BIO

Urodzony 17 czerwca 1920 w Poznaniu; syn Stanisława Ruthy, właściciela ziemskiego, i Heleny z Borkiewiczów. Dzieciństwo spędził w Jarocinie, następnie w Rabce i od 1929 w Poznaniu. W 1934 zamieszkał z rodziną w zakupionym folwarku Nowa Wieś pod Lednogórą, a uczył się w gimnazjum z internatem w Trzemesznie. W 1936 zachorował na gruźlicę i po zdaniu przyspieszonej matury w trybie eksternistycznym wyjechał w 1937 na leczenie do Davos w Szwajcarii. W 1938 przeniósł się do Lozanny, gdzie rozpoczął studia medyczne na tamtejszym uniwersytecie. W tym okresie nawiązał współpracę z Międzynarodowym Komitetem Pomocy Hiszpanii Republikańskiej; uczestniczył w przerzutach przez granicę w Pirenejach ochotników i rannych, współpracował także z republikańskim wywiadem. W lecie 1939 powrócił do Polski. W okresie okupacji niemieckiej musiał się ukrywać z powodu odmowy podpisania volkslisty. Dłużej przebywał w Zakopanem, gdzie wstąpił do Związku Walki Zbrojnej; m.in. organizował przerzuty członków ruchu oporu na Węgry i Słowację. Od wiosny 1940 przebywał kolejno w Piotrkowie Trybunalskim, Borzęcinie, Gnieźnie i Warszawie. Tu kontynuował na Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich rozpoczęte w Szwajcarii studia medyczne; ukończył je w 1944. Utrzymywał się z handlu i gry na perkusji w lokalach rozrywkowych, a w ostatnich miesiącach wojny pracował jako asystent lekarza w Gnieźnie. W 1945-48 mieszkał kolejno w Łodzi (był kierownikiem kabaretu), Piotrkowie Trybunalskim i Kaliszu; podejmował różne prace. Następnie zamieszkał w Poznaniu. Przez krótki okres pracował w laboratorium analitycznym w Zakładzie Psychiatrycznym w Dziekance pod Gnieznem. Następnie przeszedł na rentę dla zasłużonych, przyznaną przez Radę Ministrów. W 1949 ożenił się z Romaną Babińską, lekarzem (rozwód 1969). Od 1949 w ramach prac zleconych tłumaczył dla Państwowego Zakładu Wydawnictw Lekarskich literaturę fachową z zakresu medycyny. Debiutował w 1954 recenzją przekładu powieści Thomasa Manna pt. Czarodziejska Góra, opublikowaną w „Tygodniku Powszechnym” (nr 40), a w następnym roku ogłosił w „Życiu Literackim” pierwsze utwory prozą pt. Opowieści z Czarodziejskiej Góry (nr 34, 35). W 1962 został członkiem Związku Literatów Polskich. Utwory prozą drukował na łamach wielu czasopism, m.in. w „Nurcie” (1965-66, 1969, 1974, 1976, 1979, 1984), „Przekroju” (1973, 1978-85, z przerwami) i „Literaturze” (1976-77, 1979). Współpracował z Polskim Radiem jako autor słuchowisk radiowych i Zachodnią Agencją Prasową. W 1983 zawarł związek małżeński z Ewą Szeredą, primo voto Wojnowską. W tymże roku otrzymał nagrodę Wojewody Poznańskiego w dziedzinie upowszechniania kultury za rok 1980. Był członkiem Union Mondiale des Écrivains-Medicine-Polska (Międzynarodowa Unia Lekarzy-Pisarzy). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1978) i Odznaką Honorową miasta Poznania (1978). Zmarł 29 maja 1983 w Puszczykówku pod Poznaniem; pochowany w Rogalinku.

Twórczość

1. Opowieści z Davos. [Powieść]. Powst. ok. 1954. Wyd. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1960, 218 s. Wyd. 2 tamże 1984.

2. W Hiszpanii o świcie. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 257 s. Wyd. 2 Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1986.

3. Misja o północy. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1970, 316 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1978.

Przekłady

niemiecki

Mission um Mitternacht. [Przeł.] Ch. Mückenberger. Berlin 1974; wyd nast. Dortmund 1974.

Adaptacje

telewizyjne

Misja. Serial telewizyjny w 5 odcinkach. Adaptacja: M. Komar. Telewizja Polska 1980 (łącznie z opowiadaniem Przyjęcie w Angleterre [poz. ]).

4. Wyspa psów. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1971, 303 s. Wyd. 2 tamże 1977.

5. Nasze ciekawe czasy. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 308 s.

Zawartość

Hotel Pięknych Kobiet”; Cudzoziemiec; Kurczak a la Maison d'Or; Popołudnie w Monachium; Jeden długi dzień; Komoda z płonącego mahoniu; „Cassino”; Mieszkanie; Miniatura księżniczki Kutuzow.

6. Szczurzy pałac. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 573 s. Wyd. nast.: wyd. 2 uzupełnione Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1977; wyd. 3 poprawione i poszerzone Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, wyd. 4 poprawione i poszerzone tamże 1988.

Przekłady

angielski

The rat palace. Przeł. P. Dantes-Nowakowski. Greensboro 1999.

7. Dozorcy słowików. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 257 s.

8. Sala pełna księżyców. Dwie opowieści. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1975, 228 s. Wyd. 2 poszerzone z podtytułem Trzy opowieści tamże 1979, 316 s.

Zawartość

Sala pełna księżyców; Przyjęcie w Angleterre [por. poz. ]. – W wyd. 2 dodano: Miniatura księżniczki Kutuzow [poz. ].

9. Cudowne wspaniałe życie. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1978, 284 s. Wyd. 2 tamże 1981.

10. Lawendowe wzgórze. [Powieść]. Powst. przed 1983. Wyd. Warszawa: Czytelnik 1987, 610 s.

11. Przyjęcie w „Angleterre. [Opowiadania]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1983, 277 s.

Zawartość

Przyjęcie w „Angleterre” [poz. ], – z poz. : Hotel Pięknych Kobiet; Cudzoziemiec; Kurczak a la Maison d'Or; Miniatura księżniczki Kutuzow.

12. Zimowy spacer. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1989, 357 s.

Zawartość

Zimowy spacer [powst. przed 1983], – z poz. : Komoda z płonącego mahoniu; „Cassino”; Mieszkanie.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Wojna w Hiszpanii. [Powieść radiowa]. Polskie Radio 1964 (wg informacji autora).
Szpieg. Polskie Radio 1967 (wg informacji autora).
Ta historia z psem na Morzu Śródziemnym. Polskie Radio 1967 (wg informacji autora).

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1967, 1968.

Autor o sobie

Bogdan Rutha o sobie. Głos Wielkopolski 1967 nr 54.

Wywiady

O pomoc do głowy... Rozm. K. Meloch. Argumenty 1973 nr 5.
• „Miłość potrafi zatrzymać czas...” Rozm. Z. Kościelak. Głos Wielkopolski 1975 nr 207.
Słychać tylko bomby... Rozm. E. Sabelanka. Polityka 1981 nr 5, przedruk w tejże: W kręgu wywiadów. Poznań 1987.

Słowniki i bibliografie

• „Rocznik Literacki 1983” (A. Biernacki).
Polski słownik biograficzny. T. 33 cz. 2 (z. 137). Wrocław; Kraków 1991 (K. Urbanowicz).

Ogólne

Artykuły

T. Lewandowski: Ludzie, szczury i tradycje. Literatura 1979 nr 4.
A. Myszkowski: Nieco cyniczny Europejczyk. Miesięcznik Literacki 1980 nr 6.
G. Banaszkiewicz: Bogdan Rutha. Kronika Miasta Poznania 1984 nr 1/2.
K. Urbanowicz: Przeżyć i opisać. (O życiu i twórczości Bogdana Rutha). Nurt 1984 nr 4.

Opowieści z Davos

K. Urbanowicz: Dlaczego po przeczytaniu „Czarodziejskiej Góry” Tomasza Manna sięgam po „Opowieści z Davos” Bogdana Rutha. Przegląd Tygodniowy 1982 nr 38.
K. Urbanowicz: Sanatorium na wulkanie i młodzieńcze odkrycia. Wprost 1984 nr 46.
M. Obarski: Wybrańcy choroby. Nurt 1985 nr 4.

W Hiszpanii o świcie

F. Fornalczyk: O humanistycznych racjach wojny hiszpańskiej. Gazeta Poznańska 1967 nr 209.
W. Maciąg: W żołnierskich mundurach. Życie Literackie 1967 nr 43.
D. Knysz-Rudzka: Jedna noc z hiszpańskiej wojny. Współczesność 1968 nr 1.
J. Mańkowski: Trzej w Hiszpanii. Nurt 1968 nr 49.

Misja o północy

W. Kaczocha: Sensacyjny żywot konspiratora. Tygodnik Kulturalny 1970 nr 27.
J. Marx: Nowe Książki 1971 nr 9.
F. Fornalczyk: Dobry człowiek jako ofiara i mściciel. Miesięcznik Literacki 1972 nr 7 [dot. też Wyspa psów].
K. Nowicki: Pomysły jak błyskawice. Fakty 1974 nr 28.
J. Termer: Współczesna proza polska. Polonistyka 1974 nr 6.

Wyspa psów

F. Fornalczyk: Dobry człowiek jako ofiara i mściciel. Miesięcznik Literacki 1972 nr 7 [dot. też Misja o północy].
J. Gondowicz: Sondaż dziwności. Kultura 1972 nr 14.
T. Grabowski: Obsesja lęku i sensacja. Nowe Książki 1972 nr 15.

Nasze ciekawe czasy

J. Solecki. „Nowe Książki1972 nr 2.

Szczurzy pałac

S. Zieliński: W obliczu prawd ostatecznych, czyli faustowanie. Nowe Książki 1973 nr 23, przedruk w tegoż: Wycieczki balonem. Warszawa 1978.
T. Fredro: Szczurzy pałac” – niewątpliwe wydarzenie. Nurt 1974 nr 2.
T.J. Żółciński: Okrucieństwo szczurzego pałacu. Argumenty 1977 nr 43.

Dozorcy słowików

B. Dopard: Rękopis znaleziony w sanatorium albo melodramat zwycięski. Życie Literackie 1975 nr 32.
F. Fornalczyk: Miłosna baśń ze smutnym zakończeniem. Nurt 1975 nr 7.

Sala pełna księżyców

R. Olczak: Dyskretny urok luksusowych wnętrz. Miesięcznik Literacki 1976 nr 12.
J. Tarczałowicz: Przechadzki i rozmowy. Życie Literackie 1976 nr 28.

Cudowne wspaniałe życie

W. Wyskiel. „Życie Literackie1978 nr 47.
M. Fałn: Choć raz zgruntować. Nowe Książki 1979 nr 6.
B. Szwedek: Jestem starym zasłużonym zwyrodnialcem. Nurt 1979 nr 2.
T.J. Żółciński: Gdzie jesteś Adamie?Miesięcznik Literacki1979 nr 4.

Lawendowe wzgórze

T.J. Żółciński. „Nowe Książki1988 nr 2.

Przyjęcie w „Angleterre”

A. Budzyński: Wytworne przyjęcie w podminowanym hotelu. Nowe Książki 1984 nr 5.
M. Obarski: Między walcem a marszem. Nurt 1984 nr 7.
K. Urbanowicz: Tropem zdarzeń minionych. Wprost 1984 nr 13.

Zimowy spacer

T. Wach: Skomplikowany spacer. Nowe Książki 1989 nr 9.