BIO

Urodzony 24 września 1907 w Warszawie; syn Antoniego Sadzewicza, działacza politycznego, dziennikarza, redaktora „Gazety Porannej 2 Grosze”, i Marii z Paszkowskich, popularyzatorki wiedzy przyrodniczo-technicznej. W 1914 po wybuchu I wojny światowej wyjechał z rodzicami do Rosji; początkowo mieszkał w Pskowie, później w Moskwie, po rewolucji 1917 przebywał w Guberni Jekaterynosławskiej na Ukrainie, a potem wraz z matką i rodzeństwem w okolicach Kisłowodzka na Kaukazie. W 1919 przez Odessę, Konstantynopol, Wenecję i Wiedeń wrócił do Warszawy. Uczęszczał tu do Gimnazjum Towarzystwa im. J. Zamoyskiego. Od 1923 prowadził we wsi Baczki (posiadłość rodziny matki pod Łochowem w Węgrowskiem) działalność kulturalno-oświatową, m.in. zorganizował tam Ochotniczą Straż Pożarną (1925) i opiekował się działającym przy niej teatrem amatorskim (w 1937 napisał dla niego utwór dramatyczny pt. Strażackie zrękowiny). W 1926 zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Równocześnie praktykował jako dziennikarz w redakcjach czasopism warszawskich, m.in. w związanym z Obozem Wielkiej Polski dzienniku „ABC”. W 1926/27 studiował przez rok prawo i ekonomię na Uniwersytecie Poznańskim. W 1928/29 odbył służbę wojskową w Rawie Ruskiej i Bydgoszczy. Następnie studiował przez krótki czas w Wyższej Szkole Handlowej i na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Od 1930 do wybuchu II wojny światowej w 1939 pracował jako reporter w redakcji „Gazety Polskiej”; kierował działem reportażu krajowego i zagranicznego (teksty podpisywał m.in.: mars, Marek Rokita). W 1930-32 był członkiem redakcji czasopisma „Echo Akademickie”, w 1933-35 współpracował nadto z pismem „Państwo Pracy”. Został członkiem Syndykatu Dziennikarzy Warszawskich i Fédération Internationale des Journalistes. W 1932 ożenił się z Józefą Zakrzewską. Wznowione w 1930 studia prawnicze na UW zakończył w 1938 magisterium. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939; walczył w Legii Oficerskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie; został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po bitwie pod Kockiem dostał się do niewoli niemieckiej i przebywał w Oflagu II B Arnswalde (Choszczno). Brał udział w działalności kulturalno-oświatowej. Zorganizował „Gazetkę Obozową” i był jej redaktorem odpowiedzialnym (w 1939-40 wyszły trzy numery), ogłaszał tu także artykuły (podpisany M.S.). Następnie redagował pismo „Za drutami” (1940-41; podpisany: M.S., Mar.). Współpracował z działającym w Arnswalde Teatrem Symbolów. Należał do Klubu Literackiego. W 1941 został przeniesiony do Oflagu II D Gross-Born (Sulinowo-Nadarzyce), gdzie kontynuował pracę kulturalną i literacką. Drukował artykuły, korespondencje i reportaże w nielegalnych czasopismach „Zadrucie” (1941-42; anonimowo lub podpisany M.S.), którego był także redaktorem, „Znaki” (1942) i „Alkaloidy”. Pisał w obozie pamiętniki oraz powieść Niedopyrz (wydane po wojnie). Pod koniec stycznia 1945 został wraz z częścią więźniów wysłany pieszo do Stalagu X B Nienburg, a potem do obozu w Bad-Schwartau pod Lubeką, wyzwolonego przez Brytyjczyków w maju 1945. Do kraju powrócił w październiku 1945; zamieszkał ponownie w Warszawie i zajął się dziennikarstwem. Był członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, a od 1951 Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP). Pełnił kolejno funkcję zastępcy redaktora naczelnego i redaktora naczelnego tygodnika ilustrowanego „Tydzień” (1946-48) oraz redaktora pisma „Spólnota Pracy” (1949-50). W 1949-54 należał do kolegium redakcyjnego „Łowca Polskiego”, w którym ogłaszał stały felieton satyryczny (podpisany Rożenek). W 1949-50 współpracował też z „Expressem Poznańskim” (pod pseudonimem Marek Szałwia) i „Expressem Wieczornym”. W 1950 redagował serię „Biblioteczka Wiedzy Powszechnej”. Współpracował z Polskim Radiem. W 1950-52 był redaktorem technicznym „Kuriera Codziennego” i jednocześnie publikował na jego łamach artykuły, reportaże i wywiady (podpisywał m.in.: mar., (mar), (Mar.), MAR, mars). Następnie wszedł w skład zespołu redakcyjnego tygodnika „Stolica”, z którym współpracował do końca życia. W piśmie tym zamieszczał liczne artykuły, reportaże i nowele (podpisany m.in.: m.s., (m.s.), M.S., (M.S.), (ms), Sadzik) oraz od 1964 prowadził stały felieton pt. W piątek po południu. Równocześnie rozwijał twórczość prozatorską, publikując powieści historyczne i popularne opowieści m.in. w seriach „Bitwy, Kampanie, Dowódcy” i „Bohaterowie, Operacje, Kulisy” (wyd. Ministerstwo Obrony Narodowej) oraz „Biblioteka Pamięci Pokoleń” (wyd. Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza”). Był członkiem Związku Literatów Polskich (od 1959) i SDP. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Książki (od 1957 sekretarz), Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC) oraz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Otrzymał m.in. nagrodę Ministra Obrony Narodowej II stopnia (1971) i nagrodę Polskiego Związku Łowieckiego (1972). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1957), złotą odznaką honorową Za Zasługi dla Warszawy (1962), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1967) i Złotym Medalem Zasługi dla Pożarnictwa (1971). Zmarł 21 sierpnia 1975 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Strażackie zrękowiny. Sztuka ludowa. Prapremiera: Baczki, Teatr amatorski przy Ochotniczej Straży Pożarnej 1937.

2. Dom Nenki. [Utwór dramatyczny; współautor:] A. Chylewski. Powst. ok. 1938.

Informacja: L. Simon: Bibliografia dramatu polskiego 1765-1939. T. 2. Warszawa 1972.

3. Włamywacz. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera (jako część programu składanego): Arnswalde, Teatr Symbolów Oflagu II B 1940.

4. Niedopyrz. [Powieść]. Powst. 1939-1945. Wyd. Cz. 1. Ucieczka; cz. 2. W drodze. Łódź: S. Jamiołkowski i T.J. Evert 1948, 345 + 240 s.

5. Oflag. Pamiętnik jeńca wojennego. Powst. 1939-1945. Druk „Dziennik Bałtycki” 1946 nr 204-259. Wyd. osobne Warszawa: Wiedza 1948, 248 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, wyd. 3 tamże 1958; [wyd. 4 bez podtytułu] Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2005.

6. Tajemnica prof. Zwardonia. [Powieść]. „Kurier Codzienny1951 nr 219-316.

Autor podpisany: Marek Gierałt.

7. Puszcza Niepołomicka. Monografia turystyczna. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj 1952, 31 s.

8. Polskie krainy łowieckie. [Współautor:] Z. Kowalski. Warszawa: Sport i Turystyka 1954, 123 s.

9. Pocisk kaliber dziewięć i inne opowiadania. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1958, 174 s.

Zawartość

Brama koszar; Nie gniewaj się, Adelajdo; Dwie podróże; Dwa centymetry; Czasy; Kapitan Puławski wędruje do aresztu; Raport; Kłopoty ze strzelcem Królem; Pierwszy zabity; Pocisk kaliber dziewięć; Sąd polowy; Bałagulskie brzękadła; Droga do nikąd.

10. Jedwiżka i jej zalotnicy. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1961, 365 s. Wyd. 2 tamże 1962.

Dotyczy Jadwigi ze Strutyńskich Ciechanowieckiej.

11. Verdun. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964, 150 s.

Opowieść historyczna.

12. Zielona Struga. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964, 245 s. Wyd. 2 tamże 1965.

13. Rodzina Płomieńczyków. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1966, 327 s.

14. Bigos starowarszawski. Scenariusz widowiska telewizyjnego. Telewizja Polska 1967.

15. Pod Wiedniem i Parkanami 1683. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1967, 194 s.

Opowieść historyczna.

16. Pod Chocimiem 1673. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1969, 174 s.

Opowieść historyczna.

17. Skrzydła i buńczuki. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1969, 310 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1980.

Cz. 1 cyklu; cz. 2, 3 zob. poz. , .

18. Ostatnia bitwa kampanii 1939. Warszawa: Książka i Wiedza 1971, 167 s. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa.

Opowieść historyczna dotycząca bitwy pod Wolą Gułowską i Kockiem.

19. Jan III Sobieski. 1629-1696. [Opowieść historyczna]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1972, 174 s.

20. Na szańcach Woli i Ochoty. Warszawa: Książka i Wiedza 1972, 148 s. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa.

Opowieść historyczna, dotycząca obrony Warszawy w 1939.

21. Powrót Katarzyny. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1972, 298 s. Wyd. 2 tamże 1977.

Cz. 2 cyklu; cz. 1, 3 zob. poz. , .

22. Reduta „Skrzyżowanie. [Warszawa:] Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1973, 118 s.

Popularna opowieść historyczna; dotyczy działalności bojowej 21. Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy” we wrześniu 1939.

23. Bez ojczyzny. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975, 343 s. Wyd. 2 tamże 1982.

Cz. 3 cyklu; cz. 1, 2 zob. poz. , .

24. Samotna twierdza. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975, 117 s.

Opowieść historyczna, dotyczy Modlina w 1939.

25. Oflag II D Gross-Born. [Wspomnienia]. Warszawa: Książka i Wiedza 1977, 169 s. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa.

Prace redakcyjne

1. H. Lange: Alarm w Cedergrenie. Oprac.: M. Sadzewicz. Warszawa: Czytelnik 1961, 190 s.
2. Lądem, wodą i powietrzem. Wg Marii Sadzewiczowej oprac.: M. Sadzewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 55 s.
Nowe opracowanie publikacji matki M. Sadzewicza wydanej po raz pierwszy w 1929.
3. J. Skarbek-Malczewski: Byłem tam z kamerą. Oprac.: M. Sadzewicz. Warszawa: Czytelnik 1962, 166 s.
4. A. Olszewski: Tropikalnym szlakiem 2 Korpusu. Oprac. literackie: M. Sadzewicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1970, 181 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1957, 1966.

Wywiady

Laureat Nagrody Ministerstwa Obrony Narodowej. Rozm. J. Skarżyński. „Za Wolność i Lud1971 nr 46.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
• „Rocznik Literacki 1975” wyd. 1978 (J. Chudek).
Polski słownik biograficzny. T. 34 cz. 2 (z.141). Wrocław; Kraków 1992 (J. Bujak).
E. Ciborska: Leksykon polskiego dziennikarstwa. Warszawa 2000.

Ogólne

Artykuły

J. Iżycki: Marek Sadzewicz. Stolica 1975 nr 36.
K. Kłoś: Wspomnienie o Marku Sadzewiczu. WTK 1975 nr 36.
K. Kolińska-Sochaczewska. „Kronika Warszawska1976 nr 2.

Włamywacz

• [L. Kruczkowski] L.Kr. „Za Drutami1940 nr 3.

Oflag

E. Czekalski. „Odrodzenie1948 nr 24.
J.E. Płomieński: Historia „Oflagu. Wiedza i Życie 1948 nr 835/836.
K. Turowski: Życie w oflagu. Tygodnik Powszechny 1948 nr 40.
S. Lichański: W walce o człowieczeństwo. Warszawa 1949 nr 2.
B. Bąk. „Odra1958 nr 36.

Pocisk kaliber dziewięć i inne opowiadania

M. Skrzetuski: Opowieści o żołnierzu polskim. Nowe Książki 1958 nr 19.
• [T. Syga] T.S.: Twórczość Marka Sadzewicza. Stolica 1958 nr 39.

Jedwiżka i jej zalotnicy

S. Lichański: Śladami Rzewuskiego. Nowe Książki 1961 nr 11.
T.J. Żółciński: Vie romancée z epoki saskiej. Orka 1961 nr 17.

Zielona Struga

M. Kulmińska: ... a najgęściej giną chłopy .... Nowe Książki 1964 nr 13.
M.L. Bartelski: W zielonej strudze. Kultura 1965 nr 12.

Rodzina Płomieńczyków

M. Laprus: Przeszłość i teraźniejszość. Nowe Książki 1966 nr 14.

Skrzydła i buńczuki

[T. Syga] T.S.: Nowa powieść Sadziewicza. „Stolica1969 nr 34.

Powrót Katarzyny

T. Syga: Wiek siedemnasty w powieści. Stolica 1973 nr 7.

Bez ojczyzny

M. Ruszczyc: Koniec dobrego pomysłu. Nowe Książki 1975 nr 13.
T. Syga: Nowa powieść Marka Sadzewicza. Stolica 1975 nr 22.