BIO

Urodzony 15 kwietnia 1920 w Tyszowcach pod Hrubieszowem; syn Salomona Kreinera, urzędnika w gminie żydowskiej, i Zlaty Katarzyny z domu Eng. Od 1934 przebywał w Warszawie i kształcił się w Państwowym Seminarium dla Nauczycieli Religii Mojżeszowej (z polskim i hebrajskim językiem wykładowym). Należał do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski i redagował „Świt” – nielegalne pismo tej organizacji. Był też członkiem warszawskiego zarządu Rewolucyjnego Związku Młodzieży Szkolnej. W związku z tym został w 1939 usunięty ze szkoły i niedopuszczony do matury. W tym czasie pisywał wiersze w języku jidysz i ogłaszał je na łamach prasy żydowskiej. Po wybuchu II wojny światowej udał się na wschód i przebywał na Wołyniu włączonym do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Uczył w szkole ukraińskiej we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1940 ukończył wyższy kurs języka i literatury rosyjskiej oraz ukraińskiej przy Instytucie Doskonalenia Nauczycieli w Łucku. W czerwcu 1941, w związku z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej, ewakuował się do Uzbekistanu, gdzie pracował jako nauczyciel języka rosyjskiego i niemieckiego. Został członkiem Komsomołu i działał jako instruktor Rejonowego Komitetu tzw. Oddziału Pospolitego Ruszenia. W grudniu 1942 wstąpił ochotniczo do Armii Czerwonej. W 1943 wcielono go do 1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Po przeszkoleniu w Szkole Podoficerskiej Saperów przy 3. Dywizji Piechoty im. J. Kilińskiego i po ukończeniu w 1944 Szkoły Oficerów Polityczno-Wychowawczych, został skierowany do 4. Dywizji Piechoty jako zastępca dowódcy kompanii i członek redakcji gazety dywizji pt.Do boju” (wydawanej od czerwca w Sumach). Na łamach tego pisma debiutował w 1944 w języku polskim wierszem pt. Do kraju (nr 25 z 3 sierpnia); zamieszczał tam także inne wiersze i artykuły (pod imieniem i nazwiskiem Arnold Słucki). Jako korespondent wojenny brał udział w walkach o Warszawę. Został członkiem Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i Związku Walki Młodych (ZWM). Od października 1944 do 1946 pracował jako kierownik działu w redakcji (przekształconego z gazety „Do boju”) dziennika „Życie Warszawy”. W 1945 opublikował w czasopiśmie „Radio i Świat” wiersz pt. Ballada jesienna 1944 (nr 12), który uważał za swój właściwy debiut poetycki. W 1946 został na własną prośbę zdemobilizowany, a w 1949 przeniesiony do rezerwy. W 1946-48 był członkiem Zarządu Głównego ZWM i redaktorem naczelnym „Poradnika Oświatowego”. W 1946-50 studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (UW), w 1956 uzyskał absolutorium. W 1948 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), działał też w Radzie Naczelnej Związku Młodzieży Polskiej. W tymże roku ożenił się z Iwoną Lauk, polonistką. Wiersze, prozę oraz artykuły publikował w wielu czasopismach m.in. w „Odrodzeniu” (1946-48), „Poprostu” (1947-57), „Nowej Kulturze” (1950-63), „Wsi” (1950-53), „Żołnierzu Wolności” (1950-51, 1953-54, 1958), „Sztandarze Młodych” (1951-54, 1957), „Twórczości” (1951-68), „Żołnierzu Polskim” (1952-58) i „Orce” (1957-61). W 1950 został członkiem Związku Literatów Polskich, przez pewien czas był opiekunem Koła Młodych Pisarzy i kierownikiem poradni literackiej. Od 1953 do października 1956 należał do zespołu „Przeglądu Kulturalnego”, publikował w tym piśmie do 1962. W 1956, po opublikowaniu tamże artykułu pt. Wspomnienia i refleksje (nr 15) został usunięty z PZPR, przywrócono mu członkostwo po protestach dawnych towarzyszy z PPR. W „Roczniku Literackim” w tomach za lata 1958-60 i 1961 redagował dział pt. Literatura żydowska. Od 1959 wiersze i przekłady publikował m.in. we „Współczesności” (do 1967), „Argumentach” (do 1964), od 1966 w „Poezji”. W 1964, przez krótki czas studiował semiotykę na UW. Odbył podróż do Grecji i Izraela. W 1966 wystąpił z PZPR w proteście przeciw wyrzuceniu z partii Leszka Kołakowskiego. W 1968 był jednym z inicjatorów akcji protestacyjnej Związku Literatów Polskich (ZLP) przeciw zakazowi wystawiania Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym w Warszawie. We wrześniu 1968 wyemigrował do Izraela, gdzie próbował publikować w tamtejszej prasie polskojęzycznej (m.in. felietony w gazecie „Nowiny-Kurier”). W tymże roku nawiązał kontakt z paryską „Kulturą” i londyńskimi „Wiadomościami”, w których odtąd zamieszczał wiersze. W 1969 został członkiem World Poetry Society. W 1970 wyjechał przez Paryż i Amsterdam do Republiki Federalnej Niemiec. W tymże roku został skreślony z listy członków ZLP. W 1970/71 przez dwa semestry studiował germanistykę w Rheinische Fredrich-Wilhelms Universität w Bonn. Chory (od młodości na gruźlicę) przebywał w sanatoriach w St. Blasien i w Bad Godesberg. W 1971 został decyzją Ministra Obrony Narodowej zdegradowany ze stopnia kapitana do szeregowca. W październiku 1972 rozpoczął studia filozoficzne na Freie Universität w Berlinie Zachodnim. Otrzymał liczne polskie i radzieckie. odznaczenia wojskowe. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1946, 1954). Zmarł 15 listopada 1972 w Berlinie Zachodnim.

Twórczość

1. Ziemia jaśnieje. [Wiersze]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 52 s.

2. Przyjaźń, która buduje. [Scenariusz filmu dokumentalnego; współautor:] J. Rojewska. Powst. w 1951.

Informacja ze strony internetowej: www.filmpolski.pl.

3. Słońce nasz towarzysz. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1951, 38 s.

4. Spotkania. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, 46 s.

5. Poranek. [Wiersze]. Warszawa: Iskry 1953, 51 s.

6. Życie w pieśni. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1955, 64 s.

7. Wiersze wybrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 157 s.

8. Polemiki i refleksje. Warszawa: Książka i Wiedza 1957, 250 s.

Zawartość

Artykuły publikowane w „Przeglądzie Kulturalnym1951-1956: Powrót do miasta; Polowa drukarnia i debiut; wobec dziesięciolecia; Głos o studentach; Trudne sprawy pokolenia; Witaj, szkoło!; Ludzie trudnego listopada; Owoce naszych zmagań; W pewnym miasteczku; Tu mówi radiowęzeł; Szlakiem mickiewiczowskiej legendy; Mińsk – miasto dobrej nadziei; Między Kremlem a Wystawą rolniczą; Festiwalowa liryka – prozą; Advocatus diaboli; Walczymy o pełną skalę wrażliwości; O trzech zbiorkach liryków [W. Karczewskiej, A. Międzyrzeckiego, E. Fiszera]; Dyskusja dla dorosłych; Brawura i lęki naszej poetyckiej krytyki; Czy pobór poetyckiego rekruta?; Po leninowsku walczyć o kulturę; Zjazd przodujących twórców; Pierwsze refleksje; Poezja Radzieckiej Ukrainy; Muza – siostra ludu; Wissarion Bieliński; Mikołaj Ostrowski; Notatka na szpalcie; Mickiewicz; Wiosenne tarapaty... i propozycje; Kasownik na pięciolinii; Przeciwko sztucznym barierom; Sztuka i polityka; Potyczka z zoilem; Notatki z lektury; Sprawa wyobraźni; „Komczwaństwo” w sztuce a współpraca artystów; Technika – problem humanistyczny; Wspomnienia i refleksje; Suwerenność narodowa i suwerenność myśli.

9. Dzwony nad Wisłą. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1958, 111 s.

10. Promienie czasu. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 88 s.

11. Mity na wiosnę. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 101 s.

12. Dolina dziwów. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1964, 72 s.

13. Faktura światła. Wybór wierszy. 1944-1964. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 225 s.

Zawartość

Utwory z poz. , , , , , , oraz wiersz pt. Podróż.

14. Przygoda Telewizora. [Utwór dramatyczny]. Powst. przed 1965.

Informacja: „Biuletyn Informacyjny Ministerstwa Kultury i Sztuki1965 nr 5.
Maszynopis z podtytułem Poemat z przygodami w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

15. Eklogi i psalmodie. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1966, 60 s.

16. Biografia anioła. [Wiersze]. Wstęp: R. Matuszewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 355 s.

Zawartość

Utwory w częściach: Biografia anioła; Requiem dla osła; W epicentrum; Z wierszy ostatnich.

17. Poezje wybrane. Wyboru dokonała, wstępem i notą opatrzyła A. Kamieńska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza [1982], 150 s.

Wybór z poz. , , , , , , , , , .

Drobne utwory literackie

Książeczki zawierające wiersze dla dzieci, wydane przez Ruch w Warszawie:.

Czarne i białe kruki. 1965, [12] s.
Wiersze dla Ali. 1965, [6] s.
Dzieci pustyni Gobi. 1966, [12] s.
Dzień Malejki. 1967, 19 s.
Targ w Dziworaju. [Wiersze dla dzieci]. 1967, [12] s.

Utwory niepublikowane

Utwory w maszynopisach znajdujące się w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, m.in.

Próba kamienia. (Ballada o wojnie). Estrada poetycka. Maszynopis 20 s.
Skandal. Poczucie miary. Eseje o poezji polskiej. Maszynopis 255 s.
Życie to fraszka. [83 fraszki].

Przekłady i adaptacje

1. A. Wyszyński: Nauka Lenina – Stalina o rewolucji proletariackiej i państwie. Warszawa: Czytelnik 1949, 47 s. Wyd. nast. tamże 1950.
2. J. Begzijn: Wiersze. Wybrał i przeł. A. Słucki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 63 s.
3. Opowieść o Lucjanie Szenwaldzie. [Montaż wierszy]. Oprac.: A. Słucki. Materiały Repertuarowe 1964 nr 2 s. 17-45.
4. H. Burger: La Farola. (Sztuka w sześciu obrazach). Przeł.: I. i A. Słuccy. Materiały Repertuarowe 1966 nr 3 s. 7-54.
5. W. Chlebnikow: Noc przed Sowietami. (Opowieść poetycka). Przeł. i udramatyzował A. Słucki. Teatr Ludowy 1966 nr 12 s. 51-61. Polskie Radio 1967.
6. E. Rajzman: Spalony gołąb. Wybór wierszy. Wyboru dokonał, przeł. i przedmowę napisał A. Słucki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1967, 64 s.

Prace redakcyjne

1. Zrodził nas czyn. Zbiór wierszy i pieśni. Oprac.: T. Drewnowski. Materiały przygotowali: T. Drewnowski i A. Słucki. Wstęp: B. Czeszko. Warszawa: Iskry 1953, 271 s.
2. Antologia poezji żydowskiej. Wybór oraz noty i przypisy: S. Łastik. Red. i słowo wstępne A. Słucki. Powst. 1968. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, 553 s. Wyd. 2 tamże 1986.

Nagrody

Nagroda kulturalna Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” za 1986.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1957.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Rocznik Literacki 1972 (J. Chudek).
Polski Słownik Biograficzny. T. 39. Cz. 1. Warszawa 1999 (S.J. Żurek).
Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939. T. 1. Lublin 2000 (S. Żurek).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

J.S. Żurek: Lotny trud półistnienia. O motywach judaistycznych w poezji Arnolda Słuckiego. Kraków: Księgarnia Akademicka 1999, 204 s.

Artykuły

J. Rogoziński: Słucki. Nowa Kultura 1961 nr 44.
P. Kuncewicz: Człowiek, natura, demony. Nowa Kultura 1962 nr 47.
A. Lisiecka: Wbrew wszelkim modom. Fakty i Myśli 1964 nr 11.
P. Kuncewicz: Faktura snu. „Fakty i Myślidod. Wiatraki 1966 nr 4.
A. Lisiecka: Wspomnienie o Arnoldzie Słuckim. Wiadomości”, Londyn 1973 nr 11.
S. Pollak: Pamięci Arnolda Słuckiego. Odra 1973 nr 6.
W. Wirpsza: Śmierć wygnańca. Kultura”, Paryż 1973 nr 1/2.
A. Kamieńska: Ziemia w płomieniach. Twórczość 1975 nr 3.
W. Woroszylski: Jeszcze powroty i rozstania. Więź 1975 nr 6.
J. Bocheński: O Arnoldzie Słuckim. „Zapis”* 1979 nr 12.
J. Bocheński: O Arnoldzie Słuckim. Literatura 1980 nr 52.
E. Grözinger: Das verlorene Paradies. Zu Arnold Słuckis Dichtung. W: Suche die Meinung. Wiesbaden 1986.
P. Szewc: Śmierć Szagalewa. Twórczość 1986 nr 6.
J.B. Ożóg: Poeta z Szagalewa. W tegoż: Obrazy świata. Kraków 1989.
A. Cedro: Grzech świata i grzech człowieka w poezji Arnolda Słuckiego. W: Literatura a wyobcowanie. Lublin 1990.
A. Cedro: Wieczność niespójna. O obecności sacrum w poezji Arnolda Słuckiego. Roczniki Humanistyczne 1991 z. 1.
Z. Chojnowski: Autobiografia przetworzona w tajemnicę. Czytanie „Genów” Arnolda Słuckiego. W: Teksty, konteksty, interpretacje. Olsztyn 1994, przedruk w tegoż: Ku Tajemnicy. Olsztyn 2003.
L. Skompska: Od róż do liter. Tygiel Kultury 1996 nr 3.
J.S. Żurek: Szagalewa ostatni spadkobierca. Kultura”, Paryż 1997 nr 5.
S.J. Żurek: Żydowskie miasteczko w poezji Arnolda Słuckiego. Akcent 1997 nr 4.
L. Szaruga: Przejęzyczenie. O poezji Arnolda Słuckiego. Opcje 2000 nr 1, przedruk pt. Przejęzyczenie (o Arnoldzie Słuckim) w tegoż: Wyzwanie (o poezji z przypisami i bez). Toruń 2004.
M. Skorupska: 30 lat temu zmarł Arnold Słucki. Akcent 2002 nr 1/2.
J. Wiórkiewicz-Mieszko: Człowiek księgi: w listopadzie mija 30. rocznica śmierci Arnolda Słuckiego. Gazeta Wyborcza 2002 nr 270.
S.J. Żurek: Biografia żydowskiego anioła. Więź 2003 nr 4.
S.J. Żurek: Gilgul neszamot. O kabalistycznej wędrówce dusz w poezji Arnolda Słuckiego; G. Gała: Stary Żyd w spolszczonej poetyckiej biedzie... trzy słowa o poezji Słuckiego. DRZEWO / ŚWIATŁO / SŁOWO. W: Żydzi w literaturze. Katowice 2003.
S. Stabro: Wygnanie z raju” – o emigracyjnej liryce Arnolda Słuckiego. Ruch Literacki 2004 z. 4/5, przedruk w: Poezja polska na obczyźnie. T. 2. Rzeszów 2005.
B. Kuczera-Chachulska: Doświadczenie obczyzny a zapis poety. Arnold Słucki. W: Pisarz na emigracji. Warszawa [2005].

Ziemia jaśnieje

A. Kamieńska. „Twórczość1950 z. 12.
Z. Herbert: Antena i drzewo. Tygodnik Powszechny 1951 nr 21.
L. Herdegen: O wierszach Arnolda Słuckiego. Wieś 1951 nr 4.
B. Wojdowski: O kunszt słowa poetyckiego. Wieś 1952 nr 9.

Poranek

B. Wojdowski: Liryka i perspektywy liryzmu. Życie Literackie 1953 nr 40.

Życie w pieśni

M. Głowiński. „Życie Literackie1955 nr 44.
W. Wirpsza: Kilka uwag o wierszach Słuckiego. Nowa Kultura 1955 nr 45.

Wiersze wybrane [1997]

A. Stern: O wierszach Arnolda Słuckiego. Życie Literackie 1959 nr 3.

Dzwony nad Wisłą

A. Kamieńska: Nowy tom Arnolda Słuckiego. Twórczość 1958 nr 12.
W. Rustecki. „Orka1958 nr 46.
J. Kwiatkowski: O Słuckim z dygresjami. Przegląd Kulturalny 1959 nr 7.
J.B. Ożóg: Poeta z Szagalewa. Życie Literackie 1960 nr 30 [dot. też: Promienie czasu].

Promienie czasu

H. Bereza. „Nowa Kultura1960 nr 8.
J.J. Lipski: Słowa zmieniają znaczenie. Nowa Kultura 1960 nr 35.
J.B. Ożóg: Poeta z Szagalewa. Życie Literackie 1960 nr 30 [dot. też: Dzwony nad Wisłą].
S. Piętak: Wielki krok naprzód. Orka 1960 nr 17.
J. Śpiewak: O precyzji poetyckiego skrótu. Nowe Książki 1960 nr 12.
J. Trznadel: Dwie prawdy o Kolchidzie. Twórczość 1960 nr 8.

Mity na wiosnę

A. Międzyrzecki: Świat w człowieku. Nowe Książki 1962 nr 20.
W. Natanson: Szybkie obroty światów. Życie Literackie 1962 nr 38.
B. Biernacka: Mądra księga poezji. Tygodnik Kulturalny 1963 nr 27.
B. Ostromęcki. „Twórczość1963 nr 2.

Dolina dziwów

A. Międzyrzecki: Gończa muzyka. Nowe Książki 1964 nr 16.
F. Fornalczyk. „Współczesność1965 nr 15.
M. Wyka: O poezji Słuckiego. Twórczość 1965 nr 1, przedruk w tejże: Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.

Faktura światła

J. Śpiewak: Skazany na pamięć. Poezja 1966 nr 1.
W. Wirpsza: O skuteczności poetyckiego szumu informacyjnego. Twórczość 1966 nr 4.

Eklogi i psalmodie

W. Natanson: Świecąc barwami Grecji...” „Kultura 1966 nr 37.
W.P. Szymański: Rzeka czasu. Życie Literackie 1966 nr 40, przedruk w tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.
J. Sawicka: ...tu wszystko cierpiąc stało się mitem. Poezja 1967 nr 6.
M. Sprusiński: Mosty nad wieczystą przepaścią rzeczy. Twórczość 1967 nr 6.

Biografia anioła

A. Siomkajło: Doza ocalenia. Nowe Książki 1982 nr 4 [dot. też: Poezje wybrane].
P. Szewc: Sen mi się zaciął. Radar 1983 nr 30.
W. Duszka: O wierszach Arnolda Słuckiego. Znak 1984 nr 8/9.
I. Smolka: O poezji Arnolda Słuckiego. Twórczość 1984 nr 5.
B. Kuczera-Chachulska. „Więź1986 nr 11/12.

J. Prevért: Poezje wybrane

A. Siomkajło: Doza ocalenia. Nowe Książki 1982 nr 4 [dot. też: Biografia anioła].
W. Wirpsza: Przejęzyczenie. Kultura”, Paryż 1982 nr 11.