BIO
Urodzony 2 listopada 1922 w Warszawie; syn Henryka Safjana, lekarza, i Heleny z Przecławskich, nauczycielki. Dzieciństwo spędził w Warszawie, Rypinie, Biłgoraju i w Białej Podlaskiej, gdzie w 1933-39 uczył się w Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego. Po wybuchu II wojny światowej przebywał w Słonimiu zajętym przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich i kontynuował naukę w dziesięciolatce radzieckiej. W okresie okupacji niemieckiej pracował w 1941-43 jako sanitariusz w szpitalu w Różanie. Następnie został wywieziony na roboty do Rzeszy i przebywał w obozach pracy w Königsbergu i w Insterburgu, skąd zbiegł w czerwcu 1944 i przez linię frontu niemiecko-radzieckiego przedostał się na Litwę. Został wcielony do armii radzieckiej, a po dwóch miesiącach przeniesiony do Wojska Polskiego. Do czerwca 1945 służył w 2. Armii, następnie pełnił różne funkcje w aparacie polityczno-propagandowym Wojska Polskiego. W 1946 zamieszkał w Warszawie i ożenił się z Bożeną Musielak (rozwód 1963). W 1946 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; PZPR). W 1947-50 studiował w Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. W czasie służby wojskowej rozpoczął pracę dziennikarską, którą kontynuował po przeniesieniu w 1951 do rezerwy. W 1950 otrzymał wraz ze Zbigniewem Załuskim nagrodę w konkursie Filmu Polskiego. W 1951-55 był kierownikiem Działu Propagandy i Reklamy w Centralnym Zarządzie Księgarstwa. Zajmował się też publicystyką. Od 1954 publikował powieści (także pod pseudonimami). W 1956 redagował czasopismo księgarskie „Książka dla Ciebie”, w 1956-58 pełnił obowiązki redaktora naczelnego dwutygodnika „Nowiny Literackie i Wydawnicze”, następnie do 1963 był sekretarzem redakcji miesięcznika „Polska”. Od 1958 należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do 1982), a od 1963 do Związku Literatów Polskich (ZLP; 1974-78 członek Komisji Współpracy z Radiem i Telewizją, 1978-82 członek Komisji Kwalifikacyjnej). Od 1963 zajmował się wyłącznie pracą literacką. Rozpoczął także współpracę z filmem, jako autor scenariuszy. W 1963-64 wchodził w skład redakcji „Kultury”. W 1965 nawiązał stałą współpracę z telewizją, m.in. jako autor napisanego wspólnie z Andrzejem Szypulskim serialu pt. Stawka większa niż życie (pod pseudonimem Andrzej Zbych), a także autor oraz współautor wielu widowisk telewizyjnych. W 1969 ożenił się z Aliną Rudzińską. W 1971-73 był członkiem Komitetu Warszawskiego PZPR. Po śmierci żony, zawarł w 1981 związek małżeński z Anną Zalewską, pedagogiem. W 1982-84 wchodził w skład Prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON; następnie Rady Krajowej PRON). W 1982 otrzymał nagrodę „Trybuny Ludu”, w 1983 nagrodę Ministra Obrony Narodowej, w 1984 nagrodę im. W. Wasilewskiej przyznaną przez Zarząd Główny Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W 1983-90 należał do nowego ZLP (1985 wiceprezes Związku). W 1983-89 był członkiem Narodowej Rady Kultury. W 1987 przewodniczył ogólnopolskiemu Zespołowi Pisarzy Partyjnych przy Wydziale Kultury Komitetu Centralnego PZPR. W tymże roku otrzymał nagrodę Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, a w 1989 nagrodę im. T. Hołuja, przyznawaną przez redakcję „Gazety Krakowskiej”. Był współredaktorem tygodnika „Skandale” (1990-95), „Nowe Skandale” (1992-97) oraz tygodnika „Bez pardonu” (1996-99). W 2004 został redaktorem naczelnym dwutygodnika „Słowo Żydowskie — Dos Jidisze Wort” (dawniej „Folks-Sztyme”). Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1947) i Krzyżem Oficerskim (1974) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1985), Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1986). Zmarł 5 grudnia 2011
Twórczość
1. Drogi. Scenariusz filmowy. [Współautor:] Z. Załuski. Powst. 1950.
Nagrody
2. Towarzysz Gorący. Sztuka w 3 aktach. [Współautor:] Z. Załuski. Powst. ok. 1950.
Nagrody
3. Decyzja kaprala Bilskiego. [Powieść; współautor:] Z. Załuski. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1954, 99 s.
4. Wiosna przychodzi jesienią. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1955, 298 s.
5. Potem nastąpi cisza. [Cykl powieściowy]. Cz. 1-2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1961-1966. Por. poz. ↑.
[Cz. 1]. Zanim przemówią. 1961, 229 s. Wyd. 2 tamże 1963 s.
Nagrody
[Cz. 2]. Potem nastąpi cisza. 1963, 181 s. Wyd. 2 tamże 1964, 229 s.
Wyd. łączne: Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1966, 411 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1977; wyd. 3 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1979, wyd. 4 tamże 1984.
6. Ciemnogród. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1963.
7. Rocznica ślubu. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1963.
8. Pamiętnik inżyniera Heyny. [Powieść]. „Echo Krakowa” 1964 nr 269-307; 1965 nr 1-72; „Słowo Polskie” 1964 nr 307-309; 1965 nr 1-82. Wyd. osobne Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964, 246 s.
Przekłady
białoruski
niemiecki
rosyjski
Adaptacje
telewizyjne
9. Stawka większa niż życie. Widowisko telewizyjne w 12 częściach. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1965-1966. Por. poz. ↑, ↑.
Nagrody
10. Potem nastąpi cisza. Scenariusz filmowy. [Współautor:] J. Morgenstern. Ekranizacja 1966. Por. poz. ↑.
11. Strefa cienia. Widowisko telewizyjne. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1966.
12. Trójkąty symetryczne. Widowisko telewizyjne. [Współautor: A. Szypulski]. Powst. 1966.
13. Współczynnik wyobraźni. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1966.
14. Bardzo dużo pajacyków. [Powieść; współautor: A. Szypulski]. Powst. 1967. „Dziennik Zachodni” 1968 nr 179-223; „Echo Krakowa” 1968 nr 174-227; „Gazeta Zielonogórska” 1968 nr 47-93; „Kurier Lubelski” 1968 nr 68-118. Wyd. osobne Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1968, 176 s. Wyd. 2 Warszawa: Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita” 2005. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
rosyjski
15. Kartka z archiwum. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1967.
16. Stawka większa niż życie. [Powieść; współautor: A. Szypulski]. „Tygodnik Demokratyczny” 1967 nr 23-52; 1968 nr 1-52; 1969 nr 1-52; 1970 nr 1-12, 14-25. Wyd. osobne [cz. 1-3] Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1969-1971, 319 + 310 + 301 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 t. 1-2 Warszawa 1976-1977; wyd. 3 rozszerzone t. 1-3 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1989, 267 + 236 + 269 s.; wyd. 4 t. 1-2 Warszawa: ANTA 2000. Por. poz. ↑, ↑. Druk fragmentów zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
bułgarski
czeski
litewski
niemiecki
rosyjski
rumuński
słowacki
szwedzki
ukraiński
węgierski
Adaptacje
Adaptacja w postaci komiksu Kapitan Kloss. Z. 1-20. Wyd. nast. Warszawa: Sport i Turystyka (od nr 5 z wydawnictwa Muza) 2001-2002 Warszawa: „SuperExpress” 2007.
Przekłady
czeski
17. Stawka większa niż życie. Scenariusz serialu telewizyjnego w 18 odcinkach. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1967-1968. Por. poz. ↑, ↑.
Nagrody
18. Strzeżcie się złodziei. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1967. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1968.
Nagrody
19. Świadek. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1967.
20. Bomba wybuchnie o dziewiątej. Sztuka w 2 aktach. [Współautor: A. Szypulski]. Druk z uwagami inscenizacyjnymi T. Łepkowskiej. „Materiały Repertuarowe” 1968 nr 4 s. 7-54. Prapremiera: Grudziądz, Teatr Ziemi Pomorskiej 1968. Przedruk w: Drogą do Polski. Warszawa 1972.
21. Spisek przeciwko lalce. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1968.
22. Dwa wyroki. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1969.
23. Ucieczka. Widowisko telewizyjne. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1969.
24. Uwaga, komunikat specjalny Z. Safjan. [Opowiadanie]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1969, 46 s.
Przekłady
niemiecki
25. Wyrok. [Utwór dramatyczny; współautor: A. Szypulski]. Prapremiera: Wrocław, Teatr Refleksji 1969. Telewizja Polska 1969 (pt. Dwa wyroki).
26. Umarli mają alibi. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1970.
27. W imieniu prawa. Scenariusz serialu telewizyjnego w 3 odcinkach. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1970.
28. Włamywacze. [Powieść]. „Wieczór Wrocławia” 1970 nr 212-306; 1971 nr 1-12. Wyd. osobne Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1971, 191 s.
Przekłady
słowacki
29. Strach. [Powieść]. „Gazeta Pomorska” 1972 nr 150-218, „Gromada — Rolnik Polski” 1972 nr 71-132. Wyd. osobne Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1973, 191 s. Wyd. 2 tamże 1990. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
niderlandzki
niemiecki
słowacki
30. Najważniejszy dzień życia. Scenariusz serialu telewizyjnego w 9 odcinkach. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1974. Por. poz. ↑, ↑.
Nagrody
31. Pole niczyje. [Powieść]. „Literatura” 1975 nr 31-50; 1976 nr 1-7. Wyd. osobne Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1976, 283 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1976, wyd. 3 1978; wyd. 3 [!] Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1988. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
czeski
niemiecki
rosyjski
węgierski
32. Strach. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1975. Por. poz. ↑.
33. Strzał. [Opowiadania; współautor: A. Szypulski]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1975, 105 s. Wyd. 2 tamże 1978.
Zawartość
34. Uszczelka. [Opowiadania; współautor: A. Szypulski]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1975, 105 s. Wyd. 2 tamże 1978 [właśc. 1979].
Zawartość
35. W te dni przedwiosenne. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1975.
Nagrody
36. Życie na gorąco. [Współautor: A. Szypulski]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1975-1977.
[Cz. 1]. Bolzano. 1975, 87 s.
[Cz. 2]. Monachium. 1975, 82 s.
[Cz. 3]. Budapeszt. 1976, 87 s.
[Cz. 4]. Malavita. 1976, 86 s.
[Cz. 5]. Rzym. 1976, 86 s.
[Cz. 6]. Saloniki. 1976, 90 s.
[Cz. 7]. Tupanaca. 1976, 90 s.
[Cz. 8]. Wiedeń. 1976, 87 s.
[Cz. 9]. Marsylia. 1977, 95 s.
37. Bardzo dużo pajacyków. Widowisko telewizyjne. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1977. Por. poz. ↑.
38. Do krwi ostatniej. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1978. Por. poz. ↑, ↑.
39. Życie na gorąco. Scenariusz serialu telewizyjnego w 9 odcinkach. [Współautor: A. Szypulski]. Telewizja Polska 1978. Por. poz. ↑.
40. Śledztwo. [Opowiadanie]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1980, 113 s.
Nagrody
41. Ulica Świętokrzyska. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 211 s.
42. Do krwi ostatniej. Scenariusz serialu telewizyjnego w 5 odcinkach. Telewizja Polska 1981. Por. poz. ↑, ↑.
43. Do krwi ostatniej. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1982, 272 s. Wyd. 2 tamże 1986. Por. poz. ↑, ↑.
Przekłady
rosyjski
44. Śledztwo porucznika Tomaszka. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1983.
45. [Tysiąc dziewięćset czterdzieści cztery] 1944. Scenariusz serialu telewizyjnego w 4 odcinkach. Ekranizacja 1984.
46. Kanclerz. [Powieść]. „Argumenty” 1985 nr 45-51/52; 1986 nr 1-17. Wyd. osobne Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1987, 202 s. Por. poz. ↑.
Nagrody
47. Powracająca, czyli zapiski Monique Ducos. [Powieść]. Powst. 1987. Wyd. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1989, 128 s.
Nagrody
48. Rozdroża. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1987, 281 s.
49. A — jak absurd. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, 223 s.
50. Podwójna miłość. [Powieść]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1988, 286 s.
51. Pole niczyje. Scenariusz serialu telewizyjnego w 5 odcinkach. Telewizja Polska 1988. Por. poz. ↑.
52. Kanclerz. Scenariusz serialu telewizyjnego. Telewizja Polska 1991. Por. poz. ↑.
53. Śmierć milionera. [Powieść]. Warszawa: Interster 1991, 151 s.
54. Podwójna gra. [Powieść]. Warszawa: Polski Dom Wydawniczy [1994], 175 s.
55. Ściśle tajne. [Powieść]. Warszawa: Polski Dom Wydawniczy 1994, 195 s.
56. Zabić producenta złudzeń. [Powieść]. Białystok: Łuk 1994, 154 s.
57. Instytut Cudu Codziennego. [Powieść]. Warszawa: YPSYLON 1998, 148 s.
58. Sukces. Serial telewizyjny. [Odcinki 25-30]. Telewizja Polska 2000.
59. Niebiescy. [Powieść]. Toruń: A. Marszałek 2003, 194 s.
Prace o charakterze publicystycznym
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1999.