BIO

Born on 7 July 1945 in Korytnica on the Nida; son of the farmers Edward Fert and Franciszka, née Urbańska. From 1958 he attended the Minor Seminary of the Society of Christ Fathers for Poles Abroad (Niższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Chrystusowego dla Wychodźców) in Świdnica. He made his debut in 1959 with a short story and poems published in the seminary's periodical "Zielona Trybuna", where he served as editor for a year. He then moved to the Grammar School in Busko Zdrój. He completed his advanced secondary education in 1964 and began a degree at the Catholic University of Lublin (KUL) in Polish philology and theology, abandoning the latter subject after a year. As a student, he was actively involved in literary and cultural life. From December 1964 to June 1969 he was editor of the journal of the Circle of Polish Studies Students at KUL (Koło Polonistów Studentów KUL) "Polonista", where he also published numerous poems using the pen name Jan Welmart. He was involved in the KUL Academic theatre company from 1965 to 1969. In 1967 he started collaborating with the weekly "Za i Przeciw", where he published poems and reviews. He also wrote pieces of literary criticism for "Tygodnik Powszechny" and "Kamena", also publishing poems in the latter. In 1968/69, he worked as a typesetter and proofreader at KUL's publishing house Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL. He graduated with a master's degree in Polish philology from KUL in 1969. In late 1969 and early 1970, he was an instructor at the Christian Social Association (Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne) in Katowice. He moved to Włodawa in 1970 working at the local Grammar School (No. 1) until 1990. He was initially director of the boarding school before teaching Polish and an introduction to social science. During this period he also participated in Prof. Stefan Sawicki's doctoral seminar at KUL. His research largely focused on the work of the poet Cyprian Kamil Norwid . He published his findings in journals including "Zeszyty Naukowe KUL", "Pamiętnik Literacki", "Studia Norwidiana" and "Rocznik Humanistyczny". He was awarded a doctoral degree in 1978 by the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin for his dissertation Dyskurs Norwida z czytelnikiem (Norwid's Discourse with Readers), which was supervised by Prof. Maria Grzędzielska. He continued to write poetry. He was a member of the Lublin-based poetry group Signum from 1979. He became a member of the KUL Academic Society (Towarzystwo Naukowe) in 1980. He joined the Independent Self-governing Trade Union Solidarity the same year, co-founding the Chełm Voivodeship Citizens' Committee. He also founded the Council for Education in Włodawa, where in 1980/81 he edited the Solidarity trade union periodical "Wiadomości Tygodniowe" as well as the publication series Biblioteka Wiadomości Tygodniowych. Following the imposition of martial law on 13 December 1981 he was interned and held in prisons in Włodawa and Chełm until February 1982. He again became involved in opposition activities from 1983 and in 1988 helped establish Solidarity's underground structures. Throughout this time, he continued to conduct research. In 1983 he was appointed secretary of the editorial board of the new journal of the KUL Academic Society, "Studia Norwidiana", serving in the role until 2003. In 1985 he joined the editorial board working on Norwid's Dzieła wszystkie (Complete Works) . The same year he became a teaching assistant at KUL. In 1989 he moved to Lublin, initially working at the Inter-Faculty Centre for Research on the Works of Cyprian Norwid (Międzywydziałowy Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida) before joining the deparments of theology and Polish philology at KUL. That year he was made an Honorary Citizen of Włodawa, while in 1990 he became a member of the Society of Friends of KUL (Towarzystwo Przyjaciół KUL). In 1992 he joined the Association of Polish Writers (SPP), serving as chairman of the Lublin Section from 2002 to 2004. He collaborated with the quarterly "Akcent" from 1992, where he published numerous poems and reviews, while also serving on the editorial board from 1993 to 1999. (In 1994, he also signed reviews using the pen name J.F. Urbański). He also published articles and reviews in "Ethos" (1992-2000; he used the pen name Jacek Urbański for a report published in 1992). He was awarded a habilitation degree from KUL in 1993 for his study Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida (Poet of Conscience: On the works of Norwid). He was awarded grants to travel to Paris and Rome to conduct research on Romantic literature. From 1994 to 1996, he was a lecturer at the Chair of Contemporary Literature, while from 1995 to 1999 he was head of the Section (and later Institute) of Polish Philology at KUL. Between 1994 and 2000 he also collaborated with Radio Lublin, cohosting the programme Radiowe warsztaty literackie (Literary Workshops on the Radio) with Maria Brzezińska. Between 1995 and 2005 he was editor-in-chief "Roczniki Humanistyczne KUL". He is a three-time winner of the KUL Rector's Prize (1994, 2009 and 2010) and two-time winner of the Lublin Voivode's Prize (1995 and 2007). Between 1996 and 2015, he held the Chair of Textual Studies and Editing at KUL. Between 1998 and 2001, he was acting vice dean at the Faculty of Humanities at KUL and also served on its Senate. In 2002, he became director of the Centre for Research on the Works of Cyprian Norwid. From 2003, he served as deputy editor-in-chief of the journal "Studia Norwidiana". He was a member of the editorial boards of the following publication series Studia Norwidiana – Biblioteka, U Źródła and Pisma zebrane J. Czechowicza (J. Czechowicz's Collected Works). Between 2004 and 2012, he was acting pro-rector for teaching and education at KUL. In 2005 he became a member of the Lublin Scientific Society (Lubelskie Towarzystwo Naukowe). The same year he was appointed to the editorial board of "Zeszyty Naukowe KUL". In 2005 he was made state-appointed professor, while in 2006 he received the post of full professor at KUL. In 2007 he became deputy chair of the Norwid Foundation and was appointed chair in 2014. The aim of the Foundation is to support and develop research, publications and public activities relating to the works of Cyprian Norwid. From 2008 he edited the series Archiwum Edytorskie. He joined the editorial boards of Encyklopedia Katolicka (2009-14), the series Młoda Polonistyka (2011) and the journal "Ethos" (2011). He published reviews and poems in the journal "Lublin. Kultura i Społeczeństwo" (likewise using the pen name Jacek Brzozowski). In 2012 he was awarded the Literary Silver Laurel (Srebrny Wawrzyn Literacki) – the Prize of the Lublin Voivodeship awarded for achievements in the realm of the arts, and promoting and preserving culture. He was appointed to the jury of the J. Czechowicz Award (Ogólnopolski Konkurs im. J. Czechowicza) and from 2012 was chair of the jury of the Żeromski Prize in Small Literary Forms (Ogólnopolski Konkurs Małych Form Literackich im. S. Żeromskiego), organized by the Stefan Żeromski Museum in Nałęczów. In 2014, together with J. Święch he received the title Bene Meritus Terrae Lublinensi. He retired in 2015. The same year he became deputy chair of the Board of the Christian-Patriotic Association of the Włodawa Region (Stowarzyszenie Chrześcijańsko-Patriotyczne Ziemi Włodawskiej). He has received other awards and prizes including Meritorious Activist of Culture (1978), the Gold Cross of Merit (2004), the Committee of National Education Medal (2008), the Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta (2013) and the Vatican Medal Pro Ecclesia et Pontifice (2014).

He married the teacher Krystyna Brzozowska in 1969. He lives in Lublin.

Twórczość

1. Norwid poeta dialogu. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1982, 169 s. PAN Komitet Nauk o Literaturze Polskiej. Rozprawy Literackie, 37.

Rozprawa doktorska.

2. Rytmy. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie; Lublin Oddział Związku Literatów Polskich 1987, 64 s.

3. Zapach macierzanki. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1992, 60 s.

Zawartość

Cykle: Górska ścieżka; Dantesco; Sztuka; Dlaczego on; Polesie; Dziesięcioro.

4. Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1993, 191 s.

Rozprawa habilitacyjna.

5. Dominika. [Wiersze]. Lublin: Polihymnia 1994, 52 s.

Zawartość

Cykle: Notre Dame; Prowincja.

6. Bibliografia interpretacji wierszy Norwida. [Współautor:] A. Cedro. Lublin: Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1995, 47 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 2001.

Wyd. 1 – na prawach maszynopisu.

7. Dolce far niente. [Wiersze]. [Podkowa Leśna]: „Aula2000, 89 s.

Podpisane: Wacław Joel.

Zawartość

Cykle: I. Romanesco; II. Barbaria.

8. Latomia. Wybór wierszy. Lublin: Polihymnia 2003, 156 s.

Zawartość

Cykle: Dawniejsze; Nowsze; Notatnik sycylijski.

9. Norwidowskie inspiracje. [Studia]. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2004, 245 s. Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego, 103. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Katedra Tekstologii i Edytorstwa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Zawartość

Poeta sprzeciwu; Dzieło życia; Chrystus Norwida. Ku odrodzeniu kontemplacji; Wobec towianizmu; „Stara wariatka”... i jej małe dzieci; Norwidowski sen Czechowicza; Norwid – Herbert. Epizod z guzikami; Problem autorstwa wiersza „Na pokładzie «Marii-Stelli»”; Prolegomena do nowego wydania „Vade-mecum”.

10. Kamienie. (Choklakia). [Wiersze]. Lublin: Test 2006, 55 s.

Zawartość

Cykle: Meltemi; Górska ścieżka.

11. Świętokrzyska zapaska. Gawędy [wspomnieniowe]. Lublin: Test 2007, 260 s. Wyd. nast.: wyd. 2 zmienione tamże 2015; wyd. 3 zmienione Kielce: Pewne Wydawnictwo – Wydawnictwo Cedro i Synowie 2018.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Lublin: Test 2015, plik w formacie PDF.
Autor podpisany: Jacek F. Brzozowski.

Zawartość

Nad Nidą; Książki; Jak trudno szewcem zostać; Próby; Wigilia '81; Drzewo czuwające; Okno na trzecim piętrze; Norwidowski dom; Hala Pana Cogito; Okruchy bezradnej dobroci; Na szlaku. – W wyd. 2 pominięto szkic Hala Pana Cogito, dodano: szkic „My poeci – my głupcy” [dot. poezji Edy Ostrowskiej] oraz cykle wierszy: Nadnidzianki; Limeryki dla Bogdana. – Zawartość wyd. 3: Nad Nidą; Książki; Jak trudno szewcem zostać; Próby; Wigilia ‘81; Okno na trzecim piętrze; Na szlaku; Pamięć Komborni; Cyryl Włodawiuk.

12. Poezja i publicystyka. [Studia]. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2010, 264 s. U źródła, 8. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Katedra Tekstologii i Edytorstwa. Wyd. 2 poprawione tamże 2012.

Zawartość

Peregrinatio ad fontes”. (Herbert, Norwid – i Starożytni); Materia i historia w pismach Norwida; „Zbiorowy – Obowiązek”. Ojczyzna w życiu i dziełach Bogdana Jańskiego i Cypriana Norwida. (Zarys problematyki); Nad-Słowacki, czyli Norwid jako wielbiciel, krytyk i komentator Juliusza Słowackiego; Norwid – Chopin. Korespondencja serc i sztuk; Norwidowski ogród (teologiczna ekologia); Pieśni królewskie Cypriana Norwida, czyli o Pięknie, które zachwyca do Pracy; Norwidowskie oblicze cierpienia; Poezja i publicystyka. (Przyczynek do sporu Norwida ze współczesnością); Norwid na Parnasie polskim; Z tradycji kształcenia edytorskiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; Nieznany Mickiewicz?; Chorągiew Mickiewicza; „Nie miecz, nie tarcz bronią”... poezji. Na marginesie pewnej parafrazy „Języka ojczystego” [C. Norwida]; Fraszki Norwida i norwidologów; Czechowicziana nowe i odnowione; Fraszki Józefa Czechowicza. Próba nowej edycji.

Przekłady

angielski

studium Norwid – Chopin: Correspondence in hearts and arts. W: Fryderyk Chopin. Sein und Werk = Being and Work. Frankfurt am Main; Berlin; Bern; Bruxelles; New York; Oxford; Wien 2010 s. 499-510.

13. Galatea. [Wiersze]. Kielce: Wydawnictwo Cedro i Synowie 2013, 99 s.

Autor podpisany: Jacek F. Brzozowski.

Zawartość

Cykle: Światło mego świata; Bańki mydlane; Alania; Źródło nieznane; Ziemia i obłoki.

14. Twarze na płótnach. [Wiersze]. [Lublin]: Test 2015, 45 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: [Lublin]: Test 2015 , plik w formacie PDF.
Autor podpisany: Jacek F. Brzozowski.

Zawartość

Cykle: I. Twarze na płótnach; II. Wieczorne divertissimento; III. Parerga.

15. Lektury i inspiracje. [Studia]. Lublin: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich&Test 2016, 281 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Lublin: Test 2016 , plik w formacie PDF.

Zawartość

Czynne czekanie w pisarstwie Norwida; Norwidowskie słoworzecze?; Na smętne wieści z Watykanu. Próba ustalenia tekstu; „ Felix culpa”? (Nad norwidianami w zbiorach księdza Józefa Jarzębowskiego); Notatki księdza Tadeusza Stycznia na marginesach „Vade-mecum”; „Klucz Dawidowy usta mi otworzył... (Nad jednym z wersetów „Mojej ojczyzny” Norwida); Norwid – Czechowicz (Ciąg dalszy poszukiwania czystego tonu); Francja Czechowicza; Wołyń Czechowicza; Anny Kamieńskiej sąd nad poezją współczesną; Nota edytorska.

16. Nieco filozofii, nieco poezji.... Kraków: Alleluja 2017, 256 s.

17. Pamięć polonistyczna. Lublin: Wydawnictwo KUL 2017, 242 s. U Źródła, 11.

Zawartość

I. Studia filologiczno-historyczne: Norwid – Mickiewicz – towianizm; Bojanowski – Norwid. Projekcja spotkania; Zapomniany rękopis Norwida w zbiorach Narodowej Biblioteki Ukrainy w Kijowie; A może jednak szczęty? Na marginesie pewnej emendacji Juliusza Wiktora Gomulickiego w Tęczy Cypriana Norwida; Archeologia tekstów. Z doświadczeń wydawcy wierszy Cypriana Norwida; Kształcenia edytorskie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; Wokół „Polonisty” (1951-1973); Laudacja ku czci Siostry Profesor Aleksandry Witkowskiej na uroczystości przyjęcia w poczet Członków Honorowych Towarzystwa Naukowego KUL 29 maja 2015 roku; Laudacja przy wręczeniu Profesorowi Stefanowi Sawickiemu Medalu za Zasługi w Upowszechnianiu Twórczości Cypriana Norwida w Lublinie, 9 grudnia 2015 roku. – II. Szkice literackie: Etolandia, czyli Odkrywanie Europy; Śladami Józefa Łobodowskiego [Na styku polsko-ukraińskim. Uwagi na marginesie Przeciw upiorom przeszłości]; Soplicowo odnalezione... w starym kufrze; Dom pełen poezji i melancholii; Saga poety; Leśmian metafizyczny i mistyczny; Szkice do portretu artysty z czasów młodości; Szklaneczka króla Stasia – ciągle dopełniana. Lubelskie opowieści Józefa Zięby; Co jeszcze do opowieści? Nad wierszami Alfreda Marka Wierzbickiego z tomu Boso .

Przekłady

Przekład na język angielski artykułu Zapomniany rękopis Norwida w zbiorach Narodowej Biblioteki Ukrainy w Kijowie: Norwid’s forgotten manuscript in the collections of the National Library of Ukraine in Kiev. „Studia Norwidiana2018 z. 36.

18. Brunatni. Doradcy diabła. [Esej]. Kielce: Pewne Wydawnictwo 2018, 33 s.

19. Dagerotypy. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Alleluja 2019, 129 s. Verba Aperta, 19.

20. Inne Kresy... inny Wołyń.... [Eseje]. Kielce: Pewne Wydawnictwo 2019, 209 s.

Zawartość

Brunatni doradcy diabła; Judasz; Majdanek; Franciszka Arnsztajnowa. Polka i Żydówka z wyboru; Saga poety znad Jordanu; Etolandia, czyli Odkrywanie Europy; Wołyń i Ukraina z perspektywy Józefa Czechowicza i Józefa Łobodowskiego; Inny Wołyń? Józefa Zięby Znad Stochodu. Wspomnienia wołyńskie; Inny Wołyń? Miasteczko nad Stochodem. Kisielin; Na zesłaniu. Listy Kazimierza Szetkiewicza do Zachodniego Kraju; Zapach dziegciu i skóry. (Wspomnienia i gawędy Mieczysława kniazia Pieriejasławskiego-Jałowieckiego); Soplicowo odnalezione… w starym kufrze; Wędrówki poetyckie… Słowo o poezji Waldemara Michalskiego.

21. Życie Cypriana Norwida. Pamiątka dwusetnej rocznicy urodzin Poety. 1821-2021. Kielce: Pewne Wydawnictwo; Warszawa: Fundacja Museion 2020, 149 s. Pewne Norwidiana.

Przekłady

białoruski

Žyccë Cypryâna Norvìda. 1821-2021. Da dvuhsotgoddzâ z dnâ naradžènnâ paèta. [Przeł.] M.Û. Šoda. Mìnsk 2021.

22. In memory of the Polish poet Cyprian Norwid (1821-1883). [Red.:] A.M. Mickiewicz, D. Błaszczak, T. Mickiewicz. [Przeł.:] U. Błaszczak, S. Mickiewicz, S. Rushton. Współwyd. z: C. Norwid: Chopin's piano. [Przeł.:] J. Rothenberg, A.A. Galles. London: Literary Waves Publishing 2021, 70 s.

23. Kilka zdań co nienowe. [Wiersze]. Kraków: Instytut Literatury 2021, 56 s. Lubelska Biblioteka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Seria 2, t. 6.

Autor podpisany: Jacek F. Brzozowski.

24. Norwid. Zdania i uwagi o społeczeństwie obywatelskim. [Esej; antologia]. Kielce: Pewne Wydawnictwo; [Warszawa]: Fundacja Museion Norwid 2021, 183 s. Pewne Norwidiana, 3.

Tu także wybór cytatów z C. Norwida.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Odbiorca w liryce Norwida. (Okres 1842-1865). Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1976 nr 4 s. 37-51.
Norwid – Krasiński. (Drobiazg biograficzny). „Ruch Literacki1979 z. 5 s. 356-369.
Od niesienia” czy „Odniesienia”? (Na marginesie wiersza Norwida „Moralności”). Studia Norwidiana 1983 [wyd.] 1984 t. 1 s. 111-120.
Późny wnuk – nieporozumienie?Pamiętnik Literacki1983 z. 4 s. 3-14, przekład na język angielski: The grandson yet to come. A misunderstanding? [Przeł.] A. Gernand w: On Cyprian Norwid. Studies and essays. Vol. 2. Aspects. Berlin 2021 s. 205-224. [dot. motywu odbiorcy w liryce Norwida].
Vade-mecum” jako problem edytorski. „Studia Norwidiana” [1984] t. 2 s. 45-60, przekład na język angielski: „Vade-Mecum” as an editorial problem. [Przeł.] A. Gernand w: On Cyprian Norwid. Studies and essays. Vol. 2. Aspects. Berlin 2021 s. 225-245.
Bez cenzury. O poezji Edy Ostrowskiej. Akcent 1991 nr 4 s. 97-111.
Harmonia. W: Całość” w twórczości Norwida. Warszawa 1992 s. 19-34.
Ja Nikt. (O poezji Andrzeja Szmidta). Więź 1993 nr 8 s. 95-110.
Nie znane norwidiana w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Studia Norwidiana 1993 t. 11 s. 125-150.
Towianizm i towiańszczyzna. „Tytuł1993 nr 1 s. 125-138.
Kształcenie edytorskie w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1918-1998). Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1999 nr 1-2 s. 109-123.
Czechowicz muzyczny. Roczniki Humanistyczne 2000 z. 1 s. 131-143.
Norwidowska aforystyka. W: Sumienie słowa. Wrocław 2004 s. 19-38.
Nasz Miłosz. W: Korowód idei i metod. Prace na Jubileusz Profesora Czesława P. Dutki i Zakładu Teorii Literatury. Zielona Góra 2006 s. 113-121.
Norwid i Czechowicz. Poszukiwanie „czystego tonu”. Ethos 2006 nr 1/2 s. 231-247.
Munia, muza serdeczna Józefa Czechowicza. W: Książki i historia. Księga Jubileuszowa ofiarowana Z. Bieleniowi. Lublin 2008 .
Głos cierpliwy sitowia. (O nowej edycji wierszy i poematów Józefa Czechowicza).W: Problemy edytorstwa, bibliologii i typografii. Lublin 2011 s. 11-35.
Ksiądz Styczeń czyta Norwida: „Vade-mecum” jako lektura-inspiracja. Ethos 2012 s. 321-339.
O poezji Andrzeja Szmidta. W: A. Szmidt: Taki pejzaż. Lublin 2013 s. 113-130.
Poezja Południowego Podlasia w „Biblioteczce Podlaskiego Kwartalnika Kulturalnego. „Podlaski Kwartalnik Kulturalny2017 nr 4 s. 7-32.
Poezja (przed)jesiennych (nie)oczywistości. „Ethos2017 nr 4 s. 319-329 [dot. m.in. poezji K. Wójtowicza].
Sztuka ekfrazy w poezji Kazimierza Wójtowicza. W: Czy są jakieś pytania? Szkice o najnowszej literaturze polskiej. Kraków 2019 s. 255-267.
Józefa Czechowicza autoportret z Lublinem. W: Sztaluga i pióro. Lublin 2020 s. 87-100.
W drodze do pełnego odczytania „Vade-mecum” Norwida. Transliteracja autografu. „Roczniki Humanistyczne2020 z. 1 s. 209-223.
Człowiek-zbiorowy pospolitej rzeczy. Norwid a społeczeństwo obywatelskie. „Studia Norwidiana2021 t. 39 (nr specjalny) s. 37-69.
Norwidowskie rozważania o czasie. „Twórczość2021 nr 9 s. 49-61.
O Norwidowskiej „Przeszłości”, która jest „dziś, i te dziś dalej. W: Norwid. Interpretacje. Warszawa 2021 s. 357-366.
Problemy z „Vade-mecum” Cypriana Norwida. „Pamiętnik Literacki”, Londyn 2021 s. 53-60.
Vade-mecum” w perspektywie czasu. Zarys problematyki. „Studia Norwidiana2021 t. 39 s. 30-55.
Zbigniew Strzałkowski. Anioł czerni w mieście poezji. W: Szkicownik. O pisarzach lubelskich. Lublin 2021 s. 253-287.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. C. Norwid: Kolébka pieśni. (Do spółczesnych ludowych pieśniarzy). [Oprac.: J. Fert] Lublin: TN [Towarzystwo Naukowe] Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1990, [6] s. Studia Norwidiana. Biblioteka.
2. C. Norwid: Vade-mecum. Oprac. i wstęp: J. Fert. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1990, CXLI, 213 s. BN I, 271. Wyd. nast.: wyd. 2 zmienione Wrocław; Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1999; wyd. 2 [!] poprawione i uzupełnione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum; Warszawa: De Agostini Polska 2003; Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2004, 605 s. Studia Norwidiana. Biblioteka. Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Źródła i Monografie Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 264.
3. S. Aleksandrowicz: Noc przeminęła... Utwory poetyckie. Grafiki: K. Stasz. Rozmowa i red.: J. Fert. Lublin: Gościniec 1992, 41 s.
4. T. Lenartowicz, H. Mickiewiczówna: Korespondencja. Oprac. i do druku podał J. Fert. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1997, 335 s. Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu. Źródła i Monografie Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
5. C. Norwid: "Błogosławione pieśni...". Wybór, oprac. i posłowie: J. Fert. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 2000, 202 s.
6. Norwid a chrześcijaństwo. Red.: J. Fert, P. Chlebowski. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2002, 473 s. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; Zakład Badań nad Twórczością Cypriana Norwida. Studia Norwidiana. Biblioteka, 6.
7. T. Lenartowicz, J. Jabłonowska: Korespondencja. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2003, 435 s. Źródła i Monografie Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 252.
8. C. Norwid: Sumienie słowa. Wybór myśli z listów i rozpraw. [Wybór, wstęp, oprac.: J. Fert.]. Przedmowa: J. Tischner. Wrocław: Ossolineum 2004, 210 s.
9. Przestrzeń wolności i prawdy. Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1989. Red.:J. Fert. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 2008, 181 s.
10. J. Czechowicz: Wiersze i poematy. Oprac.:J.F. Fert. (Pisma zebrane. T. 1). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2012, VI, 392 s.
11. J. Czechowicz: Wiersze i poematy: utwory niepewnego autorstwa lub przypisywane poecie. Dodatek krytyczny oprac.: J.F. Fert. (Pisma zebrane). T.2. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2012, 357 s.
12. J. Czechowicz: Wybór wierszy i poematów. Wybór i oprac.:J.F. Fert. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2013, 190 s. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Katedra Tekstologii i Edytorstwa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
13. A. Szmidt: Taki pejzaż. Wiersze. Wybrał i wstępem poprzedził B. Królikowski. Komentarzami opatrzył J.F. Fert. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 2013, 144 s. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
14. J. Czechowicz: Notatnik: 1936-1938. Tekst ustalił i notami filologicznymi opatrzył J.F. Fert. Posłowie: E. Łoś. Lublin: Muzeum Lubelskie 2015, 176 s.
15. Grupa '64. Wspomnienia absolwentów polonistyki KUL. Red.:J. Fert. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2017, 116 s.
16. Norwid. Zdania i uwagi o społeczeństwie obywatelskim. [Esej; antologia]. Kielce: Pewne Wydawnictwo; [Warszawa]: Fundacja Museion Norwid 2021, 183 s. Pewne Norwidiana, 3.
Tu w opracowaniu J. Ferta antologia cytatów z twórczości Norwida dot. społeczeństwa obywatelskiego.
17. C. Norwid: Vade-mecum i pozostałe wiersze z lat 1865-1883. Wybór i opracowanie: J.F. Fert. Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego 2022, 581 s. Tradycja Romantyczna .
18. Ktoś nieopatrznie dotknął pustki po mnie. Wiersze wybrane Stanisława Grochowiaka. Wybrał i ułożył J.F. Fert. Warszawa: Instytut Literatury 2023, 283 s. Nowa Krytyka i Esej , 18.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 2008, 2011, 2024.

Autor o sobie

Byłem raz sobie... „Akcent2021 nr 4.

Wywiady

Polonista wobec tekstologii i edytorstwa – rozmowa Sławomira Jacka Żurka z prof. Józefem Fertem (KUL).Zeszyty Szkolne. Edukacja Humanistyczna2006 nr 4.
O swojej fascynacji Norwidem i badaniach norwidystycznych na KUL-u mówi prof. Franciszek Fert. „Przegląd Uniwersytecki2007 nr 4.
O fascynacjach literackich Czechowiczem, Norwidem i nie tylko… Rozm. J. Dobosz. Lublin. Kultura i Społeczeństwo 2013 nr 1-2.
Z otwartą przyłbicą. Rozmowa W. Kruszewskiego i Dariusza Pachockiego z Józefem Fertem. „Sztuka Edycji2022 nr 1.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (A. Bagłajewski).
D. NIEDZIAŁKOWSKA: Bibliografia prac Profesora Józefa F. Ferta za lata 1959-2015. W: Poezja i egzystencja. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Józefa F. Ferta. Lublin 2015.

Ogólne

Artykuły

H. DUDA: Fert i Ferd. Durnowate d czy reguły (mor)fologiczne?; W. Makarski: Zanurzony w onimii; W. Michalski: Czas, słowo i przestrzeń w poezji Józefa Ferta; U. Soler: Ułańskie pasje profesora Józefa F. Ferta; J. Staroń: Kalendarium życia Profesora Józefa F. Ferta; W. Kruszewski, D. Pachocki: Filologia jako sztuka wyznaczania granic. Uwaga o dorobku badawczym profesora Józefa Ferta. W: Poezja i egzystencja. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Józefa F. Ferta. Lublin 2015.

Norwid poeta dialogu

B. STELMASZCZYK-ŚWIONTEK. „Ruch Literacki1985 nr 4.

Rytmy

J. OLCZAK. „Kultura1988 nr 30.
T. POLANOWSKI: Poeta z Włodawy. Akcent 1989 nr 3, przedruk w: Nie tylko pamięć. Eseje. Lubl. 1991.
S. STANIK: Pejzaż wewnętrzny. Słowo Powszechne 1989 nr 25.

Zapach macierzanki

K. PACZUSKI: Requiem dla macierzanki. Akcent 1993 nr 3.

Poeta sumienia

J. LEOCIAK: Fert o Norwidzie – człowieku dialogu i człowieku sumienia. Nowe Książki 1993 nr 8.
J. LEOCIAK. „Studia Norwidiana1996 t. 14.

Dominika

Z. ŁĄCZKOWSKI: Zwyciężają obecni. Słowo – Dziennik Katolicki 1995 nr 84.

Latomia

M. JĘDRYCH: Pieszo przez popiół poezji. Akcent 2005 nr 1.

Norwidowskie inspiracje

A. KOZŁOWSKA: Kilka uwag o książce Józefa Ferta „Norwidowskie inspiracje. Studia Norwidiana 2008.

Świętokrzyska zapaska

J. ZIĘBA. „Lublin. Kultura i Społeczeństwo2007 nr 4-6.
A. RUMAN: Świat utkany z przędzy słowa. Akcent 2008 nr 2.

Galatea

I. GRALEWICZ-WOLNY: Spotkanie – w świecie słów. Akcent 2014 nr 1.

Dagerotypy

J. MADEJSKI: Kantyczka, kolędy i godzinki. „Nowe Książki2020 nr 7/8.

Inne Kresy

J. PETROWICZ: Daleko od stereotypu. „Nowe Książki2019 nr 9.

Życie Cypriana Norwida

A. SIKORSKA-KRYSTEK: Złoty środek. „Nowe Książki2021 nr 6.
M. SZARGOT: Zaproszenie do Norwida. „Litteraria Copernicana2022 [z.] 2.

Kilka zdań co nienowe

E. DUNAJ: O potrzebie (i potrzebności) zdań nienowych. „Akcent2022 nr 4.

C.K. Norwid: Vade-mecum

M. ADAMIEC: Nowy Norwid. Res Publica 1990 nr 9.
J. CZARNOMORSKA. „Pamiętnik Literacki1992 z. 3.
Z.J. NOWAK. „Studia Norwidiana” 1991/1992 t. 9/10.
W. RZOŃCA: Vade-mecum” według Ferta. „Ogród1992 nr 2.
P. CHLEBOWSKI: Vade-mecum” – u źródeł spotkania z tekstem. Pamiętnik Literacki 2022 z. 3.