa: Poezje wybrane. Wybór, wstęp i oprac.: S. Stanuch. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977, 124 s.
3. K.I. Gałczyński: Erotyki. Wybór i oprac.: S. Stanuch. Wyd. 2 [!] Kraków: Sponsor 1992, 155 s. Wyd. 2 [właśc. 3] tamże 1993.
4. J. Harasymowicz: Erotyki. Wybór i oprac.: S. Stanuch. Wstęp: E. Dunaj-Kozakow. Kraków: Sponsor 1992, 195 s. Wyd. 2 tamże 1994.
5. A. Bursa: O tym ... [Wiersze]. Wybór i oprac.: S. Stanuch. Wstęp: J. Iwaszkiewicz. Kraków: Sponsor 1993, 142 s. Wyd. 2 tamże 1995.
6. T. Socha-Lisowska: Wiersze wybrane. Wybór: S. Stanuch. Kraków: Sponsor 1995, 188 s.
7. Najsłynniejsze poematy XX wieku. [Antologia]. Wybór: S. Stanuch. Noty: S. Stanuch, A. Kaliszewski. Kraków: Sponsor 1996, 251 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1979, 1981, 1988, 1997, 2000.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (F. Lichodziejewska).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

W. Woroszylski: Kilka słów o poemacie Stanucha. Pokolenie 1951 nr 9 [dot. poematu Szczęście Janka Mazura].
J. Błoński: Mit nieszczęścia. W tegoż: Zmiana warty. Warszawa 1961, przedruk w: Odmarsz. Kraków 1978.
J. Pieszczachowicz: Stanisław Stanuch. Współczesność 1964 nr 10;.
D. Ulicka: W poszukiwaniu autentyczności. Miesięcznik Literacki 1983 nr 6 [dot. twórczości S. Stanucha].
J. Błoński: Wszystko co literackie. Kraków 2001, passim.
T. Matulewicz: Stanisław Stanuch. Gazeta Wyborcza 2005 nr 207 [wspomnienie pośmiertne].

Portret z pamięci

J. Hennel: Spowiedź z samotności. Tygodnik Powszechny 1959 nr 47.
A. Kijowski: Na przykład „Portret z pamięci. Przegląd Kulturalny 1959 nr 49.
A. Kowalska: Studium o łzie pijaka. Kierunki 1959 nr 47.
J. Preger: Współcześni, ale czy rzeczywiści?Trybuna Ludu1959 nr 341.
A. Wilkoń: W obronie młodej prozy. Życie Literackie 1959 nr 48.
H. Zaworska: Portret czy karykatura?Nowe Książki1959 nr 22.
D. Danek: Wariacje w stylu psychoanalitycznym. Twórczość 1960 nr 1.
[M. Danilewiczowa] Szperacz: Szkiełko i oko. Portret historyka. Wiadomości”, Londyn 1960 nr 12.
M. Głowiński: Powieść na jeden głos. Współczesność 1960 nr 2.
R. Matuszewski: Wyznawca” czy kpiarz?Nowa Kultura1960 nr 1.

Przystanek w szczerym polu

H. Bereza: W szczerym polu. Tygodnik Kulturalny 1966 nr 30, przedruk w tegoż: Prozaiczne początki. Warszawa 1971.
J. Biernacki. „Nowe Książki1966 nr 13.
O. Jędrzejczyk: Wprawki. Gazeta Krakowska 1966 nr 155.
J. Kajtoch: O swoim pokoleniu. Głos Młodzieży Wiejskiej 1966 nr 6.
W. Maciąg: Na progu dojrzałości. Życie Literackie 1966 nr 27.
W. Nawrocki: Opowiadania Stanucha. Kultura 1966 nr 49.
J. Pieszczachowicz: Przystanek pisarza. Współczesność 1966 nr 18.
M. Sprusiński: Nowelistyczne przystanki. Miesięcznik Literacki 1966 nr 2, przedruk w tegoż: Między prawdą a zmyśleniem. Kraków 1978.
E. Tyrakowska: Labirynt ślepych zaułków. Nurt 1967 nr 1.
K. Nowicki: Kwestia udziału. Fakty 1976 nr 25, przedruk w tegoż: Dziennik krytyczny. Gdańsk 1981 [dot. też: W pełnym świetle].

W pełnym świetle

M. Sprusiński: Telemach rocznik 1930. „Twórczość” 1971 nr 6, przedruk w tegoż: Między prawdą a zmyśleniem. Kraków 1978.
A. Mencwel: Dla mnie świt. Współczesność 1970 nr 26.
J. Wilhelmi: Abstrakcje i ciała. Kultura 1970 nr 32.
M. Wyka: Historia rozczarowania. Życie Literackie 1970 nr 40.
A. Bukowska: Cena dojrzałości. Miesięcznik Literacki 1971 nr 1.
P. Matywiecki: Zeszyt przekazywany z rąk do rąk. Kultura 1971 nr 22.
B. Wojdowski: Spowiedź dziecięcia wieku. Nowe Książki 1971 nr 1.
K. Nowicki: Kwestia udziału. Fakty 1976 nr 25, przedruk w tegoż: Dziennik krytyczny. Gdańsk 1981 [dot. też: Portret z pamięci].

Na gorącym uczynku

A. Goreń: Zwyczajny czytelnik. Literatura 1978 nr 37.
L. Kurpiewski: Na tropie literatury. Nowe Książki 1978 nr 17.
W. Maciąg: Jak pisać o książkach?Życie Literackie1978 nr 39.
A. Myszkowski: Portret z literatury. Miesięcznik Literacki 1978 nr 12.

Sceny z życia mężczyzn w wieku średnim

K. Bak: W pułapce czasu. Nowe Książki 1983 nr 7.
P. Dunin: Dramaty codzienności. Tu i Teraz 1983 nr 9.
B. Jankowska: Na szarość naszych dni. Tygodnik Kulturalny 1983 nr 38.
J. Koprowski: Mężczyźni w średnim wieku. Perspektywy 1983 nr 16.

Andrzej Bursa

M. Kisiel: Pierwsza monografia. Tak i Nie 1985 nr 15.
W. Jurasz: Bursa nierozpoznany. Więź 1986 nr 4.

Przysługa albo opowieści ogrodnika

M. Kisiel: Kombatanckie prawdy i zmyślenia. „Pismo Literacko-Artystyczne”1986 nr 6/7.
T. Błażejewski: Bohaterowie liżą rany. Życie Literackie 1985 nr 48.
J. Kajtoch: Notatki dla repliki. Gazeta Krakowska 1985 nr 89.
J. Koprowski: Opowieści ogrodnika. Perspektywy 1985 nr 19.
L. Żuliński: Polski ogródek. Tu i Teraz 1985 nr 20.
I. Janowska: Nieustający rozrachunek. Nowe Książki 1986 nr 7/8.
E. Biela: Ogrodnikiem być. Miesięcznik Literacki 1987 nr 4.

Człowiek, który był sądem

Ł. Budny: Pisarz, który jest pamięcią. Kultura 1987 nr 27.
S. Zieliński: Opowiadania z południa. Nowe Książki 1987 nr 10.

Modlitwa o szczęśliwą śmierć

K. Koźniewski: Wielka powieść. Dziś 1991 nr 3.

Pies mojego dzieciństwa

K. Koźniewski: Psy naszej starości. Wiadomości Kulturalne 1996 nr 17.

Najsłynniejsze poematy XX wieku

L. Żuliński: Wielkie poematy. Wiadomości Kulturalne 1996 nr 46.