BIO
Urodzony 22 stycznia 1909 w Żabnie pod Tarnowem[P]; syn Isaaka Hirschhorna, karczmarza, a także pomocnika cadyka w Tarnowie, i Nechy ze Schneiderów. Dzieciństwo i młodość spędził w Tarnowie. Uczęszczał do szkoły handlowej w Warszawie. Debiutował w 1930 nowelą Śmierć operatora, zamieszczoną w „Kurierze Porannym” (nr 234); w dzienniku tym publikował następnie do 1934 (tu m.in. cykl reportaży z życia małomiasteczkowych Żydów pt. Wizyta w Górze, 1933 nr 292-301, 316-318). Fragmenty powieści i opowiadania ogłaszał w tym czasie także w „Na szerokim świecie” (1930-31), „Gazecie Polskiej” (1932-34, 1938-39), „Kurierze Literacko-Naukowym” (1933-37, 1939), „Wiadomościach Literackich” (1933, 1935, 1938-39), „Czasie” (1934-36; tu m.in. w 1934 Kartki chasydzkie), „Miesięczniku Literatury i Sztuki” (1934-36). Pracował nad powieścią pt. Dzieci (rękopis spłonął w 1939). W 1933 należał do założycieli Zespołu Literackiego Przedmieście; po paru miesiącach wystąpił z grupy. W tymże roku został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej 1939; walczył w Modlinie, skąd po kapitulacji został wywieziony do Prus Wschodnich. W 1940 uciekł z niewoli i przedostał się do zajętego przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Lwowa, gdzie w 1941 publikował opowiadania w czasopismach „Nowe Widnokręgi” i „Czerwony Sztandar”. Od września 1940 był członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W czasie okupacji niemieckiej, w 1942 powrócił do Warszawy, gdzie przebywał pod nazwiskiem zmarłego w Oświęcimiu Leonarda Herynga. Uczestniczył w konspiracyjnym życiu literackim i kulturalnym. Był łącznikiem komórki pomocy dla pisarzy i artystów w Żydowskim Komitecie Narodowym. Po upadku powstania warszawskiego przebywał w Milanówku. Następnie przeniósł się do Lublina, a na początku 1945 do Łodzi. Od 1944 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej. Należał do zespołu redakcyjnego „Kuźnicy” (1945-49). Współpracował z „Odrodzeniem” (1945-47), publikował też w „Opinii” (1947-48) i „Trybunie Robotniczej” (1947-49). W 1950 powrócił do Warszawy i w tymże roku ożenił się z Marie Elisabeth O’Mahoney (rozwód 1951). W 1952-68 współpracował z czasopismem „Świat” (tu cykl o charakterze dziennika, łączący różne gatunki tekstów — recenzje, eseje, wspomnienia, felietony i impresje pt. Niebieskie kartki). Publikował też w wielu innych czasopismach, m.in. w „Nowej Kulturze” (1951, 1953-54, 1958-63) i w „Przekroju” (1952-55; tu m.in. w 1952-53 Kartki sportowe). W 1960 ożenił się z Barbarą Baranowską, plastyczką (rozwód 1966). W marcu 1964 był sygnatariuszem Listu 34 pisarzy i uczonych w obronie wolności słowa. Za twórczość literacką otrzymał liczne nagrody, m.in. nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1966), francuską nagrodę Le Prix Séquier de Littérature Étrangère (1967). W 1971-77 przebywał we Francji, gdzie w 1972 ożenił się z Marianne Stromberger. Po powrocie do Warszawy publikował szkice literackie i artykuły m.in. w „Twórczości” (od 1978) i „Tygodniku Powszechnym” (od 1979). Kontynuował pisanie dziennika, rozpoczętego w 1946. W 1987 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1946), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Zmarł 14 listopada 1990 w Warszawie; pochowany tamże na na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Twórczość
1. Szczury. [Powieść]. Warszawa: Rój 1932, 217 s. Wyd. nast. [zmienione] Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 79 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).
Wyd. łącznie z Niekochana poz. ↑ Warszawa: Kanon 1996, 215 s.
Przekłady
włoski
2. Żołnierze. [Powieść]. Warszawa: Rój 1933, 76 s. Wyd. nast.: wyd. nowe z przedmową A. Rudnickiego. [Warszawa:] Czytelnik 1948, 166 s.; Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1959, wyd. 5 tamże 1961; wyd. 6 przejrzane i poprawione Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1986. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
rosyjski
włoski
3. Niekochana. [Opowiadanie]. „Czas” 1936 nr 315-354. Wyd. osobne Warszawa: Rój 1937, 191 s. Wyd. nast. zmienione i skrócone: wyd. 2 Warszawa: Książka 1948, 110 s.; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, wyd. nast. tamże: 1961, wyd. 4 1966. Przedruk zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑ (t. 1), ↑, ↑. Wyd. łącznie z Szczury zob. poz. ↑.
Przekłady
bułgarski
włoski
Adaptacje
teatralne
filmowe
telewizyjne
4. Młokos. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1937. Druk fragmentów: Młokos. „Pion” 1935 nr 52 s. 13-14; Jan. „Nowa Kwadryga” 1937 nr 2 s. 67-75.
5. Lato. [Opowieść]. Warszawa: Rój 1938, 230 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Łódź: Książka 1946; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959. Przedruk zob. poz. ↑, ↑ (t. 1).
6. Doświadczenia. Powieść. Wstęp: K. Irzykowski. Warszawa: F. Hoesick 1939, 142 s. Wyd. 2 pt. Profile i drobiazgi żołnierskie. Przedmowa: K. Irzykowski. Łódź: Książka 1946. Przedruk zob. poz. ↑.
7. Józefów. [Opowiadanie]. „Nowe Widnokręgi”, Lwów 1941 nr 1 s. 23-32. Wyd. osobne [Warszawa:] Książka 1946, 67 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Przekłady
angielski
8. Koń. [Opowiadanie]. „Nowe Widnokręgi”, Lwów 1941 nr 4 s. 80-92. Wyd. osobne [Warszawa:] Książka 1946, 23 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.
Przekłady
angielski
Adaptacje
telewizyjne
9. Wrzesień. [Opowiadanie]. Druk pt. Na drogach; W cytadeli. „Nowe Widnokręgi”, Lwów 1941 nr 4 s. 93-119, nr 5/6 s. 118-126. Wyd. osobne [Warszawa:] Książka 1946, 67 s. Przedruk pt. Blic zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, pt. Kronika wrześniowa zob. poz. ↑.
10. Major Hubert z armii Andersa. [Opowiadanie]. „Kuźnica” 1945 nr 10 s. 1-3. Wyd. osobne [Warszawa:] Książka 1946, 27 s. Przedruk zob. poz. ↑.
11. Uśmiech żandarma. [Opowiadanie]. „Głos Ludu” 1945 nr 279 s. 10. Wyd. osobne [Warszawa:] Książka 1946, 23 s.
12. Czysty nurt. [Opowiadanie]. „Kuźnica” 1946 nr 15 s. 8-10. Wyd. osobne [Warszawa:] Książka 1946, 43 s.
Przekłady
angielski
13. Wielkanoc. [Opowiadania]. Łódź: Książka 1947, 47 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.
Zawartość
14. Szekspir. [Opowiadania]. Warszawa: Książka 1948, 241 s. Wyd. 2 tamże 1949. Przedruk zob. poz. ↑.
Zawartość
Przekłady
hebrajski
słowacki
15. Ucieczka z Jasnej Polany. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 190 s. Wyd. 2 tamże 1949. Przedruk zob. poz. ↑.
Zawartość
Przekłady
francuski
słowacki
Adaptacje
filmowe
telewizyjne
16. Pałeczka, czyli Każdemu to, na czym mu mniej zależy. [Opowiadanie]. [Warszawa:] Czytelnik [1950], 87 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1956. Przedruk zob. poz. ↑, ↑, ↑ (t. 3).
17. Wybór opowiadań. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 151 s.
Zawartość
18. Kartki sportowe. [Felietony]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 88 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1956, wyd. 3 tamże 1958; wyd. 4 przejrzane i uzupełnione Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977. Przedruk częściowy zob. poz. ↑.
Przekłady
francuski
19. Żywe i martwe morze. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 510 s. Wyd. nast. rozszerzone: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1955, 709 s., wyd. 3 tamże 1956.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
angielski
czeski
niemiecki
20. Manfred. Dramat w 4 aktach. Warszawa: Czytelnik 1954, 80 s. Prapremiera: Łódź, Teatr Nowy 1956.
21. Młode cierpienia. [Opowiadania]. Przedmowa: H. Zaworska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 561 s. Wyd. 2 tamże 1956.
Zawartość
22. Niebieskie kartki. Ślepe lustro tych lat. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956, 295 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1958. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
23. Niebieskie kartki. Prześwity. Warszawa: Czytelnik 1957, 294 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
24. Wybór. Opowiadania; Kartki sportowe; Niebieskie kartki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 275 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, 4148.
Zawartość
25. Krowa. [Opowiadania]. Warszawa: 1959, 203 s.
Zawartość
Adaptacje
telewizyjne
26. Narzeczona Kamińskiego. Scenariusz filmowy. „Nowa Kultura” 1960 nr 42 s. 6-7. Przedruk pt. Gorący czerwiec poz. ↑, ↑, ↑, ↑ (t. 3).
27. Narzeczony Beaty; Niebieskie kartki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 289 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Zawartość
Adaptacje
teatralne
28. Obraz z kotem i psem. [Szkice o tematyce filmowej i opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 229 s.
Zawartość
29. Kupiec łódzki. Niebieskie kartki. [Szkice i opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 241 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
francuski
30. Pył miłosny; Niebieskie kartki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 236 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
31. Weiss wpada do morza. Niebieskie kartki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 210 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Zawartość
Adaptacje
telewizyjne
32. [Pięćdziesiąt] 50 opowiadań. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 558 s.
Zawartość
33. Blic; Drobiazgi żołnierskie; Żołnierze; Po latach. [Powieści i opowiadania]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1967, 334 s.
34. Wspólne zdjęcie. Niebieskie kartki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 231 s. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Zawartość
35. Niekochana i inne opowiadania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 564 s. Wyd. 2 tamże 1976.
Zawartość
36. Teksty małe i mniejsze. [Opowiadania i scenariusz filmowy]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 247 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Zawartość
37. Złote okna i dziewięć innych opowiadań. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 310 s.
Zawartość
38. Wybór opowiadań. Wyd. 1 w tym wyborze. Warszawa: Czytelnik 1976, 455 s.
Zawartość
39. Noc będzie chłodna, niebo w purpurze. [Miniatury literackie i opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 195 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Zawartość
40. Daniela naga. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 69 s.
Zawartość
41. Zabawa ludowa. Niebieskie kartki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 183 s. Przedruk zob. poz. ↑. Por. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Zawartość
Przekłady
francuski
42. Pałeczka i inne opowiadania. Wybór: M. Zieliński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 426 s. Wyd. 2 tamże 1986.
Zawartość
43. Rogaty warszawiak. [O A. Słonimskim]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 142 s. Wyd. 2 tamże 1989.
Przekłady
francuski
44. Sto jeden. [Opowiadania]. T. 1-3. Oprac. J. Wróbel. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1984, 1985, 1988, 565 + 509 + 400 s.
Zawartość
45. Sto lat temu umarł Dostojewski. [Dziennik literacki z lat 1980-1981]. Warszawa: Przedświt* 1984, 90 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1989.
Nagrody
Przekłady
francuski
Adaptacje
radiowe
46. Niekochana; Narzeczony Beaty; Czysty nurt. [Opowiadania]. Wstęp: W. Maciąg. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1985, 70 s. Zob. poz. ↑, ↑, ↑.
47. Wniebowstąpienie; Ucieczka z Jasnej Polany; Regina, Regina Borkowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1985, 86 s. Zob. poz. ↑, ↑.
48. Krakowskie Przedmieście pełne deserów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 296 s. Wyd. 2 tamże 1987.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
francuski
49. [Poputczyk]. Powst. 1987. Oryginał polski w rękopisie.
Przekłady
francuski
50. Teatr zawsze grany. Warszawa: Czytelnik 1987, 127 s.
Przekłady
francuski
51. Sercem dnia jest wieczór. [Wybór szkiców i recenzji]. Wstęp i wybór: J. Majcherek. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1988, 346 s.
52. Dżoker Pana Boga. [Miniatury literackie i opowiadania]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1989, 350 s.
Adaptacje
radiowe
53. Pensjonat Paryż. [Utwór dramatyczny]. Adaptacja: I. Cywińska. Telewizja Polska 1989.
54. Dziennik. Powst. 1946-1990. Druk fragmentów: Dzienniki. „Literatura” 1974 nr 22, 30, 37; 1975 nr 25, 33; Nowe dzienniki. „Literatura” 1975 nr 46; Dzienniki. „Literatura” 1976 nr 8; „Nie umiem żyć, nie umiem spać”. „Polityka” 1994 nr 32; Dziennik 1984. „Twórczość” 1995 nr 9; Dziennik 1967-1968. „Kontury”, Tel Awiw 1996 nr 7; Dziennik paryski. „Rzeczpospolita” 1996 nr 16; Dziennik 1974. „Dekada Literacka” 1996 nr 1/2.
55. Opowiadania. Wybrała M. Sokołowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996, 471 s.
