Print

BIO

Urodzony 18 maja 1921 w Waplewie pod Sztumem; syn Mieczysława Sajkowskiego, ogrodnika, i Barbary Heinitz. Od 1922 mieszkał wraz z rodziną w Wielkopolsce. W 1934-38 uczęszczał do gimnazjum w Rawiczu, a następnie do liceum humanistycznego w Gnieźnie (1938-39). W czasie okupacji niemieckiej pracował jako robotnik rolny we wsi Róża pod Gnieznem. Po zakończeniu II wojny światowej zdał maturę w liceum w Gnieźnie, w 1945-50 studiował filologię polską oraz jako przedmiot poboczny historię na Uniwersytecie Poznańskim. W styczniu 1949 podjął pracę na tymże Uniwersytecie (od 1955 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (UAM)) jako asystent Katedry Literatury Polskiej. Równocześnie od września do grudnia 1949 uczył jako nauczyciel kontraktowy historii w gimnazjum w Gnieźnie. Od 1950 uczestniczył w pracach zespołowych nad tomem staropolskim nowej edycji Literatury polskiej Gabriela Korbuta (przekształconej później w Bibliografię literatury polskiej „Nowy Korbut”). W 1951 ożenił się z Izabelą Balińską, później historykiem sztuki. Debiutował w 1952 studium Uwagi nad Janem Jurkowskim, opublikowanym w „Pamiętniku Literackim” (z. 1/2). Kontynuował pracę na UAM od 1954 jako starszy asystent, a od 1955 jako adiunkt. W 1956 został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (przewodniczący Komisji Filologicznej). W 1960 doktoryzował się na podstawie rozprawy Krzysztof Opaliński, wojewoda poznański (promotor profesor Roman Pollak). W 1964 uzyskał habilitację na UAM na podstawie rozprawy Od Sierotki do Rybeńki. W kręgu radziwiłłowskiego mecenatu. W 1965 otrzymał nagrodę Wydziału I Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk (PAN) jako członek zespołu autorskiego Bibliografii literatury polskiej „Nowy Korbut”. Piśmiennictwo staropolskie. W 1966 został docentem na UAM i do 1969 kierował Zakładem Literatury Staropolskiej Instytutu Filologii Polskiej UAM, a następnie do 1974 pełnił funkcję zastępcy dyrektora tegoż Instytutu. W 1967 przebywał we Florencji na trzymiesięcznym stypendium naukowym. W 1971/72 pracował jako lektor języka polskiego na uniwersytecie państwowym w Mediolanie. W 1973 objął stanowisko kierownika Zakładu, później Katedry Historii Kultury Polskiej w Instytucie Filologii Polskiej UAM. W tymże roku został członkiem Rady Naukowej Biblioteki Kórnickiej PAN. W 1975 został mianowany profesorem nadzwyczajnym. W 1980-81 pełnił obowiązki kuratora uniwersyteckiej Biblioteki Głównej. Po wyborze we wrześniu 1981 na dziekana Wydziału Filologicznego, pełnił tę funkcję do 1982. W 1987 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Został członkiem korespondentem, a od 1988 członkiem zwyczajnym Accademia Adamo Mickiewicz w Bolonii. W 1991-94 sprawował funkcję kierownika Zakładu Italianistyki UAM. Otrzymywał kilkakrotnie nagrody Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1968, 1974, 1982, 1985). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1974). Zmarł 23 lutego 2003 w Poznaniu; pochowany na cmentarzu Naramowickim w Poznaniu.

Twórczość

1. Poezja polska okresu renesansu. [Współautorzy:] J. Pietrusiewiczowa, J. Ziomek. Warszawa: Polska Akademia Nauk 1953, 53 s., powielone. Przedruk w: Odrodzenie w Polsce. Materiały sesji naukowej Polskiej Akademii Nauk 25-30 października 1953 roku. T. 4. Warszawa 1956.

2. Krzysztof Opaliński, wojewoda poznański. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1960, 248 s.

Rozprawa doktorska.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. Nad staropolskimi pamiętnikami. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1964, 147 s., Prace Wydziału Filologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Zawartość

O dziewiętnastowiecznych edycjach pamiętników staropolskich; Kilka przyczynków do genezy pamiętników staropolskich; Z materiałów do klasyfikacji i charakterystyki pamiętników staropolskich (1572-1772); Pamiętnikarstwo podróżnicze; Ze studiów nad „Pamiętnikami” Paska.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Od Sierotki do Rybeńki. W kręgu radziwiłłowskiego mecenatu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1965, 252 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Radivilias [dot.: F. Gradowski: Hodoeparicon Moschicum, J. Kochanowski: Jezda do Moskwy, E. Pielgrzymowski: Panegyrica Apostrophae ad Christophorum Radivilum, A. Rymsza: Deketeros Akroama..., J. Kozak: Sława]; „Sierotka” [dot. „Peregrynacja Radziwiłła Sierotki”]; Funurea scripta [dot. S. Rysińskiego, B. Budnego, D. Naborowskiego, P. Kochlewskiego, K. Arciszewskiego]; Kiejdany [dot.: M.K. Szemiot: Relacyja żmudzkiego wejścia i wyjścia ze szwedzkiej opieki]; Biograf księcia sprawiedliwego [S. Tokarski]; Z. Morsztyn: „Monarchia turecka” [K. Kłokocki i jego tłumaczenie polskie „Monarchii tureckiej opisanej przez Ricota...”]; Noce i dnie podczaszego kaliskiego [dot.: S. Niezabitowski: Dziennik 1682-1700]; Michasieńko i Franusia [dot.: Diariusz M.K. Radziwiłła, Teatr nieświeski, Sztuki U. Radziwiłłowej, J. Katenbring: Próżność nad próżnościami albo Tomasz Poundus]; Na Bialskim Zamku [dot.: H. Radziwiłł: Vademecum i Diariusze, Teatr w Białej Podlaskiej i Słucku]; Muza z Worończy [dot.: K. Niesiołowski: Otia publica i Otia domestica].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Barok. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1972, 414 s., Biblioteka Polonistyki. Wyd. 2 poprawione tamże 1987.

Zawiera studium A. Sajkowskiego: Kultura baroku, s. 5-139, oraz Materiały.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. Włoskie przygody Polaków. Wiek XVI-XVIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 256 s.

Zawartość

Przedmowa. – Z galerii znajomych nuncjusza Rangoni; Drogi do Włoch; W kręgu młodzieży studiującej; Eccelentissimi ambasciatori: J. Ossoliński, M.K. Radziwiłł; Kawalerowie – kondotierzy – legioniści; Wesoła Wenecja; Beatum scelus; Spotkania nad Arnem; Bożogrobcy w wiecznym mieście; Kościoły – pomniki – ogrody; Przygody teatralne [dot. teatrów włoskich w XVII i XVIII wieku]; Spotkania z książką o Italii i w Italii [m.in. o T.K. Węgierskim]; Polki wspominają.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

7. Staropolska miłość. Z dawnych listów i pamiętników. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1981, 401 s.

Zawartość

Praemium – Białogłowskie transakcje [dot. pamiętników z XVII i XVIII w.]; Wdowie kłopoty [dot. korespondencji K.M. Radziwiłła i K. Słuckiej]; Halszka córka księcia Sierotki [Radziwiłła]; Cudzoziemka [L. Strozzi-Radziwiłłowa]; Bogusław i Anna [Radziwiłłowie]; Awantura o Karolinę [L.K. z Radziwiłłów Neuburską]; Dwa lata w życiu Celadona [dot. korespondencji Jana III Sobieskiego i Marysieńki]; Teofila albo Lubomirskich interesy familijne [dot. T. z Zasławskich Lubomirskiej]; „Nicht bardzi kochać nade mnie nie może...”[dot. M.K. Radziwiłła (Rybeńki) i U.F. z Wiśniowieckich Radziwiłłowej]; Magdeczka i Hierosinek [dot. M. z Czapskich Radziwiłłowej i H.F. Radziwiłła]; „Wzięła mnie miłość w swe potężne pęta” [dot. T. Strażycówny i K. Wiśnickiego]; Herod baba [dot. T. z Radziwiłłów Morawskiej]; Gdy bożek miłości na wąsach siadał, czyli ksiąg niniejszych zamknienie [m.in. o J.K. Biegańskim i J. Duninie]. – Aneks do rozdziału Cudzoziemka.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. W stronę Wiednia. Dole i niedole wojenne w świetle listów i pamiętników. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1984, 394 s.

Zawartość

Wstęp. – Rok 1581: Rymszy „Litwina” poemat rycerski [dot.: „Deketeros akroma...”]; „Patrzemy już na Psków” [dot.: J. Piotrowski: Dziennik]. – W cieniu Byczyny [o relacjach P. Cieklińskiego, S. Pękosławskiego, A. Czahrowskiego]; Samuela Maskiewicza progres i koniec wojny moskiewskiej; „Moja najmilsza Halżusieńka” [dot. korespondecji L. Sapiehy]; Przeżyć Cecorę [dot. diariusza T. Szemberga]. – Ogniem i mieczem: Jak to było pod Machnówką [dot.: J. Białobłocki: Pochodnia wojennej sławy...]; Bardowie zbaraskiego oblężenia [S. Twardowski, M. Kuczwarewicz, W. Radwański, J. Białobłocki]. – Niewola tatarska [dot. pamiętnika S. Druszkiewicza]; Jeden rok żołnierskiej służby Jana Chryzostoma Paska; Z pól bitewnych nad Basią do kraju Jakutów [dot. relacji A. Dłużyka]. – Wołodyjowski na murach Kamieńca [dot. relacji S. Makowieckiego]. – „Venimus, vidimus, Deus vicit”: Przed burzą; Droga nad Dunaj [dot. listów Jana III Sobieskiego]; „List... najlepsza gazeta”. – Włoska estyma „des actions héroïques”. – Po Wiedniu lata bliższe i dalsze: Poeta florencki na dworze Jana III [dot. G. Fagiuoli]; Nowiny ze Lwowa 1694-1695 [dot. relacji D.S. Wilczka]; „Na hardych przyjdzie po mnie mocniejszy”, czyli olkienicka farsalia [m.in. o anonimowym poemacie „Wiersze o olkienickiej potrzebie” z ok. 1700]. – Rozmowy umarłych Polaków albo epilog [dot. „Rozmów umarłych Polaków” prawdopodobnie autorstwa J.S. Jabłonowskiego].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

9. Śladami studiów dawnych Wielkopolan. Lubranscianum, Bolonia, Padwa. [Wykład uniwersytecki]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1990, 13 s.

10. Opowieści misjonarzy, konkwistadorów, pielgrzymów i innych świata ciekawych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1991, 353 s.

Zawartość

Uwagi wstępne. – Na szlakach podbojów Dżyngis-chana: Nazajutrz po Legnicy, ...i później. – W poszukiwaniu Nowego Świata: Hiszpańska konkwista w oczach Mediolańczyka [Gerolamo Benzoni]; „Il mondo e toscano”. [F.] Sassetti; [F.] Carletti; Znajomość włoskiej literatury geograficzno-podróżniczej w Polsce. [S.] Ramusio, [G.] Botero. – Drogi pielgrzymie i poselskie: Z włoskich pielgrzymek do Ziemi Świętej w wieku XIV i XV; Czytając wenecką „Kronikę” Marino Sanudo; Wenecja „oculum et lumen Italiae”; „Hierosolimitana peregrinatio” Mikołaja Radziwiłła zwanego Sierotką i „Viaggi in Levanto” Pietro della Valle zwanego pellegrino – dwa spojrzenia na świat Orientu; Droga do Composteli albo sto lat podróży Polaków do Hiszpanii; L'Anno Santo; Zbigniewa Lubienieckiego diariusz drogi tureckiej w 1640 roku; Franciszek Mesgnien-Meniński. Włochy-Polska-Orient. – Litwini ciągną na Zachód: Z Dorostaj do Neapolu albo marszałka litewskiego doświadczenia nie tylko podróżnicze; Zagraniczne wyjazdy Radziwiłłów po naukę w świetle listów guwernerów; Radziwiłłowie, omijajcie Bolonię!; Nie tylko Paryż; Starosty przemyskiego podróż sentymentalna na Zachód i fortunny w ojczyźnie epilog.

Przekłady

włoski

artykułu „Hierosolimitana peregrinatio” Mikołaja Radziwiłła zwanego Sierotką i „Viaggi in Levanto” Pietro della Valle zwanego pellegrino – dwa spojrzenia na świat Orientu. W: Cultura e Nazione in Italia e Polonia dal Rinascimento allumunismo. Firenze 1986.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Diariusz podróży Jana Kazimierza do Gdańska w roku 1651. „Rocznik Gdański” 1956/1957 s. 446-460.
• Krzysztof Opaliński wobec Władysława IV w latach 1638-1648. (W świetle własnej korespondencji). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Filologia Polska” 1957 nr 1 s. 55-77.
• Dwaj pamiętnikarze wielkopolscy XVII wieku. [Piotr II i Piotr III Opalińscy]. „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 1958 t. 4 z. 2 s. 207-218.
• Zbigniew Morsztyn w Prusach Książęcych. (Uzupełnienie biograficzne). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza” 1958 nr 2 s. 69-84.
• Staropolskie nekrologi. W: Opuscula Casimiro Tymieniecki septuagenario dedicata. Poznań 1959 s. 271-283.
• Z dziejów teatru nieświeskiego (1746-1762). „Pamiętnik Teatralny” 1961 z. 3 s. 399-432.
• Hieronim Radziwiłł i jego teatr. Biała Podlaska i Słuck. „Pamiętnik Teatralny” 1962 z. 3/4 s. 443-463.
• Hasła w: Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. [T.] 1-3. Piśmiennictwo staropolskie. Warszawa 1963-1965.
• Onufry Korytyński. „Pamiętnik Literacki” 1964 z. 3 s. 161-173.
• Czytając [M.] Stryjkowskiego [„Kronikę polską”]. „Pamiętnik Literacki” 1969 z. 4 s. 239-251.
• Z teatralnych doświadczeń podróżników polskich do Włoch od XVI do XIX wieku. „Pamiętnik Teatralny” 1969 z. 4 s. 487-509.
• Życie kulturalne w XVI i w pierwszej połowie XVII w. W: Dzieje Wielkopolski. T. 1. Do roku 1793. Poznań 1969 s. 574-614.
• Andrzeja Rymszy „Dziesięćroczna powieść wojennych spraw...” (1585). [Współautor:] W. Rzepka. W: Miscellanea staropolskie. T. 4. Wrocław 1972 s. 121-223.
• La Rome baroque vue par les voyageurs polonais d'alors. W: Barocco fra Italia e Polonia. Warszawa 1977 s. 229-244.
• Staropolskie listy miłosne – piśmiennictwo nieznane. „Studia Polonistyczne” 1977 nr 5 s. 105-123.
• Karol Radziwiłł. W: Życiorysy historyczne, literackie i legendarne. Seria I. Warszawa 1980 s. 135-154.
• Literackie związki Jana Kochanowskiego z Radziwiłłami. W: 450 rocznica urodzin Jana Kochanowskiego. Zielona Góra 1985 s. 27-43.
• Radziwiłłowska edukacja teatralna. (Dwa wieki doświadczeń i scenicznych eksperymentów). W: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce. Warszawa, Łódź 1985 s. 149-160.
• Elementi autobiografici nella letteratura storica polacca del Rinascimento e del primo barocco. „Europa Orientalis” 1986 s. 109-125.
• Venezia e le peregrinazioni di Nicolo Radziwiłł detto „Sierotka” V. Alcune postille sul viaggio in Terra Santa. W: Viaggiatori polacchi in Italia. Geneve 1988 s. 123-134.
• Wiedeń i po Wiedniu. (Rozważania rocznicowe). „Balcanica Posnaniensia” 1989 t. 4 s. 7-26; tekst również w przekł. niemieckim.
• „Od powietrza, głodu, ognia i wojny”. Z nieświeskich kronik epistolograficznych w dobie drugiej Wojny Północnej. W: Fakty i interpretacje. Warszawa 1991 s. 64-77.
• Łukasz Górnicki, Radziwiłł [Mikołaj Krzysztof] zwany Sierotka i Wenecja. W: Łukasz Górnicki i jego czasy. Białystok 1993 s. 5-30.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. K. Opaliński: Listy do brata Łukasza 1641-1653. Red. i wstęp.: R. Pollak. Tekst przygotował: M. Pełczyński. Komentarz: M. Pełczyński, A. Sajkowski. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1957, XLVIII, 552 s.
2. S. Maskiewicz, B.K. Maskiewicz: Pamiętniki. Wiek XVII. Oprac., wstęp i przypisy: A. Sajkowski. Red. i słowo wstępne: W. Czapliński. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1961, 332 s.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
3. S. Niezabitowski: Dzienniki 1695-1700. Oprac., przygotował do druku i wstępem opatrzył A. Sajkowski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1998, 374 s.

Omówienia i recenzje

• Ankiety dla IBL PAN 1975, 1999.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (B. Winklowa).
• E. Lechniak, B. Judkowiak: Bibliografia prac profesora Alojzego Sajkowskiego do roku 1990. „Studia Polonistyczne” 1990/1991 t. 18/19 s. 15-26.
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

• J. Ślaski. „Odrodzeni i Reformacja w Polsce” 1985.
• J.T. Pokrzywniak: Profesor Alojzy Sajkowski. „Studia Polonistyczne” 1990/1991 t. 18/19.
• A. Rachuba. „Kwartalnik Historyczny” 1999 nr 3 [recenzja S. Niezabitowski: Dzienniki 1695-1700].

Krzysztof Opaliński, wojewoda poznański

• W. Czapliński. „Pamiętnik Literacki” 1961 z. 2.
• D. Herman. „Kronika Miasta Poznania” 1961 nr 3.
• Z. Lewinówna: Inaczej niż w „Potopie”. „Nowe Książki” 1961 nr 7.
• L. Szczucki: Portret Krzysztofa Opalińskiego. „Argumenty” 1961 nr 28.
• S. Grzeszczuk. „Ruch Literacki” 1962 nr 5.
• J. Tazbir. „Acta Poloniae Historica” 1962 t. 6 s. 152.
Go back to position Wróć do pozycji

Nad staropolskimi pamiętnikami

• M. Kaczmarek. „Ruch Literacki” 1965 nr 5.
• M. Kosman. „Studia Źródłoznawcze” 1966.
• B. Królikowski: Radziwiłłowie i pamiętnikarze. „Twórczość” 1966 nr 4.
• B. Królikowski. „Przegląd Humanistyczny” 1966 nr 2.
• R. Pollak. „Pamiętnik Literacki” 1966 z. 2.
Go back to position Wróć do pozycji

Od Sierotki do Rybeńki

• J. Starnawski. „Ruch Literacki” 1966 nr 2.
• A. Witkowska: Spotkanie z Radziwiłłami. „Nowe Książki” 1966 nr 1.
• M. Kaczmarek. „Pamiętnik Literacki” 1967 z. 4.
• W. Majewski: Wokół [Ch.] Paska, A. Pikarskiego i [P.] Skargi. „Przegląd Historyczny” 1967 nr 3.
• M. Kaczmarek. „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1968 t. 10 z. 2.
• J.B. Neveux. „Revué de Littérature Comparée”, Paryż 1968 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

Barok

• P. Bagiński: Kłopoty z barokiem. „Polonistyka” 1973 nr 4.
• J. Śląski: Barok w Bibliotece „Polonistyki”. „Nowe Książki” 1973 nr 1.
Go back to position Wróć do pozycji

Włoskie przygody Polaków

• S. Gruszecki. „Kwartalnik Historyczny” 1974 nr 4.
• A. Zieliński: Włoskie antenatów peregrynacje. „Nowe Książki” 1974 nr 2.
• M. Chachaj. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1975.
Go back to position Wróć do pozycji

Staropolska miłość

• [H. Lulewicz] H.L. „Przegląd Humanistyczny” 1982 nr 3/4.
• B. Judkowiak: Zapiski na marginesach „małej” historii staropolszczyzny. „Studia Źródłoznawcze” 1985.
Go back to position Wróć do pozycji

W stronę Wiednia

• J.T. Pokrzywniak: Przybliżanie historii. „Życie i Myśl” 1984 nr 7/8.
Go back to position Wróć do pozycji

S. Maskiewicz, B.K. Maskiewicz: Pamiętniki

• Z. Lewinówna: Dzieje Marsa krwawego. „Nowe Książki” 1962 nr 4.
• J. Maciszewski. „Przegląd Historyczny” 1962 nr 2.
• J. Rytlówna: Pamiętniki Maskiewiczów. „Przegląd Humanistyczny” 1962 nr 1.
• J. Krzyżanowski. „Ruch Literacki” 1963 nr 1.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO