BIO
Urodzony 6 kwietnia 1888 w Krakowie; syn Kazimierza Smolarskiego, adwokata, i Marii z Ripperów. Uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie; równocześnie był uczniem konserwatorium muzycznego i pobierał lekcje rysunków. Po zdaniu w 1906 matury studiował początkowo prawo, a po pół roku polonistykę oraz pobocznie do 1910, historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). Należał do stowarzyszenia młodzieży akademickiej „Zjednoczenie”; pełnił funkcję sekretarza. Założył przy tym stowarzyszeniu Koło Artystyczno-Literackie, któremu przewodniczył (1908-1910). Debiutował w 1909 jako poeta wierszem Gdzie huf ten nasz? zamieszczonym w „Lamusie” (z. 1), a jako prozaik opowiadaniem pt. Pan poczthalter Jacobi, ogłoszonym w „Nowej Reformie” (nr 193). W następnych latach rozwijał twórczość prozatorską i krytyczną, prowadził też badania z zakresu historii literatury. Wiersze, opowiadania, felietony i recenzje, a także artykuły i rozprawy naukowe ogłaszał m.in. w „Słowie Polskim” (1909-1913; tu m.in. cykl Mały felieton), „Nowej Reformie” (1910-1916), „Kurierze Warszawskim” (1911-1914), „Miesięczniku Literacko-Artystycznym” (1911), „Głosie Narodu” (1913-1927). W 1911 uzyskał doktorat na UJ na podstawie rozprawy Poezja legionów. Czasy, pieśń i jej dzieje. W 1911-13 przebywał na stypendium lwowskiego Wydziału Krajowego w Paryżu, gdzie zbierał materiały i pisał pracę o Wolterze (nie została przyjęta jako rozprawa habilitacyjna przez prof. Ignacego Chrzanowskiego). W 1914 pracował jako asystent naukowy (wolontariusz) w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Po wybuchu I wojny światowej, jesienią 1914, wraz z rodziną został ewakuowany do miejscowości Odry na Morawach; powrócił do Krakowa w czerwcu 1915 r. W następnym roku ożenił się z Haliną Oppeln-Bronikowską, poetką, i zamieszkał w Zakopanem. Uczył języka polskiego, francuskiego i historii w Prywatnym Gimnazjum Realnym. W kwietniu 1918 przeprowadził się do Warszawy, gdzie był zastępcą dyrektora w Biurze Rady Stanu. Następnie do 1934 roku pełnił funkcję naczelnika Wydziału Prac Parlamentarnych w Biurze Sejmu. Niedługo po przyjeździe do Warszawy, założył wraz z żoną nieformalny Klub Muflonów, którego zebrania poświęcone literaturze i sztuce odbywały się w winiarni Fukiera. Kontynuował twórczość literacką (głównie powieściopisarską), krytyczną i dziennikarską; współpracował w tym czasie m. in. z „Nową Reformą” (1918-28), „Gazetą Warszawską” (1919-28; tu m.in. prowadził dział recenzji Z piśmiennictwa, podpisany kryptonimami: M.S. i M.Sm.), „Rzeczpospolitą” (1925-26)), „Kurierem Warszawskim” (1927-28, 1931-38), „Dziennikiem Poznańskim” (1928, 1931-36). Wygłaszał też odczyty w Polskim Radiu. Był w 1929 założycielem i do 1937 prezesem Zrzeszenia Beletrystów Polskich. Należał do Polskiego PEN Clubu. Od 1931 był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). Po rezygnacji z posady w Biurze Sejmu, przez kilka lat zajmował się wyłącznie twórczością literacką, a potem do wybuchu II wojny światowej pracował jako urzędnik w Komisji Dewizowej. Podczas okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie. W 1940, w Karolinie, wraz z grupą innych pisarzy, został aresztowany przez gestapo i przez siedem tygodni był więziony na Pawiaku. Po upadku powstania warszawskiego ukrywał się do zakończenia wojny we wsi Dąbrowa Zduńska pod Łowiczem. W maju 1945 powrócił do Warszawy. Pracował w Muzeum Narodowym jako zastępca kustosza tworzonego w Nieborowie oddziału muzeum, tam też zamieszkał. Zajmował się w tym czasie m.in. opracowywaniem wydawnictw krajoznawczych. W 1946 przeprowadził się do Łodzi, a w 1950 osiadł na stałe w Warszawie. Należał nadal do ZZLP (od 1949 Związek Literatów Polskich). Uczestniczył od 1957 w pracach Klubu Literatów „Krąg”. Był członkiem Związku Historyków Sztuki. Kontynuował twórczość literacką, głównie w dziedzinie prozy. Wygłaszał odczyty na spotkaniach literackich, a także na antenie Polskiego Radia. Opowiadania, artykuły i wspomnienia publikował m.in. w „Poradniku Muzycznym” (1950), „Życiu i Myśli” (1958-1961), „Stolicy” (1960, 1964), „Za i Przeciw” (1964-65). Zmarł 21 stycznia 1967 w Warszawie.
Twórczość
1. Pieśni i śpiewy rycerskie. Kraków: Księgarnia D.E. Friedleina; Warszawa: E. Wende i Sp. 1910, 133 s.
Zawartość
2. Poezja powstania listopadowego. (I. Pieśń żołnierska. II. Pieśń poetycka). „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1910 z. 5 s. 413-423, z. 6 s. 513-526, z. 7 s. 590-602, z. 8 s. 689-702, z. 9 s. 784-797, z. 10 s. 893-905, z. 11 s. 961-971, z. 12 s. 1057-1078.
Nagrody
3. Otwórzcie podwoje wiośnie. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1912.
Nagrody
4. Poezja legionów. Czasy, pieśń i jej dzieje. Kraków: Akademia Umiejętności 1912, 191 s.
Nagrody
5. Kleopatra. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1913.
6. Białe moce. Powieść na tle życia korsarzy polskich XVI wieku. Pierwodruk pt. Na polskim morzu. „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1916 nr 113-187. Wyd. osobne Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1925, 108 s. Wyd. nast. tamże 1928.
7. Kościuszko. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Zakopane, teatr amatorski ok. 1916. Wystawienie: w teatrze zawodowym: Lublin, Zespół E. Rygiera ok. 1916. Druk fragmentów pt. Śmierć Kościuszki. „Kurier Warszawski” 1937 nr 286.
8. Ogród przed burzą. Powieść. „Nowa Reforma” 1916 nr 20-125. Wyd. osobne Warszawa: St. Cukrowski [1929], 148 s.
9. Przebudzenie. Jednoaktówka wierszem. Prapremiera: Zakopane, Zespół E. Rygiera ok. 1916. Polskie Radio ok. 1962.
10. Klechda. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1916-1918.
11. Studia nad Wolterem w Polsce. Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej 1918, 221 s. „Archiwum Naukowe”.
Zawartość
12. Na ziemiach polskich bój. Powieść z czasów wielkiej wojny. Pierwodruk pt. Burza. „Nowa Reforma” 1919 nr 367-451. Wyd. osobne [Warszawa:] Biblioteka Powieściopisarzy Polskich [1929], 165 s.
13. Archiwariusz Gordon. Powieść. „Gazeta Warszawska” 1920 nr 337-356; 1921 nr 1-46. Wyd. osobne Warszawa: Księgarnia Perzyński, Niklewicz i Sp. 1921, 141 s. Wyd. nast.: Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1926, tamże [1930]; Poznań: Drukarnia „Dziennika Poznańskiego” 1934.
14. Czarcie kręgi. Powieść. Pierwodruk pt. Widma życia. „Wiek Nowy” 1920 nr 5608-5690. Wyd. osobne Warszawa: Dom Książki Polskiej [1926], 178 s.
15. Estetyczne i krytyczne poglądy Adama Mickiewicza. Powst. ok. 1920. Druk fragmentów: Mickiewicz jako krytyk literatury współczesnej. „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1912 z. 1-11 s. 52-71, 149-160, 209-222, 303-320, 397-407, 501-511, 577-588, 673-682, 785-794, 889-896, 976-983; Źródła sądów historyczno-literackich w „Kursach literatury słowiańskiej”. „Przegląd Współczesny” 1925 t. 14 nr 40 s. 197-214; Mickiewicz jako krytyk pseudoklasyczny. „Przegląd Powszechny” 1932 t. 194 s. 144-165, t. 195 s. 312-352, t. 196 s. 342-366. Streszczenie pt. Mickiewicz jako krytyk i historyk literatury. „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 1930 nr 1/2 s. 5-6.
Nagrody
16. Głosy wśród nocy. Dramat w 3 aktach. Powst. 1921.
17. Warneńczyk. Powieść historyczna. 1920-1921.
[Cz. 1]. Warneńczyk. „Gazeta Lwowska” 1920 nr 105-158; z podtytułem Spytek z Melsztyna. „Głos Narodowy” 1920 nr 198-249. Wyd. osobne Warszawa: E. i K. Koziańscy [1921], 223 s. Wyd. nast. pt. Spytek z Melsztyna. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1927].
[Cz. 2]. Gwiazdy Warny. Pierwodruk pt. W obronie ludów Europy. „Gazeta Lwowska” 1921 nr 1-38. Wyd. osobne Warszawa: E. i K. Koziańscy [1921], 183 s. Wyd. nast. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1927].
Wyd. łączne cz. 1-2: Warszawa: Księgarnia Polska 1930, 317 s. Wyd. nast.: wyd. 4 przejrzane i poprawione Warszawa: E. Kuthan 1947; Warszawa: Iskry 1957, z posłowiem Z. Ćwieka tamże 1960; wyd. z podtytułem Powieść historyczna z XV w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1988.
18. Człowiek bez przeszłości. Powieść. „Przegląd Wieczorny” 1922 nr 163-215 [druk niedokończony]. Wyd. osobne Warszawa: I. Rzepecki 1922, 189 s. Wyd. nast.: Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1928; Poznań 1932. Dod. „Dziennika Poznańskiego”.
19. Niezwykły kryształ. [Powieść]. „Nowa Reforma” 1922 nr 227-228; 1923 nr 1-19.
Wyd. osobne pt. Niezwykły kryształ. Powieść [i opowiadania]. [Warszawa:] Biblioteka Domu Polskiego 1928, 153 s.
20. Miasto światłości. Powieść z dni przyszłych. „Głos Narodowy” 1923 nr 22-90. Wyd. osobne Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1924], 247 s. Wyd. nast. z posłowiem A. Smuszkiewicza Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988.
21. Uczta Baltazara. Powieść współczesna. „Głos Narodowy” 1923 nr 270-273; 1924 nr 2-94. Wyd. osobne Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1925], 247 s.
22. Baśnie przy kominku. [Opowiadania]. Warszawa: K. Trepte [1925], 83 s.
Zawartość
23. Poszukiwacz złota. Powieść. „Głos Narodowy” 1925 nr 300; 1926 nr 1-60. Wyd. osobne z podtytułem Powieść z tajemnic polskiej alchemii. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1927], 173 s. Wyd. nast.: Warszawa: E. Kuthan 1946, wyd. 3 przejrzane przez autora tamże 1949; wyd. 2 [!] z posłowiem Z. Przyrowskiego Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, tamże: wyd. 3 1957, wyd. 4 1963.
24. Z wielkiego miasta. Poezje. [Bochnia]: Skład główny Gebethner i Wolff [1925], 116 s.
Zawartość
25. Pieśń ulicy. Powieść. „Dziennik Wileński” 1926 nr 1-51. Wyd. osobne Warszawa: S. Cukrowski [1927], 137 s.
26. Ludzie w maskach. Powieść współczesna. Warszawa: S. Cukrowski [1927], 160 s.
27. Podróż poślubna pana Hamiltona. Powieść fantastyczna z roku 2500. Pierwodruk pt. Kłopoty pana Hamiltona. „Nowa Reforma” 1927 nr 155-205. Wyd. osobne Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1928], 185 s.
28. Lalka Hanny Korda. Powieść. „Dziennik Poznański” 1928 nr 14-73; „Słowo Powszechne” 1928 nr 17-85. Wyd. osobne Warszawa: I. Płażewski 1929, 198 s.
29. Młodość sławnych Polaków. [Opowiadania dla młodzieży]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1928, 208 s.
Zawartość
30. Przygody polskich podróżników. [Opowiadania]. Lwów: Książnica-Atlas 1930 [antydatowane 1929], 187 s.
Zawartość
31. Przygoda jednej nocy. Powieść współczesna. Warszawa: Książnica Społeczno-Samorządowa ZPAG [Związku Pracowników Administracji Gminnej] Rzeczypospolitej Polskiej 1932, 247 s.
32. Wino młodości. Powieść. Warszawa: W. Pawłowski 1934, 211 s.
33. Hanna Krzemieniecka. Dzieje myśli i twórczości. Warszawa: Skład główny Kasa im. Mianowskiego, Instytut Popierania Nauki 1935 [antydatowane 1934], 114 s.
34. Dawna Polska w opisach podróżników. [Opowiadania]. Lwów: Książnica-Atlas 1936, 175 s. Wyd. nast.: Wrocław: Książnica-Atlas [1946]; wyd. 2 [!] uzupełnione Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 228 s.
Zawartość
35. Iskry na szablach. Powieść. „Polska Zbrojna” 1937 nr 117-237. Wyd. osobne Warszawa: Rój 1938, 343 s.
36. Dzieje wynalazku. Powieść. „Dziennik Poznański” 1938 nr 117-234 [druk niedokończony].
37. Pogodny światek. [Wiersze dla dzieci]. Łódź: Poligrafika 1947, 32 s.
38. Józef Mehoffer, twórca witraży we Fryburgu. (Życie i twórczość). Powst. 1946-1949.
39. Mickiewicz i muzyka. Powst. ok. 1949. Druk fragmentów: Mickiewicz a muzyka. „Muzyka” 1931 nr 2 s. 76-81; Mickiewicz i Chopin. „Życie Śpiewaczy” 1949 nr 10 s. 23-24; Śpiew i muzyka przy improwizacjach Adama Mickiewicza. „Poradnik Muzyczny” 1950 nr 3 s. 7-9; Mickiewicz i pieśń ludowa. „Poradnik Muzyczny” 1950 nr 5 s. 10-12; Mickiewicz i opera. „Poradnik Muzyczny” 1950 nr 7/8 s. 12-13.
40. Miasto starych dzwonów. [Pamiętnik z lat 1896-1918]. Powst. przed 1950. Wyd. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 362 s.
41. Warszawa – miasto walki. [Pamiętnik z lat 1918-1945]. Powst. przed 1950. Druk fragmentów: „Za i Przeciw” 1968 nr 49, 1969 nr 1-3.
42. Światło nad księgami. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1954, 319 s.
43. W złoconych pałacach Wielkiego Chana. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 497 s.
44. Pierścień z Apollinem. Powieść. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1957, 454 s.
45. Tajemnice wysp południowych. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1959, 246 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1970.
46. Wiosna jaskiniowców. [Komedia w 3 aktach]. Powst. ok. 1962.
47. Muzykanci króla jegomości. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 240 s. Wyd. 2 tamże 1966.
48. Z ubiegłych wieków. Opowiadania o dawnych obyczajach. Powst. przed 1967.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.
Inna twórczość
Przewodniki krajoznawcze:.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1957, 1966.
Wywiady
Słowniki i bibliografie
Ogólne
Artykuły
Poezja powstania listopadowego
Poezja legionów
Studia nad Wolterem w Polsce
Archiwariusz Gordon
Miasto światłości
Podróż poślubna pana Hamiltona
Sprawa oskarżenia A. Huxleya przez M. Smolarskiego o plagiat jego utworów „Miasto światłości” i „Podróż poślubna pana Hamiltona” w powieści „Nowy, wspaniały świat”:.