BIO

Urodzony 19 września 1912 w Wejherowie; syn Franciszka Roppla, pracownika kolei, działacza kaszubskiego, i Julianny z domu Szreder (Schröder). W 1933 ukończył gimnazjum klasyczne w Wejherowie i rozpoczął studia początkowo w zakresie filologii słowiańskiej, później niemieckiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie; w 1937 uzyskał absolutorium. Debiutował w 1933 na łamach „Gazety Kaszubskiej” artykułem pt. Powtórzona historia (nr 122; podpisany R.A.R; następnie zamieszczał tam cotygodniowe felietony pt.Piętów Tóna godô) oraz jako poeta w „Gazecie Gdyńskiej” wierszem pt. Antoniemu Abrahamowi w hołdzie (nr 143). Około 1935 był współzałożycielem Polskiego Teatru Akademickiego w Krakowie. W 1938-39 publikował artykuły w pomorskich pismach „Klëka”, „Teka Pomorska”, „Zrzesz Kaszëbsko”. Od lutego do czerwca 1939 był nauczycielem języka niemieckiego w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. J. Słowackiego w Kowlu na Wołyniu. Po wybuchu II wojny światowej pracował jako robotnik w firmach budowlanych w Gdańsku i Królewcu, następnie, poszukiwany przez gestapo, zatrudnił się jako księgowy w firmach budowlanych w Libawie na Łotwie i w Johwi w Estonii. Po powrocie do kraju w 1945 zamieszkał w Gdyni-Orłowie i podjął pracę w Zarządzie Miejskim w Sopocie. W tymże roku uzyskał magisterium na UJ. W 1946 ożenił się z Marią Ludwiką Makowską, bibliotekarką. Nawiązał współpracę z rozgłośnią gdańską Polskiego Radia, w dziale audycji regionalnych. Następnie pracował jako księgowy w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym (później Gdańskie Przemysłowe Zjednoczenie Budowlane; 1946-54) i w Zjednoczeniu Budownictwa Wojskowego w Gdyni (1954-57). Równocześnie rozwijał twórczość literacką, publikując prozę, wiersze, rozprawy i artykuły w czasopismach regionalnych, m.in. w „Rejsach” (1946-58, liczne wiersze, artykuły, proza podpisywał też Piętów Tóna) i „Kaszëbë” (1957-61, artykuły podpisywał też: Józef Larski, L.R., Leon Orłowski, (Lu), P.T., Piętów Tóna). W 1957 współuczestniczył w zakładaniu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. W 1957-59 był pracownikiem organizacyjnym w oddziale gdańskim redakcji „Słowa Powszechnego”, w 1959-60 pełnił obowiązki zastępcy dyrektora do spraw organizacyjnych w Instytucie Bałtyckim w Gdańsku. W 1958-61 był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Gdyni. W 1959 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1961-62 pracował jako redaktor w Dziale Wydawnictw Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W 1962 otrzymał literacką nagrodę Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. Od tegoż roku pracował jako lektor języka niemieckiego kolejno w Akademii Medycznej w Gdańsku, w Wyższej Szkole Pedagogicznej i na Uniwersytecie Gdańskim (UG; 1963-70). Współpracował w tym czasie z „Biuletynem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego” (1963-69) i „Literami” (od 1964). W 1964 otrzymał nagrodę regionalną im. W. Pietrzaka, przyznaną przez Stowarzyszenie PAX. Był korespondentem terenowym Nowej księgi przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, opracowanych przez zespół pod kierunkiem prof. Juliana Krzyżanowskiego, oraz inicjatorem „Biblioteki Kaszubskiej” w Wydawnictwie Morskim. Należał do współzałożycieli Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. W 1970 został wykładowcą w Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych UG. W tymże roku za pracę publicystyczną i edytorską otrzymał Medal Stolema, przyznawany przez Klub Pomerania przy Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim, oraz nagrodę Ministra Żeglugi za badania nad portami słowiańskimi. Uczestniczył w pracach nad ustalaniem zasad pisowni kaszubskiej (1974). W 1977 przeszedł na emeryturę. Wchodził w skład Podkomisji Językowej Komisji Morskiej Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, był członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i Polskiego Towarzystwa Nautologicznego. Wyróżniony odznaką honorową Za Zasługi dla miasta Gdańska (1960), odznakami Zasłużony Działacz Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1964) i Zasłużony Ziemi Gdańskiej (1965). Zmarł 12 maja 1978 w Gdyni; pochowany tamże na cmentarzu parafialnym w Orłowie.

Twórczość

1. Na jantôrowym brzegu. Powiostki kaszebskié. Dzél 1. Słowo wstępne i objaśnienia L. Roppel. Wejherowo: Tygodnik „Klëka 1939, 68 s.

Autor podpisany: Piętów Tóna. — Niemal cały nakład został spalony przez Niemców we wrześniu 1939 w Wejherowie.

Zawartość

Słowo wstępne. — Uwagi o pisowni kaszubskiej. — Babie żebra; Jadam i Ewa; Bliza; Kukówka; Złoto Bôłtu; Ptôszê welacëjô; Kaszëbskô tobaka, abo jak to bëło prze slubie Polski z Bôłtem; Zyda ë Norda; Czemu sw. Pioter je łësy?; Na jantôrowym brzegu; Pies z pismem; Utczëwy złodzéj; Kowôl Pioterk; Jak to z wilkiem bëło; Rëbë! Rëbë!; Gyddanyze; Woda w gębie.

2. We żniwa. Dwa obrazki sceniczne z Kaszub. Fragment I aktu widowiska w oprac. literackim i scenicznym L. Roppla, z muzyką P. Szekli. Pierwodruk We żniwa: Teatr Ludowy 1948 nr 7/8 s. 337-346. Wyd. osobne całości Gdańsk 1960, 19 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie na sztukę ludową zorganizowanym przez Wojewódzki Dom Kultury w Gdańsku w 1960.

3. Żeglarz „Złocistego słońca. «Odejście Jana z Kolna». Widowisko nadmorskie z śpiewami i tańcami. Wejherowo: Stowarzyszenie „Kultura i Sztuka 1949, 27 s., powielone.

Także w innej wersji jako libretto operowe z muzyką J.M. Wieczorka.

4. Nasze stronë. Wybór wierszy i opowiadań kaszubskich. [Autorzy: L. Roppel, J. Piepka] Piętów Tóna, Staszków Jan. Wstęp: L. Bądkowski. Uwagi o dialekcie kaszubskim i pisowni kaszubskiej L. Roppel. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1955, 204 s.

Autorstwa L. Roppla wiersze oraz opowiadania: Powiôstki; Diôbeł w beczce; Powiôstka o bocanim królu; Narodzinë pocałunku; Trzëkrotno omylka Borëtë; Ancëkrëst w Lëzënié.

5. Przegląd historyczny prac nad polskim słownictwem morskim w latach 1899-1939. Gdańsk: Wydawnictwo Ossolineum 1955, 66 s. Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku. Komisja Morska.

6. Orzeche do uceche abo pół tësąca kaszëbsciëch zagôdk. Gdańsk: Wojewódzki Dom Twórczości Ludowej w Gdańsku 1956, 92 s.

Autor podpisany: Piętów Tóna.

7. Florian Ceynowa, twórca regionalizmu kaszubskiego. Dod. do Biuletynu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego 1967 nr 6, 46 s.

Fragment przemówienia wygłoszonego 7 V 1967 w Sławoszynie na akademii zorganizowanej w 150-lecie urodzin F. Ceynowy.

8. Gdzie leżało Truso? [Rozprawa historyczna]. Wyd. 2 [!] Gdynia 1970, 37 s. Polskie Towarzystwo Nautologiczne. Limnologica. Prace i Materiały Komisji Historii Portów.

Polska wersja referatu wygłoszonego w języku niemieckim na Międzynarodowym Kongresie Nauczycieli Szkół Wyższych w Weimarze w 1968.

9. Zwycięstwo pieśni. O Lubomirze Szopińskim. [Szkic biograficzny]. Gdańsk, Sztutowo: Oddział Miejski Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Muzeum Stutthof 1970, 35 s. Wyd. 2 poprawione i poszerzone tamże 1976, 57 s.

10. Izydor i Teodora Gulgowscy i ich dzieło we Wdzydzach. Kościerzyna: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddział Powiatowy w Kościerzynie 1975, 49 s., powielone.

11. Dykteryjki i historyjki z Kaszub. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1977, 233 s.

12. Z piesnią do cebe jidzema mateńko. [Wybór wierszy]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddział Miejski 1988, 91 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Nazwy terenowe słowińskiej wsi Kluki na podstawie mapy F. Pallasa z 1926 r. Rocznik Gdański 1962 t. 21 s. 237-264.
Krótki rys literatury kaszubskiej do 1939 roku. W: Literatura i język. Gdańsk 1967 s. 7-45.
Florian Ceynowa jako folklorysta. W: W świecie pieśni i bajki. Wrocław 1969 s. 233-245.
Nieco o rozprzestrzenieniu się połabskiej pieśni „Ptasie wesele. „Letopis Instituta za Serbski Luduspyt”, Budziszyn 1970 s. 172-182.
Ze stosunków kulturalnych łużycko-kaszubskich. W: Polsko-łużyckie stosunki literackie. Wrocław 1970 s. 97-120.
Z dyskusji o Truso i Elblągu. Czy nazwa „Elbląg” jest kontynuacją nazwy „Ilfing”? Nautologia 1976 nr 2 s. 28-40.

Katalogi aukcji i wystaw

Jubileusz 60-lecia pracy twórczej artysty malarza Mariana Mokwy. Katalog wystawy w Wejherowie. Wejherowo 1969, 40 s.
Leon Staniszewski. Katalog wystawy artysty malarza. Wejherowo 1970.

Przekłady

1. J. Karnowski: Pięć pieśni z Kaszub. Muzyka: J.M. Wieczorek. Tekst polski: L. Roppel. Gdańsk: Wojewódzki Dom Twórczości Ludowej 1960, 25 s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. F. Sędzicki: Z kaszubskiej niwy. [Wiersze]. Wybrał, wstępem i objaśnieniami opatrzył L. Roppel. Wejherowo: Stowarzyszenie „Kultura i Sztuka 1949, 61 s.
2. F. Sędzicki: Jestem Kaszubą. Wybór utworów. Przygotował, wstępem, uwagami o pisowni i słownikiem opatrzył L. Roppel. Melodie do pieśni zebrał i oprac.: W. Kirstein. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 367 s.
3. A. Majkowski: Wiersze i frantówci. Oprac. oraz słowo wstępne: L. Roppel. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1957, 139 s.
4. F. Sędzicki: Baśnie kaszubskie. [Oprac.:] L. Roppel i L. Bądkowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1957, 210 s.
5. [J. Karnowski] Budzysz Wóś: Nowotnè śpiéwe i wiersze. Zebrał, oprac. oraz słownikiem opatrzył L. Roppel. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1958, 138 s.
6. Pieśni z Kaszub. Oprac. muzyczne: W. Kirstein. Oprac. tekstów: L. Roppel. Przedmowa: A. Bukowski. Gdańsk: Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, Komitet Roku Jubileuszowego. 500-lecie powrotu Gdańska do Polski 1958, 267 s.
Tu część tekstów pieśni autorstwa L. Roppla.

Nagrody

Nagroda Srebrny Medal miasta Gdańska oraz odznaka „Za Zasługi dla miasta Gdańska” w 1958.
7. J.H. Derdowski: O panu Czôrlinscim, co do Pucka po sece jachôł. [Poemat]. Oprac., słowo wstępne i słowniczek: L. Roppel. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1960, 167 s.
8. J. Piepka: Stojedna chwilka. [Wiersze, satyry, obrazek sceniczny]. Słowo wstępne i słowniczek: L. Roppel. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1961, 102 s.
9. Z. Binerowski: Gdański przemysł okrętowy od XVII do początku XIX wieku. (Rozprawa doktorska). Przygotował do druku L. Roppel. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe Wydział I Nauk Społecznych i Humanistycznych 1963, 298 s.
10. Ma jesma od morza. Poezja i proza kaszubska o morzu. [Antologia]. Oprac. L. Roppel. Gdańsk: Wojewódzki Dom Twórczości Ludowej, Zrzeszenie Kaszubskie 1963, 178 s.
11. Z księgi mądrości morzan. 13 centurii przysłów i powiedzonek kaszubskich o morzu. Zebrał L. Roppel. Gdańsk: Wojewódzki Dom Kultury, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w Gdańsku 1965, 64 s., powielone.
12. Florian Ceynowa. [Wybór pism i bibliografia]. „Biuletyn Zrzeszenia Kaszubskiego1966 nr 3 s. 5-117, powielone.
Tu także L. Roppla szkic biograficzny: Florian Ceynowa, s. 5-26.
13. Wybór współczesnej poezji kaszubskiej. [Oprac.], słowo wstępne: L. Roppel. Gdańsk: Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego 1967, 76 s., powielone.
14. J. Karnowski: Utwory sceniczne. Słowo wstępne: K. Ostrowski. Utwory oprac. i słownikiem opatrzył L. Roppel. Gdańsk 1970, 108 s., powielone. Wyd. jako „Pomerania” 1970 nr 4.
15. J.H. Derdowski: Kaszubë pod Widnem. [Poemat]. Do druku przygotował L. Roppel. Gdańsk: Oddział Miejski Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego 1971, 30 s.

Przekłady

angielski

Kassubians at Vienna. [Przeł.] G.A. Wilson. London 1994.
16. J.H.Derdowski: Kuh-Jaw-Jack. Wochenblatt wszechbracki, kujawiacki, netzbruderski a po polski. Gdynia 1971, 42 s.
Druk bibliofilski.
17. A. Nagel: Cassubia, fidelis. [Wiersze]. Zebrał, posłowiem i słowniczkiem opatrzył L. Roppel. Gdańsk: Wydział Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku; Wejherowo: Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki, Oddział w Wejherowie 1971, 111 s.
18. L. Heyke: Kaszëbsczié spiewë. Wiersze zebrał, oprac. oraz posłowiem i słowniczkiem opatrzył L. Roppel. Gdańsk, Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Oddział Miejski Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku 1972, 92 s.
19. A. Pepliński: Niech szëmi las. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1973, 24 s.
20. F. Sędzicki: Baśnie kaszubskie. [Wybór i układ:] L. Roppel. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział Miejski 1979, 183 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1977.

Wywiady

Piętów Tóna. Rozm. J. Strumieński. Kaszëbë 1957 nr 4.
Zakochany w regionie. Rozm. A. Kiszkis. Dziennik Bałtycki 1969 nr 40.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (M. Brykalska).
F. Hinze: Leon Roppel. „Zeitschrift für Slavistik”, Berlin 1979 [z.] 4 [tu też bibliografia wybranych prac L. Roppla].
L. Malicki: Bibliografia prac etnograficznych Leona Roppla. Lud 1979.
Polski słownik biograficzny. T. 32. Wrocław 1989 (W.A. Drapella).
Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 4. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie 1997 (J. Borzyszkowski).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (A. Bukowski).

Ogólne

Artykuły

E. Melech: Wiedza, talent i serce na usługach Kaszubszczyzny. Panorama Północy 1959 nr 48.
I. Piotrowska: 25 lat pracy twórczej Leona Roppela. Kaszëbë 1959 nr 2.
J. Iżycki: 25 lat pracy twórczej „Piętów Tony. Wrocławski Tygodnik Katolików 1960 nr 2.
J. Drzeżdżon: Na jantôrowym brzegu” Piętowego Tony. W tegoż: Piętno Smętka. Gdańsk 1973.
F. Neureiter. W tegoż: Geschichte der Kaschubischen Literatur. München 1978, passim.
A. Wysocki: Leon Roppel — pisarz regionalista. Kierunki 1978 nr 34.
L. Malicki: Leon Roppel (1912-1978). Lud 1979.
Z. Brocki: Leon Roppel (1912-1978). Slavia Occidentalis 1980 t. 37.
M. Völkel: Leon Roppel Beziehungen zu den Sorben. Acta Cassubiana 1999 t. 1.

Nasze stronë

Z. Polsakiewicz: O fałszywej ludowości. Nowy Tor 1956 nr 9.
J. Strumieński: Debiut — rzecz ludzka. Ziemia i Morze 1956 nr 18 [dot. też: J. Piepka: Purtkowe stegny].

Pieśni z Kaszub

F. Hinze. „Zeitschrift für Slavistik”, Berlin 1959 [z.] 3.
S. Świrko. Literatura Ludowa 1959 nr 1/2.

Florian Ceynowa. [Wybór pism i bibliografia].

A. Bukowski: Nieudana publikacja o Florianie Ceynowie. „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne1966 nr 14, polemika tamże 1967 nr 15: L. Roppel, A. Bukowski [dot. szkicu biograficznego L. Roppla].