REMBEK Stanisław

Urodzony 6 lipca 1901 w Łodzi; syn Edmunda Rembeka (z rodziny alzackich Francuzów, do ok. 1920 używał nazwiska Ehrenberg), kierownika robót budowlanych, i Kazimiery z Osmanowiczów. W dzieciństwie mieszkał w Łasku, a w 1909 przeniósł się z rodzicami do Piotrkowa Trybunalskiego. Uczęszczał tu do gimnazjum rosyjskiego, a później polskiego gimnazjum H. Dąbrowskiego. Należał do organizacji harcerskiej, współredagował szkolne pisemko „Razem”. W 1918 został członkiem tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1919 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego, jako kanonier 1. baterii 10. Kaniowskiego Pułku Artylerii Polowej brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. był na linii demarkacyjnej litewskiej, uczestniczył w walkach nad Dźwiną, pod Warszawą i w Zamościu. Po zdemobilizowaniu w lutym 1921, zdał w czerwcu maturę w Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim, po czym pracował na budowach prowadzonych przez ojca w Łasku. Od października tego roku do 1929 studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim; w 1921 uczęszczał nadto na wydział dziennikarski w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Utrzymywał się w tym czasie z różnych dorywczych zajęć, m.in. udzielając lekcji polskiego na kursach dla dorosłych prowadzonych przez Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego. Należał w tym czasie do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Równocześnie rozpoczął twórczość literacką, debiutował w harcerskim czasopiśmie „Ognisko”, w którym w 1922/23 ogłaszał powieść w odcinkach pt. Ekspedycja karna. W 1923 nawiązał współpracę z „Robotnikiem”, na którego łamach do 1928 publikował nowele. W 1923 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). Od 1924 uczył języka polskiego kolejno w Gimnazjum Żeńskim im. M. Konopnickiej w Radomiu, w Gimnazjum Żeńskim w Łęczycy, a potem w Gimnazjum Koedukacyjnym Rosyjskiego Towarzystwa Dobroczynności w Równem Wołyńskiem. Otrzymawszy w 1928 honorarium po wydaniu powieści Nagan, odbył dłuższą podróż; odwiedził Czechosłowację, Austrię, Włochy, Francję. Następnie przez około pół roku przebywał w Algierii, pracując jako kreślarz w biurze budowlanym; reportaże z pobytu w Algierii zamieszczał w „Tygodniku Ilustrowanym” (1928/29). Po powrocie do kraju, zamieszkał w 1929 w Milanówku i pracował jako urzędnik pocztowy w Warszawie. W 1934 przeniósł się do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie pracował do 1938 jako nauczyciel w Szkole Handlowej, a w 1937/38 także w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum Kupieckim; w 1938 uzyskał dyplom nauczyciela szkół średnich w zakresie języka polskiego, historii oraz nauki o Polsce. W 1935 ożenił się z Marią z Dalewskich Dehnelową. Rozwijał twórczość literacką; fragmenty prozy, artykuły i recenzje publikował m.in. w 1938-39 w „Kurierze Porannym”, „Polityce” i „Prosto z Mostu”. W 1939 otrzymał nagrodę literacką miasta Kalisza im. A. Asnyka. Po wybuchu II wojny światowej w 1939, brał udział w obronie Warszawy; pracował w Biurze Propagandy Obrony Stolicy, pełnił funkcję komendanta schronu, przygotowywał audycje radiowe. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Milanówku. Uczestniczył w działalności konspiracyjnej jako członek Armii Krajowej oraz nauczyciel w tajnym szkolnictwie. Publikował artykuły w konspiracyjnym miesięczniku społeczno-literackim, wydawanym przez ugrupowanie Polskich Socjalistów, „Lewą marsz” (1942-43). Po zakończeniu wojny pracował przez krótki czas w Ministerstwie Kultury w Łodzi. Kontynuował twórczość literacką, ogłaszał prozę, artykuły i recenzje m.in. w „Dziś i Jutro” (1945-47), „Radiu i Świecie” (1945), „Przekroju” (1946-47). Należał nadal do ZZLP (od 1949 Związku Literatów Polskich; do rozwiązania Związku w 1983). W 1947 wrócił do Piotrkowa Trybunalskiego; zarabiał lekcjami prywatnymi. Mieszkał też okresowo w Milanówku i Warszawie (od 1956 na stałe). W 1949 był przez kilka miesięcy zatrudniony w redakcji „Związkowca”. W następnych latach znajdował dorywcze zajęcia m.in. w Bibliotece Publicznej w Warszawie, a także jako korepetytor, korektor i adiustator. Pracował m.in. nad powieścią z lat 1820-30 pt. Wianek Malwiny i opowieścią z 1939 roku pt. Wrzesień (nieukończone; fragmenty maszynopisów i rękopisów w Bibliotece Narodowej). Od 1956 do grudnia 1981 był członkiem Stowarzyszenia „Pax”; opracowywał recenzje wewnętrzne dla Instytutu Wydawniczego „Pax”. Publikował sporadycznie w „Tygodniku Katolickim”, „Słowie Powszechnym”, „Kierunkach” i „Kulturze”. Przygotowywał tom Uzupełnienia brązownicze, złożony z artykułów i polemik na tematy historyczne. Zajmował się też twórczością przekładową z języka rosyjskiego i francuskiego. W 1958 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Zmarł 21 marca 1985 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.