BIO

Urodzona 26 czerwca 1902 w Warszawie w rodzinie robotniczej; córka Antoniego (nazwisko nieznane, zmarł 1905) i Konstancji ze Staszczaków, która wyszła powtórnie za mąż za Józefa Rydzewskiego, właściciela warsztatu ślusarskiego. Ukończyła Gimnazjum Zofii Kudasiewiczowej i Szkołę Handlową w Warszawie. Następnie pracowała jako urzędniczka w biurze Kapituły Orderu Virtuti Militari (do 1939). Debiutowała w 1927 wierszem Madonna nędzarzy, ogłoszonym w dodatku literackim „Głosu Prawdy” (nr 223). W 1927 związała się z grupą literacką Kwadryga; w 1928 drukowała utwory na łamach miesięcznika „Kwadryga”. Publikowała także m.in. w „Głosie Literackim” (1928), „Przeglądzie Katolickim” (1928), „Wiadomościach Literackich” (1929), „Gazecie Polskiej” (1934-39). W 1930-32 odbyła podróż statkiem do Skandynawii, Estonii i Łotwy. Była członkinią Sekcji Marynistycznej Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy. Wyszła za mąż za Asłana Baytugana, gruzińskiego kupca. Podczas okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie. Po powstaniu warszawskim, jesienią 1944 wieziona do Rzeszy, zbiegła z transportu i do końca wojny mieszkała w Koninie. Po zakończeniu wojny zamieszkała w Łodzi, gdzie została zatrudniona w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, najpierw jako korektorka, a następnie redaktorka. W 1945 została członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich, ZLP)). Kontynuowała twórczość literacką, publikując opowiadania w „Dzienniku Bałtyckim” (1945, 1947; tu w 1947 cykl Od Gdingen do Gdyni), „Życiu Literackim” (1945-46). W 1947 przeniosła się na Dolny Śląsk. Była sekretarzem i skarbnikiem Oddziału ZLP w Jeleniej Górze i należała do tamtejszego Klubu Literackiego. Była członkinią Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej); w 1949 została wykluczona z partii za utrzymywanie korespondencji z mężem, przebywającym w Anglii (z którym przeprowadziła rozwód). Zbierając materiały do swoich powieści, pracowała w 1949-50 jako robotnica w sortowni węgla kopalni „Biały Kamień” („Thorez”) w Wałbrzychu. W 1953 zamieszkała w Szczecinie, gdzie pracowała w dziale literackim szczecińskiej rozgłośni Polskiego Radia. W 1955 została kierownikiem tejże rozgłośni. W 1954-57 pełniła funkcję prezesa Oddziału Szczecińskiego ZLP. Za całokształt działalności literackiej otrzymała w 1957 nagrodę miasta Szczecina. Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1956). Zmarła 8 lutego 1958 w Szczecinie; pochowana tamże na Cmentarzu Centralnym.

Twórczość

1. Miasto. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1929, 54 s., Biblioteka Kwadrygi. Wyd. fotooffsetowe. Szczecin: Książnica Szczecin 1986.

W tytulaturze autor: Z. Nina Rydzewska-Baytugan.

Nagrody

Nagroda w plebiscycie czytelników „Głosu Literackiego” w 1930.

Zawartość

I. Miasto. Poemat; II. Morze; III. [Wiersze różne].

2. Akwamaryna. Powieść. Warszawa: F. Hoesick 1937, 353 s. Wyd. nast.: wyd. 2 poprawione i uzupełnione T. 1. [Warszawa:] Czytelnik 1946, 227 s.

Wyróżnienie w konkursie marynistycznym im. J. Szareckiego w 1938.

Przekłady

francuski

[Przeł.] M. Regamey. Paryż 1938/1939.

Wyd. nast. uzupełnione i poprawione jako t. 1 poz. pt. Rybacy bez sieci. [Powieści]. Przedmowa: S.R. Dobrowolski. T. 1-2. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1958, 309 + 305 s.

3. Godzina „W. [Powieść]. Warszawa: Książka 1948, 198 s.

Przekłady

niemiecki

Die Stunde „W. [Przeł.] C. Poralla. Berlin 1950.

4. Ludzie z węgla. [Cykl powieściowy]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950-1953.

Utwór oparty m.in. na opowieściach E. Bączyka reemigranta z górniczych okręgów północnej Francji.

T. 1. Ludzie z węgla. 1950, 221 s. Wyd. 2 poprawione 1951, 190 s.

Nagrody

Fragment (druk: „Trybuna Wolności1950 nr 5-6) nagrodzony przez „Trybunę Wolności”.

T. 2. Żegnaj Francjo. 1951, 212 s.

T. 3. Wielkie życie. 1953, 305 s.

5. Dwunasty. [Utwór dramatyczny; współautor:] E. Bączyk. Prapremiera: Szczecin, Teatr Współczesny 1953.

Informacja autorki (ankieta Związku Literatów Polskich 1956).

6. Hiszpania ma kształt skóry ściągniętej z wołu. Powieść. [Współautor:] E. Bączyk. Druk fragmentów pt. Pasaremos. „Życie i Kultura” 1953 nr 16 s. 2-3. Całość powst. przed 1958.

Rękopis w Muzeum Literatury przy Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Szczecinie.

7. Rybacy bez sieci. [Powieści]. Przedmowa: S.R. Dobrowolski. T. 1-2. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1958, 309 + 305 s.

T. 1. Akwamaryna [poz. ]; T. 2. Mol na Krzyskim Wzgórzu.
Tytuł na opasce: Saga kaszubskiego rodu Holendrów.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951.

Słowniki i bibliografie

P. Grzegorczyk: Nina Rydzewska. Kultura i Społeczeństwo 1959 nr 3, przedruk w tegoż: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967. Cz. 1. Warszawa 1986.
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Polski Słownik Biograficzny. T. 33. Cz. 3. Wrocław 1992 (B. Twardochleb).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (D. Zawierucha).

Ogólne

Książki

Nina Rydzewska. Wydawnictwo okolicznościowe. Wybór i oprac.: S. Sidoruk. Szczecin: Książnica Szczecin 1986, 13 s.

Artykuły

J. Bursewicz: Wieczory u Pani Niny. 7-my Głos Tygodnia 1958 nr 8.
F. Fornalczyk: Wspomnienie o Pani Ninie. Pomorze 1958 nr 5.
J. Koprowski: Wspomnienie o Ninie Rydzewskiej. Odra 1958 nr 9, przedruk w tegoż: Ludzie i książki. Łódź 1965.
E. Bączyk: Nina Rydzewska i Kaszubi. (W rocznicę śmierci pisarki). Głos Szczeciński 1959 nr 44.
S. Telega: Nie skończona trylogia. W X-tą rocznicę śmierci Niny Rydzewskiej. 7-my Głos Tygodnia 1968 nr 9.
J. Marx: W cieniu „Kwadrygi. Rydzewska. Poezja 1979 nr 11/12.
B. Twardochleb: O „Madonny nędzarzy. Poezja 1979 nr 11/12 [dot. wiersza N. Rydzewskiej].
J. Marx: Echo Baudelaire'owskie, czyli o poezji Niny Rydzewskiej. Przedruk w tegoż: Grupa poetycka „Kwadryga”. Warszawa 1983.
J. Frydrykiewicz: Sowa” Niny Rydzewskiej. (1902-1958). W: Ku Słońcu. Szczecin 1987.
I. Krawczykowa: W proteście przeciwko nędzy i uciskowi. Słowo Powszechne 1992 nr 144.

Miasto

S. Napierski: Nina Rydzewska. Wiadomości Literackie 1929 nr 31.
Z. Rabska. „Kurier Poranny1929 nr 322.
[T. Terlecki] T.T.: Poezja miasta i poezja prowincji. Słowo Polskie 1930 nr 119.
J. Marx: Zapomniana poetka. Odrodzenie 1986 nr 35.

Akwamaryna

A. Jesionowski: Pomorze w powieści. Jantar 1937 z. 4.
J. Kaden-Bandrowski. „Gazeta Polska1937 nr 73.

Godzina „W”

L. Budrecki: Sprawy małego realizmu. Kuźnica 1948 nr 50.

Ludzie z węgla

H. Bereza: Podzwonne naturalizmu (a przecież powieść o górnikach). Wieś 1951 nr 24.
Z. Greń: Ludzie z węgla czy z wosku?Nowa Kultura1951 nr 26.
A. Lam. „Twórczość1951 nr 4.
Z. Lichniak: Kwartet powieściowy. Dziś i Jutro 1951 nr 20, przedruk w tegoż: Obrachunki ze współczesnością. Warszawa 1955.
Z. Woźnicka: O ludziach z kopalni powierzchownie. Nowa Kultura 1952 nr 27.
B. Dudziński: W Wałbrzychu. Nowa Kultura 1954 nr 17.

Rybacy bez sieci

G. Bral: Ziemia Jakuba. Głos Wybrzeża 1959 nr 52.
F. Fornalczyk: Ostatnie książki Niny Rydzewskiej. W tegoż: Znaki życia. Poznań 1961.