BIO

Urodzona 18 października 1922 w Radomiu; córka Zygmunta Górskiego, urzędnika w przedsiębiorstwie prywatnym, i Marii ze Stolińskich. Uczęszczała do Gimnazjum i Liceum im. T. Chałubińskiego w Radomiu. W 1936-37 zamieszczała wiersze (pod pseudonimem Claudia) w pisemku szkolnym „Sztubackie Głosy”, którego była współredaktorem. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Radomiu i brała udział w pracy konspiracyjnej jako członek Związku Walki Zbrojnej. Aresztowana przez gestapo w styczniu 1941, była więziona w Kielcach i Pińczowie, skąd w 1942 została przewieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, a potem do obozu Neu-Rohlau pod Karlsbadem, gdzie pracowała w fabryce porcelany. W czasie pobytu w obozach napisała wiele wierszy (opublikowanych później w antologii Ravensbrück. Wiersze obozowe, wyd. 1961). Po wyzwoleniu obozu przez wojska amerykańskie w marcu 1945, przebywała we Włoszech, gdzie kontynuowała naukę w liceum założonym przez 2. Korpus Armii Polskiej w Porto San Giorgio. Równocześnie rozwijała twórczość literacką, publikując w pismach „Ochotniczka”, „Kresowym szlakiem” i „Orzeł Biały” (tu nowela Tomuś 1945 nr 36, którą uważała za właściwy debiut pisarski). W 1946 zdała maturę i otrzymawszy stypendium Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu, podjęła studia w zakresie filologii romańskiej na Sorbonie; w 1949 uzyskała stopień licenciée ès lettres. W 1948 wyszła za mąż za Kazimierza Romanowicza, kierownika Księgarni Libella w Paryżu, z którym następnie ją współprowadziła. Utwory prozą, artykuły i przekłady poezji prowansalskiej ogłaszała m.in. w londyńskich „Wiadomościach” (od 1946) i w paryskiej „Kulturze” (od 1954). W 1956 zaczęła publikować również w pismach krajowych, m.in. w „Nowej Kulturze”(1956), „Tygodniku Społeczno-Kulturalnym Katolików” (1957), „Tygodniku Powszechnym” (1964, 1967). W 1965 otrzymała literacką nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie, a w 1971 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Równocześnie od maja 1959 do grudnia 1993 prowadziła wraz z mężem galerię malarstwa współczesnego (Galerie Lambert) na Wyspie Świętego Ludwika w Paryżu. W 1986 otrzymała nagrodę literacką im. Z. Hertza, przyznaną przez paryską „Kulturę”. Zmarła 28 marca 2010 w Lailly-en-Val.

Twórczość

1. Baśka i Barbara. [Powieść]. Paris: Libella 1956,224 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, wyd. 3 tamże 1958; wyd. offsetowe Paris: Libella 1985.

Nagrody

Nagroda Młodych im. S. Strońskiego w 1956.

2. Przejście przez Morze Czerwone. [Powieść]. Paris: Libella 1960, 185 s. Wyd. 2 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961.

Przekłady

angielski

Passage trough the Red Sea. [Przeł.] V. Peterson. New York 1962.

francuski

Le passage de la Mer Rouge. [Przeł.] G. Lisowski. Paris 1961.

niemiecki

Der Zug durchs Rote Meer. [Przeł.] J. Hahn. Frankfurt am Main 1962, wyd. nast. tamże: 1964, 1982, 1992.

3. Słońce dziesięciu linii. [Powieść]. Paris: Libella 1963, 155 s.

4. Szklana kula. [Powieść]. Paris: Libella 1964, 177 s.

5. Próby i zamiary. [Opowiadania]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1965, 159 s.

Zawartość

Tomuś; Zguba; Moja siostra Marta; Przeprawa przez Styks; Sentymentalna edukacja; Początek; Placki kartoflane; Kukułka; Parawan; Myszka; Niewidzialny ogród; Powrót; Przyjazd; Kot; Spacer; Nauka mowy; Panna Julia. Nagroda londyńskich „Wiadomości” w 1966.

6. Łagodne oko błękitu. [Powieść]. Paris: Libella 1968, 242 s. Wyd. nast. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1987.

Przekłady

francuski

Le chandail bleu. [Przeł.] J.L. Faivre d’Arcier. Paris 1971.

rumuński

Tricoul albatru. [Przeł.] A. Baciu. Bucureşti 1973.

7. Groby Napoleona. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1972, 174 s.

8. Sono felice. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1977, 182 s. Wyd. nast. Wrocław: Siedmioróg 1995, 150 s.

9. Skrytki. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1980, 198 s.

Nagrody

Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1980.

10. Na wyspie. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1984, 168 s.

11. Ruchome schody. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1995, 327 s.

Przekłady

1. Apokryfy Nowego Testamentu. Wybrali i oprac. Daniel-Rops i F. Amiot. Z przekł. francuskiego tłumaczyła Z. Romanowiczowa. Wstęp: K. Borowicz. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1955, XXXI, 247 s.
2. Św. Teresa od Dzieciątka Jezus: Dzieje duszy; Rady i wspomnienia; Modlitwy; Listy. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1957, 161 s.
3. Brewiarz miłości. Antologia liryki staroprowansalskiej. Przekł. i oprac. Z. Romanowiczowa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1963, XXXII, 128 s. Biblioteka Narodowa II, 137.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1967, 1978, 1979, 1988.

Autor o sobie

Z. Romanowiczowa: Silva rerum. Galerie Lambert. „Wiadomości”, Londyn 1979 nr 28.

Wywiady

Fałdy czasu. Rozm. S. Bereś. „Odra1990 nr 1-2.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (B. Winklowa).
[J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin* 1989, wyd. 2 tamże 1990.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (S. Bereś).

Ogólne

Książki

A. Kłossowski: Instytucja spełnionych nadziei: Paryska Libella i Galeria Lambert Zofii i Kazimierza Romanowiczów. Warszawa: Biblioteka Narodowa 1994-1995, 35 s.
Libella. Galerie Lambert. Szkice i wspomnienia. Red. i oprac. M.A. Supruniuk. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1998, 250 s.

Artykuły

J. Bielatowicz: Zofia Romanowiczowa. „Wiadomości”, Londyn 1957 nr 35.
H. Bereza: Zofia Romanowiczowa. „Tygodnik Kulturalny1964 nr 28.
J. Bielatowicz: Zosia i Zofia. „Wiadomości”, Londyn 1964 nr 11, przedruk w tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970, w: Antologia polskiej krytyki literackiej na emigracji 1945-1985. Lublin 1992.
Domański: Książki Zofii Romanowiczowej. „Tygodnik Polski”, Paryż 1965 nr 45.
Z. Greń: Sam wśród kobiet. W tegoż: Książka nienapisana. Kraków 1965.
T. Nowakowski: O Zofii Romanowiczowej. W tegoż: Aleja Dobrych Znajomych. Londyn 1968.
Z. Irzyk: Vercingetorix contra Krakus. „Kierunki1974 nr 6 [o twórczości Z. Romanowiczowej].
W. Kiedrzyńska: Przejawy życia kulturalno-oświatowego w kobiecym obozie koncentracyjnym Ravensbrück jako forma samoobrony więźniów. W: Przejawy życia kulturalnego w obozach koncentracyjnych jako forma samoobrony więźniów. Lublin 1974 [m.in. o twórczości poetyckiej Z. Romanowiczowej].
T. Terlecki: Zofia Romanowiczowa i „le nouveau roman. „Wiadomości”, Londyn 1975 nr 22.
K. Wojtasik: Dama polskiej literatury. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1975 nr 215 dod. „Tydzień Polski”.
W. Natanson: Twórczość Zofii Romanowiczowej. „Życie Literackie1981 nr 33.
W. Wyskiel: Tematy Romanowiczowej. „Ruch Literacki1985 nr 1.
E. Nowakowska: Gra w iluzje. O powieściach Zofii Romanowiczowej. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1987 nr z 4 VI dod. „Przegląd Polski”.
Z. Florczak: Galeria Lambert. „Przegląd Katolicki1988 nr 17.
B. Kazimierczyk: Zofia Romanowiczowa — tragiczność i drwina. „Odrodzenie1988 nr 22.
E.R. Nowakowska: O geście kreacyjnym w twórczości Zofii Romanowiczowej. „Ruch Literacki1989 nr 6.
M. Jentys: Wyjdź z obozu. (O pisarstwie Zofii Romanowiczowej). W tejże: I światłem być i źrenicą. Warszawa 1990.
W. Wójcik: O pejzażu ojczyzny i obczyzny. (Uwagi o twórczości Zofii Romanowiczowej). W: W pejzażu ojczyzny i obczyzny. Katowice 1991.
W. Wójcik: Z lagrów na Wyspę Świętego Ludwika. Zofia Romanowiczowa; Pejzaż ojczyzny i obczyzny w prozie Zofii Romanowiczowej. W tegoż: Skamandryci i inni nad Sekwaną. Katowice 1995.
W. Wójcik: Rola przysłów i porzekadeł polskich, a także cytatów i aluzji w prozie narracyjnej Zofii Romanowiczowej. „Język Artystyczny1996 t. 10.
R. Gorczyńska: Z ziemi włoskiej do Francji. Zofia i Kazimierz Romanowiczowie. W tejże: Portrety paryskie. Kraków 1999.
J. Jamrozek-Sowa: Sny i przebudzenia Zofii Romanowiczowej. W: Onityczne tematy i konwencje w literaturze polskiej w XX w. Toruń 1999.

Baśka i Barbara

J. Bielatowicz. „Kultura”, Paryż 1956 nr 10.
A. Bogusławski: Mądrze i ładnie. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1956 nr 157.
W. Günther: Frontem do dziecka. „Wiadomości”, Londyn 1956 nr 34.
Z. Nowakowski: Śmiech i płacz dziecka. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1956 nr 177.
P. Zaremba. „Orzeł Biały”, Londyn 1956 nr 29.
B. Eysymontt: Ulica Wielkiej Kolędy. „Kierunki1957 nr 3.
Z. Starowieyska-Morstinowa. „Tygodnik Powszechny1957 nr 13.
Z. Najder: Dziecko i sprawa polska. „Twórczość1958 nr 4.
K. Nastulanka: Edukacja Barbary. „Nowa Kultura1958 nr 20.
I. Pannenkowa: Vercingetorix contra Krakus i Piast. „Przegląd Kulturalny1958 nr 19.
W. Sadkowski. „Nowe Książki1958 nr 8.
M. Brzóstowicz: Rodzina w ujęciu socjologicznym: „Dom starej lady” [D. Mostwin] oraz „Baśka i Barbara. W tejże: Wizerunek rodziny w polskiej prozie współczesnej. Poznań 1998.

Przejście przez Morze Czerwone

Anka Kowalska: Dzień powszedni Krzyżowca. „Kierunki1961 nr 27.
J. Bielatowicz: Kryształ w prozie. „Wiadomości”, Londyn 1961 nr 3.
J. Chojko-Boutière: Medytacje nad przekładem „Morza Czerwonego. „Wiadomości”, Londyn 1961 nr 42.
M. Czapska: Do samego dna doznań. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1961 nr 13 dod. „Tydzień Polski”.
L. Estang: Deux écrivains Polonais. „Le Figaro Littéraire”, Paryż 1961 nr 788.
P. Lescure. „Les Lettres Françaises”, Paryż 1961 nr 887.
J. Lisowski: Życie zagrodzone pamięcią. „Nowe Książki1961 nr 11.
B. Mamoń: Strach przed drugim brzegiem. „Tygodnik Powszechny1961 nr 31.
W. Natanson: Sen narzucony pamięci. „Nowa Kultura1961 nr 40.
O powieści Zofii Romanowiczowej. „Wiadomości”, Londyn 1961 nr 33 [omówienie głosów prasy zagranicznej].
J. Rogoziński: Ważkie imponderabilia. „Przegląd Kulturalny1961 nr 38.
Y. Sandre. „Europe”, Paryż 1961 nr 390.
K. Wierzyński. „Wiadomości”, Londyn 1961 nr 9, przedruk w tegoż: Cygańskim wozem. Londyn 1966, Szkice i portrety literackie. Warszawa 1990.
H. Вегеza: W hołdzie marzeniom. „Twórczość1961 nr 8, przedruk pt. Marzenia w tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966.
M. Podgórski: Droga powrotna przez Morze Czerwone. „Więź1962 nr 1.

Słońce dziesięciu linii

J. Bielatowicz. „Na Antenie”, Monachium 1963 nr 2.
J. Rostworowski: Świadek jego obecności. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1963 nr 13Tydzień Polski”.

Szklana kula

K.A. Jeleński. „Na Antenie”, Monachium 1964 nr 10.
Z. Kozarynowa: Jakie myśli nasuwa „Szklana kula. „Wiadomości”, Londyn 1964 nr 33/34.
Z. Starowieyska-Morstinowa. „Tygodnik Powszechny1964 nr 50.

Próby i zamiary

M. Czuchnowski. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 274.
Cz. Dobek: Przed przejściem morza. „Orzeł Biały”, Londyn 1965 nr 16.
Z. Kozarynowa: Krótkie utwory Zofii Romanowiczowej. „Na Antenie”, Monachium 1966 nr 38.
T. Nowakowski: Przejście przez morze biało-czerwone. „Wiadomości”, Londyn 1966 nr 26.
S. Zieliński: W perspektywie ulicy św. Ludwika. „Kultura1967 nr 19.

Łagodne oko błękitu

K. Evans: Romeo i Julia à la Polonaise. „Orzeł Biały”, Londyn 1968 nr 45.
Z. Kozarynowa: Cela więzienna z lotu ptaka. „Wiadomości”, Londyn 1968 nr 23.
S. Legeżyński: Ścinane kwiaty. „Orzeł Biały”, Londyn 1968 nr 51.
E. Nowakowska: Eksperymenty Zofii Romanowiczowej. „Tygodnik Powszechny1988 nr 24 [omówienie: Łagodne oko błękitu].

Groby Napoleona

T. Karren: Noc oczekiwania. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1973 nr 3 dod. „Tydzień Polski”.
Z. Kozarynowa: Dramat jednej nocy. „Wiadomości”, Londyn 1973 nr 9.
E. Romiszewski. „Na Antenie”, Monachium 1973 nr 121.
J. Rogoziński: Odgruzowywanie pamięci. „Literatura1974 nr 41.
J. Katz-Hewetson: Groby Napoleona. „Kultura”, Paryż 1978 nr 5.

Sono felice

Z. Kozarynowa. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1977 nr 26 dod. „Tydzień Polski”.
T. Terlecki: Zofii Romanowiczowej proza czysta. „Wiadomości”, Londyn 1978 nr 13/14.
U. Kozioł: Fatum według Romanowiczowej. „Odra1995 nr 10.
J. Sikora: Wątpliwy happy end. „Nowe Książki1995 nr 8.
M. Orski: W pogoni za szczęściem. „Przegląd Powszechny1997 nr 1 [recenzja: Sono felice].

Skrytki

M.E. Cybulska: Tren” dla Adama i Ewy. „Wiadomości”, Londyn 1981 nr 2, przedruk w tejże: Tematy i pisarze. Londyn 1982.
M. Danilewicz Zielińska: Ile skrytek?Kultura”, Paryż 1981 nr 4.
C. Gawryś: Nie ma Arkadii. „Więź1981 nr 10.
Z. Kozarynowa: Rozpamiętywania Zofii Romanowiczowej. „Przegląd Powszechny1981 nr 1.
W. Ledóchowski. „Wiadomości”, Londyn 1981 nr 2.
W. Natanson: Skrytki i bariery. „Kierunki1981 nr 28.
W. Odojewski: Czy powieść o ludziach bez narodowości?Orzeł Biały”, Londyn 1981 nr 201.
M. Szpakowska: Dwoje nieszczęśliwych. „Twórczość1981 nr 8.
I. Wieniewski. „Orzeł Biały”, Londyn 1981 nr 198.
K. Zawrat. „Kultura”, Paryż 1981 nr 3.
C. Gawryś: Nie ma Arkadii. „Więź1982 nr 4/5, nawiązanie f.f.: Romanowiczowa na cenzurowanym. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1982 nr 195.
M. Wyka: Zapomniana sztuka fabuły. „Pismo1983 nr 1/2, przedruk w tejże: Głosy różnych pokoleń. Kraków 1989.
E.R. Nowakowska: Skrytki” Zofii Romanowiczowej. Powieść o relacjach. W: Pisarz na obczyźnie. Wrocław 1985.

Na wyspie

T. Karren: Na wyspach się nie rodzi.... „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1985 nr 15 dod. „Tydzień Polski”.
Z. Kozarynowa: Na wyspie. „Przegląd Powszechny1985 nr 5.
W. Natanson: Sen osobliwy. „Kierunki1985 nr 39.
E. Nowakowska: W galerii portretu psychologicznego. „Tygodnik Powszechny1985 nr 30.
W. Wyskiel: Uwaga: światy zastępcze. „Miesięcznik Literacki1985 nr 7.
M. Zarębski. „Archipelag”, Berlin Zachodni 1985 nr 6.
M. Zieliński: Podróż bez powrotu. „Więź1985 nr 10/12.
A. Kowalczyk. „Znak1988 nr 3.

Ruchome schody

I. Iwasiów: Gdy kobieta jest cieniem. „Nowe Książki1996 nr 6.
S. Kossowska. „Kultura”, Paryż 1996 nr 10.

Brewiarz miłości

M. Brahmer: Turniej trubadurów. „Nowe Książki1963 nr 17.
K. Lubelski. „Kierunki1963 nr 38.
J. Wittlin. „Na Antenie”, Monachium 1964 nr 6.