BIO

Urodzony 20 marca 1892 w Warszawie; syn Karola Rychlińskiego, lekarza psychiatry, działacza społecznego, i Ireny z Pomianowskich. Ukończył prywatną polską szkołę realną, założoną przez Jana Pankiewicza w Warszawie (1910). W 1912 zdał maturę w rosyjskim gimnazjum filologicznym w Radomiu. Następnie podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Moskwie; w 1916 uzyskał magisterium. W tymże roku debiutował hymnem Orły do lotu z muzyką Emila Młynarskiego, opublikowanym w Moskwie. Od lutego do czerwca 1916 pracował jako tłumacz przy attaché wojskowym w ambasadzie USA. Następnie zmuszony do służby wojskowej w armii carskiej, został w listopadzie tego roku przyjęty do Szkoły Chorążych Admiralicji w Oranienbaumie, a po jej ukończeniu służył w rosyjskiej marynarce wojennej i odbył kampanię na Bałtyku. Kontuzjowany w bitwie morskiej z Niemcami w cieśninie Moon-Sund, dostał się w 1917 do niewoli i przebywał w obozach w Stralsundzie i Neustart (w górach Harz). Zwolniony w marcu 1918, od maja był aplikantem w Ministerstwie Sprawiedliwości Rady Regencyjnej w Warszawie, a później podsekretarzem Sądu Apelacyjnego. W styczniu 1919 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego; pełnił służbę kolejno w Dowództwie Wojsk Lotniczych, w Sekcji Marynarki Ministerstwa Spraw Wojskowych, w Departamencie dla Spraw Morskich, a od września 1920 był oficerem sądowym w Kadrze Marynarki Wojennej w Toruniu. Równocześnie rozwijał twórczość literacką oryginalną i przekładową z języka angielskiego. Wiersze, opowiadania, artykuły i recenzje drukował m.in. w „Tygodniku Ilustrowanym” (1918-31, z przerwami), „Kurierze Warszawskim” (1922-23, 1928-38), „Naokoło świata” (1924, 1928-29), „Morzu” (1925-26, 1932-33). W 1924 przeszedł do praktyki prawniczej, rozpoczynając aplikację przy Sądzie Najwyższym. Pełnił też funkcję referenta prawnego w Departamencie Spraw Morskich Ministerstwa Przemysłu i Handlu. W 1925 odbył podróż do Ameryki Północnej; zwiedził też zachodnią Europę. Ożenił się z Wandą Nabrocką. W 1927 zdał egzamin sędziowski i został zatrudniony w Biurze Orzecznictwa Sądu Najwyższego w Warszawie; w 1927-39 był współredaktorem „Zbioru Orzeczeń Sądu Najwyższego”. Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich), Polskiego PEN Clubu (od 1930), a także do Polskiego Towarzystwa Teozoficznego oraz Zrzeszenia Beletrystów Polskich. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie i zajmował się twórczością literacką. Po wojnie, od 1945 pracował kolejno jako urzędnik w Ministerstwie Sprawiedliwości, sędzia Sądu Najwyższego, a w 1947-48 jako urzędnik w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Kontynuował twórczość literacką i przekładową z języka rosyjskiego, a później także angielskiego; zamieszczał opowiadania, artykuły i tłumaczenia na łamach „Warszawy” (1946-47), „Nowin Literackich” (1947-48), „Expressu Wieczornego” (1948-49, 1952, 1955), „Tygodnika Warszawskiego” (1948-49), „Kierunków” (1956-57, 1960), „Więzi” (1962, 1966, 1971-73). W 1958 i ponownie w 1972 otrzymał marynistyczną nagrodę literacką im. M. Zaruskiego, a w 1964 nagrodę literacką Ministra Obrony Narodowej II stopnia. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1956) i Krzyżem Komandorskim (1973) Orderu Odrodzenia Polski, złotą odznaką Zasłużony Pracownik Morza (1958). Zmarł 22 marca 1974 w Warszawie.

Twórczość

1. Orły do lotu. Hymn. Słowa J. Rychliński. Muzyka: E. Młynarski. Moskwa 1916.

Druk ulotny.

2. Latający Holender. [Wiersze]. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1920, 48 s.

Zawartość

Cykle: Z morza; Zwierciadło czarnoksięskie.

3. Mah-Jong. Cykl nowel. Warszawa: Gebethner i Wolff 1925, 190 s. Wyd. 2 tamże 1932.

Zawartość

Opowieści Północnego Wiatru o kapitanie Ralfie Hanumenie i przeklętym szpiegu morskim: Podmorski młyn; Cień na pokładzie; Kok w hulku; Błękitne dziwo; Mewi dwór; Mongoł ze starego portu; Opowieści Południowego Wiatru o lordzie Alanie Avonie i jego medium Esmeraldzie: Kiszmet; Lunatyczna krew; Tum szatana (Kartka z pamiętnika Alana Avona). — Opowieści Wschodniego Wiatru o tańczącym Sziwie i miłościwej Kwannon: Bogowie tańczą; Mah-Jong. — Opowieść Zachodniego Wiatru o ogrodach oceanu: W ogrodach oceanu.

4. Błękitny szpieg. [Powieść]. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych 1926, 130 s.

5. Róża korsarska. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Polskie (R. Wegnera) 1928, 212 s.

6. Przygody Krzysztofa Arciszewskiego. Powieść. Morze 1932 nr 10-12; 1933 nr 1-4, 6, 10, 12. Wyd. osobne Lwów: Książnica-Atlas 1935, 182 s. Wyd. 2 Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1957.

7. Był bój pod Oliwą (A.D. 1627). [Opowieść historyczna]. Oprac. historyczne W. Huberta. Warszawa: Nasza Księgarnia 1935, 90 s.

8. Skarbiec Bałtyku. Opowieść historyczna. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1937], 73 s.

9. Żagle na oceanie. Na podstawie dziennika jachtu „Orfeusz”. Warszawa: Drukarnia Narodowa w Kraków 1938, 32 s.

10. Słowo o admirale Arciszewskim. [Szkic biograficzny]. Warszawa: Liga Morska 1947, 77 s.

11. Czarna Feluka. Powieść korsarska. Łódź: Żagiel 1948, 279 s.

12. Kulawy bosman. Powieść dla młodzieży. Warszawa: Wiedza 1948, 262 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1957, wyd. 3 tamże 1965.

13. Szlak rybiej kości. Gawędy syberyjskie. Warszawa: Czytelnik 1954, 194 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1956, wyd. 3 1970.

Zawartość

Towarzysze Jermaka; Rudy Czort z Mangazji; Ucieczka z Jakucka; Pieśń o Słowiku — Rozbójniku; Korga; Szlak rybiej kości.

14. Galeon kapitana Mory. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1956, 381 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1960, wyd. 3 1965.

Wyd. łącznie z poz. pt. Galeon Kapitana Mory; Fama kapitana Mory. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1968, 515 s. Wyd. nast. tamże 1974, 1982.

Cz. 1 cyklu; cz. 2, 3 zob. poz. , .

15. Mafia Wielkiego Fina. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1958, 228 s.

16. Fama kapitana Mory. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 298 s. Wyd. 2 tamże 1966. Wyd. nast. łącznie z Galeon kapitana Mory zob. poz. .

Cz. 2 cyklu; cz. 1, 3 zob. poz. , .

17. Szczęście z morskimi oczami. [Powieść]. [Przedmowa:] S. Zieliński. Warszawa: Czytelnik 1962, 146 s. Wyd. nast. łącznie z Saga o jarlu i piastównach zob. poz. .

Cz. 1 cyklu; cz. 2 zob. poz. .

18. Madonna ze złota. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1963, 146 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1979.

Cz. 3 cyklu; cz. 1, 2 zob. poz. , .

19. Latający Szkot. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1967, 216 s.

20. Admirał, czart i cyganka. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1973, 258 s.

Adaptacje

radiowe

Admirał i jego czart. Adaptacja: A. Lisowska-Niepokólczycka. Polskie Radio 1973.

21. W szczerbach zwierciadła. [Wybór opowiadań]. Przedmowa: B. Kubicki. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1973, 226 s.

Zawartość

Zawiera z poz. : Opowieści Północnego Wiatru o kapitanie Ralfie Hanumenie i przeklętym szpiegu morskim: Podmorski młyn; Kok w hulku; Błękitne dziwo; Mongoł ze starego portu; Opowieści Południowego Wiatru o lordzie Alanie Avonie i jego medium Esmeraldzie: Tum szatana; Opowieści Wschodniego Wiatru o tańczącym Sziwie i miłościwej Kwannon: Bogowie tańczą; Mah-Jong; Opowieść Zachodniego Wiatru o ogrodach oceanu: W ogrodach oceanu, — z poz. : Rudy Czort w Mangazji, — oraz: Ballada o czarnomorskim księżycu; Cerde u wysokiej ekscelencji; Rejs między minami; W szczerbach zwierciadła; Mysz; Żagiewny Szyper.

22. Saga o jarlu i piastównach. [1.] Szczęście z morskimi oczami [poz. ]; [2.] Saga o jarlu i piastównach. [Powieści]. Warszawa: Wydawnictwo Poznańskie 1974, 277 s.

Przekłady

1. J. London: Wilk morski. [Powieść]. T. 1-2. Toruń: Ignis 1922, 259 + 243 s. Wyd. nast.: wyd. 2 t. 1-2. Warszawa: Ignis 1924; wyd. 3 Warszawa: E. Kuthan 1947, 428 s.; wyd. 4 Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1955, tamże: wyd. 5 1956, wyd. 6 1957 (Dzieła wybrane T. 7), wyd. 7 1989; wyd. 8 Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1995, wyd. 9 tamże 1997.
2. J. London: Opowieści mórz południowych. [Opowiadania]. Warszawa: Ignis 1923, 244 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: S. Wende i S-ka 1925; wyd. 3 Warszawa: E. Kuthan 1947.
3. J. Conrad: Ukryty sojusznik, epizod z wybrzeża. [Opowiadanie w:] J. Conrad: Między lądem a morzem. (Pisma wybrane. T. 13). Tłumaczenie: J. Lemański, J. Rychliński, A. Zagórska. Warszawa: Ignis 1924, s. 107-166. Wyd. osobne Rzym: Polski Dom Wydawniczy 1946, 62 s. Przedruk w: J. Conrad: Między lądem a morzem. (Pisma zbiorowe. T. 15). Warszawa 1929; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962; Szczecin: Glob 1988.
4. J. London: Syn słońca. [Opowiadania]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Ignis 1924, 261 s. Wyd. nast.: T. 1-2. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1924], 156 + 162 s.; Warszawa: E. Wende i S-ka 1925; Warszawa: E. Kuthan 1945, tamże 1947.
Wydanie osobne (na podstawie wydania z 1925) poszczególnych opowiadań zob. poz. , , , .
5. J. Conrad: Korsarz. [Powieść]. Warszawa: W. Czarski i S-ka 1925, 274 s. Wyd. nast.: (Pisma zbiorowe. T. 23). Wyd. 2 poprawione Warszawa: Dom Książki Polskiej 1929; wyd. nowe poprawione Warszawa: S. Jamiołkowski 1947; wyd. 1 [!] Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 297 s., tamże: 1960, wyd. 3 1963, wyd. 5 [!] 1966, wyd. 6 1969.
6. J. London: Przygody w zatoce San-Francisco. [Opowiadania]. Warszawa: E. Wende 1925, 149 s. Wyd. nast. Warszawa: E. Kuthan 1948.
7. J. Conrad: Tajfun. [Powieść]. Warszawa: Towarzystwo Księgarskie Polskie na Kresach 1926, 128 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże [1926]; wyd. 2 poprawione (Pisma zbiorowe. T. 7). Warszawa: Dom Książki Polskiej 1928, toż wyd. 3 1936 [antydatowane 1935]; Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2 Korpusu 1945; wyd. 4 Warszawa: Biblioteka Polska, S. Jamiołkowski i T.J. Evert [1947]; Warszawa: Książka i Wiedza 1968. Przedruk w J. Conrad: Tajfun i inne opowiadania. Tłumaczenie: J. Rychliński i A. Zagórska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1968, wyd. 4 1971, 1986 (Dzieła wybrane. T. 7), 1987; [wyd. 7] Wrocław: Siedmioróg 2000.
8. J. London: Bunt na „Elsynorze. Powieść. T. 2-3. Warszawa: W. Jakowicki 1927, 143 + 178 s. Wyd. 2 poprawione Warszawa: Rój 1939 [1938], 404 s.
9. J. London: Żegluga na jachcie „Snark. [Powieść]. T. 1-2. Warszawa: Wydawnictwo Tania Książka [1927], 135 + 140 s. Wyd. nast. tamże: Warszawa [1939]; wyd. 1 [!] Warszawa: E. Kuthan 1949.
10. F.A. Mitchell-Hedges: Polowanie na potwory morskie. Poznań: Wydawnictwo Polskie 1927, 240 s. Wyd. nast. tamże 1949.
11. Ph. Dunnig, G. Abbot: Broadway. Sztuka w 3 aktach. Wystawienie: Warszawa, Teatr Letni 1928.
12. F. Lonsdale: Kokoty z towarzystwa. Komedia w 3 aktach. Wystawienie: Warszawa, Teatr Letni 1928.
13. J.F. Cooper: Pilot. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera 1929, 381 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1958, tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1968, wyd. 4 1972; wyd. 5 Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1990.
14. J. Krishnamurti: Jezioro mądrości. Przemówienia w Ommen, sierpień 1926. Warszawa: F. Hoesick 1929, 83 s.
15. J. Krishnamurti: Życie wyzwolone. Przemówienia w Ommen, sierpień 1926. Warszawa: F. Hoesick 1929, 109 s.
16. J. Galsworthy: Babie lato ostatniego Forsyta. (Saga rodu Forsytów. T. 2). [Powieść]. Warszawa: Rój 1930, 415 s. Wyd. nast.: pt. Babie lato ostatniego Forsyta. Bankructwo. Warszawa: Wiedza 1948; pt. Babie lato jednego z Forsytów. W jarzmie. Warszawa: Książka i Wiedza 1951; pt. Babie lato jednego z Forsytów. W matni. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, tamże: wyd. 2 1956, wyd. 3 1960, wyd. 4 1962, 1971, 1972; wyd. 6 [właśc. 9] Warszawa: Książka i Wiedza 1987; Warszawa: Da Capo 1992; Warszawa: Książka i Wiedza 1998; [wyd. 12] Warszawa: Prószyński i S-ka 1999.
17. J. Krishnamurti: Droga. [Rozważania filozoficzno-religijne]. Warszawa: F. Hoesick 1930 [antydatowane 1929], 93 s.
18. M.M. Taylor: Wśród ludożerców. [Opowieść reportażowa]. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera 1930, 196 s.
19. E. Orczy: Marivosa. Powieść. Warszawa: Biblioteka „Tygodnika Ilustrowanego 1933, 318 s.
20. R. Landau: Paderewski. [Monografia]. Tłumaczenie z języka angielskiego: J. Rychliński. Warszawa: J. Przeworski 1935 [antydatowane 1934], 377 s.
21. F.B. Harte: Więźniowie kanionu. [Powieść]. Warszawa: Rój 1937, 260 s.
22. R. Campbell: W dolinie tygrysa. Powieść. Warszawa: W. Michalak 1938, 335 s.
23. Ö. Olsen: Podbój ziemi. Dzieje odkryć i podróży od najdawniejszych czasów do ostatnich. T. 1. Warszawa: W. Michalak 1939, 291 s.
24. J. London: Diabli na Fuatino. [Opowiadanie]. Rzym: Polski Dom Wydawniczy 1947, 64 s. Zob. poz. .
25. J. London: Noc na Goboto. [Opowiadanie]. Rzym: Polski Dom Wydawniczy 1947, 60 s. Zob. poz. .
26. J. London: Perły Parlay’a. [Opowiadanie]. Rzym: Polski Dom Wydawniczy 1947, 68 s. Zob. poz. .
27. J. London: Syn słońca. [Opowiadanie]. Rzym: Polski Dom Wydawniczy 1947, 64 s. Zob. poz. .
28. C.S. Forester: Z podniesioną banderą. [Powieść]. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski 1948, 256 s.
Autor tłumaczenia podpisany: R. Sternica.
29. G. Kublicki: Kolumbowie Antarktyki. [Opowiadanie]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 35 s.
30. A. Nowikow-Priboj: Kapitan pierwszej rangi. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 393 s. Wyd. 2 tamże 1952, 421 s. Przedruk zob. poz. .
31. L. Płatow: Archipelag znikających wysp. Powieść. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 183 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione 1952, wyd. 3 1953.
32. M. Jachontowa: Okręty wychodzą na morze. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 457 s. Wyd. 2 tamże 1955.
33. E. Junga: Śladami marynarzy. Z dziennika korespondenta specjalnego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 225 s.
34. N. Nikitin: Północna Aurora. Powieść. Warszawa: 1953, 469 s. Wyd. 2 tamże 1954.
35. N. Trubłaini: Szkuner „Kolumb. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 372 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1954, wyd. 3 1955.
36. A. Gonczarow: Nasz korespondent. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1954, 366 s.
37. J. Iosseliani: Z pamiętnika marynarza okrętu podwodnego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1954, 274 s. Wyd. 2 tamże 1954.
38. A. Nowikow-Priboj: Opowiadania o morzu. Kapitan pierwszej rangi i inne nowele. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1954, 570 s. Wyd. nast.: wyd. masowe t. 1-3. Warszawa 1955, 150 + 134 + 220 s.
39. K. Stanjukowicz: Nowele morskie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1956, 736 s.

Zawartość

Zawiera m.in. powieści: „Niespokojny admirał”; Żona marynarza; Sewastopolski chłopiec.
40. W. Treniew: Marynarze z „Księżniczki Anny. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, 437 s.
41. A. van Schendel: Fregata Johanna Maria. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1959, 201 s.
42. J. Conrad: Oczekiwanie. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 292 s.
43. Ch. Johnson: Historia najsłynniejszych piratów, ich zbrodnicze wyczyny i rabunki. Przeł.: J. Rychliński, H. Duninówna. Warszawa: Czytelnik 1968, 261 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN ok. 1951, 1957, 1961, 1966.

Wywiady

Rozmowy z polskimi marynistami. Rozm. S. Telega. Odra 1948 nr 35.
Widziane z Mewiego Dworu. Rozm. M.A. Kowalski. Argumenty 1974 nr 2.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Rocznik Literacki 1974 1977 (J. Chudek).
Polski słownik biograficzny. T. 33. Cz.3. Z.138. Wrocław 1992 (S. Telega).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (redakcja).

Ogólne

Artykuły

S. Furmanik. „Głos Prawdy1927 nr 78 [dot. też powieści: Błękitny szpieg].
[S. Telega] S.T.: Jerzy Bohdan Rychliński. Ziemia i Morze 1956 nr 10.
Z. Pędziński: Marynista wytrwały. Ilustrowany Kurier Polski 1957 nr 256.
J.E. Płomieński: Na szlakach polskiej literatury marynistycznej. (Twórczość Rychlińskiego). Więź 1961 nr 11/12.
S. Telega: Jerzy Bohdan Rychliński. Szczecin 1961 nr 1/2.
A. Hamerliński: Jerzy Bohdan Rychliński. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 31.
S. Telega: Jerzy Bohdan Rychliński — żeglarz własnej wyobraźni. Nautologia 1967 nr 1-2.
S. Lichański: Szkoła globtroterów. W tegoż: Wśród mówiących prozą. Warszawa 1971 [dot. m.in. twórczości J.B. Rychlińskiego].
R. Pietrzak: O admirale Arciszewskim, Latającym Szkocie, powieści marynistycznej. Żołnierz Wolności 1972 nr 89.
M.A. Kowalski: Jerzy Bohdan Rychliński. Argumenty 1974 nr 14.
L. Prorok: Pożegnanie marynisty. Życie Literackie 1974 nr 15.
J. Samp: Wizje Smętka w prozie polskiej. (Obsesyjny motyw powieści J.B. Rychlińskiego). W tegoż: Smętek. Gdańsk 1984.
A. Kmiecik: Smętek — powtarzalny motyw prozy Jerzego Bohdana Rychlińskiego. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Filologiczne 1994 z. 36.

Latający Holender

Z. Dębicki: Nowy ton w poezji. Kurier Warszawski 1921 nr 51.

Mah-Jong

[H. Naglerowa] J. Stycz. „Echo Warszawy1926 nr 30.

Róża korsarska

Z. Dębicki. „Kurier Warszawski1928 nr 331.
Z. Rabska. „Kurier Warszawski1928 nr 277.

Przygody Krzysztofa Arciszewskiego

W. Rogowicz: Słowo o zapomnianym rycerzu. Gazeta Polska 1935 nr 360.
[H. Borowikowa] J. Marlicz. „Pion1936 nr 16.

Słowo o admirale Arciszewskim

J.E. Płomieński: O renesans Krzysztofa Arciszewskiego. Nowiny Literackie 1947 nr 15.

Czarna Feluka

J. Kierst: Żeglarz własnej wyobraźni. Warszawa 1948 nr 9.
A. Madej: Powieść korsarska. Tygodnik Warszawski 1948 nr 24.
J.E. Płomieński: Polski Farrère. Wiedza i Życie 1949 z. 1.

Kulawy bosman

[A. Jakubiszyn] (an): W kręgu rejsów i przygody. Kultura i Życie 1949 nr 6.
S. Strumph-Wojtkiewicz: Gawęda o książkach i cenzurach. Rzeczpospolita 1949 nr 320.

Szlak rybiej kości

S. Zaliwski: Szlak dalekich wędrówek. Tygodnik Demokratyczny 1954 nr 14.

Galeon kapitana Mory

Z. Pędziński: Ułamek morskiego dramatu. Ziemia i Morze 1957 nr 6.
M. Rusinek: Historyczna powieść morska. Nowe Książki 1957 nr 5.
Z. Pędziński: Marynistyka od pana Zagłoby?Nowa Kultura1960 nr 31.

Mafia Wielkiego Fina

D. Bargiełowski: Głębie i mgły. Nowa Kultura 1958 nr 37.
H. Małgowska: Z rekwizytów. Kierunki 1958 nr 33.
B. Rzepecka: Wolność, bogowie i głos istnienia. Kierunki 1958 nr 33.
[E. Witwińska] E.W.: Nie tylko demony ulegają ewolucji. Życie i Myśl 1959 nr 3/4.

Fama kapitana Mory

S. Lichański: Marynarz z „Króla Dawida. Orka 1960 nr 27.
B. Miazgowski: Chłopi morscy. Nowe Książki 1960 nr 12.

Szczęście z morskimi oczami

S. Lichański: Ballada o królu Burislafie. Tygodnik Kulturalny 1962 nr 40.

Madonna ze złota

J. Siewierski. „Nowe Książki1963 nr 11.

Latający Szkot

J. Durnatt: Przygoda i coś więcej. Kierunki 1967 nr 28.
S. Lichański: Na morzach baśni. Nowe Książki 1967 nr 18.

W szczerbach zwierciadła

K.K. Pysiak: Sny o morzach, przygodach i sprawach tajemnych. Nowe Książki 1973 nr 19.

Saga o jarlu i piastównach

K. Gerber: Pomorska saga. Tygodnik Katolicki 1974 nr 32.
M. Hryniewicz: Saga Jerzego Bohdana Rychlińskiego. Nowe Książki 1974 nr 22.