BIO
Urodzony 21 listopada 1953 w Warszawie; syn Edwarda Rutkowskiego, kierowcy, i Franciszki z Pawlików, szatniarki. Po zdaniu w 1972 matury w XXXVII Liceum Ogólnokształcącym im. J. Dąbrowskiego w Warszawie, studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Debiutował w 1975 artykułem pt. Problemy «teatru otwartego», ogłoszonym na łamach miesięcznika „Poezja” (nr 3). Po uzyskaniu w 1977 magisterium, pracował na Wydziale Polonistyki UW kolejno na stanowisku asystenta i starszego asystenta. Rozwijając twórczość krytycznoliteracką publikował recenzje i artykuły literackie, m.in. w „Literaturze” (1976-81), „Miesięczniku Literackim” (1976-82), „Regionach” (1976-79, 1982) i „Przeglądzie Humanistycznym” (1977-80, 1982). W 1977 ożenił się z Ewą Proćko, filologiem. W 1980-81 wchodził w skład redakcji miesięcznika krytycznego „Meritum”. W 1982 ogłaszał artykuły w niezależnym piśmie literackim „Wezwanie” (pod pseudonimem Marian Gorecki). W tymże roku doktoryzował się na UW na podstawie rozprawy pt. Romantyczna koncepcja «poezji czynnej» Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury (promotor doc. Eugeniusz Czaplejewicz), po czym kontynuował pracę naukowo-dydaktyczną na stanowisku adiunkta. W 1984 wyjechał na stałe do Paryża. W 1984-86 pracował w Radiu Wolna Europa. W 1985 prowadził w Institut Catholique de Paris cykl wykładów zatytułowany Mickiewicz i arcydzieła polskiego romantyzmu, a w 1986 w Centre Georges Pompidou wykłady o powstawaniu arcydzieł polskiej literatury romantycznej w Paryżu. W 1985-87 redagował dodatek pt. „Kontakt Literacko-Artystyczny” w wydawanym w Paryżu miesięczniku „Kontakt”; w piśmie tym jednocześnie publikował (pod pseudonimami: Adam Julian Rembowski, Antoni Skinder, Jean-Marie Reauville, Ludwik Ostyk-Narbutt, Michel Parent) artykuły i recenzje literackie. W tym samym czasie ogłaszał też artykuły w paryskich „Zeszytach Literackich” (1985, 1988-92; tu w 1990-92 cykl artykułów pt. Ostatnia dekada), „Kulturze” (1986-88, 1990) i „Zeszytach Historycznych” (1986, 1988). W 1986-87 należał do współorganizatorów wystawy poświęconej 40-leciu „Kultury” paryskiej i Instytutu Literackiego w Paryżu. W 1986-91 pracował na stanowisku redaktora programu pt. Paris-Varsovie w telewizji francuskiej La Sept/Arte. Jednocześnie w 1988 prowadził seminarium doktoranckie w École des Hautes Études en Sciences Sociales, na temat sekt mistycznych we Francji i Koła Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego, a w 1988/89 w Institut Catholique de Paris dwa cykle wykładów: o twórczości Adama Mickiewicza od Dziadów do Pana Tadeusza oraz Wizja Europy w prelekcjach paryskich Mickiewicza. W 1989 podjął stałą współpracę z „Gazetą Wyborczą”, w 1992 publikował tam cykl felietonów Paryskie pasaże, a od 1994 zamieszczał w dodatku „Życia Warszawy” pt. „Ex Libris” cykl felietonów zatytułowany Raptularz końca wieku. W 1990-92 wykonywał prace redakcyjne i edytorskie dla wydawnictwa Édition du Dialogue oraz dla oficyny Éditions Noir sur Blanc. W 1991 podjął pracę jako redaktor w Radio France International. W tymże roku rozpoczął współpracę z Komitetem Naukowym Akt Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Powstałe w tym czasie artykuły literackie publikował w czasopismach krajowych „Twórczość” (1991, 1993, 1995), „Dialog” (1992), „Teksty Drugie” (1993). W 1992/93 i 1993/94 prowadził na Université Paris VIII seminarium dla doktorantów pt. Mickiewicz i Francuzi. Skutki obecności «obcego» w Collège de France dla kultury francuskiej w czasach monarchii Ludwika Filipa. W 1996 habilitował się w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie na podstawie książki pt. Stos dla Adama, albo kacerze i kapłani. W 1997 zaczął publikować cotygodniowe kroniki pt. Paryskie pasaże i Raptularz końca wieku w dodatku dziennika „Rzeczpospolita” pt. „Plus-Minus”. Kontynuował współpracę z pismami, publikując szkice i recenzje stale m.in. w „Twórczości”, „Gazecie Wyborczej”, a także w „Tygodniku Literackim”, „Przeglądzie Literackim” i w „Krasnogrudzie”. Mieszka w Paryżu.
Twórczość
1. Ani było, ani jest. Szkice literackie. Warszawa: Czytelnik 1984, 223 s.
Zawartość
2. Przeciw (w) literaturze. Esej o „poezji czynnej” Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury. Bydgoszcz: Pomorze 1987, 267 s.
3. Braterstwo albo śmierć. Zabijanie Mickiewicza w Kole Bożym. [Szkice literackie]. Paryż: Libella 1988, 278 s. Wyd. nast.: [Kraków:] Oficyna Literacka 1988; Gdańsk: „słowo/obraz terytoria” 1999.
Nagrody
Zawartość
4. Męczennice z Saint-Denis. [Opowiadania]. Warszawa: Fundacja Büchnera 1991, 136 s.
Zawartość
5. Stos dla Adama, albo kacerze i kapłani. Studium w czternastu odsłonach o sporze Zmartwychwstańców z Towiańczykami. Warszawa: Bellona, Wydawnictwo Fundacji „Historia pro futuro” 1994, 235 s.
Zawartość
6. Paryskie pasaże. Opowieść o tajemnych przejściach. Gdańsk: „słowo/obraz terytoria” 1995, 265 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1995.
Zawartość
Przekłady
francuski
7. Mistrz. Widowisko. [Dramat o A. Mickiewiczu]. Gdańsk: „słowo/obraz terytoria” 1996, 196 s.
Zawartość
8. Raptularz końca wieku. Gdańsk: „słowo/obraz terytoria” 1997, 328 s.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
9. Śmierć w wodzie. Proza. Gdańsk: „słowo/obraz terytoria” 1998, 249 s.
Zawartość
10. Xiężniczka. Miejsce Xawery Deybel w rodzinie Mickiewiczów. [Szkic historycznoliteracki]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej 1998, 44 s.
11. Książę bezdomny. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej 1999, 225 s.
Zawartość
12. Kościół Świętego Rocha. Przepowieści. Warszawa: Czytelnik 2001, 251 s.
13. Zakochany Stendhal. Dziennik wyprawy po imię. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2005, 462 s.
14. Ostatni pasaż. Przepowieść o byciu byle-jakim. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2006, 451 s.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.
Przekłady
Prace edytorskie i redakcyjne
T. 1. Świat na haku i pod kluczem. Eseje. 1985, 241 s. Wyd. inne: Kraków: „X”* 1988. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1991.
Wyd. częściowe: pt. Pisma wybrane. Warszawa: Reduta* 1986, 122 s.; pt. Rapsodie polityczne. Eseje. Warszawa, Wrocław: Wers* 1987, 105 s.
T. 2. Dziennik bez samogłosek. 1986, 225 s. Wyd. inne [Kraków:] Oficyna Literacka 1987. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1990.
Zawartość
T. 3. Ucieczka Lotha. Proza. 1988, VIII, 223 s. Wyd. nast. [Kraków:] Margines* 1989.
Zawartość
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1999.