BIO
Urodzony 6 kwietnia 1908 w przysiółku Kapkaz wsi Łubnice (powiat stopnicki), w rodzinie chłopskiej; syn Józefa Skuzy i Józefy z Wawrzkiewiczów. Uczęszczał do gimnazjum w Tarnowie, a następnie do Gimnazjum im. S. Konarskiego w Mielcu. Debiutował w 1929 wierszem pt. Ballada o królewnie Wiedzy, opublikowanym w piśmie szkolnym „Dziewanna” (nr 1). Po zdaniu matury w 1929, studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie (do 1933; studiów nie ukończył). Utrzymywał się z subwencji profesora Stanisława Kota, któremu porządkował bibliotekę. Od 1930 brał czynny udział w ruchu ludowym jako członek Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej (PAML) i Krakowskiego Związku Młodzieży Wiejskiej (ZMW), który w połowie 1931 przyłączył się do Rzeczpospolitej Polskiej (ZMW RP) „Wici”. Był współredaktorem organu ZMW miesięcznika „Znicz”; w piśmie tym publikował do 1939 felietony, recenzje i wiersze (podpisany też: Wojtek, Wojtek Dumac, Wojtek-grzesznik, Wojtek Kumac, (wues), Wues). Współpracował nadto z innymi czasopismami związanymi z ruchem ludowym, m.in. „Piastem” (od 1931), „Młodą Myślą Ludową” (od 1932; tu w 1935-36 artykuły, opowiadania, wiersze podpisane: W.Sk., (W.Sk.)), „Zielonym Sztandarem” (1932). Pracował też nad autobiograficzną opowieścią Kolorowi ludzie (nieopublikowana). W 1933 został członkiem akademickiego Koła Literacko-Artystycznego UJ „Litart”. W tymże roku był przejściowo aresztowany w czasie zajść studenckich w lutym i marcu. W czerwcu 1934 wziął udział w zjeździe pisarzy chłopskich w Krakowie. Jesienią 1934 otrzymał stypendium naukowe Polskiej Akademii Literatury. Zagrożony gruźlicą, wyjechał do Zakopanego i podjął pracę nauczyciela języka polskiego w sanatoryjnej szkole. W 1935 ożenił się ze Stanisławą Żurawską, wychowawczynią w sanatorium. W 1935-36 wykładał literaturę na Uniwersytecie Ludowym w Gaci pod Przeworskiem, a następnie zamieszkał w Warszawie, gdzie podjął pracę w Wydziale Kultury Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych. Kontynuował działalność polityczno-społeczną jako członek ZMW RP „Wici” oraz Stronnictwa Ludowego. W 1936 należał do sygnatariuszy Deklaracji Praw Młodego Pokolenia (druk „Po prostu” 1936 nr 16). Rozwijał twórczość literacką, publikując artykuły, reportaże i opowiadania w czasopismach jednolitofrontowych „Wieś – Jej Pieśń” (1934), „Nowa Wieś” (1935-36), „Lewy Tor” (1935), „Lewar” (1936), „Dziennik Popularny” (1937), a także w „Prosto z Mostu” (1935-36) i „Zielonym Sztandarze” (1935-39). We wrześniu 1939 po kapitulacji Warszawy uszedł do Lwowa, gdzie po inwazji Armii Radzieckiej należał do środowiska skupionego wokół „Czerwonego Sztandaru”. Aresztowany wraz z Władysławem Broniewskim i kilkoma innymi literatami 24 stycznia 1940 w wyniku prowokacji Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD) został wywieziony w głąb Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Po tzw. amnestii, w wyniku umowy Sikorski – Majski latem 1941 wstąpił do Armii Polskiej (był strzelcem). W sierpniu 1942 razem z dywizją został ewakuowany na Bliski Wschód. Ciężko chory dopłynął statkiem na terytorium Iranu. Zmarł na malarię 27 sierpnia 1942 w szpitalu w Teheranie, pochowany na polskim cmentarzu.
Twórczość
1. Kolorowe słowa. Kraków: Związek Młodzieży Wiejskiej 1932, 67 s. Wyd. nast. tamże 1932.
Zawartość
2. Kumac. Rzecz o Wojciechu Bartosu Głowackim. [Poemat]. Przedmowa: L. Kruczkowski. Kraków: Dom Ludowy „Wisła” 1933, 62 s. Wyd. nast. z przedmową D. Gałaja Łódź: Spółdzielnia Wydawnicza 1946, 64 s.
3. Paneuropa. Scenariusz filmowy. [Współautor:] E. Bielenin. Powst. 1935.
Nagrody
4. Fornale. (Nowy poemat wsi). Łódź: „Prasa Chłopska” 1937, 63 s. Wyd. nast. Łódź 1937.
5. Zboża dojrzewają. Obrazy z życia współczesnej wsi. Powieść. Powst. 1934-1937. Druk fragmentów pt. Jak się z Kubusia Drzazgi robił pan? „Wieś, Jej Pieśń” 1934 nr 10; pt. Strajk na wsi. „Lewar” 1935 nr 7; „Lewy Tor” 1935 nr 4, 15; „Kurier Poranny” 1936 nr 281, 282-299. Przedruk częściowy zob. poz. ↑.
6. Wieś tworząca... [Reportaże i opowiadania]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Pomoc Oświatowa” 1938, 144 s. Przedruk częściowy zob. poz. ↑.
Zawartość
7. Baśń o królowej Róży. Obrazek sceniczny dla dzieci. Wystawienie: Zakopane 1939.
8. Wzajemna pomoc w życiu wsi. Warszawa: Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych 1939, 95 s.
9. Wybór utworów. Oprac. i wstępem opatrzył J. Bińczak. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1955, 209 s.
Zawartość
10. Poeta chłopskiego buntu. Wiersze wybrane. Wybór i wstęp: S. Jarecka-Kimlowska. Warszawa: Iskry 1973, 112 s.
Zawartość
11. Wiersze i proza. Wstęp, wybór i oprac.: J. Bińczak. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 731 s.
12. Poezje wybrane. Wyboru dokonał i oprac.: J. Bińczak. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1986, 138 s.
Zawartość
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1951.
