BIO

Urodzony 21 listopada 1953 w Warszawie; syn Edwarda Rutkowskiego, kierowcy, i Franciszki z Pawlików, szatniarki. Po zdaniu w 1972 matury w XXXVII Liceum Ogólnokształcącym im. J. Dąbrowskiego w Warszawie, studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Debiutował w 1975 artykułem pt. Problemy «teatru otwartego», ogłoszonym na łamach miesięcznika „Poezja” (nr 3). Po uzyskaniu w 1977 magisterium, pracował na Wydziale Polonistyki UW kolejno na stanowisku asystenta i starszego asystenta. Rozwijając twórczość krytycznoliteracką publikował recenzje i artykuły literackie, m.in. w „Literaturze” (1976-81), „Miesięczniku Literackim” (1976-82), „Regionach” (1976-79, 1982) i „Przeglądzie Humanistycznym” (1977-80, 1982). W 1977 ożenił się z Ewą Proćko, filologiem. W 1980-81 wchodził w skład redakcji miesięcznika krytycznego „Meritum”. W 1982 ogłaszał artykuły w niezależnym piśmie literackim „Wezwanie” (pod pseudonimem Marian Gorecki). W tymże roku doktoryzował się na UW na podstawie rozprawy pt. Romantyczna koncepcja «poezji czynnej» Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury (promotor doc. Eugeniusz Czaplejewicz), po czym kontynuował pracę naukowo-dydaktyczną na stanowisku adiunkta. W 1984 wyjechał na stałe do Paryża. W 1984-86 pracował w Radiu Wolna Europa. W 1985 prowadził w Institut Catholique de Paris cykl wykładów zatytułowany Mickiewicz i arcydzieła polskiego romantyzmu, a w 1986 w Centre Georges Pompidou wykłady o powstawaniu arcydzieł polskiej literatury romantycznej w Paryżu. W 1985-87 redagował dodatek pt.Kontakt Literacko-Artystyczny” w wydawanym w Paryżu miesięczniku „Kontakt”; w piśmie tym jednocześnie publikował (pod pseudonimami: Adam Julian Rembowski, Antoni Skinder, Jean-Marie Reauville, Ludwik Ostyk-Narbutt, Michel Parent) artykuły i recenzje literackie. W tym samym czasie ogłaszał też artykuły w paryskich „Zeszytach Literackich” (1985, 1988-92; tu w 1990-92 cykl artykułów pt. Ostatnia dekada), „Kulturze” (1986-88, 1990) i „Zeszytach Historycznych” (1986, 1988). W 1986-87 należał do współorganizatorów wystawy poświęconej 40-leciu „Kultury” paryskiej i Instytutu Literackiego w Paryżu. W 1986-91 pracował na stanowisku redaktora programu pt. Paris-Varsovie w telewizji francuskiej La Sept/Arte. Jednocześnie w 1988 prowadził seminarium doktoranckie w École des Hautes Études en Sciences Sociales, na temat sekt mistycznych we Francji i Koła Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego, a w 1988/89 w Institut Catholique de Paris dwa cykle wykładów: o twórczości Adama Mickiewicza od Dziadów do Pana Tadeusza oraz Wizja Europy w prelekcjach paryskich Mickiewicza. W 1989 podjął stałą współpracę z „Gazetą Wyborczą”, w 1992 publikował tam cykl felietonów Paryskie pasaże, a od 1994 zamieszczał w dodatku „Życia Warszawypt.Ex Libris” cykl felietonów zatytułowany Raptularz końca wieku. W 1990-92 wykonywał prace redakcyjne i edytorskie dla wydawnictwa Édition du Dialogue oraz dla oficyny Éditions Noir sur Blanc. W 1991 podjął pracę jako redaktor w Radio France International. W tymże roku rozpoczął współpracę z Komitetem Naukowym Akt Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Powstałe w tym czasie artykuły literackie publikował w czasopismach krajowych „Twórczość” (1991, 1993, 1995), „Dialog” (1992), „Teksty Drugie” (1993). W 1992/93 i 1993/94 prowadził na Université Paris VIII seminarium dla doktorantów pt. Mickiewicz i Francuzi. Skutki obecności «obcego» w Collège de France dla kultury francuskiej w czasach monarchii Ludwika Filipa. W 1996 habilitował się w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie na podstawie książki pt. Stos dla Adama, albo kacerze i kapłani. W 1997 zaczął publikować cotygodniowe kroniki pt. Paryskie pasaże i Raptularz końca wieku w dodatku dziennika „Rzeczpospolitapt.Plus-Minus”. Kontynuował współpracę z pismami, publikując szkice i recenzje stale m.in. w „Twórczości”, „Gazecie Wyborczej”, a także w „Tygodniku Literackim”, „Przeglądzie Literackim” i w „Krasnogrudzie”. Mieszka w Paryżu.

Twórczość

1. Ani było, ani jest. Szkice literackie. Warszawa: Czytelnik 1984, 223 s.

Zawartość

Język i fikcja. — Kryzys literatury wyłączonej: Czy śpiącego można obudzić grzecznie? [dot. języka teoretyczno- i krytycznoliterackiego]; Martwy język [dot.: A. Kuśniewicz: Lekcja martwego języka]; Historia szaleństwa w wieku średnim [dot.: J. Krzysztoń: Obłęd]. — Sprawa powieści figuratywnej: W bezgłosie [dot.: J. Drzeżdżon: Upiory; Oczy diabła; Wieczność i młodość]; Figuratywne powieści Srokowskiego [dot.: Przyjść, aby wołać; Fatum]. — Długi oddech: Sprawa powieści plebejskiej [dot.: A. Ulman: Cigi de Montbazon]; Przytomny uczestnik rozmowy [dot.: R. Schubert: Panna Lilianka]; Miasto i literatura [dot. twórczości M. Białoszewskiego]; Poeta jak nikt [dot. twórczości E. Stachury]. — Ani było, ani jest.

2. Przeciw (w) literaturze. Esej o „poezji czynnej” Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury. Bydgoszcz: Pomorze 1987, 267 s.

3. Braterstwo albo śmierć. Zabijanie Mickiewicza w Kole Bożym. [Szkice literackie]. Paryż: Libella 1988, 278 s. Wyd. nast.: [Kraków:] Oficyna Literacka 1988; Gdańsk: „słowo/obraz terytoria” 1999.

Nagrody

Nagroda im. Kościelskich w Genewie w 1989.

Zawartość

Cz. I: Cierpienia Marii Rutkowskiej w domu Lemoine; Człowiek nowej epoki. — Cz. II: Odkrycie brata Goszczyńskiego; Śmierci nie ma. — Cz. III: Święto Dziadów na cmentarzu Montmartre; Spisek Pilchowskiego. — Cz. IV: Sen siostry Karoliny; Rozłam.

4. Męczennice z Saint-Denis. [Opowiadania]. Warszawa: Fundacja Büchnera 1991, 136 s.

Zawartość

Głos z cmentarza zamiast wstępu; Fénéon, najkrócej; Księga powtórzonego przejścia; Ostatni katar; Był Barthes; Młody Sartre; Męczennice z Saint-Denis; Jak z tego wybrnąć?; Hrabina wyszła z domu; Oko okrucieństwa; Sobowtór z ulicy Krymskiej; Beckett, syn Prousta; Leiris; M.Y.; Ragazzi i nimfa; Starość Brigitte Bardot; Ciup Vanesy Paradis; Wólka Nadmarneńska; Nagrody i skandale; „Fanfan” i trujący Larousse; Niedźwiedź i ropucha; Lornetka Gombrowicza.

5. Stos dla Adama, albo kacerze i kapłani. Studium w czternastu odsłonach o sporze Zmartwychwstańców z Towiańczykami. Warszawa: Bellona, Wydawnictwo Fundacji „Historia pro futuro 1994, 235 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Przygotowanie; Prolog. — Cz. I. Niedokończony poemat księdza Kajsiewicza [7 odsłon]. — Cz. II. Dowód naukowy Piotra Semenenki na istnienie diabła [7 odsłon].

6. Paryskie pasaże. Opowieść o tajemnych przejściach. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1995, 265 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1995.

Według informacji w poz. : tom 1 cyklu Paryskie pasaże t. 2 zob. poz..

Zawartość

Zawiera cotygodniowe felietony, nadsyłane z Paryża, drukowane w „Gazecie Wyborczej” w częściach: Otwarcie; Cz. 1. Pasaże uliczne; Cz. 2. Pasaże podejrzane; Cz. 3. Pasaże modne; Cz. 4. Pasaże diabelskie; Próba wyjścia.

Przekłady

francuski

Les passages parisiens. Chroniques d'un écrivain. [Przeł.] F. Laurent. Paris 1998.

7. Mistrz. Widowisko. [Dramat o A. Mickiewiczu]. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1996, 196 s.

Zawartość

Cz. 1. Przygotowanie [esej o kontaktach A. Mickiewicza z francuską policją, towiańczykami oraz o kobietach w życiu poety, s. 9-82]; Cz. 2. Dramat (Scena I-XXI) [literacka wizja historycznych wydarzeń z życia A. Mickiewicza, s. 83-190].

8. Raptularz końca wieku. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1997, 328 s.

Według informacji w poz. : tom 2 cyklu Paryskie pasaże, tom 1 zob. poz. .

Zawartość

Zawiera 106 krótkich felietonów w częściach zatytułowanych: Żale; Śnitki; Żary; Pary; Psoty; Popitki; Jęki; Formy; Trwogi; Biegi; Widzenia; Bryzgi; Dumki.

Przekłady

niemiecki

Notizen am Ende des Jahrhunderts. Aufzeichungen eines Flaneurs. [Przeł.] N. Kozlowski. Hamburg 1999.

9. Śmierć w wodzie. Proza. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1998, 249 s.

Według informacji na książce: tom 3 cyklu Paryskie pasaże. T. 1-2 zob. poz. , .

Zawartość

Zawiera 399 notatek.

10. Xiężniczka. Miejsce Xawery Deybel w rodzinie Mickiewiczów. [Szkic historycznoliteracki]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej 1998, 44 s.

11. Książę bezdomny. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej 1999, 225 s.

Zawartość

Zawiera 37 esejów na tematy dotyczące literatury (m.in. A. Mickiewicza, E. Stachury), teatru (m.in. J. Grotowskiego) oraz różnych problemów współczesnej cywilizacji.

12. Kościół Świętego Rocha. Przepowieści. Warszawa: Czytelnik 2001, 251 s.

13. Zakochany Stendhal. Dziennik wyprawy po imię. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2005, 462 s.

14. Ostatni pasaż. Przepowieść o byciu byle-jakim. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2006, 451 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Co to jest „poezja czynna”?Poezja1981 nr 8 s. 48-64 [dot. E. Stachury].
Pozaliteracka koncepcja poezji. (Granice poezji jako literatury). Przegląd Humanistyczny 1977 nr 9 s. 127-142.
Czas, świat i rzeczywistość w całej jaskrawości. Miesięcznik Literacki 1978 nr 2 s. 39-48 [dot. E. Stachury].
Gatunki śmiechu a komizm. Przegląd Humanistyczny 1978 nr 5 s. 168-176.
Literatura współczesna a kierunki badawcze. Przegląd Humanistyczny 1979 nr 3 s. 53-69.
Teoria poezji mesjanistycznej w prelekcjach paryskich [A. Mickiewicza]. (Zarys problematyki). Przegląd Humanistyczny 1980 nr 6 s. 119-136.
Literatura polska pod koniec wieku. (Zagadnienia języka). W: Licytacja. Warszawa 1981 s. 181-208.
Białoszewskiego – wypowiedź i teatr. Miesięcznik Literacki 1982 nr 1/5 s. 60-70.
Literatura współczesna jako zjawisko historyczne. Cz. 1-2. Przegląd Humanistyczny 1982 nr 1/2 s. 45-62; 1983 nr 1/2 s. 23-44.
Wielogłosowość wypowiedzi Białoszewskiego. Twórczość 1983 nr 9 s. 39-55.
Poetyka i metempsychoza. (Przyczynek do dziejów towianizmu). Twórczość 1984 nr 3 s. 89-103.
Miron Białoszewski: powierzchnia i istota. „Kultura”, Paryż 1985 nr 10 s. 104-115.
Czesław Straszewicz: turyści i bogowie. „Kontakt”, Paryż 1986 nr 9 s. 81-92 [autor podpisany: Adam Julian Rembowski].
Zapomniany więzień. „Kontakt”, Paryż 1986 nr 11 s. 93-101 [dot. W. Łukasińskiego; autor podpisany: Ludwik Ostyk-Narbutt].
Zygmunt Haupt: władca słów i pierścieni. „Kontakt”, Paryż 1986 nr 10 s. 56-68 [dot.: Z. Haupt: Pierścień z papieru; autor podpisany: Adam Julian Rembowski].
Najniższy sługa rosyjskich carów. (Andrzej Towiański i Rosja). „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1987 z. 79 s. 197-212.
Pracowity antychryst. „Kontakt”, Paryż 1987 nr 1/2 s. 126-132 [dot. poglądów religijnych A. Wata; autor podpisany: Adam Julian Rembowski].
Był Barthes. „Zeszyty Literackie”, Paryż 1991 z. 35 s. 93-101 [dot. R. Barthes’a].
List Ludwika Królikowskiego do Adama Mickiewicza w sprawie utworzenia „Zakonu dzieci polskich. Akta Towarzystwa Historycznoliterackiego w Paryżu 1991 t. 1 s. 41-52.
W stronę Haupta. Teksty Drugie 1991 nr 1/2 s. 109-125.
Literatura bez granic i cenzora. W: Kultura” i jej krąg 1946-1986. Lublin 1995 s. 109-130.
Tajemnica Xawery [Deybel], „Res Publica Nowa1997 nr 12 s. 29-43.
Tajemnica Xawery [Deybel]. Res Publica Nowa 1997 nr 12 s. 29-43.
Kiedy ciało było słowem. Kilka uwag o czynieniu poezji. Kresy 1998 nr 2 s. 72-100 [dot. A. Mickiewicza].
Nagadusza. Twórczość 1998 nr 7 s. 76-91 [na marginesie książki: E.K. Kossak: Boskie diabły].
Nie na swoich schodach albo życie codzienne polskiej emigracji. Twórczość 1998 nr 2 s. 101-113.
W jakiego Boga wierzył Mickiewicz?Tygiel Kultury1998 nr 11/12 s. 14-29.
W stronę poezji czynnej. Adam Mickiewicz w Collège de France. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1998 z. 123 s. 49-65.
O poprawianiu objawień. Kresy 1999 nr 1 s. 51-63 [dot. towianizmu wśród Polaków w Paryżu].
Cloaca Maxima. Twórczość 2000 nr 10 s. 77-91 [dot. motywu miłości w literaturze].
Co?Krasnogruda2001 nr 13 s. 41-52 [dot. Cz. Miłosza].
Dziennik pisany. Pożegnanie z Olgą. Twórczość 2002 nr 10 s. 84-92 [dot. O. Scherer].
Powrót Dionizosa. Krasnogruda 2002 nr 15 s. 147-156 [o istocie daru].
Genitalia jako źródło cierpień. Przepowieść o dyktaturze przeciętności. Przegląd Polityczny 2003 nr 60 s. 30-40.
Mickiewicz i „Zohar. Twórczość 2006 nr 7 s. 92-110 [dot. mesjanizmu].

Przekłady

1. D. Beauvois: Polacy na Ukrainie 1831-1863. Szlachta polska na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie. Przeł. z francuskiego: E. i K. Rutkowscy. Przedmowa: K. Pomian. Paryż: Instytut Literacki 1987, 294 s.
2. P. Wandycz: Z dziejów dyplomacji. Przeł. z angielskiego i francuskiego: T.S. i K. Rutkowski. Londyn: Polonia 1988, 154 s. Wyd. nast.: Wrocław: Universitas* 1989.
W przekładzie K. Rutkowskiego z języka francuskiego esej: Polska wobec polityki locarneńskiej Brianda, s. 71-89.
3. E. Laurent: Moskwa na Wall Street. [Przeł. z francuskiego: A. Mietkowski oraz K. i E. Rutkowscy]. Warszawa: PoMost* 1989, 157 s. Przedruk zob. poz. .
4. K. Sanducci: Wielki blef. Rzecz o Gorbaczowie; E. Laurent: Moskwa na Wall Street. [Przeł. z francuskiego: A. Mietkowski oraz K. i E. Rutkowscy]. Wrocław: Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej* 1989, 71 + 157 s.
5. D. Beauvois: Walka o ziemię. Szlachta polska na Ukrainie prawobrzeżnej pomiędzy caratem a ludem ukraińskim 1863-1914. Sejny: Pogranicze 1996, 302 s.
6. J.D. Bauby: Skafander i motyl. [Powieść]. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1997, 127 s.
7. P. Quignard: Taras w Rzymie. [Powieść], Przeł. i posłowiem opatrzył K. Rutkowski. Warszawa: Czytelnik 2001 105 s. Wyd. nast. Poznań: Vesper 2006.
8. P. Quignard: Seks i trwoga. Przeł. i posłowiem opatrzył K. Rutkowski. Warszawa: Czytelnik 2002, 201 s.
9. D. Beauvois: Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej 2005, 813 s.
10. P. Quignard: Życie sekretne. [Powieść]. Poznań: Vesper 2006, 359 s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. E. Stachura: Poezje wybrane. Wybór, oprac. i wstęp: K. Rutkowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1980, 148 s.
2. Marksizm, kultura, literatura. Praca zbiorowa pod red. B. Owczarka i K. Rutkowskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 314 s.
3. Polskie koncepcje teoretycznoliterackie w wieku XIX. Antologia. Pod red. E. Czaplejewicza i K. Rutkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 1982, 335 s., powielone.
4. E. Stachura: Poezja i proza. Komitet red.: H. Bereza, Z. Fedecki, K. Rutkowski. Wstęp: K. Rutkowski. Posłowie: H. Bereza. T. 1-5. Warszawa: Czytelnik 1982, 461 + 422 + 382 + 269 + 468 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1984, wyd. 3 1987.
5. A. Wat: Pisma wybrane. Oprac. [filologiczne, rekonstrukcja tekstów] K. Rutkowski. Londyn: Polonia 1985-1988.

T. 1. Świat na haku i pod kluczem. Eseje. 1985, 241 s. Wyd. inne: Kraków: „X”* 1988. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1991.

Wyd. częściowe: pt. Pisma wybrane. Warszawa: Reduta* 1986, 122 s.; pt. Rapsodie polityczne. Eseje. Warszawa, Wrocław: Wers* 1987, 105 s.

T. 2. Dziennik bez samogłosek. 1986, 225 s. Wyd. inne [Kraków:] Oficyna Literacka 1987. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1990.

Zawartość

Moralia; Dziennik bez samogłosek; Kartki na wietrze.

T. 3. Ucieczka Lotha. Proza. 1988, VIII, 223 s. Wyd. nast. [Kraków:] Margines* 1989.

Zawartość

Zawiera utwory w działach: Z wczesnych opowiadań; Bezrobotny Lucyfer (Opowieści); Ucieczka Lotha; Opowiadania z notatników; Apendyks.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1999.

Wywiady

Chodzenie po linie. Rozm. Z. Baron. „Rzeczpospolita” dod. „Plus-Minus1994 dod. „Plus-Minus” nr 26, przedruk w: Z. Baron: Apokalipsa i nadzieja. Kraków 2000.
Duch Mickiewicza w człowieka wnika. Rozm. J. Cieślak. Rzeczpospolita 1996 nr 299.

Słowniki i bibliografie

E. Ciborska: Leksykon polskiego dziennikarstwa. Warszawa 2000.

Ogólne

Książki

Krzysztof Rutkowski. Wstęp: B. Kerski. Kraków: Villa Decius, Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 23 s. [zawiera też fragment powieści K. Rutkowskiego].

Artykuły

Z. Beszczyńska: Rytuał przejść, czyli człowiek w labiryncie. Nowe Książki 1995 nr 7.
L. Brogowski: O najlepszym sposobie rozcinania kury, albo o Rutkowskiego pisaniu historii. Twórczość 1996 nr 12.

Ani było, ani jest

K. Pieńkosz: Sparring albo tarcie chrzanu. Literatura 1984 nr 9.
W. Szturc. „Nowe Książki1984 nr 12.
J. Łukosz: Jak pisać o literaturze?Życie Literackie1985 nr 5.

Przeciw (w) literaturze

R. Twardoń: Literatura i życie. Życie Literackie 1988 nr 19.
L. Żuliński: Wieszcz i jego następcy w Krainie Czystej Abstrakcji. Literatura 1988 nr 6.
T. Komendant: Pokusa, pokuta. Twórczość 1989 nr 2 [dot. też: Braterstwo albo śmierć].

Braterstwo albo śmierć

T. Tyczyński. „Pamiętnik Literacki1989 z. 3.
K. Ławniczak-Leżeńska: Ucieczka w krainę słów i ról. Dialog 1990 nr 7.
A. Opacka: Cienie towiańszczyzny. Ethos 1991 nr 1/2.

Męczennice z Saint-Denis

D. Ulicka: Egzekwie i egzorcyzmy. Nowe Książki 1992 nr 6.

Stos dla Adama, albo kacerze i kapłani

M. Adamiec: Kilkanaście nie zanadto budujących scen z życia Wielkiej Emigracji. Twórczość 1995 nr 4.
A. Witkowska: Sprawa o herezję Mickiewicza znowu na wokandzie. Res Publica Nowa 1995 nr 4.

Mistrz. Widowisko

M. Adamiec: Towiańszczyzna od góry i spodu. Odra 1997 nr 4.

Raptularz końca wieku

Z. Mikołejko: Apokalipsa „epoki felietonu. Twórczość 1997 nr 10.
B. Riss: Polak w Paryżu. Nowe Książki 1997 nr 9.
J. Gizella: Paryż — Sołowki. W tegoż: Pożegnanie z uproszczeniami. Kraków 2003.

Śmierć w wodzie

L. Zubińska: Cień od wody. Twórczość 2000 nr 4.

Kościół Świętego Rocha

A. Woźnicka: Opowieści przekorne. Nowe Książki 2001 nr 10.

Zakochany Stendhal

T. Komendant: Stendhal fantazmatyczny. Twórczość 2006 nr 10.
A. Papieska: Metamorfoza, czyli życie. Nowe Książki 2006 nr 9.