BIO

Urodzona 11 listopada 1899 w Łodzi; córka Elji Halbersztadta i Pissy z Szenwiców. Dzieciństwo spędziła w Łodzi, gdzie uczęszczała najpierw do Gimnazjum M. Szrubko, a od 1916 do Gimnazjum Żeńskiego im. E. Orzeszkowej; w 1919 zdała maturę. Następnie do 1924 studiowała germanistykę i historię literatury polskiej na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Od 1925 pracowała jako nauczycielka w gimnazjach warszawskich (dyplom nauczycielski uzyskała w 1929). W 1926 doktoryzowała się na UW na podstawie rozprawy pt. Studia nad kompozycją „Buch der Lieder” Heinego (promotor profesor Zygmunt Łempicki). Przed 1927 wyszła za mąż za Rafałowskiego. Debiutowała w 1936 artykułem pt. Gojawiczyńska nagrodzona, zamieszczonym w „Lewarze” (nr 1; podpisana Janina Janowska). Współpracowała z wydawnictwem Wiedza i Życie. Po wybuchu II wojny światowej, przebywała od listopada 1939 w zajętym przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) Białymstoku, gdzie pracowała jako nauczycielka, następnie od kwietnia 1940 w Kazachstanie. W marcu 1941 powróciła do Białegostoku i zajęła się ponownie nauczaniem. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w czerwcu 1941, ewakuowała się w głąb Związku Radzieckiego i pracowała nadal jako nauczycielka. W 1943 została wezwana przez Związek Patriotów Polskich do Moskwy i skierowana do pracy w Wydziale Literatury. Redagowała tomy Biblioteczki Związku Patriotów Polskich, współpracowała z Komitetem do Spraw Dzieci Polskich w ZSRR jako autorka podręczników szkolnych, recenzentka wypisów szkolnych oraz uczestniczka zespołu programowego. Publikowała też artykuły i recenzje literackie w „Nowych Widnokręgach” (Moskwa-Kujbyszew, 1942, 1944-45). Została członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). W 1946 powróciła do kraju i objęła funkcję zastępcy redaktora naczelnego Spółdzielni Wydawniczej „Książka”, później redaktora naczelnego Spółdzielni Wydawniczej Książka i Wiedza. Współpracowała jako tłumaczka i krytyk literacki z „Kuźnicą” (1946-48). W 1950-58 pełniła obowiązki zastępcy redaktora naczelnego „Twórczości”; drukowała tu szkice, artykuły i recenzje (także podpisane B.R.). W 1951-54 pracowała w Instytucie Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk, od lutego 1952 kierowała Działem Literatury Współczesnej. Od tegoż roku wchodziła w skład Rady Naukowej IBL. Zajmowała się metodyką nauczania, a także pracą przekładową i redakcyjną w zakresie współczesnej literatury polskiej i radzieckiej. Równocześnie wykładała w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych. Ogłaszała artykuły poświęcone zagadnieniom oświatowym w „Polonistyce” (1960-61, 1963, 1965-66). Zmarła 23 marca 1993 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Komunalnym Północnym.

Twórczość

1. Język polski. Podręcznik dla klasy 3. Moskwa: Komitet do Spraw Dzieci Polskich w ZSRR przy Ludowym Komisariacie Oświaty Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej 1944, 48 s.

Przekłady i adaptacje

1. A. Makarenko: Poemat pedagogiczny. T 1-3. Łódź: Spółdzielnia Wydawnicza Książka 1946, 284 + 228 + 295 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1949; w: A. Makarenko: Dzieła. T. 1. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1955, wyd. 3 [!] tamże 1956.

Wyd. osobne fragmentów: Pochód na Kuriaż. Z powieści A. Makarenki w tłum. B. Rafałowskiej wybrała i oprac.: J. Skarżyńska. Warszawa: Prasa Wojskowa 1949, 115 s. Wyd. 2 [inne]: Pochód na Kuriaż. Wybrała i oprac.: E. Chłapowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 141 s., toż wyd. 3 tamże 1951.

Adaptacje

teatralne

Poemat pedagogiczny. Adaptacja: A. Kochanowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 85 s.
Poemat pedagogiczny. Adaptacja: J. Rakowiecki. Wystawienie: Wrocław, Teatr Polski 1951.
2. K. Simonow: Dni i noce. [Powieść]. Warszawa: Książka 1948, 333 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1949, wyd. 3 tamże 1949.

Wyd. osobne fragmentów: Ani kroku w tył. Wybrała i oprac.: I. Jurgielewicz. Warszawa: Prasa Wojskowa, Książka i Wiedza 1950, 116 s.; Bohaterski czyn kapitana Saburowa. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 41 s.

3. M. Gorki: Po czyjej jesteście stronie „twórcy kultury”? (Odpowiedź moim czytelnikom w Ameryce). Przeł.: S. Klonowski i B. Rafałowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 135 s.
Artykuły z lat 1906-1932.
4. M.A. Nexö: Ludzie z Dangaardu. Dramat w 3 aktach. Tłum. J. Mondschein. Adaptacja: B. Rafałowska. Wstęp: J.A. Szczepański. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 56 s.
5. G. Serebrjakowa: Młodość Marksa. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1959, 699 s.
6. K. Fiedin: Koniec świata i inne opowiadania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 279 s.

Prace redakcyjne

1. Czytanki polskie. Na klasy 3 szkół dla dzieci polskich w ZSRR. Moskwa: Komitet do Spraw Dzieci Polskich w ZSRR przy Ludowym Komisariacie Oświaty Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej 1944, 124 s.
2. F. Dzierżyński: Z „Pism”, „Pamiętnika więźnia” i „Listów. Wstęp H. Rudnickiej. Wybrała i oprac.: B. Rafałowska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, XVIII, 217 s.
3. M. Gorki: Opowiadania. Matka. Oprac. i wstęp: B. Rafałowska. [Przeł.: J. Brzęczkowski i in.]. (Wybór dzieł. T. 1). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 691 s.
4. M. Gorki: Wieczór literacki. Wstęp i wybór: B. Rafałowska. Uwagi inscenizacyjno-reżyserskie i montaż „Wrogów”: J. Rakowiecki. Warszawa: Czytelnik 1956, 404 s.
5. Polska Bibliografia Literacka za rok 1947. Oprac.: Zespół poznańskiej pracowni bibliograficznej Instytutu Badań Literackich PAN pod kierunkiem prof. dra S. Vrtela-Wierczyńskiego. Redakcja naukowa: B. Rafałowska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1956, 531 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN ok. 1957.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.