BIO

Urodzony 6 kwietnia 1888 w Krakowie; syn Kazimierza Smolarskiego, adwokata, i Marii z Ripperów. Uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie; równocześnie był uczniem konserwatorium muzycznego i pobierał lekcje rysunków. Po zdaniu w 1906 matury studiował początkowo prawo, a po pół roku polonistykę oraz pobocznie do 1910, historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). Należał do stowarzyszenia młodzieży akademickiej „Zjednoczenie”; pełnił funkcję sekretarza. Założył przy tym stowarzyszeniu Koło Artystyczno-Literackie, któremu przewodniczył (1908-1910). Debiutował w 1909 jako poeta wierszem Gdzie huf ten nasz? zamieszczonym w „Lamusie” (z. 1), a jako prozaik opowiadaniem pt. Pan poczthalter Jacobi, ogłoszonym w „Nowej Reformie” (nr 193). W następnych latach rozwijał twórczość prozatorską i krytyczną, prowadził też badania z zakresu historii literatury. Wiersze, opowiadania, felietony i recenzje, a także artykuły i rozprawy naukowe ogłaszał m.in. w „Słowie Polskim” (1909-1913; tu m.in. cykl Mały felieton), „Nowej Reformie” (1910-1916), „Kurierze Warszawskim” (1911-1914), „Miesięczniku Literacko-Artystycznym” (1911), „Głosie Narodu” (1913-1927). W 1911 uzyskał doktorat na UJ na podstawie rozprawy Poezja legionów. Czasy, pieśń i jej dzieje. W 1911-13 przebywał na stypendium lwowskiego Wydziału Krajowego w Paryżu, gdzie zbierał materiały i pisał pracę o Wolterze (nie została przyjęta jako rozprawa habilitacyjna przez prof. Ignacego Chrzanowskiego). W 1914 pracował jako asystent naukowy (wolontariusz) w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Po wybuchu I wojny światowej, jesienią 1914, wraz z rodziną został ewakuowany do miejscowości Odry na Morawach; powrócił do Krakowa w czerwcu 1915 r. W następnym roku ożenił się z Haliną Oppeln-Bronikowską, poetką, i zamieszkał w Zakopanem. Uczył języka polskiego, francuskiego i historii w Prywatnym Gimnazjum Realnym. W kwietniu 1918 przeprowadził się do Warszawy, gdzie był zastępcą dyrektora w Biurze Rady Stanu. Następnie do 1934 roku pełnił funkcję naczelnika Wydziału Prac Parlamentarnych w Biurze Sejmu. Niedługo po przyjeździe do Warszawy, założył wraz z żoną nieformalny Klub Muflonów, którego zebrania poświęcone literaturze i sztuce odbywały się w winiarni Fukiera. Kontynuował twórczość literacką (głównie powieściopisarską), krytyczną i dziennikarską; współpracował w tym czasie m. in. z „Nową Reformą” (1918-28), „Gazetą Warszawską” (1919-28; tu m.in. prowadził dział recenzji Z piśmiennictwa, podpisany kryptonimami: M.S. i M.Sm.), „Rzeczpospolitą” (1925-26)), „Kurierem Warszawskim” (1927-28, 1931-38), „Dziennikiem Poznańskim” (1928, 1931-36). Wygłaszał też odczyty w Polskim Radiu. Był w 1929 założycielem i do 1937 prezesem Zrzeszenia Beletrystów Polskich. Należał do Polskiego PEN Clubu. Od 1931 był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). Po rezygnacji z posady w Biurze Sejmu, przez kilka lat zajmował się wyłącznie twórczością literacką, a potem do wybuchu II wojny światowej pracował jako urzędnik w Komisji Dewizowej. Podczas okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie. W 1940, w Karolinie, wraz z grupą innych pisarzy, został aresztowany przez gestapo i przez siedem tygodni był więziony na Pawiaku. Po upadku powstania warszawskiego ukrywał się do zakończenia wojny we wsi Dąbrowa Zduńska pod Łowiczem. W maju 1945 powrócił do Warszawy. Pracował w Muzeum Narodowym jako zastępca kustosza tworzonego w Nieborowie oddziału muzeum, tam też zamieszkał. Zajmował się w tym czasie m.in. opracowywaniem wydawnictw krajoznawczych. W 1946 przeprowadził się do Łodzi, a w 1950 osiadł na stałe w Warszawie. Należał nadal do ZZLP (od 1949 Związek Literatów Polskich). Uczestniczył od 1957 w pracach Klubu Literatów „Krąg”. Był członkiem Związku Historyków Sztuki. Kontynuował twórczość literacką, głównie w dziedzinie prozy. Wygłaszał odczyty na spotkaniach literackich, a także na antenie Polskiego Radia. Opowiadania, artykuły i wspomnienia publikował m.in. w „Poradniku Muzycznym” (1950), „Życiu i Myśli” (1958-1961), „Stolicy” (1960, 1964), „Za i Przeciw” (1964-65). Zmarł 21 stycznia 1967 w Warszawie.

Twórczość

1. Pieśni i śpiewy rycerskie. Kraków: Księgarnia D.E. Friedleina; Warszawa: E. Wende i Sp. 1910, 133 s.

Zawartość

Cykle: Wiosna; Śpiewy rycerskie; W blasku księżyca; Smutki; Bajki; Marzeń dawnych...; Pieśni; Pożegnanie.

2. Poezja powstania listopadowego. (I. Pieśń żołnierska. II. Pieśń poetycka). Przewodnik Naukowy i Literacki 1910 z. 5 s. 413-423, z. 6 s. 513-526, z. 7 s. 590-602, z. 8 s. 689-702, z. 9 s. 784-797, z. 10 s. 893-905, z. 11 s. 961-971, z. 12 s. 1057-1078.

Nagrody

I nagroda w konkursie Akademii Umiejętności im. K. Bieleckiego w 1911.

3. Otwórzcie podwoje wiośnie. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1912.

Rękopis zniszczony w 1944 (informacja autora).

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie teatrów amatorskich w Warszawie.

4. Poezja legionów. Czasy, pieśń i jej dzieje. Kraków: Akademia Umiejętności 1912, 191 s.

Rozprawa doktorska.

Nagrody

I nagroda w konkursie Akademii Umiejętności im. K. Bieleckiego w 1912.

5. Kleopatra. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1913.

Informacja o dacie powstania od autora.
Inny tytuł: Zgubna miłość. (Sztuka w 4 aktach) (inf.: S. Podlewski: Twórczość M. Smolarski. „Caritas1963 nr z XII).

6. Białe moce. Powieść na tle życia korsarzy polskich XVI wieku. Pierwodruk pt. Na polskim morzu. Ilustrowany Kurier Codzienny 1916 nr 113-187. Wyd. osobne Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1925, 108 s. Wyd. nast. tamże 1928.

7. Kościuszko. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Zakopane, teatr amatorski ok. 1916. Wystawienie: w teatrze zawodowym: Lublin, Zespół E. Rygiera ok. 1916. Druk fragmentów pt. Śmierć Kościuszki. „Kurier Warszawski” 1937 nr 286.

Informacja o wystawieniu od autora.

8. Ogród przed burzą. Powieść. Nowa Reforma 1916 nr 20-125. Wyd. osobne Warszawa: St. Cukrowski [1929], 148 s.

9. Przebudzenie. Jednoaktówka wierszem. Prapremiera: Zakopane, Zespół E. Rygiera ok. 1916. Polskie Radio ok. 1962.

Informacja o wystawieniu od autora.

10. Klechda. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1916-1918.

Inny tytuł: Świt nad Gopłem (inf.: L. Simon: Bibliografia dramatu polskiego. T. 1. Warszawa 1971).

11. Studia nad Wolterem w Polsce. Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej 1918, 221 s.Archiwum Naukowe”.

Zawartość

I. Zdania w Polsce o Wolterze. – II. Teatr Woltera w Polsce: 1. Przedstawienia teatralne i przekłady; 2. Wpływy na sztuki polskie. – III. Wpływy Woltera na liryczną i epiczną poezję polską: 1. Tłumaczenia: Naruszewicz, Trembecki, Wężyk i inni; 2. Krasicki, gen. Jasiński, Cyprian Godebski, Staszica „Ród ludzki”, Tymowski, Niemcewicz; 3. Młodzieńcze utwory A. Mickiewicza, Kajetana Koźmiana „Stefan Czarniecki”. – IV. Wolter a romans polski. – V. Wolter o Polsce.

12. Na ziemiach polskich bój. Powieść z czasów wielkiej wojny. Pierwodruk pt. Burza. „Nowa Reforma 1919 nr 367-451. Wyd. osobne [Warszawa:] Biblioteka Powieściopisarzy Polskich [1929], 165 s.

13. Archiwariusz Gordon. Powieść. Gazeta Warszawska 1920 nr 337-356; 1921 nr 1-46. Wyd. osobne Warszawa: Księgarnia Perzyński, Niklewicz i Sp. 1921, 141 s. Wyd. nast.: Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1926, tamże [1930]; Poznań: Drukarnia „Dziennika Poznańskiego” 1934.

14. Czarcie kręgi. Powieść. Pierwodruk pt. Widma życia. Wiek Nowy 1920 nr 5608-5690. Wyd. osobne Warszawa: Dom Książki Polskiej [1926], 178 s.

15. Estetyczne i krytyczne poglądy Adama Mickiewicza. Powst. ok. 1920. Druk fragmentów: Mickiewicz jako krytyk literatury współczesnej. „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1912 z. 1-11 s. 52-71, 149-160, 209-222, 303-320, 397-407, 501-511, 577-588, 673-682, 785-794, 889-896, 976-983; Źródła sądów historyczno-literackich w „Kursach literatury słowiańskiej”. „Przegląd Współczesny” 1925 t. 14 nr 40 s. 197-214; Mickiewicz jako krytyk pseudoklasyczny. „Przegląd Powszechny” 1932 t. 194 s. 144-165, t. 195 s. 312-352, t. 196 s. 342-366. Streszczenie pt. Mickiewicz jako krytyk i historyk literatury. „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 1930 nr 1/2 s. 5-6.

Data powstania wg informacji autora.
Rękopis całości zniszczony w 1944.

Nagrody

Fragment pt. Mickiewicz jako krytyk literatury współczesnej otrzymał I nagrodę w konkursie Akademii Umiejętności im. K. Bieleckiego w 1911.

16. Głosy wśród nocy. Dramat w 3 aktach. Powst. 1921.

Maszynopis w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

17. Warneńczyk. Powieść historyczna. 1920-1921.

[Cz. 1]. Warneńczyk. „Gazeta Lwowska1920 nr 105-158; z podtytułem Spytek z Melsztyna. „Głos Narodowy1920 nr 198-249. Wyd. osobne Warszawa: E. i K. Koziańscy [1921], 223 s. Wyd. nast. pt. Spytek z Melsztyna. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1927].

[Cz. 2]. Gwiazdy Warny. Pierwodruk pt. W obronie ludów Europy. „Gazeta Lwowska1921 nr 1-38. Wyd. osobne Warszawa: E. i K. Koziańscy [1921], 183 s. Wyd. nast. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1927].

Wyd. łączne cz. 1-2: Warszawa: Księgarnia Polska 1930, 317 s. Wyd. nast.: wyd. 4 przejrzane i poprawione Warszawa: E. Kuthan 1947; Warszawa: Iskry 1957, z posłowiem Z. Ćwieka tamże 1960; wyd. z podtytułem Powieść historyczna z XV w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1988.

18. Człowiek bez przeszłości. Powieść. Przegląd Wieczorny 1922 nr 163-215 [druk niedokończony]. Wyd. osobne Warszawa: I. Rzepecki 1922, 189 s. Wyd. nast.: Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1928; Poznań 1932. Dod.Dziennika Poznańskiego”.

19. Niezwykły kryształ. [Powieść]. Nowa Reforma 1922 nr 227-228; 1923 nr 1-19.

Wyd. osobne pt. Niezwykły kryształ. Powieść [i opowiadania]. [Warszawa:] Biblioteka Domu Polskiego 1928, 153 s.

Wyd. osobne zawiera nadto opowiadania: Terno pana Atanazego; Ostatni taniec na statku Makaber; Pykała i kino; Carmagnola; Jajo pterodonta; Święte źródło.

20. Miasto światłości. Powieść z dni przyszłych. Głos Narodowy 1923 nr 22-90. Wyd. osobne Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1924], 247 s. Wyd. nast. z posłowiem A. Smuszkiewicza Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988.

21. Uczta Baltazara. Powieść współczesna. Głos Narodowy 1923 nr 270-273; 1924 nr 2-94. Wyd. osobne Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1925], 247 s.

22. Baśnie przy kominku. [Opowiadania]. Warszawa: K. Trepte [1925], 83 s.

Zawartość

Królewna Smukłopaluszka; Człowiek, który zwyciężył diabła; Pucuś-noworodek; Szklanna góra; Szkoła pyło-logiczna profesora Piramidona; Podróż na drewnianym koniku; Gospodarz domu na pustkowiu; Opiekun w puszczy.

23. Poszukiwacz złota. Powieść. Głos Narodowy 1925 nr 300; 1926 nr 1-60. Wyd. osobne z podtytułem Powieść z tajemnic polskiej alchemii. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1927], 173 s. Wyd. nast.: Warszawa: E. Kuthan 1946, wyd. 3 przejrzane przez autora tamże 1949; wyd. 2 [!] z posłowiem Z. Przyrowskiego Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, tamże: wyd. 3 1957, wyd. 4 1963.

24. Z wielkiego miasta. Poezje. [Bochnia]: Skład główny Gebethner i Wolff [1925], 116 s.

Zawartość

Cykle: Dusze w zwierciadle; Szaleństwo tańca; Z wielkiego miasta; Czerwona wstęga: I. Na nutę starej ballady. II. Pani Récamier. III. Złote błyskawice.

25. Pieśń ulicy. Powieść. Dziennik Wileński 1926 nr 1-51. Wyd. osobne Warszawa: S. Cukrowski [1927], 137 s.

Ciąg dalszy zob. poz. .

26. Ludzie w maskach. Powieść współczesna. Warszawa: S. Cukrowski [1927], 160 s.

Początek zob. poz. .

27. Podróż poślubna pana Hamiltona. Powieść fantastyczna z roku 2500. Pierwodruk pt. Kłopoty pana Hamiltona. „Nowa Reforma1927 nr 155-205. Wyd. osobne Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1928], 185 s.

28. Lalka Hanny Korda. Powieść. Dziennik Poznański 1928 nr 14-73; „Słowo Powszechne” 1928 nr 17-85. Wyd. osobne Warszawa: I. Płażewski 1929, 198 s.

29. Młodość sławnych Polaków. [Opowiadania dla młodzieży]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1928, 208 s.

Zawartość

Wnuk Chrobrego [Kazimierz Odnowiciel]; Odmienni bracia [Leszek Biały i Konrad Mazowiecki]; Zbych, który chciał wiedzieć wszystko [Z. Oleśnicki]; Nauczyciel i uczniowie [J. Długosz oraz Władysław Jagiellończyk, Jan Olbracht, Aleksander Jagiellończyk i św. Kazimierz]; Genialny Toruńczyk [M. Kopernik]; Piwowarczyk [J. Dantyszek]; Poseł od papieża [dot. K. Janickiego]; Nieuk [M. Rej]; Przyjaciel przyszłego króla [J. Zamoyski]; Sześcioletni fletnista [M. Gomółka]; Przy blasku księżyca [J. Kochanowski]; Dzieciństwo spędził tak, jak papież [J. Wadowita]; Murarczycy [dot. S. Szymonowicza oraz S. i B. Zimorowiczów]; Po sławę na obczyźnie [K. Arciszewski]; Grzech pychy [K. Opaliński]; Lwięta kresowe [Jan III Sobieski]; Szlachcianeczka [E. Drużbacka]; Ojciec i córka [Stanisław i Maria Leszczyńscy]; [J.] Borusławski; Zwycięstwo kasztelanica [S. Konarskiego]; Protest najmłodszego posła [J. Wybickiego]; Syn ukraińskiego pułkownika [Sawa, uczestnik konfederacji barskiej]; Raj dziecięcy [I. Czartoryska]; Kadet królewski [T. Kościuszko]; Mały rysownik [A. Orłowski]; Piętnastoletni szwoleżer [H. Dąbrowski]; Malarz, który „wymalował całą Polskę” [M. Stachowicz]; Mały uczony [J. Lelewel]; W pensjonacie państwa Chopinów [F. Chopin]; Przykuty do taczek [M. Mochnacki]; W murowanym dworku w Nowogródku [A. Mickiewicz]; Syn wileńskiego profesora [J. Słowacki]; Jeden z „Promienistych” [I. Domeyko]; Ptak w klatce złoconej [Z. Krasiński]; Pod starą basztą [J. Matejko].

30. Przygody polskich podróżników. [Opowiadania]. Lwów: Książnica-Atlas 1930 [antydatowane 1929], 187 s.

Zawartość

Przedmowa. – Podróż zakonnego braciszka do Wielkiego Chana Mongolii; Pielgrzymka do Ziemi Świętej za czasów króla Stefana Batorego [dot. podróży M.K. Radziwiłła]; Starym szlakiem Ormian [wyprawa Sefer-Muratowicza w 1602 r.]; Wyjazd wojewodziców za granicę po naukę [dot. M. i J. Sobieskich]; Beniowski [Maurycy August]; W krainie lisów i soboli [J. Kopeć, brygadier kościuszkowski]; Emir Tadż-el-facher [dot. W. Rzewuskiego]; Jak podróżował Mickiewicz; W kraju kości słoniowej [dot. wyprawy S. Rogozińskiego i K. Tomczka do Afryki w 1883-1884]; W więzieniu z lodów na Antarktydzie [m.in. o H. Arctowskim i A. Dobrowolskim]; Niezwykła podróż na odległość 37 kilometrów [dot. przelotu samolotem G. Piotrowskiego z Petersburga do Kronsztadu w 1910 r.].

31. Przygoda jednej nocy. Powieść współczesna. Warszawa: Książnica Społeczno-Samorządowa ZPAG [Związku Pracowników Administracji Gminnej] Rzeczypospolitej Polskiej 1932, 247 s.

32. Wino młodości. Powieść. Warszawa: W. Pawłowski 1934, 211 s.

33. Hanna Krzemieniecka. Dzieje myśli i twórczości. Warszawa: Skład główny Kasa im. Mianowskiego, Instytut Popierania Nauki 1935 [antydatowane 1934], 114 s.

34. Dawna Polska w opisach podróżników. [Opowiadania]. Lwów: Książnica-Atlas 1936, 175 s. Wyd. nast.: Wrocław: Książnica-Atlas [1946]; wyd. 2 [!] uzupełnione Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 228 s.

Zawartość

Przybysz z kraju Maurów; Błędny rycerz u Jagiełły; Ucieczka dworzanina Walezjusza; Wspomnienia imci pana Mucante; Między Polakami a Szwedami; Świetność Polski w opisie Le Laboureura; Jak podróżowano w Polsce za czasów Jana Kazimierza; Lekarz zwycięzcy spod Wiednia; Wódz Piotra Wielkiego w Krakowie; O biskupie morskim, panterach w Polsce i innych rzeczach nadzwyczajnych; Towarzysz angielskiego lorda; Lekarz zadżumionych; Wśród wstrząsów nawałnicy; Pastor Bredetzky.

35. Iskry na szablach. Powieść. Polska Zbrojna 1937 nr 117-237. Wyd. osobne Warszawa: Rój 1938, 343 s.

36. Dzieje wynalazku. Powieść. Dziennik Poznański 1938 nr 117-234 [druk niedokończony].

37. Pogodny światek. [Wiersze dla dzieci]. Łódź: Poligrafika 1947, 32 s.

38. Józef Mehoffer, twórca witraży we Fryburgu. (Życie i twórczość). Powst. 1946-1949.

Praca zamówiona i przyjęta do druku przez Wiedzę Powszechną; niewydana.
Rękopis w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

39. Mickiewicz i muzyka. Powst. ok. 1949. Druk fragmentów: Mickiewicz a muzyka. „Muzyka” 1931 nr 2 s. 76-81; Mickiewicz i Chopin. „Życie Śpiewaczy” 1949 nr 10 s. 23-24; Śpiew i muzyka przy improwizacjach Adama Mickiewicza. „Poradnik Muzyczny” 1950 nr 3 s. 7-9; Mickiewicz i pieśń ludowa. „Poradnik Muzyczny” 1950 nr 5 s. 10-12; Mickiewicz i opera. „Poradnik Muzyczny” 1950 nr 7/8 s. 12-13.

Rękopis całości pt. Mickiewicz i muzyka w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

40. Miasto starych dzwonów. [Pamiętnik z lat 1896-1918]. Powst. przed 1950. Wyd. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 362 s.

Ciąg dalszy zob. poz. .
Rękopis pt. Moje wspomnienia literackie w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

41. Warszawa – miasto walki. [Pamiętnik z lat 1918-1945]. Powst. przed 1950. Druk fragmentów: „Za i Przeciw” 1968 nr 49, 1969 nr 1-3.

Początek zob. poz. .
Rękopis pt. Moje wspomnienia literackie w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

42. Światło nad księgami. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1954, 319 s.

Ciąg dalszy zob. poz. .
O M. Koperniku.

43. W złoconych pałacach Wielkiego Chana. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 497 s.

Na podstawie dzieła Marco Polo: Opisanie świata.

44. Pierścień z Apollinem. Powieść. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1957, 454 s.

O M. Koperniku.
Początek zob. poz. .

45. Tajemnice wysp południowych. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1959, 246 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1970.

O wyprawie J. Cooka w latach 1776-1778.

46. Wiosna jaskiniowców. [Komedia w 3 aktach]. Powst. ok. 1962.

Inf. o powstaniu: „Biuletyn Informacyjny Zespołu do Spraw Teatru1962 nr 50 [6] s. 7.
Inna wersja tytułu: Wiosna wśród jaskiniowców (inf.: Z. Podlewski: Twórczość Mieczysława Smolarskiego. „Caritas1963 nr z XII).

47. Muzykanci króla jegomości. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 240 s. Wyd. 2 tamże 1966.

Utwór oparty na biografii M. Gomółki.

48. Z ubiegłych wieków. Opowiadania o dawnych obyczajach. Powst. przed 1967.

Maszynopis w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Poeta „Wiersza do legionów” Cyprian Godebski. 1765-1809. Przegląd Polski 1909/1910 nr 4 s. 131-151, 1910/1911 nr 1 s. 42-63 [artykuł podpisany Mieczysław Marian Smolarski].
Józef Kalasanty Szaniawski. (Przyczynek do charakterystyki). Biblioteka Warszawska 1910 t. 4 s. 232-257.
Estetyka Mickiewicza w epoce od powstania listopadowego do czasu „Kursów literatury słowiańskiej. Przegląd Narodowy 1920 nr 4 s. 589-621, nr 5 s. 759-771.
Naukowe studia Mickiewicza. Rubikon 1934 nr 15/16 s. 17-28.

Inna twórczość

Przewodniki krajoznawcze:.

Nieborów. Warszawa: Kraj 1952, 31 s.
Kazimierz, Janowiec, Puławy, Nałęczów. Warszawa: Kraj 1953, 62 s.
Łowickie. Warszawa: Sport i Turystyka 1953, 79 s.

Prace redakcyjne

1. J.Ch. Pasek: Pamiętniki. Wybór. Słowo wstępne napisał i wyboru dokonał M. Smolarski. Łódź: Kolumna [1948], 192 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1957, 1966.

Wywiady

O fantastyce, powieści historycznej i Stefanie Żeromskim. Rozm. S. Podemski. Za i Przeciw 1964 nr 22.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
• „Rocznik Literacki 1968” (J. Chudek).
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (S. Frycie).
A. Niewiadomski: Smolarski Mieczysław. W: A. Niewiadomski, A. Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań 1990.
Polski słownik biograficzny. T. 39. Warszawa; Kraków 1999-2000 (R. Skręt).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

S. Pigoń: Chrzanowski – Wolter – Smolarski. Życie Literackie 1960 nr 20.
S. Podlewski. Twórczość Mieczysława Smolarskiego. Caritas 1963 nr z XII.
E. Szonert: Historia, fantastyka i przygoda. (Nad twórczością Mieczysława Smolarskiego). Kierunki 1964 nr 47.
M. Kornasowa: Mieczysław Smolarski. Życie i Myśl 1967 nr 2.
A. Purska: Mieczysław Smolarski – próba biografii. Przegląd Humanistyczny 1982 nr 7/8.
A. Smuszkiewicz: Katastroficzne wizje przyszłości. W tegoż: Zaczarowana gra. Poznań 1982.
J. Miklaszewska: Antyutopia w literaturze „Młodej Polski. Wrocław 1988.
D. Wojtczak: Siódmy krąg piekła. Antyutopie w literaturze i filmie. Poznań 1994, passim.

Poezja powstania listopadowego

I. Chrzanowski. „Sfinks1911 z. 47.
A. Łucki. „Pamiętnik Literacki1913 [dot. też: Poeta „wiersza do legionów” Cyprian Godebski. 1765-1809; Poezja legionów].

Poezja legionów

A. Łucki. „Pamiętnik Literacki1913 [dot. też: Poezja powstania listopadowego; Poeta „wiersza do legionów” Cyprian Godebski. 1765-1809].

Studia nad Wolterem w Polsce

J. Kleiner: Wolter w Polsce. Romans i Powieść 1919 nr 6.

Archiwariusz Gordon

• [A. Grzymała-Siedlecki] (Sdl): Diabeł kulawy z czasów paska. Rzeczpospolita 1921 nr 163.
L. Piwiński. „Przegląd Warszawski1921 nr 1.

Miasto światłości

T. Grzebieniowski: Smolarski versus Huxley. Odrodzenie 1948 nr 13-14 [Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”].
M.S.: List do Aldousa Huxleya. Nowiny Literackie 1948 nr 4 [Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”].
M.S.: Czekam na załatwienie sprawy o plagiat z A. Huxleyem. Za i Przeciw 1966 nr 16 [Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto wieczności” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”].
A. Purska: Plagiat czy przypadek?Literatura1980 nr 36 [Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”].
A. Purska: Miasto światłości” Mieczysława Smolarskiego a „Nowy, wspaniały świat” Aldousa Huxleya. Przegląd Humanistyczny 1983 nr 3 [Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”].
A. Purska: Dowodów brak. Fantastyka 1989 nr 4 [Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”].
E. Hanuszewska: Miasto światłości” Mieczysława Smolarski, czyli katastrofa nieunikniona. W: Polska literatura fantastyczna. Toruń 2005.

Z wielkiego miasta

Z. Dębicki. „Kurier Warszawski1927 nr 82.

Podróż poślubna pana Hamiltona

Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”:.

T. Grzebieniowski: Smolarski versus Huxley. Odrodzenie 1948 nr 13-14.
M.S.: List do Aldousa Huxleya. Nowiny Literackie 1948 nr 4.
M.S.: Czekam na załatwienie sprawy o plagiat z A. Huxleyem. Za i Przeciw 1966 nr 16.
A. Purska: Plagiat czy przypadek?Literatura1980 nr 36.
A. Purska: Miasto światłości” Mieczysława Smolarskiego a „Nowy, wspaniały świat” Aldousa Huxleya. Przegląd Humanistyczny 1983 nr 3.
A. Purska: Dowodów brak. Fantastyka 1989 nr 4.

Wino młodości

P. Mączewski. „Nowa Książka1935 z. 1.

Dawna Polska w opisach podróżników

• [T. Sinko] R. „Kurier Literacko-Naukowy1936 nr 39.

Iskry na szablach

E. Breiter: Za Władysława IV. Wiadomości Literackie 1938 nr 29.
K. Czachowski. „Nowa Książka1938 z. 9.
W. Pietrzak. „Prosto z Mostu1938 nr 44.

Poeta „wiersza do legionów” Cyprian Godebski. 1765-1809

A. Łucki. „Pamiętnik Literacki1913 [dot. też: Poezja powstania listopadowego; Poezja legionów].